Η πόλη της Καβάλας εντοπίζεται στον ομώνυμο νομό, στους πρόποδες του όρους Σύμβολο και ανήκει στην περιφέρεια Μακεδονίας. Σημαντικό εξαγωγικό κέντρο καπνού στο παρελθόν σήμερα θεωρείται μία από τις δυναμικές πόλεις της χώρας και συνιστά σπουδαίο ελληνικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο, χάρη στις οικονομικές συνεργασίες που έχει αναπτύξει με γειτονικές πόλεις. Ο ρόλος της ξεπερνά τα όρια του νομού αποτελώντας σημαντικό διοικητικό κέντρο , κέντρο διασυνοριακής συνεργασίας και πύλη εισόδου και εξόδου για τη χώρα . Τη στιγμή που για τα Βαλκάνια λειτουργεί ως πύλη διευρωπαϊκών αξόνων για το Αιγαίο Πέλαγος και κέντρο διεθνών εμπορικών αξόνων , χαρακτηρίζεται ως σημαντικός κόμβος του αναπτυξιακού "S" της χώρας . Το λιμάνι και το αεροδρόμιό της καλύπτουν τις ανάγκες μιας ευρύτερης περιοχής και σε συνδυασμό με τον πολιτιστικό και εμπορικό της χαρακτήρα, την καθιστούν σημαντικό πόλο αναψυχής και τουρισμού .
Δημογραφικά χαρακτηριστικά της πόλης
Ο πληθυσμός της Καβάλας σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Εθνικής Στατιστική Υπηρεσίας ανέρχεται σε 58.663 κατοίκους ενώ χαρακτηρίζεται από το έντονο στοιχείο των αλλοδαπών που έχει δεχτεί η πόλη από τις βόρειες χώρες της Ευρώπης. Η εγγύτητα με τις χώρες αυτές, η οικονομική κατάσταση και οι σχέσεις με την πρώην Σοβιετική Ένωση διευκόλυναν την είσοδο ξένων από το τέλος της δεκαετίας του '80 .
Πίνακας 4: Απογραφή του πληθυσμού της Καβάλας από το 1961 έως το 2001
Έτος απογραφής Πληθυσμός
1961 44.517
1971 46.234
1981 56.375
1991 56.571
2001 58.663
Σε μια προσπάθεια μελέτης της εξέλιξης του πληθυσμού από το 1961 έως το 2001, κατασκευάστηκε το ακόλουθο διάγραμμα, το οποίο παρουσιάζει την ανοδική πορεία που ακολουθεί. Η δεκαετία 1971 έως 1981 εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση με τάξη μεγέθους περίπου 20.000 κατοίκων.
Οικονομικά χαρακτηριστικά της πόλης
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μια πορεία οικονομικής στασιμότητας, γεγονός στο οποίο συντελεί κατά ένα μέρος, ο παραμεθόριος χαρακτήρας της, μειονέκτημα που διαφαίνεται και από την κατηγοριοποίησή της στην 'υποομάδα μικρών πόλεων που βρίσκονται στην περιφέρεια (οικονομική και γεωγραφική) της Ευρώπης', κρίνοντάς την ευάλωτη στο ανταγωνιστικό αστικό σύστημα .Η τριτογενοποίηση της απασχόλησης είναι εμφανής, με ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη των υπόλοιπων τομέων.
Στη συνέχεια, σε επίπεδο μεγαλύτερης ανάλυσης των τομέων απασχόλησης εμφανίζονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν κάποιους υποτομείς του τριτογενή τομέα, οι οποίοι συνδέονται με το δημιουργικό τομέα.
Απασχολούμενοι σε υποτομείς του τριτογενή τομέα στην Καβάλα
1991 2001
Ξενοδοχεία και εστιατόρια 789 1355
Μεταφορές και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία 182 310
Ταχυδρομεία και τηλεπικοινωνίες 293 273
Έρευνα και ανάπτυξη 14 16
Εκπαίδευση 1508 1973
Μέσα σε μια δεκαετία, οι προηγούμενοι τομείς παρουσιάζουν μια μικρή ανάκαμψη, εκτός από τον τομέα των τηλεπικοινωνιών, στον οποίο οι απασχολούμενοι παρουσίασαν μείωση κατά 20 άτομα.
Πολιτιστικά χαρακτηριστικά της πόλης
Το πολιτιστικό δυναμικό της πόλης βασίζεται τόσο στις υλικές υποδομές όσο και τις άυλες. Η διατήρηση της παλιάς πόλης, στη χερσόνησο της Παναγίας αναδεικνύει τα στοιχεία της ιστορικής της φυσιογνωμίας, όπως τις μεγάλες πλατείες, τα παραδοσιακά σπίτια με χαγιάτια και τους πλακόστρωτους δρόμους ενώ ανακαινισμένα βιομηχανικά κτίρια έχουν μετατραπεί σε σύγχρονους πολιτιστικούς χώρους.
Παράλληλα, στην πόλη δρουν πενήντα Πολιτιστικοί Σύλλογοι που πραγματοποιούν μια ποικιλία Πολιτιστικών Εκδηλώσεων , με κάποια φεστιβάλ να χαρακτηρίζονται διεθνούς εμβέλειας. Για να σχηματιστεί μια εικόνα της εμβέλειας και της επισκεψιμότητας των τοπικών χώρων πολιτισμού και σχετικών εκδηλώσεων, ακολουθούν οι πίνακες 7 και 8 που προβάλλουν αριθμούς επισκεπτών και θεατών στις σημαντικότερες δραστηριότητες.
