Έξυπνες πόλεις και έξυπνοι πολίτες :bottom-up προσεγγίσεις στο σχεδιασμό των έξυπνων πόλεων

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο http://sustainmagazine.com/.
Την μετάφραση του κειμένου επιμελήθηκε ο Λάζαρος Αγαπίδης.

Για να ευδοκιμήσουν οι μελλοντικές έξυπνες πόλεις, θα πρέπει να εστιάζουνε στους ανθρώπους και όχι μόνο τις υποδομές. Αυτό ήταν το σπουδαιότερο συμπέρασμα μιας ομάδας σημαντικών εμπειρογνωμόνων στην φετινή σύνοδο του FutureEverything.  Δείτε παρακάτω τι μαθαίνουν οι σχεδιαστές των έξυπνων πόλεων  από τις «κάτω προς τα πάνω» προσεγγίσεις.

Τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, εκπρόσωποι από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στην Σύνοδο Κορυφής του FutureEverything, των Ιδεών και της Ψηφιακής Εφεύρεσης στο Μάντσεστερ.  Εκπρόσωποι από το Google, το BBC, την Intel, το Vimeo και το Kickstarter, καθώς και από το Διοικητικό Συμβούλιο Στρατηγικής Τεχνολογίας και του οργανισμού μηχανικής συμβουλευτικής Arup βρέθηκαν μαζί με καλλιτέχνες και σχεδιαστές για να συζητήσουν, μεταξύ άλλων, το μέλλον των έξυπνων πόλεων.  
Σε ένα χώρο γεμάτο από θιασώτες της ψηφιακής τεχνολογίας, οποιοσδήποτε θα θεωρούσε ότι η ανταλλαγή πληροφοριών γύρω από έξυπνες πόλεις θα ήταν εξαιρετικά θετική. Ωστόσο, φαίνεται πως οι παγκόσμιες εταιρείες και οι μεγάλες τεχνολογικές πλατφόρμες που προσφέρουν και προωθούν ,έρχονται σε αντίθεση με πολλά από τα τοπικά και μικρής κλίμακας έργα υψηλής τεχνολογίας που παρουσιάζονται στην Σύνοδο Κορυφής και, μάλιστα, με τα συμφέροντα των ίδιων των πολιτών. Κι αν υπήρχε μια προειδοποίηση που προέκυψε από τη Σύνοδο Κορυφής για τους ηγέτες των πόλεων που πρόκειται να επενδύσουν σε τεχνολογία έξυπνης πόλης, ήταν αυτή : κινδυνεύετε εάν αγνοήσετε τους πολίτες σας.

Ο Martijn de Waal από το UrbanIxD - ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα που εργάζεται στον τομέα του τεχνολογικά επαυξημένου, πλούσιου σε δεδομένα αστικού περιβάλλοντος - σημειώνει ότι σε ένα μεγάλο μέρος των εντύπων και των πληροφοριών που δημοσιεύουν οι εταιρίες τεχνολογίας σχετικά με τις έξυπνες πόλεις, οι κάτοικοί των πόλεων αντιμετωπίζονται «κυρίως ως καταναλωτές και όχι ως πολίτες» και είναι αυτή η αντίληψη που τελικά μπορεί να οδηγήσει το όραμα της έξυπνης πόλης σε αποτυχία.

«Το όραμα συνήθως αποτελείται από τα εξής: η πόλη θα αρχίσει να συλλέγει δεδομένα σχετικά με όλα όσα κάνει και τα δεδομένα μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για να κάνουν τις πόλεις πιο έξυπνες ή πιο αποτελεσματικές», λέει ο de Waal.  «Η έξυπνη τεχνολογία θα ελέγχει τις υποδομές, τα κτίρια της πόλης, τους δρόμους και την ασφάλεια.  Όλο αυτό το αποκαλούν μία ‘έξυπνη’ και ‘συνδεδεμένη κοινότητα’ - αλλά αν τους ρωτήσεις τι εννοούν με τον όρο ‘κοινότητα’ η απάντησή τους αποδεικνύει ότι χρησιμοποιούν μία κατεξοχήν επιχειρηματική προσέγγιση. Θα σας πουν ότι έχουν δημιουργήσει αυτές τις πλατφόρμες δεδομένων στις οποίες άλλες εταιρίες και οργανισμοί να στηριχθούν, και οι ζωές των ανθρώπων θα είναι καλύτερες και θα έχουμε οικονομική ανάπτυξη, περισσότερες θέσεις εργασίας και, συνεπώς, θα κάνει τον τόπο αυτό ένα πιο ελκυστικό τόπο κατοικίας.»

