Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2012

Συμμετοχική αναπτυξιακή πολιτική στη Τυνησία

Το 2003 επτά δήμαρχοι της μητροπολιτικής περιοχής Greater Sfax της Τυνησίας κατάρτίσαν μια αναπτυξιακή στρατηγική βάσει ευρείας διαβούλευσης με τους ενδιαφερόμενους φορείς, με τους οποίους έθεσαν συγκεκριμένες επενδυτικές προτεραιότητες. 
Ο ιδιωτικός τομέας, τα πανεπιστήμια, εκπρόσωποι οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και αστικοί σχεδιαστές, συμμετείχαν στη διαμόρφωση μιας μακροπρόθεσμης οικονομικής αναπτυξιακής στρατηγικής. 
Πρόκειται για ένα μοντέλο συμμετοχικής ανάπτυξης ,πρωτόγνωρο για την περιφέρειας της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, δεδομένων των ιδιαίτερων πολιτικών συνθηκών που επικρατούν στα εν λόγω κράτη. 
Η σύνταξη μελετών ανατέθηκε στο δίκτυο  City Alliance την παγκόσμια σύμπραξη για την καταπολέμηση της αστικής φτώχειας και την  προώθηση του ρόλου των πόλεων στην αειφόρο ανάπτυξη. 
Η ανάδειξη των υποβαθμισμένων περιοχών και της ανεργίας των γυναικών οδήγησε τις τοπικές αρχές να σχεδιάσουν τις παρεμβάσεις τους πιο στρατηγικά. 

Παλιές πόλεις ως νέοι Προορισμοί :Σύστημα ανάδειξης και προώθησης της πολυπολιτισμικής ταυτότητας της Πάτρας

Το αρχαίο ωδείο
#Δρ. Β. Πετρίδου
#Δρ. Π. Πάγκαλος
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών 

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η πρόταση για το σχεδιασμό, την οργάνωση και τη λειτουργία ενός, πρωτοποριακού Εργαστηρίου Ταυτότητας Πόλεων (ΕΤΠ), το οποίο θα παράγει υλικό προς αξιοποίηση για την ανάδειξη και προώθηση των πόλεων σε κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο. Η προτεινόμενη μέθοδος συμπεριλαμβάνει ΕΡΕΥΝΑ και ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ των πόλεων με κύριους άξονες ανάγνωσης την αρχιτεκτονική, την τέχνη, τη θρησκεία, τη συλλογική μνήμη, τα μουσεία, τα αρχεία, τους δημοσίους χώρους, τα πολιτισμικά δρώμενα, τις οικονομικές και παραγωγικές λειτουργίες. Ως πεδίο αναφοράς της συγκεκριμένης εργασίας ορίστηκε η πόλη της Πάτρας.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο σημερινός τρόπος αντίληψης και γνωριμίας των πόλεων χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα μετακίνησης, το ενδιαφέρον για νέους προορισμούς, τη γήρανση παλαιότερων κέντρων ενδιαφέροντος και την εμφάνιση πιο σύγχρονων τόπων. Στο προσεχές μέλλον η αναπτυξιακή πορεία των κρατών της ΕΕ προσανατολίζεται στη δημιουργία μίας νέας ευέλικτης επιχειρηματικότητας προσαρμοσμένης στα χαρακτηριστικά και στις δυνατότητες της ελεύθερης μετακίνησης και πρόσβασης των πολιτών. 

Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2012

Μορφές οργάνωσης έξυπνων και ευφυών πόλεων


#Μ. Ι. Αγγελίδου
Urban and Regional Innovation Research Unit (URENIO), Τομέας Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΑΠΘ,

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται και συγκρίνονται δύο κατηγορίες μορφών οργάνωσης έξυπνων και ευφυών πόλεων: εκείνες που δημιουργούνται και παρέχονται αποκλειστικά από κάποιο φορέα κεντρικής εξουσίας (συνήθως διοικητική αρχή) και εκείνες που ακολουθούν διαδικασίες Ανοιχτής Καινοτομίας, συνδυάζοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς πόρους. Για κάθε μια από τις κατηγορίες παρουσιάζεται σχετική βιβλιογραφία. Έπειτα παρουσιάζονται αντίστοιχες περιπτώσεις πόλεων που αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης κεντρικής εξουσίας, καθώς και ορισμένες λύσεις και ιδέες που βασίζονται στη δημιουργία εφαρμογών έξυπνης/ευφυούς πόλης με τη συμβολή των κατοίκων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Πολλά μοντέλα οργάνωσης του αστικού συστήματος έχουν προταθεί τα πρόσφατα χρόνια, με απώτερο στόχο να καταστήσουν τις πόλεις πιο ευέλικτες και αποδοτικές απέναντι στα εγγενή ζητήματα της ανάπτυξης, της αειφορίας και της λειτουργίας των αστικών οικονομιών. Οι "έξυπνες" ή "ευφυείς" πόλεις δικαίως διεκδικούν μια θέση περίοπτη στο σύμπλεγμα αυτό, καθώς στοχεύουν κι αυτές με τη σειρά τους στην οικονομική και αστική ανάπτυξη σε μια εποχή τεχνολογικής ολοκλήρωσης.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να αναδείξει την πτυχή των έξυπνων/ευφυών πόλεων που σχετίζεται με το εκάστοτε σχήμα δημιουργίας και ανάπτυξής τους, ανάλογα με τους πόρους που χρησιμοποιούν (εσωτερικούς και εξωτερικούς).

Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2012

Είδα τη Νέα Υόρκη να σβήνει


#Του Δημήτρη Παπανικολάου

Είδα την τεράστια πόλη ν’ αδειάζει και να περιμένει. Κι έπειτα τους ουρανοξύστες έναν έναν να σβήνουν. Και δεν πρόλαβα να αισθανθώ ενοχή. Αντίθετα, όσο ο τυφώνας «Σάντι» ερχόταν προς τη Νέα Υόρκη την περασμένη Δευτέρα, αυτό που σκεφτόμουν ήταν σε ποια ακριβώς ταινία είχα δει αυτές τις σκηνές. Σε κάποιον Μπάτμαν σίγουρα· και σε κλασικά χολιγουντιανά ντιζάστερ. Το μυαλό παρατηρούσε το σκηνικό περίπου αισθητικά. 
Βρισκόμουν, άλλωστε, σε ένα από τα πιο καλά προετοιμασμένα και προστατευμένα σημεία της πόλης – κι έτσι δεν σκέφτηκα τους ανθρώπους των οποίων τα σπίτια γέμιζαν νερά, αυτούς που δεν είχαν προλάβει ή θελήσει να τα εγκαταλείψουν, ούτε και όλο το κατώτερο προσωπικό των μεγάλων συγκροτημάτων και πανεπιστημίων του Μανχάταν (πορτιέρηδες, καθαρίστριες, σερβιτόροι, μάγειρες), που έπρεπε να κοιμηθούν σε καταφύγια, ώστε την επόμενη μέρα να μπορέσουν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των πιο πλούσιων ή πιο ευνοημένων κατοίκων αυτών των περιοχών. Από τους ψηλούς ορόφους του ουρανοξύστη στον οποίον μένω, δεν έχεις σε αυτές τις περιστάσεις τον χρόνο να σκεφτείς τα υπόγεια ούτε μάλλον και τη θέληση. Κοιτάς, αντίθετα, τα φώτα που σβήνουν. 

Θεσσαλονίκη, η νέα πόλη είναι μόλις 100 χρόνων

#Του Δημήτρη Ρηγόπουλου
Μια έκθεση με φωτογραφίες, σχέδια και μελέτες στο Μουσείο Μπενάκη

«Tο λιμάνι έχει γεμίσει από ατμόπλοια και ιστιοφόρα ελληνικά και στα κατάρτια τους ανεμίζει η ελληνική σημαία. όσο ανάμεικτη είναι η πολιτεία τόσο καθαρά γαλανόλευκη είναι η θάλασσα... H Θεσσαλονίκη είναι πλημμυρισμένη από δικούς μας στρατιώτες και Kρητικούς χωροφύλακες και Bούλγαρους και λίγους Σέρβους και άφθονους Tούρκους αξιωματικούς αιχμαλώτους και χωροφύλακες. Oι Eβραίοι με τις τραβηχτές φωνές τους και τις φούστες τους, οι μουσουλμάνοι με τα κοντοβράκια και τα κόκκινα ζωνάρια κι οι ντονμέδες με τα κόκκινα φέσια, οι σπάνιες χανούμισσες σκεπασμένες, οι Eβραίισσες με τα πράσινα φακιόλια και τα μενεξεδιά φορέματα, κυρίες Aθηνιώτισσες και Λεβαντίνοι, ξένοι δημοσιογράφοι, αυτοκίνητα στρατιωτικά, ηλεκτρικοί τροχιόδρομοι, αμάξια με κάθε λογής αμαξάδες, γύφτοι, λούστροι, μικροπωλητές κι εφημεριδοπώλες που φωνάζουν, μαγαζιά πλούσια, στραβοδίβολα δρομάκια με καλντιρίμια και σπίτια με καφάσια, καταμεστωμένα ζυθοπωλεία και καφενεία στον παραλιακό δρόμο, όλων των ρυθμών σπίτια με περιβόλια. Tζαμιά κι εκκλησίες, κάστρα και πύργοι, σημαίες σ’ όλα τα παράθυρα και τους εξώστες, σημαίες ελληνικές, σημαίες όλων των βαλκανικών στρατών και πλήθος άλλων, όλα ανακατωμένα στριφογυρίζουν γύρω στα μάτια μου και τ’ αυτιά μου και τίποτε δεν μπορεί να σταθεί μια στιγμή».

