Ποδήλατο : Κάντο όπως στο Άμστερνταμ

@Από την FREEVOX Ρεπορτάζ – φωτογραφίες: Αλέξης Φραγκάκης – Βαγγέλης Ψαλτάκης ,  

Κατεβαίνουμε στον κεντρικό σταθμό του Άμστερνταμ (Amsterdam Centraal), στην πρώτη μας επίσκεψη σε αυτήν την αγαπημένη πόλη. Κρύο, ψάχνουμε να βγάλουμε άκρη, προς τα που θα κινηθούμε. Ένας τύπος με το κλασικό ποδηλατάκι «της γιαγιάς» (google babe, για όποιον δεν ξέρει) να περνά σχεδόν ξυστά από εμάς. Τρομάξαμε, αλλά γιατί να το κρύψουμε, μας άρεσε κιόλας. Το περιμέναμε, αλλά έγινε προφανές: ο ποδηλάτης έχει τον πρώτο λόγο. Είναι σχεδόν αδύνατο, να μην παρατηρήσεις τον τεράστιο, πραγματικά, αριθμό ποδηλάτων που σε περιτριγυρίζουν. Περνάνε μπροστά σου προς όλες τις κατευθύνσεις και ένα πολυόροφο πάρκινγκ ποδηλάτων, να υψώνεται λίγα μέτρα δεξιά σου. Θα έλεγε κανείς ότι είσαι δαχτυλοδεικτούμενος αν οδηγείς μηχανάκι ή αυτοκίνητο στη χώρα αυτή. Ειδικά το δεύτερο.

Ποδηλάτες από κούνια

Όταν παρατηρείς τους ντόπιους να ποδηλατούν, είναι λες και οι τύποι έχουν γεννηθεί πάνω σε ένα τέτοιο όχημα. Αβίαστα, χωρίς ίχνος ταλαιπωρίας και ντροπής, ποδηλατούν με την ίδια άνεση που οι Έλληνες πίνουν τον φραπέ τους. Μυημένοι από πολύ νεαρή ηλικία στο μέσο αυτό, περίπου στα 3-4 χρόνια ζωής τους, αποκτούν το πρώτο τους ποδήλατο, κρατούν αυτήν τη συνήθεια μέχρι τα γεράματά τους. Είναι πια μέρος της κουλτούρας τους.

 Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι βλέπεις ποδηλάτες κάθε κοινωνικής ομάδας και ηλικίας να κυκλοφορούν μόνο με ποδήλατο. Θα συναντήσεις από νεαρές ηλικίες που ποδηλατούν μέχρι το σχολείο τους ή τις νυχτερινές τους εξορμήσεις, μέχρι τον κλασικό κουστουμαρισμένο τύπο με το χαρτοφύλακα ο οποίος πηγαίνει στη δουλεία του με ένα απλό ποδηλατάκι. Ακόμη και την ηλικιωμένη κυρία, να γυρίζει στο σπίτι της με τα ψώνια του σπιτιού τοποθετημένα στο καλαθάκι του ποδηλάτου. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο μπαμπάς που μεταφέρει τα μικρά παιδιά του στο σχολείο με το οικογενειακό τους ποδήλατο (φανταστείτε ένα ειδικά διαμορφωμένο ποδήλατο, όπου στο μπροστινό του μέρος υπάρχει ένα καρότσι που μπορούν να χωρέσουν άνετα δύο με τρία μικρά παιδάκια), αλλά και η μαμά που παίρνει μαζί το μωρό της στις καθημερινές της δραστηριότητες σε ειδικό καθισματάκι στη σχάρα του ποδηλάτου. Καταπληκτική εικόνα, ζευγαράκι να ποδηλατεί δίπλα ο ένας στον άλλον, πιασμένοι χέρι – χέρι. Καλό;