«Υπάρχει κάποιο στοιχείο αλήθειας στην επιχειρηματολογία αυτή, φυσικά, αλλά αποτελείται από ένα μικρό κομμάτι της μεγάλης εικόνας.  Ναι, η πόλη συλλέγει όλα αυτά τα δεδομένα, ή τουλάχιστον, κάποιες εταιρείες τα συλλέγουν, και επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να στηρίξουν κάποιες χρήσιμες υπηρεσίες πάνω σε αυτές.  Αλλά τι γίνεται αν θέλεις να κάνεις κάτι άλλο, κάτι που δεν είναι διαθέσιμο από τις ίδιες τις εταιρείες; Εάν μια ομάδα πολιτών, για παράδειγμα, θέλετε να χρησιμοποιήσει αυτά τα δεδομένα για να οργανώσει μια ομάδα δράσης κατά της περιβαλλοντικής ρύπανσης στην πόλη τους, η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι τόσο σαφές.  Επί του παρόντος φαίνεται ότι η πλατφόρμα δεδομένων είναι μία κλειστή πλατφόρμα και θα χρησιμοποιηθεί ώστε οι επιχειρήσεις να στηρίξουν τις υπηρεσίες τους πάνω σε αυτές.

Ο ορισμός της πόλης

Ίσως μέρος του προβλήματος στους σημερινούς διαλόγους γύρω από τις έξυπνες πόλεις είναι η αποτυχία της κατανόησης του τι πραγματικά είναι μία πόλη.  Το όραμα της έξυπνης πόλης έχει την τάση να επικεντρώνονται σε κτίρια και σε υποδομές ή στη διαχείριση της κυκλοφορίας και το πώς η τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την αποτελεσματικότητα. Η Catherine Mulligan του Imperial College του Λονδίνου, λέει ότι οι ευλαβικοί τόνοι με τους οποίους κάποιοι μιλάνε για την τεχνολογία στα πλαίσια των έξυπνων πόλεων είναι ανησυχητικοί.  «Λένε ότι αυτά τα συστήματα και οι υπολογιστές μπορούν πλέον να πάρουν καλύτερες αποφάσεις από τους ανθρώπους.  Αλλά αν αφαιρέσουμε τους ανθρώπους, αυτό που μένει είναι κάποια κτίρια που μιλάνε μεταξύ τους…  και αυτό δεν είναι πόλη.  Η πόλη είναι αυτό που είναι λόγω των ανθρώπων.»

«Ας μην μπερδεύουμε τις κινητήριες δυνάμεις όπως τα κτίρια και η τεχνολογία με τους καταλύτες», λέει ο Dan Hill, Διευθύνων Σύμβουλος της Fabrica.  «Η τεχνολογία που έχουμε γύρω από το Διαδίκτυο είναι εξαιρετικά ισχυρό στοιχείο, αλλά ας μην το μπερδεύουμε αυτό με τον λόγο για τον οποίο υπάρχουν οι πόλεις. Η πόλεις δεν υπάρχουν προκειμένου να κατασκευαστούν κτήρια και υποδομές ή για να εφαρμοστεί η τεχνολογία – αυτά είναι κάποια αποτελέσματα της κατασκευής μιας πόλης. Δημιουργούμε πόλεις για να συγκεντρωθούμε, να δημιουργήσουμε πολιτισμό και εμπόριο, για να ζούμε, να εργαζόμαστε και να παίξουμε – και για να δημιουργήσουμε περισσότερους ανθρώπους.»