Aυτή είναι η εικόνα της Θεσσαλονίκης του 1912 που μας μεταφέρει στο ημερολόγιό του ο Φίλιππος Δραγούμης. Εικόνα που φυσικά δεν θα δούμε στην έκθεση «Θεσσαλονίκη 1912 - 2012. Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας», που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες στο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς. Οι μνήμες της Οθωμανικής Θεσσαλονίκης έσβησαν γρήγορα και όχι μόνο εξαιτίας της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917.

Παρασκευή 23 Νοεμβρίου 2012

Από το εικονικό στο εφικτό :Πράξεις αστικού σχεδιασμού για την καθημερινή ζωή

#Ε. ΑθανασίουΤμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΠΣ ΑΠΘ
#Α. ΒιτοπούλουΤμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΠΣ ΑΠΘ
#Α.Καραδήμου - Γερόλυμπου Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΠΣ ΑΠΘ 
#Α. ΠαπαγιαννάκηςΤμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΠΣ ΑΠΘ
#Χ. Χριστοδούλου Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, ΠΣ ΑΠΘ

Η εισήγηση διερευνά μορφές παρεμβάσεων στην ελληνική πόλη σε επίπεδο αστικού σχεδιασμού που διαφοροποιούνται από την κυρίαρχη στρατηγική των αστικών παρεμβάσεων σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και οικονομικής κρίσης. 
Η προσέγγιση δεν εδράζεται σε ένα συνεκτικό θεωρητικό πλαίσιο και δεν επιδιώκει να καταλήξει σε παγιωμένες χωρικές μορφές. Αναζητεί τα χαρακτηριστικά ετερογενών και πολυεπίπεδων πρακτικών ως εφικτές αντιστάσεις στην ελληνική αστική συνθήκη που εμφανίζεται επιδεινούμενη και αναπόφευκτη, και παράλληλα διερευνά τις δυνατότητες εφαρμογής εναλλακτικών πρακτικών από τους αρμόδιους φορείς σχεδιασμού στην Ελλάδα. 
Ένα φοιτητικό εργαστήριο εκτός προγράμματος σπουδών αποτέλεσε το πεδίο επεξεργασίας της προσέγγισης.

1. ΜΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ
Στη σύγχρονη συζήτηση για τον αστικό χώρο, οι παράγοντες που επηρεάζουν και συν-διαμορφώνουν την πόλη συχνά αναζητούνται σε διαδικασίες πέρα από τον φυσικό της χώρο, πλανητικές και αέναες, οι οποίες υπαγορεύουν μία παγκόσμια στρατηγική για τον αστικό χώρο. 

Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2012

Τοπικές διαδικτυακές συλλογικότητες που εμπεριέχουν σπέρματα κοινωνικών κινημάτων πόλης


Η ΠΟΛΗ ΩΣ ΕΔΑΦΟΣ ΑΓΩΝΩΝ ΤΗΣ «ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ»: ΤΟΠΙΚΕΣ - ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΜΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΣΠΕΡΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΠΟΛΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ
ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

#Κ. Χ. Πετροπούλου
Τμήμα Γεωγραφίας, Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. 

Στις σύγχρονες ευρωπαϊκές πόλεις αναπτύσσονται νέες συλλογικότητες που επανατοποθετούν τις αξίες της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, της αξιοπρέπειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης στον χώρο, μέσα από τοπικές - διαδικτυακές πρωτοβουλίες και κοινωνικά δίκτυα. Θεωρώντας ότι ο ρόλος αυτών των συλλογικοτήτων ενισχύεται σε περιόδους κρίσης, η εργασία διερευνά τη δομή και τη δράση τους στην Αθήνα, τη σχέση τους με άλλες συλλογικότητες και γενικότερα με τους κατοίκους των περιοχών όπου εντάσσονται, καθώς και το αν επιχειρούν να αντιπροτείνουν νέους κόσμους, νέες κοινωνικές σχέσεις, νέες αξίες που ξεφεύγουν - αντιπαρατίθενται με τις υπάρχουσες κυρίαρχες κοινωνικές σχέσεις συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση νέων κοινωνικών κινημάτων πόλης.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

"Αυτό που μας κάνει να παλεύουμε είναι αυτό που βλασταίνει ήδη μέσα μας,
και όχι μοναχά ένα όνειρο μακρινό". Μπόρχες 

Αποδεχόμενη κριτικά τη θεωρητική προσέγγιση που επικεντρώνει στους τρόπους που μεταμορφώνεται η πολιτική από τη μετατροπή της επικοινωνίας (Castells, 2001/2005) και στους τρόπους με τους οποίους επινοείται ο φόβος από την εξουσία (Βιρίλιο, 2004), η εργασία αυτή στηρίζεται στην παρακάτω προσέγγιση: Σύμφωνα με τον Castells (2009) «η εξουσία κατασκευάζεται στο μυαλό μας: είναι η σχεσιακή ικανότητα που δίνει τη δυνατότητα στους κοινωνικούς δρώντες να επηρεάσουν με ασύμμετρο τρόπο τις αποφάσεις άλλων κοινωνικών δρώντων με τρόπο που ενισχύει αυτούς που την κατέχουν (ή βρίσκονται σε κατάσταση εξουσίας). 

Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Το newsletter Νοεμβρίου του δικτύου πόλεων Eurocities

Αθλητικός τουρισμός στη Ρόδο

Εκδήλωση ενταγμένη στην εβδομάδα ποιότητας της Ελληνικής Εταιρίας Διοίκησης Επιχειρήσεων Ε.Ε.Δ.Ε
με θέμα: ” Αθλητικός Τουρισμός Ποιοτικός Τουρισμός” διοργάνωσαν με μεγάλη επιτυχία στην Τουριστική Σχολή Ρόδου (Α.Σ.Τ.Ε.Ρ.) το Skal Ρόδου, Ο Οργανισμός Νεολαίας και άθλησης του Δήμου Ρόδου το Skal Νέων και η Ε.Ε.Δ.Ε.
Ομιλητής στην ημερίδα ήταν ο καθηγητής του Τ.Ε.Ι Κρήτης Δρ. Δημήτρης Τερζάκης,  επιστημονικός υπεύθυνος της  Ερευνητικής Μονάδας  Ελλάδος, που είναι η τρίτη στον κόσμο, για το Διεθνές Συμβούλιο Αθλητικού Τουρισμού.
Στη διάρκεια της ημερίδας δόθηκε η ευκαιρία να αναπτυχθεί γόνιμος διάλογος και τονίσθηκε η ανάγκη βελτίωσης της αθλητικής υποδομής στο νησί αλλά και του εμπλουτισμού του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος με εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στη Ρόδο που τουριστικοί και αθλητικοί φορείς σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση βρέθηκαν μαζί ως ακροατήριο για να ενημερωθούν για τις προοπτικές ανάπτυξης  του τουρισμού σε συνάρτηση με τον αθλητισμό.

Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2012

Συσσίτια, κοινωνικό φαρμακείο, φροντίδα για άστεγους Δημοτικός Λαχανόκηπος και Τράπεζα χρόνο στο Ηράκλειο

Η οικονομική κρίση η οποία πλήττει την Ελλάδα και την έχει οδηγήσει σε παρατεταμένη ύφεση, οδηγεί στα όρια της φτώχειας ακόμη και μέχρι πρότινος υγιείς οικονομικά ομάδες πληθυσμού.

Για την ανακούφιση των πολιτών που αντιμετωπίζουν ακόμη και πρόβλημα επιβίωσης η Δημοτική Αρχή , όπως δήλωσε ο Δήμαρχος Ηρακλείου κ. Γιάννης Κουράκης έχει κινητοποιήσει τοπικούς κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς για τη δημιουργία ενός κοινωνικού εταιρικού σχήματος με στόχο την ανάπτυξη δικτύου άμεσης αντιμετώπισης της φτώχιας στο Δήμο που θα προκύψει μέσα από τη δημιουργία δομών αντιμετώπισής της φτώχιας στο πλαίσιο της κοινωνικής του πολιτικής.
Ο κ. Κουράκης κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των νέων κοινωνικών δομών του Δήμου Ηρακλείου ευχαρίστησε όλους τους φορείς που συμμετέχουν στην προσπάθεια αυτή και τόνισε ότι για την αντιμετώπιση του φαινομένου της Φτώχειας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού απαιτείται η οργανική διασύνδεση των πολιτικών κοινωνικής προστασίας με τις πολιτικές ανάπτυξης και απασχόλησης μέσω της ευρύτερης δραστηριοποίησης όλων των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.

Στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός σε περίοδο κρίσης :Η περίπτωση των Μητροπολιτικών περιοχών