Αριθμός επισκεπτών σημαντικότερων πολιτιστικών χώρων της Καβάλας
Χώροι Πολιτισμού Επισκέπτες
Φρούριο 35.000
Αρχαιολογικό Μουσείο 2.580
Δημοτικό Μουσείο 3.500
Μουσείο Καπνού 3.300
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Αριθμός θεατών σημαντικότερων εκδηλώσεων της Καβάλας
Εκδηλώσεις - Παραστάσεις Θεατές
Φεστιβάλ Φιλίππων 25.000
Φεστιβάλ Cosmopolis 60.000
Ελευθέρια 10.000
Κινηματογραφική Λέσχη 12.000
Θεατρικές παραστάσεις 25.000
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Το φρούριο, ή η ακρόπολη της πόλης, όπως είναι ευρέως γνωστή, συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, η οποία ενισχύεται από την αξιοποίησή του ως μουσειακός τόπος, για τη δημιουργική απασχόληση μαθητών σε πολιτιστικά εργαστήρια με θέμα τη γαστρονομία, την αγγειοπλαστική, το ψηφιδωτό και την τοξοβολία . Στην περίπτωση των εκδηλώσεων, το φεστιβάλ Cosmopolis κατέχει κεντρικό ρόλο στην προώθηση της περιοχής καθώς έχει παγκόσμια εμβέλεια και αποτελείται από διάφορες θεματικές ενότητες .
Πολεοδομικά χαρακτηριστικά της πόλης
Η μορφολογία του εδάφους έχει επηρεάσει τον αστικό χώρο. Η ανάπτυξη του αστικού ιστού πραγματοποιείται γραμμικά, παράλληλα με το θαλάσσιο μέτωπο καθώς ο ορεινός όγκος και οι έντονες υψομετρικές καμπύλες καθιστούν αδύνατη την επέκταση του δομημένου χώρου προς το Βορρά, γεγονός που αποδεικνύεται και από την πυκνότητα δόμησης σε επίπεδο κορεσμού σε κάποιες περιοχές, καθώς οι πρόσφυγες του 1922 που ενσωματώθηκαν στην πόλη, περιορίστηκαν σε άναρχα σχεδιασμένες περιοχές εξαιτίας ακριβώς αυτού του ανάγλυφου . Κατά συνέπεια, η έντονη άναρχη δόμηση που επιδεικνύουν οι περισσότερες από τις μισές περιοχές κατοικίας επηρέασε άμεσα και τους δημόσιους υπαίθριους χώρους.
Είναι απαραίτητο λοιπόν, στο σημείο αυτό να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος που κατέχει από το παρελθόν έως σήμερα, το θαλάσσιο μέτωπο στην ποιότητα ζωής της πόλης, καθώς νοείται ως ένας ενιαίος δημόσιος χώρος με σημαντικές προοπτικές αξιοποίησης . Για παράδειγμα, η περιοχή Καρνάγιο, όπου χωροθετείται το ναυπηγείο, αν και υποβαθμισμένη αρκετά, λειτουργεί ως πόλος έλξης επισκεπτών , λόγω της παραδοσιακής ασχολίας και την αξιόλογη λιμενική παράδοση της περιοχής . Δυστυχώς, σε κάποια τμήματα, η πυκνή δόμηση δυσχεραίνει, ή ακόμα και αποκλείει τη διέλευση στους πεζούς προς την ακτογραμμή, ενώ οι ελεύθεροι χώροι απουσιάζουν, με συνέπεια η προκήρυξη ερευνητικών προγραμμάτων για την ανάπλαση τμημάτων του από τους τοπικούς φορείς να δημιουργεί θετικές προοπτικές . Οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται την κατάσταση αυτή και την εκφράζουν στην έρευνα της Public Issue (2008), με ποσοστό δυσαρέσκειας 73% σχετικά με τη διάθεση των ελεύθερων χώρων στην πόλη τους
Η Καβάλα για την αντιμετώπιση του εντεινόμενου ανταγωνισμού επιλέγει πρωτίστως, την αναβάθμιση της εικόνας της βελτιώνοντας το αστικό τοπίο και την ποιότητα του αστικού χώρου (εκτός της ενίσχυσης της οικονομικής ελκυστικότητας) . Επιτυχία τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζουν τα προγράμματα εξωραϊσμού στο φρούριο, το Μεσαιωνικό Υδραγωγείο "Καμάρες", τη Δημοτική Καπναποθήκη ), οι αναπλάσεις μεγάλης κλίμακας (flagship projects), οι οποίες προσφέρουν στην πόλη ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα και ο καθορισμός από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ζωνών Ανάπλασης, όπως της περιοχής της Ιχθυόσκαλας .
Στην αναβάθμιση του αστικού τοπίου συγκαταλέγονται ακόμα, το πρόγραμμα "Όμορφη γειτονιά" που πραγματώνεται από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και οι προσπάθειες αξιοποίησης των χώρων των στρατοπέδων με εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρο εκεί, όπως στα πλαίσια διεκδίκησης του στρατοπέδου Ασημακόπουλου με τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς . Όσο αφορά τα χαρακτηριστικά καπνομάγαζα της πόλης και οι καπναποθήκες ανακαινίζονται και επαναξιοποιούνται ως πολιτιστικοί χώροι .