 Πολύ απλά οι περισσότεροι από τους Ολλανδούς πολίτες έχουν επιλέξει να κινούν την καθημερινότητά τους ποδηλατώντας. Και πώς να μην το κάνουν όταν το ίδιο το κράτος προωθεί με κάθε θεμιτό τρόπο τη χρήση του και οι υποδομές ποδηλατικού δικτύου που τους παρέχει είναι εξαιρετικές. Οι ποδηλατόδρομοι εκεί, είναι έργο τέχνης. Με ξεχωριστά χρώματα και ξεχωριστές διαδρομές για μην συγχέονται με το οδικό δίκτυο. Με ποδηλατικές διαβάσεις και με φανάρια για ποδηλάτες στο ύψος τους, ώστε να ρυθμίζεται η κυκλοφορία. Απλά υπέροχο! Με πάνω από 400 km δίκτυο στην πόλη του Άμστερνταμ και πάνω από 29.000 km συνολικό μήκος σε όλη την επικράτεια της χώρας, είναι προφανές ότι οι Ολλανδο      ί έχουν επενδύσει σε αυτό το μέσο μεταφοράς. Ολόκληρη η Ολλανδία είναι δομημένη πάνω στο ποδήλατο! Αναλογεί 1.1 ποδήλατα ανά κάτοικο, το οποίο σημαίνει απλά, πάνω από 18 εκατ. ποδήλατα για μία χώρα της τάξης των 16,5 εκατ. ανθρώπων.

 Το άσπρο ποδήλατο

Το γεγονός ότι σε μία πόλη 760.000 περίπου κατοίκων κυκλοφορούν περίπου 600.000 ποδήλατα και το 40% του συνόλου των καθημερινών μετακινήσεων γίνεται με ποδήλατο, προκαλεί εντύπωση – τουλάχιστον σε μας τους Έλληνες. Για τους Ολλανδούς όμως είναι τρόπος ζωής. Και για να φτάσει να είναι τρόπος ζωής, έγιναν αρκετά βήματα. Μία από τις πρώτες προσπάθειες έγινε από το κίνημα των Πρόβος το 1966 με το άσπρο σχέδιο για τα ποδήλατα. Το σχέδιο διεκδικούσε το κλείσιμο του κέντρου (τουλάχιστον το δίκτυο των παλιών καναλιών) σε κάθε μηχανοκίνητο όχημα για να βελτιωθεί η χρήση της δημόσιας συγκοινωνίας και να εξοικονομηθούν χρήματα. Ταυτόχρονα ο δήμος θα αγόραζε 20.000 ποδήλατα κάθε χρόνο τα οποία θα τα χρησιμοποιούσαν όλοι, αφού θα ήταν δημόσια περιουσία.

 Η πρόταση μπορεί να απορρίφθηκε αλλά οι Πρόβος βρήκαν άλλον τρόπο να προωθήσουν το σχέδιο τους. Έβαψαν τα πρώτα ποδήλατα άσπρα και τα άφησαν ξεκλείδωτα στο δρόμο για δημόσια χρήση. Μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει ο καθένας. Αλλά ο νόμος απαγόρευε τα ξεκλείδωτα ποδήλατα και η αστυνομία τα κατέσχεσε. Ε, οι Πρόβος βρήκαν και πάλι λύση. Εξόπλισαν τα άσπρα ποδήλατα με κλειδαριές που είχαν συνδυασμούς, αντί για κλειδί, και έγραφαν τους συνδυασμούς πάνω στα ποδήλατα. Οι Πρόβος απέκτησαν πολλούς υποστηρικτές και το άσπρο σχέδιο έγινε παράδειγμα και σε άλλες χώρες. Οι Ολλανδοί, εν μέρει, βλέπουν το ποδήλατο σαν μέσο δημόσιας μεταφοράς. Αυτό, ίσως να εξηγεί κατά κάποιον τρόπο, ότι η κλοπή ποδηλάτων αποτελεί, το Νο. 1 στατιστικά, αδίκημα στην Ολλανδία. Για την ακρίβεια, πάνω από 150.000 ποδήλατα κλέβονται κάθε χρόνο στην πόλη του Άμστερνταμ!

 Και ενώ ολόκληρη η Ολλανδία ποδηλατεί, η κατάσταση στην Ελλάδα απέχει έτη φωτός από την παραπάνω περιγραφή. Θεωρώντας, ίσως, ότι είναι ντροπή να κυκλοφορείς με ποδήλατο, αρεσκόμαστε στο να κυκλοφορούμε με απαστράπτοντα οχήματα, μηχανάκια ή αυτοκίνητα, που φυσικά προκαλούν και την ανάλογη περιβαλλοντική και ηχητική ρύπανση, δείχνοντας για άλλη μία φορά ότι μας αρέσει το «φαίνεσθαι» και χάνουμε την ουσία.