Η δημιουργική πόλη :Μια ιδέα ή ένα εργαλείο σχεδιασμού.Η περίπτωση της Βαρκελώνης

#Ε. Γκόλτσιου

Τμήμα Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Η παρούσα εισήγηση πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ της έννοιας «δημιουργική πόλη» και της ανταγωνιστικότητας της πόλης. Ερευνά πως οι δημιουργικές βιομηχανίες μπορούν να συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της πόλης. Τα ερωτήματα που τίθενται και διερευνώνται στην παρούσα εισήγηση είναι αν η δημιουργικότητα μιας πόλης είναι αποτέλεσμα στρατηγικού σχεδιασμού ή σημειακών και επιλεκτικών παρεμβάσεων. 

Το μοντέλο της δημιουργικής πόλης μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύγχρονο εργαλείο του στρατηγικού σχεδιασμού των πόλεων και μπορεί να γίνει εργαλείο για την επίτευξη της ανταγωνιστικότητας της πόλης; Τέλος, με ποιο τρόπο θα καθοριστεί η στρατηγική αυτή και πως θα εφαρμοστεί; 

Στο παρόν, μελετάται η πόλη της Βαρκελώνης, ως περίπτωση και ως μέσο προκειμένου να εξετασθεί η αποτελεσματικότητα του μοντέλου.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σήμερα, νέα μοντέλα αστικής ανάπτυξης τείνουν να επικρατήσουν, τα οποία θα συντελέσουν, στη βιωσιμότητα της πόλης, στην ποιότητα ζωής των κατοίκων και στην επιτάχυνση της αστικής οικονομίας. Οι πόλεις συμμετέχουν σε ένα διεθνή ανταγωνισμό για την προσέλκυση επενδύσεων, τουριστών, την εγκατάσταση επιχειρήσεων, μεγάλων εκδηλώσεων και φυσικά κατοίκους. Στόχος τους είναι η άνοδός τους στο αστικό σύστημα ιεράρχησης. Το ερώτημα που τίθεται είναι με ποιο τρόπο εξυπηρετείται ο στόχος αυτός. Η δημιουργική πόλη είναι ένα παράδειγμα σχεδιασμού των πόλεων, που τονίζει το καινούριο, την πρόοδο και την συνεχή αλλαγή, ευδοκιμεί δε κυρίως σε δημοκρατικά περιβάλλοντα. Προκύπτει από την κατανόηση της πόλης ως περιβάλλοντος γνώσεων και καινοτομίας. Η δημιουργική οικονομία και οι δημιουργικές βιομηχανίες είναι παράγοντες/στοιχεία που συνθέτουν το μοντέλο της δημιουργικής πόλης.

Προοδευτικά η έννοια της δημιουργικής πόλης και η δημιουργική οικονομία ενσωματώθηκαν στην πολιτική αρκετών Ευρωπαϊκών Πόλεων (όπως το Άμστερνταμ και το Μπιλμπάο). Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και η αποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου πόλης, είναι θέματα που θα αναπτυχθούν και διερευνηθούν στη παρούσα εισήγηση. Επιλέγεται η περίπτωση της Βαρκελώνης, πόλη η οποία υπέστη μεγάλη αναμόρφωση στο αστικό τοπίο της εξ' αιτίας των μεγάλων γεγονότων που έλαβαν χώρα, με βασικό γεγονός τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, ενώ χρόνια αργότερα το Φόρουμ των Πολιτισμών 2004. 

Λόγω της μεγάλης επιτυχίας των Αγώνων, η αυτοδιοίκηση εισήλθε σε μια διαδικασία στρατηγικού σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικών συναφών με το μοντέλο της δημιουργικής πόλης. Παράλληλα στο Ευρωπαϊκό αστικό σύστημα ιεράρχησης ως προς την καλύτερη πόλη εγκατάστασης επιχείρησης το έτος 2010 η Βαρκελώνη βρίσκεται στην 5η θέση ενώ στην αντίστοιχη ιεραρχία το έτος 1990 βρισκόταν στην 11η θέση.

2. ΟΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΑΥΤΩΝ

Η έννοια πόλη είναι μια έννοια με πολυάριθμες διαστάσεις καθώς εκφράζει και περιλαμβάνει πτυχές της ευρύτερης κοινωνίας. Διαφορετικά αντιλαμβάνονται την πόλη οι επιχειρήσεις και διαφορετικά την αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι και οι πολίτες που τη βιώνουν καθημερινά. Είναι τόπος κατοικίας, παραγωγής και κατανάλωσης (Lefebvre, 1977), τόπος ιστορίας, κοινωνικών συγκρούσεων και αντιθέσεων, τόπος με ιδιαίτερα φυσικά και οικο¬λογικά χαρακτηριστικά και πολιτισμικές αξίες. Η πόλη δεν είναι ούτε στατική ούτε δεδομένη καθώς αλλάζει με ραγδαίο ρυθμό, επεκτείνεται συνεχώς, δίνοντας νέα μορφή στα τοπία, στις οικονομίες και στους πολιτισμούς τους. Η πορεία της αστικής ανάπτυξης συνδέεται με τις λειτουργίες της παγκόσμιας οικονομίας και τις σχέσεις των επιμέρους πόλεων με αυτήν.

Οι αλλαγές που υφίστανται οι σύγχρονες Ευρωπαϊκές πόλεις, εστιάζοντας στα τέλη του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21ου , συνοψίζονται σε 3 θεωρητικές προσεγγίσεις: αλλαγή των εργασιακών συνθηκών και απαιτήσεων, αυξανόμενη σημασία της γνώσης και της πληροφορίας στις σύγχρονες κοινωνίες, αύξηση της σημασίας της δημιουργικότητας ως κατευθυντήρια γραμμή για την εργασία και την ζωή (Muller, 20θ9). Η αστική οικονομία ανασυντάσσεται γύρω από νέους ή αναπτυσσόμενους τομείς με καθοριστικές επιπτώσεις στους διαφορετικούς τύπους πόλεων και στην εσωτερική δομή και λειτουργία της πόλης. Διακρίνονται 3 είδη καινοτομίας της αστικής ανάπτυξης: α) η πολιτιστική/πνευματική, β) η τεχνολογική/παραγωγική και γ) το «πάντρεμα» της πολιτιστικής και της τεχνολογικής δημιουργικότητας. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, το πρώτο και δεύτερο είδος έτειναν να συγχωνευτούν στο τρίτο (Hall, 2009).

Ο ανταγωνισμός των σύγχρονων πόλεων προτάσσεται ως κίνητρο ανάπτυξης, αποτελώντας τον κατεξοχήν στόχο τους και βασίζεται μάλιστα στην επιχειρηματικότητα που κάθε πόλη επιδεικνύει. Οι βασικές κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας μιας πόλης είναι η καινοτομία στην παραγωγή, η οικονομική διαφοροποίηση, τα ταλαντούχα και εξειδικευμένα άτομα, η συνδεσιμότητα και η επικοινωνία, η ποιότητα του τόπου και η ικανότητα στρατηγικής. Όπως αναφέρει ο Hall (1998), οι πόλεις χαρακτηρίζονται από την ανάγκη τους να παρουσιάσουν στο εξωτερικό τους περιβάλλον μια θετική και ελκυστική εικόνα και για το λόγο αυτό υιοθετούν και εφαρμόζουν στρατηγικές προώθησης. Από τα μέσα της δεκαετίας του '90 αναπτύχθηκαν προσεγγίσεις οι οποίες αναγνωρίζουν και την σημαντικότητα μη οικονομικών παραγόντων (ποιότητα ζωής, αισθητική εικόνα πόλης, πολιτισμός, ψυχαγωγία) στην ανταγωνιστικότητα των πόλεων. Ο ανταγωνισμός στοχεύει κυρίως στα τουριστικά έσοδα και τις οικονομικές επενδύσεις προβάλλοντας την εικόνα της πόλης ως επίκεντρο πολιτιστικής καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων των αρχιτεκτονικών σχεδίων, νέων υποδομών και επενδύσεων, των πρωτοποριακών καλλιτεχνικών παραστάσεων και των εστιατορίων. Το αποτέλεσμα είναι η προώθηση της συμβολικής οικονομίας της πόλης. 

Η νέα συμβολική οικονομία στην πόλη, διαθέτει τέσσερα συστατικά στοιχεία: α)τον τουρισμό (ο οποίος αφορά κυρίως μουσεία και συνέδρια), β) τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, γ) τη διασκέδαση (η οποία αφορά κυρίως τις τέχνες, τις αγορές αναψυχής και τις δραστηριότητες φαγητού/ποτού) και δ) τα ειδικά γεγονότα (που αφορούν κυρίως τον πολιτισμό και τον αθλητισμό) (Δέφνερ, 1999).

3. Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΠΟΛΗ

Η έννοια της Δημιουργικής Πόλης αντικατοπτρίζει ένα νέο πρότυπο σχεδιασμού για τη πόλη. Οι πόλεις ανέκαθεν αποτελούσαν τόπους όπου άκμαζε η ανθρώπινη δημιουργικότητα, από τους οποίους δεν ήρθε μόνο η μεγάλη παγκόσμια τέχνη και η θεμελιώδης πρόοδος στην ανθρώπινη σκέψη αλλά και μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα που δημιούργησαν νέες βιομηχανίες και νέους τρόπους παραγωγής (Hall, 2009).

Στις αρχές του 21ου αιώνα, η δημιουργικότητα, εισήλθε στο χωροταξικό σχεδιασμό και στις στρατηγικές αστικής ανάπτυξης, προκαλώντας μια επανεκκίνηση της συζήτησης για το μέλλον των Ευρωπαϊκών πόλεων. Ο πολιτισμός και η δημιουργικότητα έγιναν βασικές έννοιες που χρησιμοποιήθηκαν από τους διαχειριστές της πόλης, παράγοντες ανάπτυξης και σχεδιαστές, για να εντοπιστούν νέα θεμέλια και να αναπτυχθούν καινοτόμοι ή λιγότερο συμβατικοί τομείς, προκειμένου να ενεργήσουν ως οικονομικοί ενισχυτές στη ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα της πόλης (Kunzmann, 2004• Costa et al., 2006). Οι διαφορετικές προσεγγίσεις για την έννοια Δημιουργική Πόλη, συνοψίζονται σε μια τυπολογία προσδιορισμένη από 3 βασικούς άξονες: α) επικέντρωση στη δημιουργικότητα, ως εργαλείο για την αστική ανάπτυξη, β) στήριξη της έννοιας της δημιουργικής πόλης στη χρήση των δημιουργικών δραστηριοτήτων/βιομηχανιών (διευρύνοντας τις πολιτιστικές δραστηριότητες), γ) ένα πλαίσιο, το οποίο υποστηρίζει την ικανότητα η δημιουργική πόλη να προσελκύει δημιουργικές ικανότητες, δηλαδή τη δημιουργική τάξη (Costa et al., 2006 Florida, 2005).

Η Δημιουργική Πόλη υπογραμμίζει την αξία ενός δημιουργικού αστικού περιβάλλοντος, με σκέψεις και στρατηγικές που υπερβαίνουν τα στερεότυπα. Προσφέρει τις συνθήκες και τους όρους για προβληματισμό, σχεδίαση και δράση με φαντασία. Είναι κάτι παραπάνω από καλλιτέχνες, δημιουργικές βιομηχανίες και ψυχαγωγία, περιλαμβάνει κοινωνική, οικολογική, διαχειριστική και πολιτική δημιουργικότητα (Landry, 2000). Οι δημιουργικές πόλεις είναι χώροι που θέλεις να είσαι μέρος τους, να ζεις και να συμμετέχεις εκεί. Η δημιουργικότητα για την πόλη, διαμορφώνει αστικές αξίες και νοοτροπία και μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως (Tay, 2005). Η ικανότητα να παράγεις αστική δημιουργικότητα, εντοπίζεται στο σημείο όπου ο δημόσιος τομέας γίνεται πιο επιχειρηματικός και ο ιδιωτικός αποκτά πιο κοινωνικό χαρακτήρα (Landry, 2000).

Ο Landry (2000) κατέληξε σε κάποια κριτήρια που πρέπει να πληροί μια πόλη για χαρακτηριστεί δημιουργική. Κριτήρια σε κοινωνικό επίπεδο, στην αγορά εργασίας και την απασχόληση, στο δομημένο περιβάλλον, στο πολιτιστικό επίπεδο, στην πολιτική και στην διακυβέρνηση, κατατάσσοντας τα σε εφτά ομάδες με τους αντίστοιχους δείκτες. Από τη h^ler (2008) διατυπώνεται μια διαφορετική απόδοση στην έννοια δημιουργικό περι¬βάλλον, ως ενός πόλου συγκέντρωσης επιστημών και επιστημονικών επιτευγμάτων, παρουσιάζοντας το ως ένα εργαλείο για την οικονομική ανάπτυξη και την επιστημονική πρόοδο. Δεδομένου ότι τα επιστημονικά ιδρύματα και πανεπιστήμια δεν εγκαθίστανται πλέον στο κέντρο της πόλης αλλά έξω από αυτήν, θεωρεί ότι οι νέες πόλεις -επιστημουπόλη και τεχνόπολη - αναδύονται στην άκρη της παλιάς πόλης και μητρόπολης. Αυτές οι πόλεις ωστόσο δεν είναι πραγματικές πόλεις, οι άνθρωποι δεν ζουν εκεί. Είναι μέρη για μορφωμένους και ακαδημαϊκούς ανθρώπους, ενώ άλλες ομάδες πληθυσμού δεν έχουν λόγο να εγκατασταθούν εκεί. Μια άλλη προσέγγιση για το δημιουργικό περιβάλλον, το ταυτίζει με το καινοτόμο περιβάλλον και το προσδιορίζει ως ένα χώρο στον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να μορφωθούν, να συνεργαστούν, να συγκριθούν και να ανταγωνιστούν μεταξύ τους. Είναι κάτι παραπάνω από μια συγκέντρωση εστιατορίων και μπαρ.