Εικόνα και προβολή της πόλης
Η στρατηγική της πόλης βασίζεται στη βελτίωση της αστικής εικόνας της και την προβολή της μέσα από τις διεθνείς και τις βαλκανικές συνεργασίες που έχει αναπτύξει , λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των ξενοδοχειακών υποδομών και των επισκεπτών παραμένει σταθερός . Δράσεις ενίσχυσης της εξωστρέφειάς της πραγματοποιούνται, τόσο από το Επιμελητήριο Καβάλας (Τσατσούλης, 2010), όσο και από τους κύριους υπεύθυνους για τη διαφήμιση και την προβολή, τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Καβάλας (Δημωφέλεια) και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση . Η πόλη συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις, όπως αυτή της Νυρεμβέργης ενώ πρόσφατα πραγματοποιήθηκε πολιτιστικό τριήμερο στο οποίο εντάχθηκε και η προβολή του χιονοδρομικού κέντρου Μπάνσκο, με προγραμματιζόμενη προβολή της Καβάλας σχετικά με θέματα τουρισμού και πολιτισμού το Φεβρουάριο του 2011 στο θέρετρο της Βουλγαρίας .
Σε αυτή την προσπάθεια έρχεται να προστεθεί ο θεσμός της σύναψης αδελφοποιήσεων, η ιστορία του οποίου ξεκινάει από το 1976 και συνεχίζει έως σήμερα. Ο πίνακας παρουσιάζει την εκάστοτε πόλη και τη χρονολογία των αδελφοποιήσεων μετά το 1994, δείχνοντας ότι οι δράσεις αποφέρουν κάποιο αποτέλεσμα.
Αδελφοποιημένες πόλεις με την Καβάλα
Πόλη Έτος
Γκράντισκα, Βουλγαρίας 1994
Νυρεμβέργη, Γερμανίας 1999
Αγκαντίρ, Μαρόκο 2001
Ραιδεστός, Τουρκία 2003
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Στην ενότητα συνεργασιών, ο Δήμος έχει αναπτύξει δεσμούς για μια ποικιλία θεμάτων επιπρόσθετα, μέσω της συμμετοχής του στη Λέσχη Μαύρης Θάλασσας στην οποία συμμετέχουν 24 παραθαλάσσιες πόλεις της Μαύρης Θάλασσας , το "Δίκτυο πόλεων" (Καβάλα - Βόλος - Ηράκλειο), με τις οποίες υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας για το αστικό branding αλλά και την Ένωση Πόλεων με Μεσαιωνικά Κάστρα .
Οι διαφημίσεις αποτελούν επιπλέον, έναν ευρέως χρησιμοποιούμενο τρόπο για την ανάδειξη των πλεονεκτικών χαρακτηριστικών της πόλης. Φυλλάδια, αφίσες, μπάνερς και φλάιερς, καταχωρήσεις σε περιοδικά, ειδικά ένθετα σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας και διαφημίσεις σε ραδιοφωνικούς σταθμούς της Καβάλας, της Δράμας και της Ξάνθης αποτελούν μερικές μόνο από τις δράσεις της Δημωφέλειας. Η ιστοσελίδα της "www.kavalagreece.gr" διατίθεται σε αγγλικά και ελληνικά, την ίδια στιγμή που τυπώνεται ο τρίγλωσσος οδηγός για την πόλη και ο χάρτης επανεκδίδεται, ανανεώνοντας σε αυτόν τις διάφορες υποδομές, όπως τις ξενοδοχειακές. Για τη βελτίωση των δημόσιων σχέσεων, το Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών της πόλης προσφέρει σουβενίρ και δώρα στους επισκέπτες ενώ στις διεθνείς εκθέσεις μοιράζονται λάβαρα και κουβέρ με απεικονίσεις της πόλης. Ενίσχυση της προβολής πραγματοποιείται και με την έκδοση οπτικοακουστικού υλικού: το 2008, η Δημοτική Βιβλιοθήκη κυκλοφορεί CD με τίτλο "Τραγουδώντας για την Καβάλα" με τραγούδια που αναφέρονται στην πόλη ενώ ο Δήμος και η Δημωφέλεια κυκλοφόρησαν ταινία σε DVD της Τραϊφόρου Ε. για τη φωτιά που ξέσπασε στις 15 Αυγούστου 1985 με τίτλο "Ο ήλιος χάθηκε" .
Δυναμικά χαρακτηριστικά δημιουργικότητας της πόλης
Ο πολιτιστικός τομέας που αναπτύσσεται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, μπορεί να θεωρηθεί κεντρικό πυρήνας της δημιουργικότητας. Η ποιοτική πολιτιστική ζωή που προσφέρεται είναι συχνά ο λόγος επίσκεψης και κάνει την πόλη να μην είναι ένας απλός τουριστικός προορισμός. Είναι αλήθεια ότι στην πόλη προσφέρεται μια ποικιλία δραστηριοτήτων και δημιουργικών εκδηλώσεων που αφορούν ένα ευρύ φάσμα επιλογών. Σε αυτό έχει λειτουργήσει ως καταλύτης η παράλληλη δράση πολιτιστικών συλλόγων, ιδρυμάτων και τοπικών θεσμών.
Τον κύριο υπεύθυνο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής συνιστά από το 2010, η Δημωφέλεια, η οποία προήλθε από την πρώην Δημοτική Αναπτυξιακή Επιχείρηση (ΔΑΝΕΚ).
Ένα όργανο για την προώθηση των δράσεων των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων, πρωτοβουλία που κατέχει σημαντική θέση στην ενίσχυση της δημιουργικής έκφρασης, είναι το Πολιτιστικό Κέντρο "Πυθαγόρας". Στις δραστηριότητές του συγκαταλέγονται, η ζωγραφική, η φωτογραφία, το θέατρο, ο χορός αλλά και ο αθλητισμός .