Έτσι, ενώ η προσφορά των μεγάλων εταιριών τεχνολογίας περιλαμβάνει κυρίως το στοιχείο της αποτελεσματικότητας, η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι αναμφισβήτητα αναποτελεσματική και η εξάπλωση των πόλεων και η ποικιλομορφία του πολιτισμού της πόλης συχνά το αντανακλά.  Ο Usman Haque, Διευθυντής Σχεδιασμού Haque Design + Research, πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα: «Η πόλη είναι ένα χάος. Δεν είναι απλώς μια υποδομή και οι προσευχές στον θεό των αλγόριθμων εντός της υποδομής των δεδομένων σας δεν πρόκειται να λύσει τα προβλήματά της.

«Στην πραγματικότητα, μια πόλη δεν είναι καν ένα πρόβλημα για την επίλυση - πρέπει να καταλάβουμε ότι οι πόλεις είναι εξαιρετικά wicked», λέει ο Haque, αναφερόμενος στην διατύπωση των Rittel και Webber το 1973 των wicked ανεπίλυτων προβλημάτων στο σχεδιασμό της κοινωνικής πολιτικής: «Τα wicked ανεπίλυτα προβλήματα είναι τόσο wicked που δεν μπορείτε καν να ορίσετε το πρόβλημα.  Είναι ουσιαστικά προβλήματα που είναι τόσο δύσκολο ώστε να μην μπορούν να μορφοποιηθούν ή να απαντηθούν με οποιονδήποτε εύκολο τρόπο. "

Έτσι, μπορεί μια πόλη να είναι «έξυπνη» και αναποτελεσματική την ίδια στιγμή;  Ίσως ήρθε η ώρα να αρχίσουμε να προσεγγίζουμε τις έξυπνες πόλεις από κάτω προς τα επάνω...

Η άνοδος του Έξυπνου Πολίτη

«Το περίεργο με πολλά από τα μεγάλα οράματα που δημοσιεύουν οι εταιρίες τεχνολογίας για τις έξυπνες πόλης είναι ότι δεν υπάρχουν πολίτες μέσα σε αυτές» λέει ο Anthony Townsend, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο για το Μέλλον και συγγραφέας του νέου βιβλίου: SMART CITIES: Big Data , Civic Hackers and the Quest for a new Utopia (ΕΞΥΠΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ: Μεγάλα Δεδομένα, Αστικοί Χάκερ και η Αναζήτηση για μια νέα Ουτοπία.)  «Οι πολίτες δεν είναι υπάλληλοι ή πελάτες και πρέπει να αντιμετωπιστούν με διαφορετικό τρόπο.  Έτσι, η ιδέα ότι μπορεί να εγκατασταθεί η έξυπνη πόλη σαν μια αναβάθμιση και ότι οι πολίτες θα πρέπει απλά να το αποδεχθούν αυτό - ειδικά όταν αφαιρεί κάποια εξουσία από αυτούς – δεν είναι ρεαλιστική επειδή αυτό δεν είναι κάτι που θα αποδεχθούν εύκολα.  Έτσι, θα πρέπει να συμμετάσχουν οι πολίτες, και να αναπτυχθεί το όραμα από κάτω προς τα πάνω.

«Αυτή είναι μια εποχή κατά την οποία πολύ μεγάλα πράγματα μπορούν να προέρχονται από μία μαζική συντονισμένη ανθρώπινη δραστηριότητα που δεν προγραμματίζεται αναγκαστικά από την κορυφή προς τα κάτω.  Πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε τη δημιουργία των έξυπνων πόλεων σαν ένα mainframe υπολογιστή - το οποίο είναι η οπτική γωνία των επιχειρήσεων και του εμπορίου - και να το σκεφτόμαστε περισσότερο σαν την διαδικασία της δημιουργίας του διαδικτύου, που είναι αποτέλεσμα της διασύνδεσης κάποιων υποδικτύων.  Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλη επιλογή – αυτές οι δύο οπτικές γωνίες είναι σε αντιπαράθεση.  Πρόκειται για δύο διαφορετικές προσεγγίσεις για τη δημιουργία έξυπνων πόλεων και μάχονται σε αυτό το πολύ μεγαλύτερο αγώνα του ελέγχου των ανθρώπων και της κυβέρνησης.»