#Ε. Θωίδου
Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ

Κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες ο αναβαθμισμένος ρόλος των μητροπολιτικών περιοχών στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης και του χωρικού ανταγωνισμού καθώς και η πολυπλοκότητα των προβλημάτων τους, ανέδειξαν τον ρόλο του στρατηγικού χωρικού σχεδιασμού. 
Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές μητροπόλεις καταρτίσθηκαν στρατηγικά σχέδια για να κατευθύνουν την ανάπτυξη και τη χωρική τους οργάνωση βασισμένα σε φιλόδοξα οράματα, αξιοποιώντας μορφές μητροπολιτικής διακυβέρνησης. Το πρότυπο αυτό γρήγορα μεταφέρθηκε σε μητροπόλεις της περιφέρειας, όπως οι Ελληνικές, που επιδιώκουν να βελτιώσουν τη σχετική τους θέση σε υπερεθνικά σύνολα. Ωστόσο, μετά το 2008 συνειδητοποιείται ότι οι μητροπολιτικές περιοχές και οι περιφέρειες στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμια βρίσκονται εκτεθειμένες σε ευρύτερες απειλές και κινδύνους που τις καθιστούν περισσότερο ή λιγότερο 'ευπαθείς'. Η οικονομική κρίση συνδέεται άμεσα με τις απειλές αυτές, κάνοντας επιτακτική την αναθεώρηση πολλών μέχρι τώρα δεδομένων, ιδίως για τις μητροπολιτικές περιοχές όπου εκδηλώνεται με τον πλέον έντονο τρόπο. Ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός βρίσκεται αντιμέτωπος με την ανάγκη για νέου είδους προσαρμοστικότητα ώστε να συμβάλει στην περιφερειακή 'ανθεκτικότητα'. Στις μητροπολιτικές περιοχές της Ελλάδας, όπου ήδη εμφανίζονται οι συνέπειες της κρίσης, ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός, όπως τυπικά πραγματοποιείται με τα Ρυθμιστικά Σχέδια για την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, βρίσκεται σε φάση επικαιροποίησης. 
Ανακύπτουν έτσι ερωτήματα για τις συνέπειες της κρίσης στον στρατηγικό σχεδιασμό και για τον αναπροσανατολισμό του με βάση τις νέες συνθήκες των μητροπολιτικών περιοχών. Τα ερωτήματα αυτά προσεγγίζονται στο παρόν άρθρο, με σύντομη αναφορά και στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης.

Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2012

Αστικά δίπολα & τρίπολα στην Ελλάδα :Προβλήματα και προοπτικές.Η περίπτωση Δράμας Καβάλας Ξάνθης

#Μ. Παπαγεωργίου, Εντεταλμένη Διδασκαλίας Τμήμα Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περ. Ανάπτυξης, Παν. Θεσσαλίας
#Χρ. Σταθάκη , Τελειόφοιτη ΤΜΧΠΠΑ 

Στην Ελλάδα οι συνθήκες που επικράτησαν το τελευταίο μισό του 20ου αιώνα οδήγησαν σε ένα ολιγοπολικό -ή μάλλον διπολικό- σύστημα αστικής ανάπτυξης με επίκεντρο την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ο χωροταξικός σχεδιασμός τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, επιχειρεί να αλλάξει το μοντέλο αυτό, υιοθετώντας τις κατευθύνσεις του ΣΑΚΧ για περισσότερο ισόρροπη και πολυκεντρική ανάπτυξη.
Το άρθρο παρουσιάζει την έως σήμερα οργάνωση του αστικού συστήματος της Ελλάδας αλλά και τις προσπάθειες που συντελούνται μέσω του εθνικού και περιφερειακού χωροταξικού σχεδιασμού στην κατεύθυνση της πολυκεντρικότητας. Ειδικότερα καταγράφονται τα αστικά δίπολα/τρίπολα που υιοθετούνται από τα ΕΣΠΑ-ΓΠΣΧΑΑ-ΠΠΧΣΑΑ, εξειδικεύοντας στην περίπτωση του τριπόλου Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης. 
Απώτερος σκοπός του άρθρου είναι να καταλήξει σε συμπεράσματα αναφορικά με τη μελέτη περίπτωσης αλλά και σε κατευθύνσεις χωροταξικού σχεδιασμού για τις περιπτώσεις των διπόλων/τριπόλων της Ελλάδας.

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2012

Το φαινόμενο της αυθαίρετης δόμησης στις Ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες

#Μ. Διμέλλη 
Δικηγόρος, Υποψήφια Διδάκτωρ Τομέα Πολεοδομίας Χωροταξίας Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. 

