Κριστιάνια – Μία ελπιδοφόρα ελεύθερη απάντηση πολιτών

@του Χρόνη Πολυμίλη από την  FREEVOX
«Απέναντι στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία της κατανάλωσης, των χρημάτων και του κέρδους, εχουν καταφέρει να ανθίσουν τοπικές κοινωνίες αντίστασης στην τάξη πραγμάτων της εποχής, που εξυψώνουν την ανάγκη του ανθρώπου να διαφοροποιηθεί από τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα. Ένα τρανό παράδειγμα κοινωνικής αντίστασης αποτελεί η αποκαλούμενη «ελεύθερη πολιτεία» της Κριστιάνια». ΜΠΕΝΤΕ

Η Κριστιάνια (Christiania) είναι μια αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα που βρίσκεται στην περιοχή Κριστιανσχάουν (Christianshavn), κοντά στο κέντρο της Κοπεγχάγης στη Δανία. Καλύπτει μία περιοχή 34 τ.χλμ. και φιλοξενεί περίπου 1.000 κατοίκους. Υπολογίζεται, ότι κάθε χρόνο, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι επισκέπτονται αυτή την αποκαλούμενη «ελεύθερη πολιτεία».
Είναι ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα στη δανέζικη πρωτεύουσα καθώς αποτελεί «ζωντανό παράδειγμα» του φιλελεύθερου και προοδευτικού τρόπου οργάνωσης της δανέζικης κοινωνίας, παρόλο που οι αρχές (όπως συνηθίζουν άλλωστε) προσπάθησαν πολλές φορές να μπουν εμπόδιο στην ανάπτυξη, καθώς και στην ίδια της την ύπαρξη, αφού η περιοχή – φιλέτο, οπου εκτεινόταν, είχε γυαλίσει προ πολλού στους μεγαλο-εργολάβους και γενικότερα τους λήπτες έργων, δημοσίων ή μη.

Όλα ξεκίνησαν το Σεπτέμβρη του 1971, όταν πολίτες της γύρω περιοχής αποφάσισαν να κόψουν τα σύρματα που περιέβαλλαν την έκταση που ανήκε στο υπουργείο Άμυνας της Δανίας και να δημιουργήσουν έναν όμορφο χώρο με πολύ πράσινο, μακριά από τα αυτοκίνητα και το θόρυβο της πόλης για να μπορούν να παίζουν τα παιδιά τους.

Ακολούθησαν άστεγοι, που -σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το υψηλό κόστος ζωής στην πρωτεύουσα- έκαναν κατάληψη στα εγκαταλειμμένα από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κτίρια. Μέσα σε λίγες μόλις εβδομάδες η Κριστιάνια ανακηρύχθηκε αυτόνομη περιοχή, με μια εναλλακτική κοινότητα αλληλοϋποστήριξης, όπου η ελεύθερη πώληση και χρήση ναρκωτικών ήταν ανεκτή. Πολύ γρήγορα μετοίκησαν εκεί και νέοι δημιουργικοί επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες. Το κράτος έδειξε ανοχή, υιοθετώντας την όλη κατάσταση σαν ένα κοινωνικό πείραμα.

Με την έκρηξη του κινήματος των χίπηδων και τα ατελείωτα ολονύκτια πάρτι στα κοινόβια της Κριστιάνια στα μέσα της δεκαετίας του ’70, άρχισαν να ξεσπούν βίαια επεισόδια και σημειώθηκαν πολλοί θάνατοι από υπερβολική δόση σκληρών ναρκωτικών. Για να διατηρήσουν τον ειρηνικό τρόπο ζωής οι σχεδόν 900 μόνιμοι κάτοικοι, με κοινή απόφασή τους απαγόρευσαν διά παντός τα σκληρά ναρκωτικά, όπως LSD, ηρωίνη, κοκαΐνη κ.ά., με τιμωρία τη διά βίου εξορία σε περίπτωση χρήσης ή πώλησης αυτών – κάτι που ισχύει έως και σήμερα σε όλη την έκτασή της, όπου οι μοναδικοί κανόνες είναι οι ακόλουθοι 4: ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ, ΟΧΙ ΣΤΑ ΣΚΛΗΡΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ, ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ, ΟΧΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗΣ ΟΠΛΟ. Οι παραβάτες των 4 αυτών «νόμων», παύουν να είναι μέλη της ελεύθερης αυτής πόλης, όπου έχει υποστηρικτές όχι μόνο σε όλη τη Δανία, αλλά και σε όλο τον κόσμο, βλέποντάς την ως την τελευταία ελεύθερη πόλη της Δύσης.