Στον τομέα των μουσειακών υποδομών αξίζει να αναφερθούν το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Καπνού. Στα εκθέματα του πρώτου περιλαμβάνονται αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από τη νεολιθική περίοδο ενώ το δεύτερο προβάλλει το προϊόν και τις δραστηριότητες που οδήγησαν την πόλη σε οικονομική ακμή στα μέσα του 19ου αιώνα. Το θεματικό αυτό μουσείο συνδυάζει την προβολή της τεχνικής επεξεργασίας του καπνού με την κοινωνική εξέλιξη της Καβάλας, καινοτομία στη μουσειακή "στρατηγική" και έχει αποτελέσει τον πυρήνα του Στρατηγικού Σχεδίου Μάρκετινγκ της πόλης .
Αξιοσημείωτη εμφανίζεται και η δραστηριότητα στο θεατρικό τομέα. Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Καβάλας (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) πραγματοποιεί τουλάχιστον τρεις παραστάσεις το χρόνο ενώ το καλοκαίρι οργανώνει το Φεστιβάλ Φιλίππων και το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος. Κατά τη χειμερινή περίοδο, οι θεατές των θεατρικών παραστάσεων υπολογίζονται σε 20.000, ενώ ο αριθμός αυτός αυξάνεται τους καλοκαιρινούς μήνες χάρη της μεγάλης εμβέλειας των φεστιβάλ (Δήμος Καβάλας, 2010). Στο δυναμικό του καταγράφονται 10 απασχολούμενοι (Λαζαρίδου, 2010), αριθμός που αυξομειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε παράστασης. Παράλληλα, δραστηριοποιούνται το Δημοτικό Κινηματοθέατρο "Αντιγόνη Βαλάκου" , δύο θεατρικά εργαστήρια και η Κινηματογραφική Λέσχη του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών .
Στη μουσική εκπαίδευση, κύριο συστατικό αποτελεί το Μουσικό Σχολείο ετοιμάζοντας τους μαθητές για αξιόλογες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (Μουσικό Σχολείο Καβάλας, 2010) αλλά δεν πρέπει να παραληφθεί η πρόσφατη ίδρυση της Δημοτικής Σχολής Χορού, στην οποία είναι εγγεγραμένα 300 άτομα όλων των ηλικιών . Αξιόλογο είναι και το γεγονός ότι φέτος είναι η πρώτη χρονιά που διοργανώθηκαν ανεξάρτητες μουσικές παραστάσεις .
Όσο αφορά τις εκδηλώσεις, η ενασχόληση των φορέων αποφέρει αποτέλεσμα. Το Cosmopolis είναι φεστιβάλ που ξεκίνησε το 2000, πραγματοποιείται στην παλιά πόλη και η φετινή χρονιά είναι η πρώτη που δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω οικονομικών δυσκολιών . Η πόλη προβάλλεται σημαντικά από το καθιερωμένο τοπικό γεγονός και ενισχύεται από τη συμμετοχή επισκεπτών και εθελοντών από γειτονικές πόλεις. Από το 2003, το Cosmopolis πραγματοποιείται παράλληλα, με το παιδοcosmopolis, το αντίστοιχο με κοινό τα παιδιά. Στα πλαίσια των διάφορων θεματικών διαμορφώνεται κατάλληλα ο χώρος του κάστρου για αφήγηση παραμυθιών όλων των χωρών και τοποθετείται λαβύρινθος στο Πάρκο της πόλης για το διαδραστικό παιχνίδι ΟΔΟ..μαχίες με χάρτες και σταυρόλεξα. Τα παιδιά καθορίζουν μια σημαντική ομάδα στην οποία τα φεστιβάλ απευθύνονται άμεσα και για το λόγο αυτό, το δημιουργικό παιχνίδι με παιδικούς ήρωες, αυτοκόλλητα και κονκάρδες γίνεται βασικός άξονας τοπικών θεσμών (Διεθνές Φεστιβάλ Cosmopolis, 2010). Επίσης σχετικά με τη γαστρονομία, στο Φεστιβάλ Cosmopolis ξένες χώρες παρασκευάζουν τοπικές συνταγές ενώ τυπώνονται και βιβλία με αυτές .
Το Φεστιβάλ Φιλίππων με 25.000 επισκέπτες (απογραφή για το 2006) περιλαμβάνει παραστάσεις θεάτρου, κλασικό χορό και συναυλίες . Τα Ελευθέρια, με πολιτιστικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της πόλης στις πλατείες και το υπαίθριο κάστρο του φρουρίου είναι από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις, ενώ η Ναυτική Εβδομάδα συνδυάζει θαλάσσια σπορ με συναυλίες και τοπικές γαστρονομικές συνταγές. Οι βραδιές παράδοσης και πολιτισμού λαμβάνουν χώρο στην παραλιακή ζώνη ενώ στην κεντρική πλατεία έχει κατασκευαστεί μόνιμο ειδικό στέγαστρο για συναυλίες (Βλάχου, 2010). Στην πολιτιστική ζωή συμβάλλουν με τη σειρά τους και οι μειονότητες των αλλοδαπών. Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θρακιώτες και Σαρακατσάνοι διατηρούν και αναβιώνουν τα έθιμά τους μέσω των διαφόρων πολιτιστικών συλλόγων που απαρτίζουν ενώ απασχολούνται και στον τουρισμό
Υπόβαθρο όμως, για όλα αυτά παραμένει το επίπεδο εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού. Θετικές προοπτικές προδιαγράφονται από το ΤΕΙ Καβάλας στον εκπαιδευτικό τομέα αλλά και την ερευνητική δραστηριότητα, καθώς είναι υπεύθυνο για το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης . Στα πλαίσια της εκπαίδευσης τονίζεται η καλλιτεχνική παιδεία και οι ευκαιρίες που δίνονται, ειδικά σε νέα άτομα. Χαρακτηριστικά, μπορεί να γίνει αναφορά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές με πολιτιστικά εργαστήρια που διοργάνωσε το Δημοτικό Μουσείο Καβάλας και το παιχνίδι "Βόλτα στην Καβάλα" με την επιμέλεια του Δήμου, ώστε οι μαθητές να γνωρίσουν τις συνοικίες και τα κτίρια της πόλης όπου διαβιούν.