Ο αγώνας που περιγράφει ο Townsend φαίνεται σε όλο τον κόσμο στους δρόμους γύρω μας. Η κινητοποίηση Occupy που εν μέρει διοργανώθηκε μέσω του Twitter, οι σπόροι της Αραβικής Άνοιξης μέρος της οποίας σπάρθηκε μέσω των σελίδων του Facebook, ακόμη και οι διαδηλώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, πτυχές των οποίων ήταν οργανωμένα μέσω του BlackBerry Messenger. Αυτοί είναι ενεργοί και δραστήριοι πολίτες - ή, όπως ο Dan Hill, αναφέρεται σε αυτούς, είναι : «Έξυπνοι Πολίτες». «Πέρα από τα οράματα που στηρίζονται κυρίως στις υποδομές που προωθούν οι εταιρίες τεχνολογίας, η πιο ενδιαφέρουσα και παραγωγική χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας στην πόλη βρίσκεται κυριολεκτικά στα χέρια των πολιτών μέσω των έξυπνων τηλεφώνων και των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης», λέει ο Hill.  «Η δυναμική των κοινωνικών μέσων έχει υιοθετηθεί και προσαρμοστεί κατά τα τελευταία λίγα χρόνια, προκειμένου να ενεργοποιήσει τους δραστήριους πολίτες ώστε να οργανώνονται γρήγορα και αποτελεσματικά.  Το αποτέλεσμα είναι ένα δίκτυο με ένα σκοπό.

«Οι ‘έξυπνοι πολίτες’ φαίνεται να αναδύονται με πολύ ταχύτερο ρυθμό από τις επίσημες και τεχνολογικά οδηγούμενες δράσεις ανάπτυξης έξυπνων πόλεων», λέει ο Χιλ. «Αντιμέτωποι με την θεσμική κατάρρευση, οι ενεργοί πολίτες δημιουργούν μία δικιά τους έξυπνη πόλη, αν και δεν είναι αυτή που οραματίζονται οι εταιρείες τεχνολογίας».

Ο Hill αναφέρεται σε ένα παράδειγμα μιας «bottom-up» προσέγγισης σε ένα αστικό πρόβλημα στο Ελσίνκι.  Το Ravintolapäivä, ή «Ημέρα Εστιατορίων» είναι μια πρωτοβουλία στην οποία οι πολίτες παρακάμπτουν τους νόμους της πόλης για να πωλούν τρόφιμα σε εκατοντάδες διαφορετικά προσωρινά, ή «pop-up» εστιατόρια στους δρόμους. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε επειδή είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσει κάποιος μια μικρή καφετέρια ή μια επιχείρηση μικρογευμάτων στο Ελσίνκι, επειδή οι νόμοι γύρω από την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων είναι απίστευτα αυστηροί.  Ωστόσο, η ζήτηση για muffins με μπέικον και αυγά, για empenadas και λαζάνια από έναν όλο και πιο πολυπολιτισμικό πληθυσμό ήταν τόσο μεγάλη, που μια ομάδα πολιτών οργάνωσε την ημέρα εστιατορίων μέσω του Facebook και του Twitter.  «Είναι μια καταπληκτική μέρα», λέει ο Χιλ. «Οι δρόμοι ζωντανεύουν, τα πάρκα ζωντανεύουν, και μπορείτε να αγοράσετε ένα ευρύ φάσμα των τροφίμων που συνήθως δεν βλέπουμε - αλλά είναι όλα εντελώς παράνομα.  Ωστόσο, η πόλη δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό αφού είναι οργανωμένο στο Facebook και αποτελείται από ένα σύνολο οδηγιών - και δεν μπορείς να συλλάβεις ένα σύνολο οδηγιών.  Δεν μπορείς να συλλάβεις κώδικα στο διαδίκτυο.  Είναι ένα μεγάλο παράδειγμα οργάνωσης μέσω δικτύου και πως μπορεί αβίαστα να παρακαμφθεί η γραφειοκρατία.»

