Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

Τοπική Αυτοδιοίκηση και Θεραπευτική Συντροφιά των Ζώων (Pet therapy). Όνειρο ή Πραγματικότητα;

@Κατερίνα Λουκάκη ,Κτηνίατρος ,Γραμματέας ΔΣ της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας

Η καθημερινότητα και η Τοπική Αυτοδιοίκηση όλοι γνωρίζουμε ότι  είναι έννοιες αλληλένδετες . Ο Δήμος είναι  φιλική αρχή για κάθε  πολίτη. “Τα παράπονά σας… , στο Δήμαρχο” πολλές φορές ακούμε να λέγεται… και έχει ουσιαστικό νόημα η φράση αυτή.

Οι Δημοτικές αρχές  κάθε τόπου δεν δραστηριοποιούνται  ή  πιο σωστά δεν θα πρέπει να δραστηριοποιούνται  στη σφαίρα του απρόσωπου , του μακρινού , του πολύπλοκου , όπως συνήθως γίνεται σε επίπεδο  κεντρικής εξουσίας. Οφείλουν να είναι παντού  και να παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο σε αυτό που ονομάζουμε ευζωία του πολίτη, δηλαδή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του  κατοίκου μιας πόλης.

Παράλληλα ένα σημαντικό ρόλο οφείλει να  παίξει η Τοπική Αυτοδιοίκηση στη φροντίδα και  καλή ποιότητα ζωής (  δηλαδή  στην ευζωία  ) των ζώων ενός τόπου . Ας μη λησμονούμε ότι  και  τα ζώα συντροφιάς “καταγράφονται” ως  κάτοικοι ενός Δήμου.

Τα ζώα συντροφιάς στις πόλεις  τα συναντάμε ,  χωρισμένα σε δυο κατηγορίες

Τα έχοντα ιδιοκτήτη δηλαδή δεσποζόμενα  και μάλλον τυχερά , μιας και οι  ιδιοκτήτες τους φροντίζουν για την ευζωία τους.
Η άλλη κατηγορία είναι τα αδέσποτα και  μάλλον είναι  τα άτυχα.   Βρίσκονται στους δρόμους , είτε επειδή γεννήθηκαν εκεί , είτε επειδή η ανωριμότητα και η ασυνειδησία των ανθρώπων τα εξανάγκασε να βρεθούν  εκεί. Για αυτή την κατηγορία ζώων   οι Δημοτικές αρχές μιας πολιτισμένης κοινωνίας αναλαμβάνουν έργο  που σκοπό έχει να εξασφαλίσει και  στους τετράποδους “άστεγους” τα στοιχειώδη μιας καλής ζωής.

Η περισυλλογή , η στείρωση η προσπάθεια αποασυλοποίησης και υιοθεσίας  αδέσποτων ζώων είναι θέματα που έχουν συχνά απασχολήσει τις Δημοτικές Αρχές ΄Ισως   από το  πλέον δύσκολα  υλοποιήσιμο μέρος ενός προγράμματος αδέσποτων ζώων είναι η προσπάθεια  υιοθεσία τους. Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό δεν γίνεται εύκολα  και πολλές φορές οι χώροι  περισυλλογής εμφανίζουν πληρότητα δυσκολεύοντας έτσι τη  συνέχεια ενός αξιόλογου έργου.
Μήπως μπορούν να υπάρξουν και άλλες λύσεις ? Μήπως μπορεί να “αξιοποιηθούν” και με άλλους τρόπους τα αδέσποτα  ζώα ?

Γνωρίζετε τι είναι το Pet therapy, δηλαδή η εναλλακτική συμπληρωματική μέθοδος θεραπείας με την βοήθεια  των ζώων ? 
Πιστεύω ότι κάποιοι κάτι θα έχουν ακούσει.Ίσως σας βοηθήσει το παρακάτω παράδειγμα .