Οι Δημιουργικές Βιομηχανίες τα τελευταία χρόνια εξελίχθηκαν σε σημαντική υπόθεση για την αστική οικονομία και πολιτική της πόλης. Οι δημιουργικές βιομηχανίες αναφέρονται σε ένα φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων που αφορούν την παραγωγή ή την αξιοποίηση των γνώσεων και πληροφοριών. Μπορούν επίσης ποικιλοτρόπως να αναφέρονται στις πολιτιστικές βιομηχανίες (Hesmondhalgh, 2007) ή στη δημιουργική οικονομία (Howkins, 2001). Η δημιουργική οικονομία περιλαμβάνει τη διαφήμιση, την αρχιτεκτονική, την τέχνη και τη χειροτεχνία, το σχέδιο, τη μόδα, τη μουσική και τις ταινίες, τις τέχνες του θεάματος, εκδόσεις, Ε&Α (Έρευνα και Ανάπτυξη), εφαρμογές λογισμικού, παιχνίδια, τηλεόραση και ραδιόφωνο, και video games (Howkins, 2001). Είναι σημαντικές οι διαφορές και αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των όρων δημιουργικές βιομηχανίες, πολιτιστικές βιομηχανίες και δημιουργικής οικονομίας (Hesmondhalgh, 2002). 

Στο σημείο που καταλήγουμε είναι ότι οι πολιτιστικές βιομηχανίες αποτελούν υποκατηγορία των δημιουργικών βιομηχανιών.

4. Η ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ

Εξετάζοντας το αστικό τοπίο της πόλης της Βαρκελώνης, παρατηρήθηκε ότι η Βαρκελώνη, ούσα το κέντρο μιας μητροπολιτικής περιοχής, έχει αρκετά διαφοροποιημένη οικονομική διάρθρωση. Η οικονομική βάση της πόλης έχει μεταμορφωθεί, με τον τριτογενή τομέα να έχει πρωταρχικό ρόλο αλλά και η βιομηχανία εξακολουθεί να ασκεί σημαντική πίεση. Τομείς, όπως οι υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τον τουρισμό και το εμπόριο διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην οικονομία της πόλης. Η Βαρκελώνη είναι μια πόλη με πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, ποιότητα αρχιτεκτονικής και υψηλά επίπεδα κοινωνικής συνοχής. Από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα είναι τα έργα του αρχιτέκτονα Gaudi από την εποχή του μοντερνισμού, ενώ από τη σύγχρονη αρχιτεκτονική παρατηρούμε τον ουρανοξύστη Torre Agbar. Την πολιτιστική υποδομή της πόλης συμπληρώνουν σημαντικά μεταφορικά έργα.

Η ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων, ανέτρεψε το σκηνικό των τελευταίων δεκαετιών στην αστική πολιτική της πόλης, με μεγάλα έργα αστικής αναδιάρθρωσης. Η διοργάνωση των Αγώνων επηρέασε την οικονομία, την τουριστική ζήτηση, το αστικό περιβάλλον και τη διεθνή εικόνα και προβολή της πόλης. Με την ανάληψη των Αγώνων, καταβλήθηκε μια προσπάθεια, ώστε οι επενδύσεις να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο μιας μακρόχρονης αποδοτικότητας προς όφελος της ίδιας της πόλης. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αναμόρφωσης του αστικού τοπίου, οι κατευθύνσεις στράφηκαν στην προβολή των πολιτι¬στικών ιδιαιτεροτήτων της πόλης. Η Βαρκελώνη αποτελεί σήμερα ένα δημοφιλή τουριστικό προορισμό, συγκεκριμένα, το διάστημα 1993-2007 επισκέφτηκαν τη Βαρκελώνη περίπου 58,1 εκατ. τουρίστες, αύξηση της τάξης του 190%. Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων την ίδια περίοδο σημείωσε αύξηση της τάξης του 220%, ενώ ο αριθμός των ξενοδοχειακών κλινών αυξήθηκε 100%. Επιπρόσθετα αυξήθηκαν ο επαγγελματικός τουρισμός 120,7%, ο συνεδριακός τουρισμός 260%) και ο πολιτιστικός τουρισμός 250,6% (Ajuntament de Barcelona, 2009).