Με πολλούς τρόπους, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δημιουργήσει ένα νέο περιβάλλον για την πόλη και έχουν επηρεάσει το πώς οι πολίτες της αλληλεπιδρούν με αυτό. Οι πολίτες έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν κάτι, όπως ένα «pop-up» καφέ - και να το πολλαπλασιάσουν μέσω των κοινωνικών μέσων και να το αξιολογήσουν μέσω διαφόρων εφαρμογών.  Αυτό είναι ένα παράδειγμα της φυσικής και ψηφιακής δραστηριότητας σε αρμονία.  Ωστόσο, αυτό φαίνεται να είναι σε αντίθεση με τη λογική πίσω από πολλά από τα σημερινά έξυπνα συστήματα που παρέχουν απλώς πληροφορίες για την αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών.

Επιπλέον, ο Χιλ υποστηρίζει ότι η τρέχουσα σκέψη σχετικά με τα έξυπνα συστήματα θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι προς τους παθητικούς πολίτες. Καθώς οι πολίτες - και οι αυτοδιοικήσεις των πόλεων – παραδίδουν την διαδικασία λήψης αποφάσεων στην τεχνολογία, η αντίληψη του περιβάλλοντός μειώνεται μαζί με την ικανότητά τους να το αλλάξουν.  Αν αυτοματοποιηθούν πάρα πολλά πράγματα, οι άνθρωποι σταματούν να σκέφτονται τα επίμαχα θέματα.  Ναι, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό να σβήνουν τα φώτα αυτόματα, αλλά αυτό μας σταματά από το να το σκεφτόμαστε, και συμμετέχουμε λιγότερο, και όταν συμμετέχουμε λιγότερο, αυτό δεν είναι καλή ιδέα.  Θέλουμε οι άνθρωποι να σκέφτονται για θέματα, όπως τον άνθρακα.  Εξάλλου, μπορούμε να κλείνουν τα φώτα πριν φύγουμε, είναι απολύτως εφικτό, αφού δυνητικά είμαστε έξυπνο είδος!»

Κατασκευή και διαχείριση πόλεων

Είναι σαφές, ωστόσο, ότι η πώληση τροφίμων στους δρόμους είναι μια απόσπαση της προσοχής.  Ο Hill αναγνωρίζει ότι αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό  μια συμπεριφορά για να κερδίσει εντυπώσεις και ότι τα «pop-ups» δεν δημιουργούν στρατηγική συστημική αλλαγή - την επόμενη ημέρα μετά την Ημέρα Εστιατορίων, το Ελσίνκι επανέρχεται στην προηγούμενη μορφή του, χωρίς την ποικιλόμορφη προσφορά τροφίμων.  Ίσως, όμως, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να πάρουν τέτοιες ανατρεπτικές καινοτομίες και να τις ενσωματώσουν σε ένα ανθεκτικό σύστημα, δημιουργώντας ευρύτερη πρόσβαση.

«Αυτό που είναι σαφές από τη θεσμική οπτική γωνία είναι ότι η κυβέρνηση έχει πλέον ανταγωνισμό όσον αφορά την οργάνωση και τη λήψη αποφάσεων - οι πολίτες μπορούν να κάνουν πάρα πολλά πράγματα με τη χρήση νέων εργαλείων που απλά δεν μπορούσαν να κάνουν στο παρελθόν», λέει ο Χιλ. «Αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν μιλάμε για bottom-up δίκτυα, επειδή θα μπορούσαμε να αποπροσανατολιστούμε, ενώ υπάρχουν μεγάλες αποφάσεις που λαμβάνονται για παράδειγμα για το μετρό ή για μεγάλα δημόσια κτίρια που διέρχονται από την παραδοσιακή θεσμική προσέγγιση.  Έτσι εγώ υποστηρίζω έναν συνδυασμό και των δύο - ενεργοί πολίτες και ενεργή τοπική αυτοδιοίκηση.  Δεν μπορούμε απλά να εφαρμόσουμε ένα bottom-up μοντέλο.  Μπορούμε να μάθουμε πολλά από τον τρόπο που λειτουργεί, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι.  Πώς, για παράδειγμα, θα πρέπει να αξιοποιήσει το Ελσίνκι το πνεύμα της Ημέρας Εστιατορίων και να μάθει από αυτό;  Πώς μπορεί να διαμορφώσει κανονισμούς που ωφελούν την πόλη και προσφέρουν καλύτερη ποιότητα των τροφίμων και προωθεί μία πιο ενεργή και δημοκρατική χρήση του δρόμου; Μπορούμε να ενεργοποιήσουμε συστηματικά αποτελέσματα αντί να δημιουργούμε απλά γεγονότα μιας μέρας;»