Στη διάρκεια μιας έρευνας  ειδικοί ψυχολόγοι  ρώτησαν την Άννα  ηλικίας 5 χρονών. Τι είναι ευτυχία και  πως μπορείς να περιγράψεις την αγάπη? Η Άννα συννέφιασε…ξαφνικά το μουτράκι της έλαμψε και ντροπαλά – ντροπαλά είπε …΄΄ όταν γυρνάω στο σπίτι από τον Παιδικό σταθμό αργά το απόγευμα  και το σκυλάκι μας η  Νταιζη, έρχεται αμέσως  χοροπηδά και θέλει να με φιλήσει παρόλο που την αφήσαμε μονή της όλη την ημέρα . Είμαι ευτυχισμένη και  αυτό είναι αγάπη. Η μικρή Άννα  μπόρεσε να   εκφράσει με πολύ απλά λόγια  ποιος είναι ο  δεσμός ανθρώπου και ζώου  και τι σημαίνει  η επαφή με ένα ζώο.

Από τα προϊστορικά χρόνια έχουν αναπτυχθεί δεσμοί  χρηστικοί και συναισθηματικοί  του ανθρώπου με τα κατοικίδια ζώα . Σκηνές κυνηγίου με τη βοήθεια σκύλων απεικονίζονται σε σπήλαια.. Ας μη λησμονούμε ότι το άλογο ήταν αυτό που έδωσε φτερά στον ταξιδευτή  προγονό μας . Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι  Μεσοποτάμιοι λάτρευαν τις γάτες ως θεϊκές μορφές. Οι  Πηγές μας πληροφορούν ότι Ζώα και Άνθρωποι είχαν  δεσμούς άρρηκτους και  υπήρχαν μεταξύ τους  αμφίδρομες επιδράσεις τόσο στην υγεία όσο και στην ασθένεια.

Οι αρχαίοι Έλληνες έβαζαν τους ανθρώπους που ήταν σοβαρά άρρωστοι και υπέφεραν από πόνους , ως μια τελευταία προσπάθεια θεραπείας  πάνω στην ράχη αλόγων και τους περιέφεραν   για αρκετή ώρα  κάθε ημέρα. Η κίνηση του αλόγου ανακούφιζε . Από τον 17 αιώνα η ιατρική βιβλιογραφία  περιέχει ενδιαφέρουσες αναφορές σχετικά μα τα αποτελέσματα της ιππασίας στα νευρολογικά και κινητικά προβλήματα . Στις σημειώσεις για τη Νοσηλευτική η ιδρύτρια του Ερυθρού Σταυρού Φλωρενς Ναιτινγκέιλ έγραφε ...ένα μικρό κατοικίδιο ζώο είναι μια πολύ καλή συντροφιά για τον άρρωστο , ειδικά για τα παιδιά και τους γέροντες!

Το 1940 για πρώτη φορά σε Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης , ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός και οι Υγιεινομικές Υπηρεσίες του Στρατού  έθεσαν σε εφαρμογή πρόγραμμα  επανένταξης και κοινωνικοποίησης των βετεράνων στρατιωτών που στηριζόταν σε ζώα , ( αγροτικά ζώα  και ζώα συντροφιάς). Το πρώτο αυτό καταγεγραμμένο  πρόγραμμα  pet therapy  πραγματοποιήθηκε σε ειδικό χώρο που διέθεσε ο στρατός . Από τότε έχουμε  σταδιακά αυξανόμενες ανακοινώσεις επιστημονικών παρατηρήσεων  για την επίδραση των ζώων τόσο σε ψυχολογικές  όσο και σε  φυσιολογικές  παραμέτρους  παιδιών  με ειδικές ανάγκες , αυτιστικών παιδιών , κακοποιημένων παιδιών ,  παιδιών με χρόνια νοσήματα, ειδικότερα σε ογκολογικά τμήματα  καλύτερη συναισθηματική ωρίμανση και κοινωνικοποίηση  φυσιολογικών παιδιών προσχολικής ή  σχολικής ηλικίας    και  εφήβων . Η θεραπευτική ιππασία για παιδιά με νευρολογικά και κινητικά προβλήματα είναι ένα σημαντικό μέρος της θεραπευτικής τους αγωγής.  Καταγράφονται επίσης πολύ καλά  αποτελέσματα και έχουμε  βελτίωση  τόσο  των συναισθηματικών όσο και των φυσιολογικών παραμέτρων  ανθρώπων της τρίτης ηλικίας   ασθενών με αλτσχάιμερ , ασθενών με aids,ασθενών με κατάθλιψη  ακόμη και φυλακισμένων.