Καινοτομική δράση για την πόλη συνιστά το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφοριών, το οποίο προωθεί τη συνεργασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Ανατολικής Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι επιχειρήσεις που χωροθετούνται στην Καβάλα λοιπόν, έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν με αντίστοιχες άλλων κρατών μελών, να ενημερωθούν και να ανταλλάξουν τεχνογνωσία. Εξάλλου ως βάση επιχειρηματικής δράσης, η πόλη ευδοκιμεί, αν λάβει κανείς υπόψη τον αριθμό πολυεθνικών εταιρειών. Σημαντικές δράσεις έχουν επιτευχθεί και στον τομέα της ψηφιακής σύγκλισης με την ανάπτυξη μιας καινοτομικής πλατφόρμας για την εξυπηρέτηση των απομακρυσμένων κατοίκων σε γραφειοκρατικές διαδικασίες που σχετίζονται με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση .
Απασχολούμενοι σε υποτομείς του τριτογενή τομέα στην Καβάλα
1991 2001
Ξενοδοχεία και εστιατόρια 789 1355
Μεταφορές και τα ταξιδιωτικά πρακτορεία 182 310
Ταχυδρομεία και τηλεπικοινωνίες 293 273
Έρευνα και ανάπτυξη 14 16
Εκπαίδευση 1508 1973
Μέσα σε μια δεκαετία, οι προηγούμενοι τομείς παρουσιάζουν μια μικρή ανάκαμψη, εκτός από τον τομέα των τηλεπικοινωνιών, στον οποίο οι απασχολούμενοι παρουσίασαν μείωση κατά 20 άτομα.
Πολιτιστικά χαρακτηριστικά της πόλης
Το πολιτιστικό δυναμικό της πόλης βασίζεται τόσο στις υλικές υποδομές όσο και τις άυλες. Η διατήρηση της παλιάς πόλης, στη χερσόνησο της Παναγίας αναδεικνύει τα στοιχεία της ιστορικής της φυσιογνωμίας, όπως τις μεγάλες πλατείες, τα παραδοσιακά σπίτια με χαγιάτια και τους πλακόστρωτους δρόμους ενώ ανακαινισμένα βιομηχανικά κτίρια έχουν μετατραπεί σε σύγχρονους πολιτιστικούς χώρους.
Παράλληλα, στην πόλη δρουν πενήντα Πολιτιστικοί Σύλλογοι που πραγματοποιούν μια ποικιλία Πολιτιστικών Εκδηλώσεων , με κάποια φεστιβάλ να χαρακτηρίζονται διεθνούς εμβέλειας. Για να σχηματιστεί μια εικόνα της εμβέλειας και της επισκεψιμότητας των τοπικών χώρων πολιτισμού και σχετικών εκδηλώσεων, ακολουθούν οι πίνακες 7 και 8 που προβάλλουν αριθμούς επισκεπτών και θεατών στις σημαντικότερες δραστηριότητες.
Αριθμός επισκεπτών σημαντικότερων πολιτιστικών χώρων της Καβάλας
Χώροι Πολιτισμού Επισκέπτες
Φρούριο 35.000
Αρχαιολογικό Μουσείο 2.580
Δημοτικό Μουσείο 3.500
Μουσείο Καπνού 3.300
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Αριθμός θεατών σημαντικότερων εκδηλώσεων της Καβάλας
Εκδηλώσεις - Παραστάσεις Θεατές
Φεστιβάλ Φιλίππων 25.000
Φεστιβάλ Cosmopolis 60.000
Ελευθέρια 10.000
Κινηματογραφική Λέσχη 12.000
Θεατρικές παραστάσεις 25.000
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Το φρούριο, ή η ακρόπολη της πόλης, όπως είναι ευρέως γνωστή, συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα, η οποία ενισχύεται από την αξιοποίησή του ως μουσειακός τόπος, για τη δημιουργική απασχόληση μαθητών σε πολιτιστικά εργαστήρια με θέμα τη γαστρονομία, την αγγειοπλαστική, το ψηφιδωτό και την τοξοβολία . Στην περίπτωση των εκδηλώσεων, το φεστιβάλ Cosmopolis κατέχει κεντρικό ρόλο στην προώθηση της περιοχής καθώς έχει παγκόσμια εμβέλεια και αποτελείται από διάφορες θεματικές ενότητες .
Πολεοδομικά χαρακτηριστικά της πόλης
Η μορφολογία του εδάφους έχει επηρεάσει τον αστικό χώρο. Η ανάπτυξη του αστικού ιστού πραγματοποιείται γραμμικά, παράλληλα με το θαλάσσιο μέτωπο καθώς ο ορεινός όγκος και οι έντονες υψομετρικές καμπύλες καθιστούν αδύνατη την επέκταση του δομημένου χώρου προς το Βορρά, γεγονός που αποδεικνύεται και από την πυκνότητα δόμησης σε επίπεδο κορεσμού σε κάποιες περιοχές, καθώς οι πρόσφυγες του 1922 που ενσωματώθηκαν στην πόλη, περιορίστηκαν σε άναρχα σχεδιασμένες περιοχές εξαιτίας ακριβώς αυτού του ανάγλυφου . Κατά συνέπεια, η έντονη άναρχη δόμηση που επιδεικνύουν οι περισσότερες από τις μισές περιοχές κατοικίας επηρέασε άμεσα και τους δημόσιους υπαίθριους χώρους.