Το συνολικό αποτέλεσμα από τις αστικές μεταμορφώσεις που έλαβαν χώρα στην Βαρκελώνη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και του 1990 (που τροφοδοτούνται από την Διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992) είναι πολύ θετικό και για πολλούς αποτέλεσε αυτό που αποκαλούν «Μοντέλο Βαρκελώνης» για το σχεδιασμό και την διαχείριση των πόλεων (Monclus, 2008/2011). Ο στόχος της ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων, που δεν ήταν άλλος από την βελτίωση της εικόνας της πόλης σε διεθνές επίπεδο και στη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής και δυναμικής πόλης, επιτεύχθηκε λόγω σωστής εκμετάλλευσης των δραστικών ευκαιριών που παρουσιάστηκαν κατά την διάρκεια και μετά την διοργάνωση των Ολυμπιακών.

Το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της πόλης αλλάζει και προσανατολίζεται προς τη νέα αστική οικονομία. Τόσο το ποσοστό συμμετοχής του τριτογενή τομέα στο ΑΕΠ, όσο και η απασχόληση στον τριτογενή τομέα, ολοένα και αυξάνονται. Ειδικότερα, η απασχόληση σε επιχειρήσεις έντασης γνώσης κατέχει σημαντικό ποσοστό επί του συνόλου. Σημαντικός είναι και ο ρυθμός ανάπτυξης της απασχόλησης στον ανά πέντε τομέα και η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία των πολιτιστικών βιομηχανιών. Λόγω του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που έχει δημιουργηθεί στην πόλη αλλά και της ποιότητας ζωής που προσφέρει, κατατάσσεται στην 5η θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης, ως προς την ανάληψη επιχειρηματικής δράσης (ACRE, 2007)

Στη Βαρκελώνη οι δημιουργικές βιομηχανίες έχουν γίνει ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της πόλης, με μακρά ιστορία στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα(Mascarell, 2006). Είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον πολιτιστικό τομέα. Είναι ασφαλές να πούμε ότι σήμερα η Βαρκελώνη είναι πολιτισμικά ισχυρή και πυκνή, κυρίως χάρη στο γεγονός ότι ο πολιτισμός έχει τεθεί στο κέντρο της αστικής ανάπτυξης μέσω των πολιτιστικών πολιτικών που είναι δεσμευμένες με την καινοτομία, τη δημιουργικότητα και τη συνύπαρξη (Crossa et al., 2010). Κάποια ενδεικτικά παραδείγματα δημιουργικών βιομηχανιών στην πόλη είναι το 22@ Barcelona Project (Barcelo, 2008) το Επιχειρηματικό Κέντρο Glories, το Hangar, το MACBA, το Torre Collserola, το Primavera Sound Festival κ.λπ. (Acre 2007).

Η στρατηγική της Βαρκελώνης, ενισχύεται από την ύπαρξη ισχυρής ηγεσίας και διακυβέρνησης. Αν και η δημιουργικότητα τέθηκε σαν όραμα για την πόλη στο Στρατηγικό Σχέδιο Μητροπολιτικής Περιοχής Βαρκελώνης το 2003 (Bontje and Pareja, 2007), από τότε έχουν θεσμοθετηθεί και κάποια τομεακά σχέδια, όπως είναι το 6° Plan Nacional de Investigation Cientifica, Desarrollo e Innovation Tecnologica 2008-2011, για την καινοτομία και το Nuevos Acentos 2006 - Plan Estrategico de Cultura de Barcelona, που αφορά τον πολιτισμό. Από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, ξεκίνησε η συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, πρωτοβουλία που χρησιμοποιείται και στην παρούσα στρατηγική της πόλης για τη δημιουργικότητα. Συγκεκριμένα, οι τοπικές αρχές της πόλης έχουν προχωρήσει σε 10 Πλατφόρμες συνεργασίας δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, ενδεικτικά: Πλατφόρμα Γνώσης και Ανάπτυξης, Terminal B, Barcelona Activa κ.λπ. (Acre 2007).