Ειδικότερα υπάρχει μελέτη σε ασθενείς με καρδιολογικά προβλήματα στην οποία  καταγράφεται αισθητή  βελτίωση της φυσική τους κατάστασης .  Τέλος τα τελευταία χρόνια  πολλές μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες προσφέρουν χώρους χαλάρωσης στους υπαλλήλους τους , οι οποίοι έχουν πλέον την δυνατότητα να φέρνουν  κατοικίδια ζώα στο χώρο εργασία τους έτσι ώστε να μπορούν να μειώνουν το στρες  κατά την διάρκεια ενός πολύ εξαντλητικού ωραρίου. Είναι γεγονός  ότι τα πανεπιστήμια  και τα μεγάλα νοσοκομεία άρχισαν την τελευταία εικοσαετία  να  ενθαρρύνουν αυτού του είδους την έρευνα  και πολλά έχουν να γίνουν σε αυτό τον τομέα. Όμως  η δραστηριοποίηση σχετικά με την συμμετοχή των ζωών για την βελτίωση της υγείας  των ανθρώπων   αλλά και της δυνατότητας  που κάποιες κατηγορίες ζώων    έχουν και  μπορούν να   προσφέρουν  ειδικές υπηρεσίες σε ανθρώπους γίνεται  θεσμός σε πολλές χώρες .
Δραστηριοποιούνται   πλέον  πολλές οργανώσεις κυβερνητικές και μη κυβερνητικές  ως αρωγοί σε προγράμματα pet therapy  διαφόρων φορέων στις Ηνωμένες Πολιτείες ,σ τον Καναδά την Αυστραλία  και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Στόχος των προγραμμάτων   είναι να βοηθήσουν τους ανθρώπους αλλά ταυτόχρονα τα ζώα να έχουν καλή ποιότητα ζωής.

Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ότι τα ζώα συντροφιάς τα οποία χρησιμοποιούνται, συμμετέχουν   ως “εθελοντές” και η    “εργασία”  τους  δεν  είναι παρά ένα παιχνίδι,  που το απολαμβάνουν και οφείλουμε να τα προστατεύουμε από τυχόν στρεσσογόνες για αυτά καταστάσεις παρέχοντας τους ταυτόχρονα σωστή τροφή και  άριστες συνθήκες διαβίωσης .

Η ενασχόληση των ζώων σε προγράμματα  βοήθειας ανάλογα με το είδος της  υπηρεσίας που προσφέρουν τα κατατάσσει σε   δύο κατηγορίες

Στην πρώτη κατηγορία είναι τα ζώα που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε συγκεκριμένες δραστηριότητες Animal Assisted Activities (AAA). Αυτά είναι κατοικίδια κυρίως σκύλοι που χρησιμοποιούν Υπηρεσίες Διάσωσης ( για την εύρεση ανθρώπων   μετά από σεισμό , μετά από χιονοστιβάδες , μετά από ένα ναυάγιο) Σκύλοι (AAA) χρησιμοποιούνται για ανίχνευση βομβών, ναρκωτικών. Σκύλοι χρησιμοποιούνται ως οδηγοί για  τυφλούς και ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Τα ζώα αυτά συνήθως  επιλέγονται από συγκεκριμένες ράτσες έτσι ώστε να έχουν ανεπτυγμένες κάποιες ιδιότητες που θα τους βοηθήσουν να φέρουν  σε επιτυχία  το έργο τους . Χρειάζονται ειδική εκπαίδευση και φυσικά ανήκουν είτε σε ιδιώτες είτε  σε οργανισμούς που έχουν την υποχρέωση να τα συντηρούν, να τα εκπαιδεύουν , να καλύπτουν  την κτηνιατρική τους φροντίδα  και να τα φροντίζουν όταν γεράσουν  και δεν μπορούν πλέον να προσφέρουν υπηρεσίες
Στη δεύτερη κατηγορία είναι τα ζώα που χρησιμοποιούνται για θεραπευτική συντροφιά ,( Animal Assisted Therapy, AAT).