Είναι απαραίτητο λοιπόν, στο σημείο αυτό να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος που κατέχει από το παρελθόν έως σήμερα, το θαλάσσιο μέτωπο στην ποιότητα ζωής της πόλης, καθώς νοείται ως ένας ενιαίος δημόσιος χώρος με σημαντικές προοπτικές αξιοποίησης . Για παράδειγμα, η περιοχή Καρνάγιο, όπου χωροθετείται το ναυπηγείο, αν και υποβαθμισμένη αρκετά, λειτουργεί ως πόλος έλξης επισκεπτών , λόγω της παραδοσιακής ασχολίας και την αξιόλογη λιμενική παράδοση της περιοχής . Δυστυχώς, σε κάποια τμήματα, η πυκνή δόμηση δυσχεραίνει, ή ακόμα και αποκλείει τη διέλευση στους πεζούς προς την ακτογραμμή, ενώ οι ελεύθεροι χώροι απουσιάζουν, με συνέπεια η προκήρυξη ερευνητικών προγραμμάτων για την ανάπλαση τμημάτων του από τους τοπικούς φορείς να δημιουργεί θετικές προοπτικές . Οι κάτοικοι αντιλαμβάνονται την κατάσταση αυτή και την εκφράζουν στην έρευνα της Public Issue (2008), με ποσοστό δυσαρέσκειας 73% σχετικά με τη διάθεση των ελεύθερων χώρων στην πόλη τους
Η Καβάλα για την αντιμετώπιση του εντεινόμενου ανταγωνισμού επιλέγει πρωτίστως, την αναβάθμιση της εικόνας της βελτιώνοντας το αστικό τοπίο και την ποιότητα του αστικού χώρου (εκτός της ενίσχυσης της οικονομικής ελκυστικότητας) . Επιτυχία τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζουν τα προγράμματα εξωραϊσμού στο φρούριο, το Μεσαιωνικό Υδραγωγείο "Καμάρες", τη Δημοτική Καπναποθήκη ), οι αναπλάσεις μεγάλης κλίμακας (flagship projects), οι οποίες προσφέρουν στην πόλη ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα και ο καθορισμός από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ζωνών Ανάπλασης, όπως της περιοχής της Ιχθυόσκαλας .
Στην αναβάθμιση του αστικού τοπίου συγκαταλέγονται ακόμα, το πρόγραμμα "Όμορφη γειτονιά" που πραγματώνεται από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου και οι προσπάθειες αξιοποίησης των χώρων των στρατοπέδων με εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρο εκεί, όπως στα πλαίσια διεκδίκησης του στρατοπέδου Ασημακόπουλου με τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς . Όσο αφορά τα χαρακτηριστικά καπνομάγαζα της πόλης και οι καπναποθήκες ανακαινίζονται και επαναξιοποιούνται ως πολιτιστικοί χώροι .
Εικόνα και προβολή της πόλης
Η στρατηγική της πόλης βασίζεται στη βελτίωση της αστικής εικόνας της και την προβολή της μέσα από τις διεθνείς και τις βαλκανικές συνεργασίες που έχει αναπτύξει , λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των ξενοδοχειακών υποδομών και των επισκεπτών παραμένει σταθερός . Δράσεις ενίσχυσης της εξωστρέφειάς της πραγματοποιούνται, τόσο από το Επιμελητήριο Καβάλας (Τσατσούλης, 2010), όσο και από τους κύριους υπεύθυνους για τη διαφήμιση και την προβολή, τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Καβάλας (Δημωφέλεια) και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση . Η πόλη συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις, όπως αυτή της Νυρεμβέργης ενώ πρόσφατα πραγματοποιήθηκε πολιτιστικό τριήμερο στο οποίο εντάχθηκε και η προβολή του χιονοδρομικού κέντρου Μπάνσκο, με προγραμματιζόμενη προβολή της Καβάλας σχετικά με θέματα τουρισμού και πολιτισμού το Φεβρουάριο του 2011 στο θέρετρο της Βουλγαρίας .
Σε αυτή την προσπάθεια έρχεται να προστεθεί ο θεσμός της σύναψης αδελφοποιήσεων, η ιστορία του οποίου ξεκινάει από το 1976 και συνεχίζει έως σήμερα. Ο πίνακας παρουσιάζει την εκάστοτε πόλη και τη χρονολογία των αδελφοποιήσεων μετά το 1994, δείχνοντας ότι οι δράσεις αποφέρουν κάποιο αποτέλεσμα.
Αδελφοποιημένες πόλεις με την Καβάλα
Πόλη Έτος
Γκράντισκα, Βουλγαρίας 1994
Νυρεμβέργη, Γερμανίας 1999
Αγκαντίρ, Μαρόκο 2001
Ραιδεστός, Τουρκία 2003
Πηγή: Δήμος Καβάλας και ΔΑΝΕΚ, 2009
Στην ενότητα συνεργασιών, ο Δήμος έχει αναπτύξει δεσμούς για μια ποικιλία θεμάτων επιπρόσθετα, μέσω της συμμετοχής του στη Λέσχη Μαύρης Θάλασσας στην οποία συμμετέχουν 24 παραθαλάσσιες πόλεις της Μαύρης Θάλασσας , το "Δίκτυο πόλεων" (Καβάλα - Βόλος - Ηράκλειο), με τις οποίες υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας για το αστικό branding αλλά και την Ένωση Πόλεων με Μεσαιωνικά Κάστρα .