Η αυθαίρετη δόμηση δεν αποτελεί ένα αποκλειστικά Ελληνικό φαινόμενο. Σε πολλές περιπτώσεις σε όλη την Ευρώπη αλλά με ιδιαίτερη ένταση στις Μεσογειακές χώρες, η αυθαίρετη δόμηση και η αντιμετώπιση της απασχολούν έντονα την πολεοδομική πραγματικότητα. Η έντονη τουριστική ανάπτυξη σε συνδυασμό με την υφιστάμενη πολεοδομική νομοθεσία έχουν οδηγήσει στην κατασπατάληση της γης, την αλλοίωση του φυσικού τοπίου και την άναρχη εξάπλωση του αστικού χώρου. Επιπλέον οι αυξημένες οικιστικές ανάγκες σε συνδυασμό με το χαμηλό βιοτικό επίπεδο σε κάποιες περιφέρειες έχουν οδηγήσει σε εξάπλωση των υφιστάμενων πόλεων αλλά και στην εξαρχής δημιουργία ολόκληρων οικισμών. Ιδιαίτερα στην Ισπανία και τη νότιο Ιταλία αν και έχουν επισημανθεί οι συνέπειες της αυθαίρετης δόμησης το φαινόμενο της εξακολουθεί να εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς, με την υφιστάμενη νομοθεσία να προσπαθεί να την αποτρέψει αλλά να αδυνατεί να εφαρμοστεί.
Η παρούσα εισήγηση επιχειρεί να διερευνήσει το θεσμικό πλαίσιο της αυθαίρετης δόμησης σε τέσσερις χώρες της Μεσογείου, στην Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα. Στόχος της είναι να εξετάσει και να αξιολογήσει τις πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί και την αποτελεσματικότητα τους. Μέσω της έρευνας που θα γίνει θα πραγματοποιηθεί σύγκριση ανάμεσα στις τέσσερις εξεταζόμενες χώρες σε ότι αφορά το θεσμικό πλαίσιο και τις προσπάθειες που διαχρονικά έχουν γίνει, προκειμένου να ανασχεθεί και να αποτραπεί η αυθαίρετη δόμηση. Θα εξεταστούν διαχρονικά οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί και οι λόγοι για τους οποίους δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αυτό και στη συνέχεια αναθεωρηθήκαν, καταλήγοντας στη σημερινή εποχή και στην υφιστάμενη νομοθεσία για τα αυθαίρετα που ισχύει για τις τέσσερις αυτές χώρες.

Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2012

Η Θεσσαλονίκη και ο ρόλος της στο πλαίσιο των εξελίξεων των Ευρωπαϊκών Μητροπολιτικών περιοχών


#Μ.Κ. Σεγκούνη
Τομέας Φυσικού Σχεδιασμού, Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (ΟΡ.ΘΕ.),

Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται οι προσπάθειες παρακολούθησης των εξελίξεων που συντελούνται στον ευρωπαϊκό χώρο και αφορούν στα θέματα χωροταξικού, πολεοδομικού, περιβαλλοντικού σχεδιασμού και περιφερειακής ανάπτυξης των Μητροπολιτικών Περιοχών.
Η Μητροπολιτική Περιοχή της Θεσσαλονίκης αποτελεί έναν από τους πόλους που έχουν διαμορφωθεί στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης - περιοχή της Βαλκανικής χερσονήσου. Η πορεία και η εξέλιξη της περιοχής αυτής είναι εξαιρετικής σημασίας τόσο για την Περιφερειακή της Ενότητα με τις λοιπές μεσαίου ή μικρού μεγέθους πόλεις, όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, που επηρεάζεται από τις αναπτυξιακές επιλογές
της.
Οι παρούσες συνθήκες επιβάλλουν την προσεκτική επιλογή των κινήτρων ανάπτυξης και διαχείρισης των πλεονεκτημάτων της περιοχής αυτής καθώς και την άμεση αντιμετώπιση και επίλυση των μειονεκτημάτων της.

Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

Η Ευρωπαϊκή πόλη ως τόπος κατανάλωσης : Η κουλτούρα της κυρίαρχης υπεροχής του Ιδιωτικού επί του Δημόσιου.


#Κ. Θεολόγου
Τομέας Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου, Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών, ΕΜΠ

Η εργασία αναδεικνύει την κυριαρχία που καλλιέργησε η κουλτούρα της ιδιωτικότητας εις βάρος του δημοσίου χώρου στη νεότερη Ελλάδα και προτείνει ως σημαντική παράμετρο αυτής της κυρίαρχης «υπεροχής» την διάχυση της καταναλωτικής κουλτούρας, που αποτυπώνεται στα κτήρια των εμπορικών συναλλαγών στις ευρωπαϊκές πόλεις.
Στην αυγή της μοντέρνας εποχής, οι πόλεις ανθούσαν ως τόποι μιας διαπολιτισμικής γονιμοποίησης, αφού η παγκοσμιοποίηση των εμπορικών δικτύων είχε αυξήσει τους διαθέσιμους υλικούς πόρους και η απελευθέρωση των τιμών, η επέκταση και η εμπορευματοποίηση του αστικού χώρου είχαν διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Ο καταναλωτισμός διαδίδεται μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σε όλα τα βιομηχανοποιημένα κράτη. Η μετάβαση από την εμπορική στοά στο πολυκατάστημα σηματοδοτεί μιαν αλλαγή που συντελείται στην κουλτούρα του πληθυσμού και οδηγεί στην κυριαρχία του ιδιωτικού επί του δημοσίου. Μέχρι τότε η εμπορική λειτουργία, άμεσα συνδεδεμένη με το δημόσιο χώρο, συντελούταν στο κέντρο της πόλης, στους δρόμους και στις πλατείες. Έτσι, αποτελούσε αφορμή για κοινωνική συνεύρεση και δημόσια συζήτηση. Ακόμα και στις πολυτελείς στοές ανιχνευόταν η αίσθηση ενότητας, επικοινωνίας και συνέχειας με το εξωτερικό περιβάλλον, καθώς τα διέτρεχε η «δημόσια» κίνηση.
Το πολυκατάστημα, αντίθετα, αποτελούν ένα χώρο κλειστό και υπό καθεστώς ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Η συμπεριφορά του επισκέπτη είναι αυστηρά καθοδηγούμενη, εφόσον ο ρόλος του περιορίζεται σε καταναλωτή αγαθών. 
Η εργασία μας ανατρέxει σύντομα στην οικιστική ανάπτυξη και προαστικοποίηση της μεταπολεμικής περιόδου, στην εξέλιξη των εμπορικών στοών και στην ανάπτυξη των shopping malls. Επικεντρώνεται στην ανάδυση της ταυτοτικής κυριαρχίας του καταναλωτή κατοίκου της πόλης σε ιδεολογικό και πολιτισμικό επίπεδο εις βάρος των χαρακτηριστικών της ιδιότητας του πολίτη. 
Καταλήγει αφηγηματικά στο ιδιώδημον, έννοια την οποία εισηγείται η εργασία μας ως μια νεοελληνική ιδιαιτερότητα, που απηχεί την πραγματευόμενη υπεροχή του ιδιωτικού επί του δημοσίου.

Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2012

Ο ρόλος της συμμετοχής του κοινού στην αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων μελλοντικής ανάπτυξης. Η περίπτωση του Ν.Ηρακλείου

Α. Στρατηγέα 
#Χ.- Α. Παπαδοπούλου
Τομέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, ΕΜΠ

Η εμπλοκή του κοινού στα διάφορα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού απαιτεί τη χρήση κατάλληλων εργαλείων, με τη βοήθεια των οποίων ο σχεδιαστής αποκτά και διαχειρίζεται πληροφορία και γνώση που προκύπτει από τους εμπλεκόμενους, με σκοπό τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού και την επίτευξη των στόχων του. Η παρούσα εργασία εστιάζει στην ενσωμάτωση της συμμετοχικής προσέγγισης στο στάδιο της αξιολόγησης εναλλακτικών σεναρίων μελλοντικής ανάπτυξης του Ν. Ηρακλείου. 
Για το σκοπό αυτό αξιοποιεί ένα μοντέλο πολυκριτηριακής ανάλυσης, που δίνει στο σχεδιαστή τη δυνατότητα: α) στήριξης απόφασης - επιλογής επικρατέστερου σεναρίου, β) αξιοποίησης των απόψεων των εμπλεκομένων ομάδων στη διαδικασία αξιολόγησης, γ) εντοπισμού πιθανών 'συμμαχιών' ή 'συγκρούσεων' μεταξύ των εμπλεκομένων, σε σχέση με τα προτεινόμενα σενάρια, και δ) διερεύνηση σύγκλισης ή απόκλισης των απόψεων των ομάδων συμμετεχόντων σε σχέση με τη συγκεκριμένη επιλογή.

Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Η Διοικητική αναδιάρθρωση - Πρόγραμμα Καλλικράτης: Μιά χωροταξική και γεωγραφική προσέγγιση


#Η. Μπεριάτος.
Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Η εισήγηση επιχειρεί μια κριτική εξέταση των βασικών 'προτάσεων' του προγράμματος 'Καλλικράτης' από τη σκοπιά της πολιτικής γεωγραφίας και χωροταξίας καθώς και των τροποποιήσεων που έγιναν στο πλαίσιο της σημερινής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Η εξέταση αυτή εκτός από τον έλεγχο της λειτουργικότητας και συνεκτικότητας του συστήματος, εστιάζεται κυρίως στην χωροταξική διάσταση του προγράμματος, με δεδομένη τη στενή σχέση και αλληλεπίδραση των διοικητικών δομών με το χώρο και τη χωρική ανάπτυξη γενικότερα (Μπεριάτος 2005). 

Τα θέματα που θίγονται άπτονται κυρίως της συνένωσης, οριοθέτησης και εσωτερικής δομής των εδαφικών οντοτήτων των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ (ιδιαίτερα στις νησιωτικές και ορεινές περιοχές) καθώς και της διοίκησης και διαχείρισης των μητροπολιτικών περιοχών, τα οποία θέματα δείχνουν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος που μπορεί να παίξει η διοικητική γεωγραφία και χωροταξία σε θέματα διοικητικής-εδαφικής αναδιοργάνωσης.