Ο Martijn de Waal αναφέρει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα από το Χονγκτέι στη Νότια Κορέα, όπου, μέχρι περίπου 10 ή 15 χρόνια πριν, ήταν ένα πολύ παραδοσιακό προάστιο. Αλλά καθώς ο πληθυσμός αυξήθηκε, οι κάτοικοι άρχισαν να χτίζουν και να αναπτύσσουν επεκτάσεις στα κτίρια τους για βασικές ανάγκες όπως τη στέγαση γραφείων, καταστημάτων ή στούντιο. Αναπόφευκτα, ο ρυθμός της ανάπτυξης και της ζήτησης για τους νέους αυτούς χώρους είχε ως αποτέλεσμα πολλές περιπτώσεις όπου δεν τηρούταν ο κτηριοδομικός κανονισμός.  Ωστόσο, αντί να πατάξει αυστηρά αυτή τη νέα γενιά αυτοσχεδιαζόμενων οικοδόμων, οι ηγέτες της πόλης και η υπηρεσία πολεοδομίας συνεργάστηκε με τους πολίτες και προσάρμοσε τις προδιαγραφές για τα κτίρια της πόλης αναλόγως, ενώ, επίσης, καθοδήγησε την ανάπτυξης της πόλης σε μία συγκεκριμένη και ελεγχόμενη πορεία.

«Αυτό που βρίσκω ενδιαφέρον σε αυτή τη κατάσταση είναι ότι οι άνθρωποι της κυβέρνησης αντιμετωπίζουν την πόλη ως μια πλατφόρμα, καθώς οι πολίτες συμμετέχουν σε πολλών ειδών δραστηριοτήτων, και προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα σχετικό νομικό πλαίσιο», λέει ο de Waal. «Αυτή είναι μια πολύ διαφορετική προσέγγιση στο top-down σχεδιασμό όπου οι μεγάλες επιχειρήσεις προσφέρουν λύσεις που θεωρούν ότι είναι απαραίτητες και καλές.  Αντίθετα, εδώ έχουμε τους ανθρώπους να δραστηριοποιούνται και η αυτοδιοίκηση να προσαρμόζεται σε αυτό.  Αυτό αποτελεί την διαφορά μεταξύ της κατασκευή της πόλης και την διαχείριση της πόλης.  Και αυτό είναι ένα μάθημα που πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι προγραμματιστές και σχεδιαστές των έξυπνων πόλεων.  Πώς μπορείς να ανοίξεις τους κώδικες σου και να δημιουργήσεις μια πλατφόρμα που θα είναι ανοικτή και θα μπορεί να προσαρμοστεί στις bottom-up πρακτικές.»

Ο εκδημοκρατισμός της τεχνολογίας

 Παρά τις ανησυχίες που εκφράστηκαν σχετικά με τις τρέχουσες προσεγγίσεις για έξυπνες πόλεις, οι ομιλητές οι σύνεδροι του FutureEverything συμφώνησαν ότι οι υφιστάμενοι θεσμοί και οι υποδομές δυσλειτουργούν και ότι η τεχνολογία προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για την αντιμετώπιση ορισμένων από αυτών των προβλημάτων.  Είναι το πώς θα αξιοποιήσει την τεχνολογία και ο τρόπος με τον οποίο οι πολίτες θα ενεργοποιηθούν που πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά.

