Παρασκευή 17 Ιουνίου 2011

Αστικές αναπλάσεις: οι δύο πλευρές του νομίσματος

@Χριστίνα Νικολακοπούλου
Τα Canary Wharf εντοπίζονται στο ανατολικό Λονδίνο και αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά κέντρα της Ευρώπης. Η γεωγραφική αυτή περιοχή σκιαγραφεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα που αναδεικνύουν τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά αποτελέσματα που μπορεί να επιφέρουν οι αστικές αναπλάσεις.
Το 1960, λοιπόν, η συγκεκριμένη  περιοχή αντιμετώπιζε σημαντικά χωρικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα και η υποβάθμιση ήταν έντονη καθώς οι μόνες δραστηριότητες που λάμβαναν χώρο ήταν οι εμπορικές δραστηριότητες στις αποβάθρες, με πλήρη έλλειψη διοίκησης και υπηρεσιών. Η ανεργία, η έλλειψη μεταφορικών υποδομών και συνδέσεων με το κεντρικό Λονδίνο και το χαμηλής ποιότητας οικιστικό απόθεμα  περιόριζε τους κατοίκους στην αναζήτηση εργασίας που ήταν το βασικότερο πρόβλημα του πληθυσμού ενώ την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση προωθούσε ελάχιστους πόρους για εκπαίδευση και υγεία για το συνεχώς μειούμενο πληθυσμό.

Η μεγάλη αλλαγή επήλθε το 1981 και μετά, με την κατασκευή της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής συνδέοντας τα Docklands με τις κεντρικές περιοχές. Το ιδιωτικό κεφάλαιο ενισχύεται όλο και περισσότερο, επηρεάζοντας ολόκληρη την πόλη. Εταιρίες χρηματοπιστωτικού τομέα εγκαθίστανται στην περιοχή και με ταχύτατους ρυθμούς, μια χωρική συγκέντρωση εταιριών τεράστιας διεθνούς οικονομικής δύναμης σχηματίζεται, μη λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές συνθήκες και την ανισόρροπη ανάπτυξη.
 
Και δυστυχώς κανένα θετικό αποτέλεσμα από τη δημιουργία τόσο επιχειρήσεων και εταιριών για τον τοπικό πληθυσμό… Οι κάτοικοι στις γειτονικές περιοχές παραμένουν  άνεργοι ή χαμηλά αμειβόμενοι καθώς τα προγράμματα κατάρτισης δεν μπορούν να επιφέρουν σημαντικές αλλαγές. Και ποιοι εργάζονται σε αυτές τις εταιρίες; Άνθρωποι με υψηλή ειδίκευση που κατάγονται από όλο τον κόσμο και εξαιτίας των καθηκόντων τους για τις θέσεις υψηλών αποδοχών που διαθέτουν, μετακινούνται ακόμα και αεροπορικώς καθημερινά - για το λόγο αυτό και το London City Airport είναι προσεγγίσιμο μόνο σε λίγα λεπτά από τα γραφεία.
 
Όσο για την εικόνα της περιοχής: ‘τεχνητό’ περιβάλλον που προσφέρει ό, τι χρειάζονται οι εργαζόμενοι εκεί, με εταιρίες σε πανύψηλα κτίρια και ένα σύστημα υπόγειων εμπορικών καταστημάτων ενώ τα πολυτελή διαμερίσματα γίνονται η βασική προτεραιότητα εις βάρος κοινωνικών κατοικιών από την πλευρά του κράτους, με στόχο να ελκύσουν όλο και περισσότερο ιδιωτικό παγκόσμιο κεφάλαιο. Σε αντίθεση με το αρχικό σχέδιο, η ιδιωτικοποίηση ενδυναμώνεται συνεχώς με αποτέλεσμα σήμερα, να έχει σχεδιαστεί χώρος με υψηλές προδιαγραφές, υψίστη ασφάλεια - με τη μεγαλύτερη ίσως συγκέντρωση βιντεοκαμερών συγκριτικά με όλη την πόλη του Λονδίνου και κτισμένο περιβάλλον αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος δίπλα στον Τάμεση. Στην περιοχή, δυστυχώς, ο σχεδιασμός δεν έχει λόγο και σε πολεοδομικούς όρους, το πρόβλημα είναι εμφανές αφού η αστική πυκνότητα στο Tower Hamlets, πλέον είναι η τριπλάσια από αυτή που όριζε το εγκεκριμένο σχέδιο ενώ η προτεινόμενη μίξη χρήσεων γης (κατοικία και εμπόριο) έδωσε τη θέση της στην πλήρη κυριαρχία των εμπορικών χρήσεων γης.
 