Τα ζώα αυτά μπορεί να είναι  άλογα σκύλοι , γατούλες , κουνελάκια, ινδικά χοιρίδια  ψαράκια, χελωνίτσες , ωδικά  πουλιά, ακόμη και μικρά pet γουρουνάκια. Τώρα τελευταία άρχισαν να χρησιμοποιούνται δελφίνια  , αλλά και αγροτικά ζώα.  Δεν είναι απαραίτητο  να ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ράτσα. Θα πρέπει  όμως να έχουν κάποια  αναγνωρίσιμα  στοιχεία  ιδιοσυγκρασίας. Πρέπει έχουν  φιλική προς τον άνθρωπο συμπεριφορά  και  να τους δίνεται  μια  στοιχειώδης  εκπαίδευση. Η επιλογή στηρίζεται  επίσης  στην καλή φυσική υγεία, στην ορθή  κοινωνικοποίηση και στην άριστη ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά περιβάλλοντα και συνθήκες.  Τα ζώα που συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα pet therapy μπορεί να έχουν ως ιδιοκτήτες φυσικά πρόσωπα ή  να ανήκουν σε ομάδες προσώπων και  μπορούν ακόμη να είναι ιδιοκτησία δημόσιων φορέων. Να  υπογραμμισθεί ότι η συμμετοχή οποιουδήποτε ζώου σε προγράμματα θεραπευτικής συντροφιάς πρέπει να του εξασφαλίζει αρίστη ποιότητα ζωής  και συνεχή κτηνιατρική φροντίδα.

Τι σχέση μπορεί να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση με  όλα τα παραπάνω θα τεθεί εύλογο το ερώτημα .
Όσον αφορά τα  ζώα  για συγκεκριμένες δραστηριότητες  (ΑΑΑ)
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει πρωτίστως  να βοηθήσει τη διακίνηση των ζώων αυτών και πιθανόν να διευκολύνει ενημερώνοντας  για το πώς και από πού θα μπορέσει κάποιος να τα προμηθευτεί, αλλά ταυτόχρονα να φροντίσει να επιδοτούνται  οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες έτσι ώστε, αφενός να μπορέσουν να  αποκτήσουν ένα τέτοιο ζώο και αφετέρου στη συνέχεια να το συντηρήσουν. Ίσως είμαστε από τις λίγες χώρες που ζώα τα οποία συνοδεύουν τυφλούς και αναπήρους δεν μπορούν να εισέρχονται σε όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, να μπαίνουν σε χώρους εστίασης και διασκέδασης  ή  σε Δημόσιες Υπηρεσίες.

Όσον αφορά τα ζώα θεραπευτικής συντροφιάς αυτό κατά την άποψη μου είναι ένας τομέας που η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει  ένα σημαντικό ρολό. Έχει δυνατότητα  ο κάθε Δήμος να δημιουργήσει προγράμματα  Pet Therapy?

Που αλήθεια ? Η  επιστημονική βιβλιογραφία μας δίνει ιδέες.
Στα ΚΑΠΗ
Στο πρόγραμμα Βοηθείας στο Σπίτι,
Στους Παιδικούς σταθμούς
Στα Δημοτικά σχολεία
Στα Ειδικά σχολεία
Με ποια ζώα?
Τα προγράμματα αδέσποτων μπορούν να  προμηθεύσουν “υλικό”
Γατάκια , κουτάβια , αλλά και ενήλικα ζώα  θα μπορούσαν να  επιλεγούν,  και να χρησιμοποιηθούν σε προγράμματα  υιοθεσίας  από ΚΑΠΗ , Παιδικούς Σταθμούς,  Δημοτικά Σχολεία και από  Ειδικά Σχολεία. Στο πρόγραμμα βοηθείας στο σπίτι οι Δημοτικές Υπηρεσίες θα  μπορούσαν  να ενθαρρύνουν τους γέροντες να υιοθετήσουν ζώα  που είναι βέβαιο ότι  θα τους βοηθήσουν  συναισθηματικά  , ας μην λησμονούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί  είναι μόνοι  τους και χρειάζονται συντροφιά . Επίσης η υιοθέτηση ενός ζώου θα προσφέρει και στον τομέα της βελτίωση των σωματικών προβλημάτων. Γατούλες, κουνελάκια, ωδικά πουλιά ή μικρόσωμα σκυλάκια θα μπορούσαν να επιλεγούν για αυτούς .

Πως μπορούν να υλοποιηθούν?
Χρειάζεται σωστός και μακρόπνοος σχεδιασμός. Αλλαγή νοοτροπίας και …φαντασία!