Οι πολίτες προφανώς υιοθετούν τις νέες τεχνολογίες - αλλά όχι πάντα για λόγους αποτελεσματικότητας: πρόκειται για λόγους κοινωνικότητας, πολιτισμού, διασκέδασης, ψυχαγωγίας και παιχνίδια.  Επιπλέον, η προσέγγιση που αποτελείται από μία λύση για όλες τις περιπτώσεις δεν θα λειτουργήσει εύκολα σε μια εποχή όπου, ακόμα και στο πιο βασικό επίπεδο, εφαρμογές που έχουν σχεδιαστεί για συγκεκριμένους χώρους ή συγκεκριμένες πόλεις έχουν ήδη εγκατασταθεί στα περισσότερα κινητά τηλέφωνα.  Λύσεις κατά παραγγελία θα απαιτηθούν. Όπως σημειώνει ο Anthony Townsend, η νοοτροπία της κλιμάκωσης, της γενικότητας και της πληρότητας της εποχής του dot.com έχει αντικατασταθεί από λογισμικό σχεδιασμένο για χρήση από μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, παρά για ένα γενικό σύνολο χρηστών. Χρησιμοποιώντας τεχνολογία ανοικτού πηγαίου κώδικα, wi-fi και άλλες φτηνές μορφές δικτύωσης, ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει μια εφαρμογή που λειτουργεί μόνο για δύο ή τρεις χιλιάδες άτομα.

«Ως υποστηρικτής της αστικής πραγματικότητας, το βλέπω αυτό ως μια φανταστική κατεύθυνση για την τεχνολογία», λέει ο Townsend. «Ιστορικά, οι πόλεις χτίστηκαν από τα υλικά της περιοχής τους και οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί και επαγγελματίες αρχιτέκτονες σχεδίασαν μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των κτιρίων. Ο εκδημοκρατισμός της τεχνολογίας θα επιτρέψει στους πολίτες να ξεκινήσουν αυτό το απεριόριστο ταξίδι της καινοτομίας στα αμέσως επόμενα χρόνια.  Η άποψη αυτή είναι διαμετρικά αντίθετη με το μήνυμα που οι δήμαρχοι και οι ηγέτες των πόλεων σε όλο τον κόσμο ακούνε από τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας.  Πρέπει να αντιμετωπιστεί κάθε πόλη μεμονωμένα όταν πρόκειται για τεχνολογικά συστήματα.  Θα πρέπει να δημιουργήσουν κατά παραγγελία λύσεις για έξυπνες υποδομές και υπηρεσίες.»

«Ένα από τα πράγματα που λείπουν σε πολλές από τις συζητήσεις γύρω από τις έξυπνες πόλεις είναι η δημιουργία της αίσθησης του παιχνιδιού και ένας χώρος για παιχνίδι για τους πολίτες ώστε να δημιουργήσουν, να συμμετάσχουν, να δοκιμάσουν και να κατανοήσουν αυτές τις νέες τεχνολογίες», λέει η Catherine Mulligan του Imperial College. «Πώς μπορούμε να συμβιβάσουμε την ανάγκη για οικονομίες κλίμακας, καθώς και την ανάγκη για τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις.  Έχουμε ανάγκη από τις μεγάλες αυτές επιχειρήσεις να προσφέρουν χαμηλού κόστους και εξαιρετικά πολύτιμες υποδομές, αλλά σε συνδυασμό με την παροχή μιας αίσθησης του χώρου στους πολίτες και την αίσθηση της ομορφιάς του περιβάλλοντός τους, η οποία ενισχύεται από την ψηφιακή τεχνολογία που χρησιμοποιούν.»

«Για να καταλάβουμε την σημασία της έξυπνης πόλης, θα πρέπει να συμμετέχουν οι πολίτες», καταλήγει ο Dan Hill.  «Αλλά οι ίδιοι οι πολίτες δεν θα κάνουν αρκετά.  Θα πρέπει να συμμετάσχουν στο εσωτερικό των φορέων και των θεσμικών οργάνων ώστε οι λύσεις να είναι αποτελεσματικές και συστηματικές.  Σκεφτείτε το πώς θέλουμε να διαμορφωθεί η πόλη, το πώς θέλουμε να εργαστούμε, το πώς θέλουμε οι άνθρωποι να συμμετάσχουν. Πρέπει να επανασχεδιάσουν όλα τα είδη των οργανισμών από κάτω προς τα πάνω για τον 21ο αιώνα. Θα πρέπει να επανασχεδιαστούν πολλά πράγματα και να ενοποιηθούν ώστε να υπάρχει μία ενεργή τοπική αυτοδιοίκηση που μαζί με ενεργούς πολίτες εστιάζουν στο τι μπορεί δυνητικά να γίνει η πόλη.  Και με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να καταλήξουμε σε μια πολύ πιο έξυπνη πόλη.»