Το παράδοξο για πολλούς (αλλά ελπιδοφόρο για όλους μας, αφού αποδεικνύεται ότι υπάρχει κι άλλος τρόπος) , είναι ότι οι κάτοικοι της Κριστιάνια θεωρούνται οι πλέον δραστήριοι επιχειρηματίες της Δανίας, καθώς εκεί λειτουργούν οι περισσότερες κατά κεφαλήν επιχειρήσεις της χώρας. Μάλιστα, μετά από έρευνες οικονομολόγων, μιας και δεν υπήρχε εξήγηση στο φαινόμενο αυτό, κατέληξαν ότι «το ελεύθερο και δημιουργικό περιβάλλον, ενισχύει την επιχειρηματικότητα». Το χαρακτηριστικότερο προϊόν της κοινότητας είναι τα ποδήλατα που δημιούργησαν οι κάτοικοι για να μετακινούνται, αφού στη καταπράσινη έκτασή τους, δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα. Είναι χειροποίητα, και πλέον εξάγονται σε όλο τον κόσμο.

Καλώς ή κακώς, η Κριστιάνια είναι εκεί για να θέτει ερωτήματα περισσότερο, παρά για να δίνει απαντήσεις. Υπαρκτός προβληματισμός πάνω σε μια καθημερινότητα που αντιδρά στην ιδιοκτησία, την ιεραρχία, την κυρίαρχη ιδεολογία του καταναλωτισμού. Υπάρχει μια γενική προσπάθεια επαναπροσδιορισμού των ρόλων και των αξιών, με βάση την ανοχή στο διαφορετικό και τη συνεργατικότητα.

Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται με γενικές συνελεύσεις των κατοίκων με ομόφωνη συναίνεση, ενώ τη διαχείριση της καθημερινής ζωής έχουν διάφορες επιτροπές όπως επικοινωνίας, ανακύκλωσης, προμηθειών κ.α.

Στο μανιφέστο ίδρυσης της Κριστιάνια αναφέρεται σαν… «αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα, στην οποία κάθε άτομο θα θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για το καλό όλων… μια κοινωνία που θα είναι οικονομικά αυτάρκης με την ελπίδα να εκπληρωθεί η φιλοδοξία να αποφευχθούν κρούσματα αλλοτρίωσης, αλλα και ψυχολογικής – κοινωνικής απομόνωσης».

…Λόγια και δράσεις διαφορετικές και επικίνδυνες για κάποιους, που βλέποντας ανθρώπους να φεύγουν από τον πλήρη οικονομικό, κοινωνικό κ.α έλεγχό τους, προκάλεσαν, όπως ήταν φυσικό, την οργή του συστήματος, το οποίο προσπάθησε με αρκετές αστυνομικές επεμβάσεις να χειραγωγήσει το ελεύθερο πνεύμα των κατοίκων αυτών, δίχως αποτέλεσμα ευτυχώς, αφού οι αντιδράσεις τους, με την βοήθεια της πρωτοφανούς αλληλεγγύης πολιτών απ’ όλο τον κόσμο, την ηρωική άρνηση του μεγαλύτερου συνδικάτου οικοδόμων της Δανίας σε οποιαδήποτε ενέργεια κρατικής αλλοτρίωσης, επέτρεψαν την επιβίωση της Κριστιάνια.

Στην Κριστιάνια, όπου οικογένειες με τα παιδιά τους, πρώην και νυν χίπηδες, μουσικοί, καλλιτέχνες, διανοούμενοι, άνθρωποι της τέχνης, φοιτητές, άνεργοι και άστεγοι, αναμειγνύονται καθημερινά, δημιουργώντας ένα πολύχρωμο και χαρούμενο μωσαϊκό κουλτούρας και πολιτισμών, φανερώνεται η δυναμική στο τι μπορούν να καταφέρουν οι άνθρωποι, αν πάρουν τη ζωή στα χέρια τους…

Η Κριστιάνια τώρα είναι μια ήσυχη περιοχή, όπου οικογένειες βγάζουν βόλτα τα παιδιά, διοργανώνονται συναυλίες, εκδηλώσεις, ομιλίες κ.α.