Τετάρτη 7 Μαΐου 2014

Έξυπνες πόλεις : Κανείς δε θέλει τον top - down σχεδιασμό

Δημοσιεύθηκε στο The Urban Technologist
Την μετάφραση επιμελήθηκαν η Κάλλια Κυπράκη και η Αθηνά Παναγοπούλου.

Κανείς δεν θέλει πόλεις που λειτουργούν με το «από πάνω προς τα κάτω» μοντέλο που οδηγούνται από την τεχνολογία. Αυτές είναι χαζές και όχι έξυπνες.

Αλλά οι πόλεις που συμμορφώνονται στο «από τα κάτω προς τα πάνω» μοντέλο δεν αρκούν.  Προκειμένου να πετύχουν σε ευρεία κλίμακα, η βασική καινοτομία και η «τοπικότητα» χρειάζονται υποστήριξη από ένα νέο περιβάλλον πολιτικής, χρηματοδότησης, υποδομές και τεχνολογία.

Πήρα μέρος σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης  με τον Leo Johnson, συν-συγγραφέα του βιβλίου "Turnaround Challenge: Business and the City of the Future” (και, συμπτωματικά, ο αδελφός του δημάρχου του Λονδίνου, Boris Johnson).  Ο Leo υποστήριξε σε μια παθιασμένη ομιλία ότι θα πρέπει να αποφύγουμε υπερβολικά ντετερμινιστικές "top-down" προσεγγίσεις για την ανάπτυξη βιώσιμων πόλεων, και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η "bottom-up"  καινοτομία.  Τα λόγια του επανέλαβαν ορισμένες από τις επικρίσεις που έχουν ακουστεί ενάντια του κινήματος των έξυπνων πόλεων από συγγραφείς όπως ο Adam Greenfield και ο Richard Sennett.

Αλλά αυτά είναι επιχειρήματα κατά μιας πρότασης που απλά δεν νομίζω ότι κανείς υποστηρίζει σήμερα.

Σε όλες τις επαφές μου σε όλο τον κόσμο, στην τεχνολογία, σε κυβερνήσεις και στον αστικό σχεδιασμό, δεν ξέρω κανέναν που να σκέφτεται ότι θα ήταν «έξυπνο» να λειτουργούν οι πόλεις εξ ολοκλήρου από τεχνολογικά συστήματα, κανέναν που να πιστεύει ότι τα ψηφιακά δεδομένα μπορούν να παρέχουν "άριστη γνώση" σχετικά με τα συστήματα της πόλης, και κανέναν να  νομίζει ότι οι πόλεις που χτίζονται και διοικούνται εξ ολοκλήρου από ντετερμινιστικά σχέδια οδηγούμενες από πάνω προς τα κάτω θα είναι υγιής και ζωντανοί τόποι για να ζήσουν.

Η ιδέα της Έξυπνης Πόλης δεν έχει να κάνει με την παράδοση των ινίων της πόλης σε μηχανήματα και δεν έχει να κάνει με την επιβολή ενός ιδεαλιστικού, εταιρικού τρόπου ζωής. Πρόκειται απλά για την αξιοποίηση των εξελισσόμενων δυνατοτήτων της τεχνολογίας στις προσπάθειές μας να δημιουργήσουμε ένα πιο βιώσιμο, δίκαιο, ανθεκτικό κόσμο στις πόλεις όπου όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν να ζήσουν.


Ο απώτερος σκοπός των πόλεων είναι να επιτραπεί στους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται σε αυτές να ζήσουν ασφαλή και ικανοποιητική ζωή με τις οικογένειές τους.  Συνεπώς, η πρώτη ύλη από την οποία η ζωή των πόλεων είναι χτισμένη είναι μικρής κλίμακας - είναι η δραστηριότητα των μεμονωμένων ατόμων στην προσωπική και οικογενειακή και στην επαγγελματική τους ζωή.  Ως εκ τούτου, υπάρχει μια τεράστια έμφαση στις έξυπνες πόλεις και στην ιδέα του smart urbanism για την «bottom-up» σκέψη: πώς μπορούμε να κάνουμε τις ιδιωτικές επιχειρήσεις,  την κοινωνική καινοτομία και τις πρωτοβουλίες των πολιτών να είναι επιτυχείς και να δημιουργήσουν  βιώσιμη ευημερία και κοινωνική αξία;  Αν οι ευκαιρίες για να τα κάνουμε αυτά είναι ευρέως διαθέσιμες, τότε οι πόλεις στο σύνολό τους θα είναι πιο επιτυχημένες, και όταν οικονομικά ή καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν την κατάστασή τους, θα είναι πιο εύκολα προσαρμόσιμες και ευέλικτες.

Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: αυτό είναι ένα τρομερά μεγάλο "αν".

Δεν υπάρχει τίποτα νέο σχετικά με την "bottom-up" δημιουργικότητα – είναι απλά αυτό που κάνουν οι άνθρωποι καθώς ζουν την ζωή τους χρησιμοποιώντας ό,τι είναι στη διάθεσή τους για να τα βγάλουν πέρα, να  στηρίξουν τις  οικογένειες τους και να οικοδομήσουν επιτυχημένες επιχειρήσεις. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν είμαστε καθόλου καλοί στο να  δημιουργήσουμε περιβάλλοντα στα οποία ο καθένας έχει ίσες ευκαιρίες επιτυχίας σε αυτές τις προσπάθειες.

Για να είναι γενικά επιτυχής η «bottom-up» δημιουργικότητα, οι  πολίτες, οι  κοινότητες και οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι σε θέση να προσαρμόσουν τις υποδομές της πόλης που παρέχουν τροφή, νερό, ενέργεια, μεταφορές και  πόρους για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ανάγκες και ευκαιρίες. Αυτές οι υποδομές είναι τεράστιες - υποστηρίζουν 3 δισεκατομμύρια αστικές ζωές σε όλο τον κόσμο σήμερα, και θα πρέπει να κλιμακωθούν για να υποστηρίξουν άλλα 3 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050.  Οι κοινότητες και  οι γειτονιές με σταθερά χαμηλά επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας και  κοινωνικής κινητικότητας - εκείνες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από καινοτόμες απαντήσεις στις  προκλήσεις τους - είναι συχνά εκείνες που έχουν τη μικρότερη πρόσβαση σε αυτές τις υποδομές, και των οποίων τα θέματα μπορούν να περιλαμβάνουν ανεπαρκές σχολεία, κακή σύνδεση στα δίκτυα μεταφορών, αποκλεισμό από κύρια οικονομικά συστήματα, φτώχεια καυσίμων και ούτω καθεξής. Τα προβλήματα αυτά δεν θα λυθούν μόνα τους:  θα προσαρμοστούν οι υποδομές και οι θεσμοί τις πόλεις για την καλύτερη εξυπηρετήσουν αυτών των κοινοτήτων μόνο μέσω των σημαντικών προσπαθειών από τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις που τις ελέγχουν και τις διοικούν.

Από τη διακυβέρνηση των πόλεων, τις πολιτικές που επηρεάζουν τις επενδύσεις, μέχρι και την εποπτεία, την διαχείριση και την λειτουργία των υποδομών της πόλης, όλες αυτές οι διαδικασίες λειτουργούν «top-down».  Για να μπορέσουμε να βασιζόμαστε σε "bottom-up" δημιουργικότητα βελτιώνοντας τις πόλεις για όλους τους πολίτες τους, θα πρέπει να προσαρμοστούμε  και να τις βελτιώσουμε  για να υποστηρίξουν καλύτερα αυτή τη δημιουργικότητα.

Η τεχνολογία παίζει τρεις ρόλους στο πλαίσιο αυτό. 

Πρώτον, τα smartphones, οι ταμπλέτες, οι 3D εκτυπωτές και τα social media είναι παραδείγματα των νέων εργαλείων του καταναλωτή και του πολίτη, που θα ήταν αδύνατον να φανταστούμε ακόμα και πριν από μία δεκαετία. Προσφέρουν τεράστια δύναμη στις «bottom-up» μικρής κλίμακας δραστηριότητες και στις τοπικές καινοτομίες, και έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικών οικονομικών τάσεων, όπως η «διαμοιρασμένη οικονομία» (sharing economy) των επιχειρηματικών μοντέλων που βασίζονται στις peer-to-peer συναλλαγές.

Δεύτερον, πολλές από αυτές τις τεχνολογίες εξαρτώνται ουσιαστικά από τη διαθεσιμότητα των υποδομών σύνδεσης, και αυτή η υποδομή δεν είναι διαθέσιμη παντού. Περίπου 18% των ενηλίκων στη Βρετανία ποτέ δεν έχουν συνδεθεί στο Διαδίκτυο, και τα παιδιά σήμερα χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο στο σπίτι και στο σχολείο βρίσκονται σε ένα τεράστιο μειονέκτημα. Οι περισσότερες πόλεις και χώρες δεν έχουν ακόμη αντιμετωπίσει αυτή την πρόκληση. Οι παρόχοι δικτύου του ιδιωτικού τομέα δεν θα αναπτύξουν συνδεσιμότητα σε περιοχές που δεν είναι επαρκώς οικονομικά ενεργές για να πραγματοποιήσουν ένα κέρδος, και η κρατική χρηματοδότηση δεν είναι ακόμα αρκετή για να γεφυρώσει το χάσμα. Αυτή η πρόκληση δεν έχει και δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από τη «bottom-up» δημιουργικότητα, απαιτεί «top-down» νομοθεσία και  επενδύσεις.