Προτεραιότητα της Βαρκελώνης, είναι η ανανέωση και η δημιουργία δημόσιων χώρων, εξ' αιτίας ακριβώς της σημασίας τους για την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος. Τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί στη Βαρκελώνη εκατόν εξήντα επεμβάσεις, που αφορούν πάρκα, πλατείες, δρόμοι. Πληροί το σύνολο σχεδόν των κριτηρίων. Είναι μια από τις πιο επιτυχημένες «πόλεις της γνώσης», παράλληλα αποτελεί «πολιτιστική πρωτεύουσα» της Ευρώπης και η Βαρκελώνη, κατά τη μακρά ιστορία της έχει δημιουργήσει μια σημαντική υποδομή στα λεγόμενα του δημιουργικού τομέα (Yigitcanlar, 2007).

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η έννοια της δημιουργικής πόλης, μπορεί να θεωρηθεί ως το πιο πρόσφατο προϊόν μάρκετινγκ του τόπου, που ασχολείται με τον ανταγωνισμό μεταξύ των πόλεων για την προσέλκυση επενδυτών και την προώθηση της ανταγωνιστικότητας. Εξ' αιτίας αυτού, ορισμένοι συγγραφείς, θεωρούν ότι η Δημιουργική Πόλη καταλήγει να χάνει τη συνοχή της και να γίνει ένα απλό εμπορικό σήμα και λιγότερο μια "στάση". Αναζητώντας τον τρόπο με τον οποίο ξαφνικά οι σημερινές πόλεις μετατράπηκαν σε δημιουργικές, καταλήγουμε ότι οι προσπάθειες για κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη που σημειώνονται τις τελευταίες δεκαετίες εκφράζονται μέσα από σύγχρονες μορφές δημιουργικότητας

Η Βαρκελώνη αποτελεί ένα επιτυχημένο παράδειγμα κρατικής παρεμβατικής πολιτικής για να αλλάξει η οικονομία της πόλης. Παράλληλα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα δημιουργικής πόλης με έντονη παρουσία των δημιουργικών βιομηχανιών. Ωστόσο, αυτό που διαφάνηκε είναι ότι η δημιουργικότητα ως εργαλείο σχεδιασμού δεν χρησιμοποιήθηκε σαφώς από τη αυτοδιοίκηση της πόλης. Δεν έγινε δηλαδή στα πλαίσια του στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά οι παρεμβάσεις στην πόλη πραγματοποιήθηκαν ad hoc.

Έπειτα, από τη θεωρητική και την πρακτική προσέγγιση-μέσα από τη Βαρκελώνη- της έννοιας της δημιουργική πόλης, καταλήγουμε σε κάποιους βασικούς άξονες, στους οποίους θεωρούμε ότι πρέπει να στηριχθεί η στρατηγική μιας πόλης για να αποκτήσει δημιουργικό χαρακτήρα. 

Οι άξονες αυτοί είναι:

1. Ενθάρρυνση και ενίσχυση της καινοτομίας

2. Επένδυση στον τομέα του πολιτισμού

3. Ενίσχυση της ταυτότητας της πόλης

4. Διακυβέρνηση

5. Αλλαγή του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης

6. Αξιοποίηση και δημιουργία δημόσιων χώρων

7. Στρατηγικό Σχέδιο Μάρκετινγκ πόλης (με σαφή στόχο τη δημιουργικότητα) Καταληκτικά, η δημιουργική πόλη δεν είναι η τελική λύση σε όλα τα αστικά προβλήματα, αλλά είναι ένα εργαλείο στρατηγικού πολεοδομικού σχεδιασμού που αν χρησιμοποιηθεί καταλλήλως μπορεί να βοηθήσει στην αστική ανάπτυξη. Θα πρέπει να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο και να συνδεθεί με το στρατηγικό σχεδιασμό ανταποκρινόμενη στις ανταγωνιστικές και παγκοσμιοποιημένες προκλήσεις της σύγχρονης οικονομίας.

Διαβάστε επίσης :

“Η Δημιουργική πόλη”, του Charles Landry

Richard Florida : Δύο βιβλία για τις δημιουργικές πόλεις