Οι διαφημίσεις αποτελούν επιπλέον, έναν ευρέως χρησιμοποιούμενο τρόπο για την ανάδειξη των πλεονεκτικών χαρακτηριστικών της πόλης. Φυλλάδια, αφίσες, μπάνερς και φλάιερς, καταχωρήσεις σε περιοδικά, ειδικά ένθετα σε εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας και διαφημίσεις σε ραδιοφωνικούς σταθμούς της Καβάλας, της Δράμας και της Ξάνθης αποτελούν μερικές μόνο από τις δράσεις της Δημωφέλειας. Η ιστοσελίδα της "www.kavalagreece.gr" διατίθεται σε αγγλικά και ελληνικά, την ίδια στιγμή που τυπώνεται ο τρίγλωσσος οδηγός για την πόλη και ο χάρτης επανεκδίδεται, ανανεώνοντας σε αυτόν τις διάφορες υποδομές, όπως τις ξενοδοχειακές. Για τη βελτίωση των δημόσιων σχέσεων, το Κέντρο Πληροφόρησης Επισκεπτών της πόλης προσφέρει σουβενίρ και δώρα στους επισκέπτες ενώ στις διεθνείς εκθέσεις μοιράζονται λάβαρα και κουβέρ με απεικονίσεις της πόλης. Ενίσχυση της προβολής πραγματοποιείται και με την έκδοση οπτικοακουστικού υλικού: το 2008, η Δημοτική Βιβλιοθήκη κυκλοφορεί CD με τίτλο "Τραγουδώντας για την Καβάλα" με τραγούδια που αναφέρονται στην πόλη ενώ ο Δήμος και η Δημωφέλεια κυκλοφόρησαν ταινία σε DVD της Τραϊφόρου Ε. για τη φωτιά που ξέσπασε στις 15 Αυγούστου 1985 με τίτλο "Ο ήλιος χάθηκε" .
Δυναμικά χαρακτηριστικά δημιουργικότητας της πόλης
Ο πολιτιστικός τομέας που αναπτύσσεται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, μπορεί να θεωρηθεί κεντρικό πυρήνας της δημιουργικότητας. Η ποιοτική πολιτιστική ζωή που προσφέρεται είναι συχνά ο λόγος επίσκεψης και κάνει την πόλη να μην είναι ένας απλός τουριστικός προορισμός. Είναι αλήθεια ότι στην πόλη προσφέρεται μια ποικιλία δραστηριοτήτων και δημιουργικών εκδηλώσεων που αφορούν ένα ευρύ φάσμα επιλογών. Σε αυτό έχει λειτουργήσει ως καταλύτης η παράλληλη δράση πολιτιστικών συλλόγων, ιδρυμάτων και τοπικών θεσμών.
Τον κύριο υπεύθυνο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής συνιστά από το 2010, η Δημωφέλεια, η οποία προήλθε από την πρώην Δημοτική Αναπτυξιακή Επιχείρηση (ΔΑΝΕΚ).
Ένα όργανο για την προώθηση των δράσεων των τοπικών πολιτιστικών συλλόγων, πρωτοβουλία που κατέχει σημαντική θέση στην ενίσχυση της δημιουργικής έκφρασης, είναι το Πολιτιστικό Κέντρο "Πυθαγόρας". Στις δραστηριότητές του συγκαταλέγονται, η ζωγραφική, η φωτογραφία, το θέατρο, ο χορός αλλά και ο αθλητισμός .
Στον τομέα των μουσειακών υποδομών αξίζει να αναφερθούν το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Καπνού. Στα εκθέματα του πρώτου περιλαμβάνονται αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από τη νεολιθική περίοδο ενώ το δεύτερο προβάλλει το προϊόν και τις δραστηριότητες που οδήγησαν την πόλη σε οικονομική ακμή στα μέσα του 19ου αιώνα. Το θεματικό αυτό μουσείο συνδυάζει την προβολή της τεχνικής επεξεργασίας του καπνού με την κοινωνική εξέλιξη της Καβάλας, καινοτομία στη μουσειακή "στρατηγική" και έχει αποτελέσει τον πυρήνα του Στρατηγικού Σχεδίου Μάρκετινγκ της πόλης .
Αξιοσημείωτη εμφανίζεται και η δραστηριότητα στο θεατρικό τομέα. Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Καβάλας (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) πραγματοποιεί τουλάχιστον τρεις παραστάσεις το χρόνο ενώ το καλοκαίρι οργανώνει το Φεστιβάλ Φιλίππων και το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος. Κατά τη χειμερινή περίοδο, οι θεατές των θεατρικών παραστάσεων υπολογίζονται σε 20.000, ενώ ο αριθμός αυτός αυξάνεται τους καλοκαιρινούς μήνες χάρη της μεγάλης εμβέλειας των φεστιβάλ (Δήμος Καβάλας, 2010). Στο δυναμικό του καταγράφονται 10 απασχολούμενοι (Λαζαρίδου, 2010), αριθμός που αυξομειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε παράστασης. Παράλληλα, δραστηριοποιούνται το Δημοτικό Κινηματοθέατρο "Αντιγόνη Βαλάκου" , δύο θεατρικά εργαστήρια και η Κινηματογραφική Λέσχη του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών .
Στη μουσική εκπαίδευση, κύριο συστατικό αποτελεί το Μουσικό Σχολείο ετοιμάζοντας τους μαθητές για αξιόλογες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (Μουσικό Σχολείο Καβάλας, 2010) αλλά δεν πρέπει να παραληφθεί η πρόσφατη ίδρυση της Δημοτικής Σχολής Χορού, στην οποία είναι εγγεγραμένα 300 άτομα όλων των ηλικιών . Αξιόλογο είναι και το γεγονός ότι φέτος είναι η πρώτη χρονιά που διοργανώθηκαν ανεξάρτητες μουσικές παραστάσεις .
Όσο αφορά τις εκδηλώσεις, η ενασχόληση των φορέων αποφέρει αποτέλεσμα. Το Cosmopolis είναι φεστιβάλ που ξεκίνησε το 2000, πραγματοποιείται στην παλιά πόλη και η φετινή χρονιά είναι η πρώτη που δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω οικονομικών δυσκολιών . Η πόλη προβάλλεται σημαντικά από το καθιερωμένο τοπικό γεγονός και ενισχύεται από τη συμμετοχή επισκεπτών και εθελοντών από γειτονικές πόλεις. Από το 2003, το Cosmopolis πραγματοποιείται παράλληλα, με το παιδοcosmopolis, το αντίστοιχο με κοινό τα παιδιά. Στα πλαίσια των διάφορων θεματικών διαμορφώνεται κατάλληλα ο χώρος του κάστρου για αφήγηση παραμυθιών όλων των χωρών και τοποθετείται λαβύρινθος στο Πάρκο της πόλης για το διαδραστικό παιχνίδι ΟΔΟ..μαχίες με χάρτες και σταυρόλεξα. Τα παιδιά καθορίζουν μια σημαντική ομάδα στην οποία τα φεστιβάλ απευθύνονται άμεσα και για το λόγο αυτό, το δημιουργικό παιχνίδι με παιδικούς ήρωες, αυτοκόλλητα και κονκάρδες γίνεται βασικός άξονας τοπικών θεσμών (Διεθνές Φεστιβάλ Cosmopolis, 2010). Επίσης σχετικά με τη γαστρονομία, στο Φεστιβάλ Cosmopolis ξένες χώρες παρασκευάζουν τοπικές συνταγές ενώ τυπώνονται και βιβλία με αυτές .
Το Φεστιβάλ Φιλίππων με 25.000 επισκέπτες (απογραφή για το 2006) περιλαμβάνει παραστάσεις θεάτρου, κλασικό χορό και συναυλίες . Τα Ελευθέρια, με πολιτιστικές εκδηλώσεις για τον εορτασμό της απελευθέρωσης της πόλης στις πλατείες και το υπαίθριο κάστρο του φρουρίου είναι από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις, ενώ η Ναυτική Εβδομάδα συνδυάζει θαλάσσια σπορ με συναυλίες και τοπικές γαστρονομικές συνταγές. Οι βραδιές παράδοσης και πολιτισμού λαμβάνουν χώρο στην παραλιακή ζώνη ενώ στην κεντρική πλατεία έχει κατασκευαστεί μόνιμο ειδικό στέγαστρο για συναυλίες (Βλάχου, 2010). Στην πολιτιστική ζωή συμβάλλουν με τη σειρά τους και οι μειονότητες των αλλοδαπών. Πόντιοι, Μικρασιάτες, Θρακιώτες και Σαρακατσάνοι διατηρούν και αναβιώνουν τα έθιμά τους μέσω των διαφόρων πολιτιστικών συλλόγων που απαρτίζουν ενώ απασχολούνται και στον τουρισμό
Υπόβαθρο όμως, για όλα αυτά παραμένει το επίπεδο εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού. Θετικές προοπτικές προδιαγράφονται από το ΤΕΙ Καβάλας στον εκπαιδευτικό τομέα αλλά και την ερευνητική δραστηριότητα, καθώς είναι υπεύθυνο για το Κέντρο Τεχνολογικής Έρευνας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης . Στα πλαίσια της εκπαίδευσης τονίζεται η καλλιτεχνική παιδεία και οι ευκαιρίες που δίνονται, ειδικά σε νέα άτομα. Χαρακτηριστικά, μπορεί να γίνει αναφορά στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές με πολιτιστικά εργαστήρια που διοργάνωσε το Δημοτικό Μουσείο Καβάλας και το παιχνίδι "Βόλτα στην Καβάλα" με την επιμέλεια του Δήμου, ώστε οι μαθητές να γνωρίσουν τις συνοικίες και τα κτίρια της πόλης όπου διαβιούν.
Καινοτομική δράση για την πόλη συνιστά το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πληροφοριών, το οποίο προωθεί τη συνεργασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της Ανατολικής Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι επιχειρήσεις που χωροθετούνται στην Καβάλα λοιπόν, έχουν τη δυνατότητα να συνεργαστούν με αντίστοιχες άλλων κρατών μελών, να ενημερωθούν και να ανταλλάξουν τεχνογνωσία. Εξάλλου ως βάση επιχειρηματικής δράσης, η πόλη ευδοκιμεί, αν λάβει κανείς υπόψη τον αριθμό πολυεθνικών εταιρειών. Σημαντικές δράσεις έχουν επιτευχθεί και στον τομέα της ψηφιακής σύγκλισης με την ανάπτυξη μιας καινοτομικής πλατφόρμας για την εξυπηρέτηση των απομακρυσμένων κατοίκων σε γραφειοκρατικές διαδικασίες που σχετίζονται με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση .
Περιμένω εναγωνίως τη συνέχεια. Ή πρόκειται για καθαρά περιγραφική δουλειά;
ΑπάντησηΔιαγραφή