Τρίτον, η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει ώστε να ανοίξουν οι επιχειρήσεις και οι υποδομές μεγάλων ιδρυμάτων και εταιρειών προς την τοπική καινοτομία.  Από την παροχή των «ανοιχτών δεδομένων» και των διασυνδέσεων API που επιτρέπουν σε αυτά τα συστήματα να προσαρμόζονται σε νέες χρήσεις μέχρι και την χρήση της τεχνολογίας για τη μέτρηση και τον εντοπισμό των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων και των υπηρεσιών, προκειμένου να ενημερώσουν την επιλογή των καταναλωτών, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει ένας μοχλός για τη βελτίωση του αντίκτυπου των τεράστιων αλυσίδων εφοδιασμού που τροφοδοτούν τις πόλεις. Η Unilever και η Tesco είναι μόνο δύο παραδείγματα επιχειρήσεων που επιδιώκουν αυτήν την συγκεκριμένη επιχειρηματική στρατηγική.

Αυτοί είναι οι ρόλοι της τεχνολογίας που επιτρέπουν μια συνάντηση ή μία ισορροπία μεταξύ των top-down και bottom-up δυνάμεων στις πόλεις - μια ισορροπία που ο Anthony Townsend, συγγραφέας του βιβλίου «Smart Cities: Big Data, Civic Hackers and the Quest for a new Utopia» είχε υπογραμμίσει σε διαδικτυακές συνομιλίες μας.

Οι έξυπνες πόλεις δεν αποτελούν ένα δεσμευτικό, top-down, κίνημα εταιριών. Η αντίληψη που προέκυψε λόγω ενός αριθμού πρώιμων και πολύ απτών παραδειγμάτων, όπως όταν η Masdar και το Songdo ήταν νέες, μεγάλης κλίμακας εξελισσόμενες εταιρίες που χρηματοδοτήθηκαν από την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές, ή επειδή η ραγδαία αστικοποίηση που πραγματοποιείται σήμερα είναι σε χώρες με ισχυρή ιεραρχική διακυβέρνηση. Αυτά τα παραδείγματα έδωσαν επίσης έμφαση στη σημασία της αποτελεσματικότερης και εξυπνότερης λειτουργίας μεγάλης κλίμακας υποδομών της πόλης - χωρίς την οποία εμείς δεν πρόκειται ποτέ να υποστηρίξουμε με βιώσιμο τρόπο και ελαστικότητα τα 6 δις κατοίκων αστικών περιοχών που προβλέπονται από την έκθεση World Urbanisation Prospects των Ηνωμένων Εθνών μέχρι το 2050.

Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ισότιμα τον τεράστιο όγκο της bottom-up δημιουργικότητας που πραγματοποιήθηκε καθ 'όλη αυτή την περίοδο, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, και η οποία έχει αξιοποιήσει την τεχνολογία με εντυπωσιακά καινοτόμους τρόπους.

Το κίνημα των «ανοιχτών δεδομένων» έχει γίνει μια δύναμη για τη διαφάνεια στην κυβέρνηση και για την αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών θεμάτων. Οι "Civic hacking" κοινότητες έχουν ξεπηδήσει σε όλο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα για να δημιουργήσουν νέες δημόσιες υπηρεσίες. Πολλοί από τους συναδέλφους μου έχουν συμβάλει σε αυτό το κίνημα, είτε εκπροσωπώντας την IBM, ή απλά ως προσωπικές συνεισφορές για τις πόλεις στις οποίες ζουν - όπως και οι εργαζόμενοι πολλών άλλων επιχειρήσεων. Και οι κοινοτικές πρωτοβουλίες παντού συχνά εκμεταλλεύονται τεχνολογίες όπως τα Social Media και το crowdfunding,  ή συν-δημιουργούν συστήματα για να εφαρμόσουν τις εμπορικές τεχνολογίες για τους δικούς τους σκοπούς.  Για παράδειγμα, στο χωριό Chale στο Isle of Wight, μια κοινότητα με σημαντικά επίπεδα έλλειψης καυσίμων συνεργάστηκαν για να χρησιμοποιήσουν έξυπνους μετρητές ενέργειας ώστε να μειώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας έως και 50%.