Τα προγράμματα αυτά σχεδιάζονται και  υλοποιούνται κάτω από οδηγίες και   standards που τίθενται από ανθρώπους (κτηνιάτρους και εκπαιδευτές  που γνωρίζουν τα θέματα αυτά, και μπορούν  να δραστηριοποιηθούν .

Επίσης σχεδιάζεται και υλοποιείται πρόγραμμα ενημέρωσης και εκπαίδευσης   κάποιων ανθρώπων που εργάζονται στους χώρους που ανέφερα ή εθελοντών επισκεπτών που θα ήθελαν να συμμετάσχουν σε τέτοια προγράμματα.

Η κτηνιατρική φροντίδα των ζώων αυτών θα μπορούσε να καλύπτεται από τους Δήμους , σε συνεργασία με κτηνιάτρους .Είναι κατανοητό ότι επιλέγονται ζώα υγιή απαλλαγμένα από μεταδοτικές στον άνθρωπο ασθένειες. Επίσης θα πρέπει  να έχουν χαρακτηριστικά ιδιοσυγκρασίας όπως έχουν τεθεί ως standards από ειδικούς και στη συνέχεια τους δίνεται μια απλή βασική εκπαίδευση.

Πάντοτε στα προγράμματα αυτού του είδους    λαμβάνονται υπόψη τυχόν  αλλεργικές ευαισθησίες των ατόμων που έρχονται σε  επαφή με τα ζώα και τηρούνται απόλυτα οι κανόνες υγιεινής

Η καλή διαβίωση των ζώων  που θα συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα pet therapy , πρέπει να είναι δεδομένη

Ας φανταστούμε τις εικόνες, έστω και αν μας φαίνονται  ουτοπικές

Φανταστείτε κάποια ζώα υιοθετημένα από τα ΚΑΠΗ  της γειτονιάς . Φανταστείτε ένα  πρώην αδέσποτο ζώο υιοθετημένο από ένα Δημοτικό Σχολείο  να  συμμετέχει σε πρόγραμμα   βελτίωσης της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών. Φανταστείτε κάποια ζώα να επισκέπτονται  σχολεία παιδιών με ειδικές ανάγκες. Σκεφτείτε μια ομάδα ζώων να επισκέπτεται ένα ογκολογικό τμήμα με σκοπό να προσφέρει λίγες στιγμές ξεγνοιασιά στα παιδιά. Σκεφτείτε ένα ζώο με την κίνησή του και την αγάπη που προσφέρει  να μπορέσει να εισχωρήσει στον άγνωστο κόσμο ενός αυτιστικού  παιδιού.

Όνειρα θα πείτε και όμως μπορεί να γίνουν  πραγματικότητα. Επαναλαμβάνω, έστω και αν γίνεται κουραστικό. Χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας, σωστός  σχεδιασμός  και υλοποίηση με ευθύνη και μακρόχρονη προοπτική. Ας θυμηθούμε ότι  κάποτε ένα πρόγραμμα περισυλλογής  και περίθαλψης αδέσποτων ζώων ήταν μόνο πρωτοβουλία  κάποιων   εθελοντών ζωόφιλων που διέθεταν χρόνο και χρήμα .  Σταδιακά η Τοπική  Αυτοδιοίκηση και στη χώρα μας άρχισε να θεωρεί ότι αυτό το θέμα την αφορά άμεσα και οφείλει να επέμβει ως επίσημος φορέας ενός πολιτισμένου κράτους . Μήπως ένας πρόγραμμα  pet therapy για την τρίτη ηλικία  μπορεί να γίνει μια νέα δραστηριότητα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και να σχεδιασθεί  ως ένα πρότυπο πιλοτικό πρόγραμμα?

Τελειώνοντας  ας  καταλάβουμε ότι:
Δεν αποκτούμε  τα  κατοικίδια γιατί αυτά μας έχουν ανάγκη , εμείς τα έχουμε ανάγκη για να μπορούμε να επιβιώσουμε μέσα στις υδροκεφαλικές πόλεις που δημιουργήσαμε αποκόπτοντας τόσο εμάς όσο και τα παιδιά μας από  τη Φύση.


@Από την ιστοσελίδα της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.