Παρασκευή 9 Νοεμβρίου 2012

ΣΥΝ-ΟΙΚΙΑ

Όταν είσαι νέος, δημιουργικός και διαθέτεις φαντασία !   Όταν δεν κλείνεσαι στο καβούκι σου αλλά επιθυμείς να συνευρίσκεσαι με τους άλλους, τότε μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο γύρω σου ή τουλάχιστον να τον κάνεις πιο ωραίο. 
Η παρέα του imagine the city διαθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά και μας δίνει συνέχεια δείγματα της δουλειάς της.Τώρα παρεμβαίνει στην οδό Πιττάκη σε συνεργασία με την ομάδα εικαστικού φωτισμού BEFORELIGHT και με την υποστήριξη του Δήμου Αθηναίων, όπου κάτοικοι και δημιουργοί της πόλης συγκεντρώνουν τα φωτιστικά τους πορτατίφ, καπέλα, φωτιστικά οροφής, απλίκες, φαναράκια, παλιά ή καινούρια, κλασικά ή φευγάτα - για να φωτίσουν με άποψη έναν «απόμακρο» δρόμο στο κέντρο της Αθήνας.
Η οδός Πιττάκη, κάθετος στην οδό Ερμού και δίπλα στο μετρό Μοναστηράκι, θα φιλοξενεί την συμμετοχική φωτιστική εγκατάσταση για τον επόμενο χρόνο, σε συνδυασμό με μία σειρά από εικαστικές παρεμβάσεις που μας «μεταφέρουν» σε οικείους και προσωπικούς χώρους. Οι εργασίες της «Συν-οικίας» θα ολοκληρωθούν στις 30 Νοεμβρίου με ένα πολύχρωμο StreetParty για τους δημιουργούς και τους κατοίκους της!   Καλή επιτυχία



Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012

'Παλαιά Ηλεκτρική Βόλου': Μία τοπική αξία 100 ετών

#Κολτσάρας Λευτέρης, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

«Οικονομική Ανάπτυξη» (Μεγέθυνση) και «Πολιτισμός» αποτελούν έννοιες αλληλεξαρτώμενες και ως εκ τούτου δρουν συμπληρωματικά η μία προς την άλλη ή αντιθέτως περιορίζονται ολοκληρωτικά στο καθυλην αντικείμενο τους; Στις παραδοσιακές, και όχι μόνο, κοινωνίες έχει αποδειχθεί ότι πολιτιστικοί και ψυχολογικοί παράγοντες έχουν ανορθώσει ανυπέρβλητα εμπόδια κατά τη διαδικασία της οικονομικής ανασυγκρότησης και του κοινωνικού προοδευτισμού. Φαινόμενα αναλφαβητισμού, θνησιμότητας και οπισθοδρόμησης έχουν επιτείνει την αποψίλωση του κοινωνικού ιστού και την απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού. Υπό αυτές τις συνθήκες η έλλειψη μορφωτικών, εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών ευκαιριών, πόσο δε μάλλον η έλλειψη διαθέσιμων οικονομικών πόρων, έχουν συντελέσει στην ένταση του 'περιφερειακού προβλήματος'.
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες, αν και από πολύ νωρίς διαπιστώθηκαν ότι αποτελούν μία λειτουργία στην τοπική κοινωνική πραγματικότητα σχετικά πρόσφατα κατανοήθηκε ότι λειτουργούν συνδυαστικά και ως σημαντικός παράγοντας στο τοπικό κοινωνικό γίγνεσθαι. Και μάλιστα σταδιακά έγινε αποδεκτό, πως ο παράγοντας αυτός συσχετίζεται με την παραγωγική και τη συνολική αναπτυξιακή διαδικασία. Με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη των κοινωνικών πραγμάτων η έννοια της πολιτιστικής ανάπτυξης διευρύνεται και εμπλουτίζεται, επηρεάζοντας όλους σχεδόν τους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας και ενεργοποιώντας σε μία κοινή κατεύθυνση και την ανάληψη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών πολιτιστικού και μορφωτικού περιεχομένου. Υπό το πρίσμα αυτό η πολιτιστική ανάπτυξη παίρνει τη θέση της δίπλα στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, με τις οποίες συμπορεύεται, και αρκετές φορές η πολιτιστική ανάπτυξη προηγείται, ως απαραίτητη προϋπόθεση επίτευξης των άλλων δύο.

Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2012

Η Πάφος υποψήφια Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2017

Η κυπριακή πόλη Πάφος προτάθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο από ανεξάρτητη κριτική επιτροπή, για τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας το 2017. 
Η άλλη υποψήφια πόλη από την πλευρά της Κύπρου ήταν η Λευκωσία. Στις 24 Aυγούστου τ.ε. η ανεξάρτητη επιτροπή πρότεινε την πόλη Aarhus (Δανία) ως δεύτερη Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα το 2017 . Ο επίσημος ορισμός και των δύο πόλεων θα γίνει από το Συμβούλιο των Υπουργών το Μάιο του 2013. 
Ο κατάλογος των χωρών εκ των οποίων μία πόλη θα οριστεί Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα έως το 2019 έχει θεσπιστεί με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου Υπουργών το 2006. Η Επιτροπή πρόσφατα πρότεινε χώρες για τη φιλοξενία της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας μετά το 2019 .