Για τη τροπή αυτή όμως, ευθύνεται η κυβερνητική πολιτική που ακολουθήθηκε ή η έντονη καπιταλιστική δραστηριότητα; Η κερδοσκοπία είναι ο βασικός γνώμονας που οδηγεί και ενισχύει τη χωρική συγκέντρωση των δραστηριοτήτων αυτών, με σκοπό τα πολλαπλασιαστικά οφέλη από τη χωρική συσσώρευση αλλά και τη συσσώρευση οικονομικής δύναμης στη γεωγραφική αυτή περιοχή. Αλλά κατά συνέπεια, οι τιμές γης αυξάνονται και το ‘χάσμα’ με τις γειτονικές υποβαθμισμένες περιοχές γίνεται ακόμα πιο έντονο, με τους ‘αδύναμους’ να εκτοπίζονται χωρικά σε μεγαλύτερη ακτίνα (προφανώς αποτέλεσμα συγκεκριμένης πολιτικής στρατηγικής).
 
Μέσα από αυτή τη διαδικασία αστικής αναγέννησης βλέπουμε ότι ο ντόπιος πληθυσμός δεν είναι ο ‘πυρήνας’ και ο στόχος αλλά αντιθέτως, δημιουργείται ένας χώρος που λειτουργεί ως ‘αστική νησίδα’, ιδανική για τους οικονομικά ‘ισχυρούς’ εργαζόμενους. Εξάλλου, οι αντιδράσεις από τους Μπαγκλαντεσιανούς μετανάστες του Whitechapel (περιοχή που συνορεύει με τα Canary Wharf) και τους καλλιτέχνες και εναλλακτικούς του Shoreditch τους εμποδίζουν να εξέλθουν τα σύνορα της περιοχής εργασίας τους.
 
Ιδιαίτερα ανησυχητική λοιπόν, μπορεί να γίνει μια διαδικασία αστικής αναζωογόνησης, εάν δε λαμβάνονται υπόψη τα άμεσα και έμμεσα αποτελέσματα που μπορεί να επιφέρει στην ευρύτερη περιοχή. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να εστιάζουμε σε μια περιοχή και να την εξετάζουμε μονόπλευρα. Γιατί αν και στην πόλη, το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί στα Canary Wharf δε φαίνεται να είναι σημαντικό, οι κάτοικοι μπορούν να καταλάβουν την πραγματική κλίμακά του. Σχετικά με το τι θα γίνει μελλοντικά, καθώς οι πολυεθνικές εταιρίες δεν επενδύουν σε έργα τοπικής κλίμακας, τα οικονομικά οφέλη θα συνεχίζεται να μην προωθούνται στις υποβαθμισμένες γειτονικές περιοχές και ο κοινωνικός αποκλεισμός θα εντείνεται. Θετική  βέβαια, είναι η γειτνίαση της περιοχής με το χώρο όπου κατασκευάζονται υποδομές και πραγματοποιούνται χωρικές βελτιώσεις και παρεμβάσεις εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012. 

@Η Χριστίνα Νικολακοπούλου είναι απόφοιτη του τμήματος Πολεοδομίας και χωροταξίας του Πολυτεχνείου του Βόλου.Σήμερα διαμένει στο Λονδίνο όπου κάνει μεταπτυχιακές σπουδές.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.