Υπάρχουν δύο σοβαρές προκλήσεις για το πώς θα εφαρμόζουμε αυτές τις ιδέες ευρύτερα που απαιτούν συζήτηση:

και:
Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τις θεσμικές πρακτικές και πολιτικές που διασφαλίζουν ότι τα οφέλη από τις επενδύσεις αυτές είναι πραγματικά και ευρέως κατανεμημένα, και να ενεργοποιήσουμε και να υποστηρίξουμε τις "bottom-up" καινοτομίες παντού;

Το περιοδικό The Economist μας υπενθύμισε τη σημασία των ερωτημάτων αυτών σε ένα πρόσφατο άρθρο που περιγράφει τις τεράστιες επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε δημόσια ιδρύματα στο παρελθόν προκειμένου να κατανεμηθούν τα οφέλη της Βιομηχανικής Επανάστασης στην κοινωνία στο σύνολό της και όχι να τα συγκεντρώσουμε προς όφελος των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων και των επαγγελματικών τάξεων.

Έχουμε μόνο μερική επιτυχία με αυτές τις προσπάθειες. Ως ένας τρόπος μέτρησης, είναι συνηθισμένο φαινόμενο το προσδόκιμο ζωής να μεταβάλλεται κατά περίπου 20 χρόνια μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων τμημάτων της ίδιας πόλης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι Σκανδιναβικές πόλεις, δεν παρουσιάζουν αυτή τη διαφορά - ο πολιτισμός και το σύστημα φορολογίας τους, τα οφέλη και η συλλογική ασφάλιση δημιουργούν μια πιο ίση ευκαιρία για να ζήσουν. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ και σε άλλες κοινωνίες που δίνουν έμφαση στην μεγαλύτερη διατήρηση του ιδιωτικού πλούτου και την κατανομή των ευκαιριών μέσω ευέλικτες οικονομικές αγορές, πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε καλύτερα το επίπεδο ισότητας της Σκανδιναβίας;

Αυτές οι ερωτήσεις είναι πολύ πιο σημαντικές από το να διαιωνίζουμε μια αντιπαλότητα μεταξύ των "top down" και "bottom up" μοντέλων.  Κανείς δεν θέλει πόλεις που λειτουργούν με το «από πάνω προς τα κάτω» μοντέλο που οδηγούνται από την τεχνολογία. Αυτές είναι χαζές και όχι έξυπνες.  Και κανείς δεν πιστεύει ότι τα ψηφιακά δεδομένα μπορούν να παρέχουν "τέλεια γνώση" - όλοι καταλαβαίνουμε ότι η τέλεια γνώση δεν είναι ούτε εφικτή ούτε επιθυμητή.

Τα ψηφιακά δεδομένα και η τεχνολογία κάνουν πολύ πιο ρεαλιστικά και συναρπαστικά πράγματα. Μας επιτρέπουν να αποκαλύψουμε την κρυμμένη δυνατότητα να συναλλασόμαστε τοπικά με τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις στην κοινότητά μας. Αποκαλύπτουν σχέδια στην ακατάστατη πολυπλοκότητα των κοινωνικών, των οικονομικών, των φυσικών και των περιβαλλοντικών συστημάτων που θα μας βοηθήσουν να κοιτάξουμε μπροστά προς τα πιθανά αποτελέσματα, να λάβουμε προληπτικά μέτρα και να κάνουμε περισσότερα πράγματα με λιγότερα μέσα. Και το καθιστούν δυνατό για μας να συνδεθούμε με ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, με τους οποίους ποτέ δεν έχουμε γνωριστεί, αλλά με τους οποίους μοιραζόμαστε το ενδιαφέρον ή μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα ευκαιρία.

Μια έξυπνη πόλη δημιουργεί ένα περιβάλλον στο οποίο η τεχνολογία, οι υποδομές, οι πολιτικές και ο πολιτισμός κάνει τους ανθρώπους ασφαλείς, και παρέχει τους πόρους και τις ευκαιρίες που χρειάζονται - καθώς και καλύτερη πρόσβαση στην τεχνολογία και στις πληροφορίες - για τη δημιουργία ασφαλέστερων και πιο ικανοποιητικών ζωών.

Αυτό δεν είναι top-down ή bottom-up. Είναι κοινή λογική. Ας σταματήσουμε τις διαφωνίες και ας αρχίσουμε την εφαρμογή.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.