Ένα κείμενο του Ρικάρντο Χάουσμαν στο project syndicate.Tο κείμενο παρουσιάσθηκε στα Ελληνικά στο Προοδευτική Πολιτική.
Μερικές ιδέες μοιάζουν εμπνευσμένες. 'Αλλες μοιάζουν τόσο προφανείς, που δύσκολα τολμάς να τις αμφισβητήσεις. Η ισχύς τους έγκειται στο ότι έχουν πολλές μη προφανείς επιπτώσεις.
Αναπλαισιώνουν τον τρόπο σκέψης μας, την κοσμοθεωρία και τον τρόπο που αποφασίζουμε να δρούμε στα πράγματα.
Μια τέτοια ιδέα είναι πως οι πόλεις, οι περιοχές και οι χώρες θα πρέπει να εξειδικεύονται. Μιας που δεν είναι δυνατό να τα καταφέρνουν καλά όλα, χρειάζεται να συγκεντρωθούν σε αυτά στα οποία είναι καλύτεροι -ήτοι στα «συγκριτικά πλεονεκτήματά» τους. Μερικά πράγματα, που τα κάνουν πολύ καλά, μπορούν να τα ανταλλάσσουν με πράγματα που τα κάνουν καλά αλλού, και να αξιοποιούν τα κέρδη από τη συναλλαγή αυτή.
Αλλά ακόμα και ιδέες που μοιάζουν αυτονόητες ή εμπνευσμένες, μπορεί να είναι λανθασμένες ή επικίνδυνες. Όπως συμβαίνει συχνά, μπελάδες δεν σου προκαλούν αυτά που δεν ξέρεις, αλλά αυτά που νομίζεις -λανθασμένα- πως τα ξέρεις. Και η ιδέα πως οι πόλεις και οι χώρες πρέπει να εξειδικεύονται, και πως άρα θα πρέπει να εξειδικεύονται, είναι μια πολύ λανθασμένη και επικίνδυνη ιδέα.
Όταν μια ιδέα είναι ταυτόχρονα εμπνευσμένη και λάθος, αυτό συχνά συμβαίνει διότι είναι σωστή ως προς κάποιες πλευρές της, και όχι στις πλευρές που είναι οι σημαντικές στην εφαρμογή της.
Ναι,ο κόσμος εξειδικεύεται και πρέπει να εξειδικεύεται. Όλοι επωφελούνται αν είμαστε καλοί σε διάφορα πράγματα και ανταλλάσσουμε την τεχνογνωσία μας με άλλους. Σπάνια π.χ. ένας οδοντίατρος είναι ταυτόχρονα και δικηγόρος.
Αλλά η εξειδίκευση στο ατομικό επίπεδο οδηγεί σε ποικιλομορφία σε ένα ανώτερο επίπεδο.Ακριβώς επειδή τα άτομα και οι επιχειρήσεις εξειδικεύονται, οι πόλεις και τα κράτη οφείλουν να είναι ποικιλόμορφα.
Σκεφτείτε ένα αγροτικό ιατρείο κι ένα μεγάλο νοσοκομείο. Στο πρώτο πιθανότατα υπηρετεί ένας παθολόγος, που μπορεί να παράσχει μικρό εύρος υπηρεσιών. Στο δεύτερο, έχουμε εξειδικευμένους ιατρούς σε διάφορους τομείς (ογκολογία, καρδιολογία, νευρολογία κ.λπ) που επιτρέπουν στο νοσοκομείο τους να παράσχει μεγάλο εύρος παροχών υγείας. Η εξειδίκευση των ιατρών οδηγεί σε διαφοροποίηση των νοσοκομειακών υπηρεσιών.
Η εξειδίκευση των ατόμων οδηγεί σε διαφοροποίηση στο επίπεδο της πόλης. Οι μεγαλύτερες πόλεις είναι πιο διαφοροποιημένες από τις μικρότερες πόλεις. Μεταξύ πόλεων με ανάλογο πληθυσμό (π.χ. το Σαλβαδόρ και η Κουριτίμπα στη Βραζιλία ή η Γκουανταλαχάρα και το Μοντερέι στο Μεξικό) οι πιο διαφοροποιημένες πόλεις είναι πλουσιότερες από τις λιγότερο διαφοροποιημένες πόλεις. Τείνουν να αναπτύσσονται ταχύτερα, και να διαφοροποιούνται κι άλλο, όχι μόνο διότι διαθέτουν μια μεγαλύτερη εσωτερική αγορά, αλλά και διότι έχουν μεγαλύτερη ποικιλία σε όσα μπορούν να πουλήσουν σε άλλες πόλεις ή κράτη.
Ό,τι είναι αληθές στο επίπεδο των πόλεων, είναι ακόμα πιο οφθαλμοφανές στο επίπεδο των κρατών και των χωρών: η Ολλανδία, η Χιλή και το Καμερούν έχουν ανάλογο πληθυσμό, αλλά η Ολλανδία είναι δύο φορές πλουσιότερη από τη Χιλή που είναι δέκα φορές πλουσιότερη από το Καμερούν. Αν κοιτάξουμε τις εξαγωγές τους, θα διαπιστώσουμε πως η Ολλανδία είναι τρεις φορές πιο διαφοροποιημένη από τη Χιλή που είναι τρεις φορές πιο διαφοροποιημένη από το Καμερούν.
Όπως οι συνεργάτες μου και εγώ πρόσφατα επιχειρηματολογήσαμε, αυτό μπορούμε να το κατανοήσουμε αν δούμε τις επιχειρήσεις ως κομμάτια τεχνογνωσίας, όπως ακριβώς τα γράμματα, που σχηματίζουν λέξεις. Όσο περισσότερα γράμματα έχουμε, τόσο περισσότερες και μακρύτερες λέξεις μπορούμε να φτιάξουμε. Όσο περισσότερη τεχνογνωσία είναι διαθέσιμη, τόσο περισσότερες επιχειρήσεις στηρίζονται και τόσο πιο περίπλοκες μπορούν να γίνουν αυτές.
Οι πόλεις είναι μέρη όπου συνυπάρχουν άνθρωποι που έχουν εξειδικευθεί σε διάφορους κλάδους επιτρέποντας τις επιχειρήσεις να συνδυάζουν τις τεχνογνωσίες τους. Τα πλούσια κράτη χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη διαφοροποίηση στις ικανότητες και υποστηρίζουν μεγαλύτερη ποικιλία επιχειρήσεων με μεγαλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης σε ειδικότητες διαφόρων ειδών.
Στη διαδικασία της ανάπτυξης, οι πόλεις, οι περιφέρειες και τα κράτη δεν εξειδικεύονται· διαφοροποιούνται. Εξελίσσονται, και από εκεί που υποστήριζαν λίγες απλές επαγγελματικές δραστηριότητες, μπορούν πια να το κάνουν για πολύ διαφορετικότερες και πιο περίπλοκες επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει πως εμφανίζονται πιο περίπλοκα προβλήματα συντονισμού, καθώς μια νέα επιχείρηση σε μια πόλη δεν βρίσκει εύκολα έμπειρο προσωπικό ή εξειδικευμένους συνεργάτες. Αλλά οι πολιτικοί μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην επίλυση αυτών των προβλημάτων.
Αυτό είναι που καθιστά τόσο επικίνδυνη την ιδέα πως οι πόλεις, οι περιφέρειες ή τα κράτη πρέπει να εξειδικευτούν όπου φαίνεται να διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Ο αυτοπεριορισμός τους στις λίγες δραστηριότητες όπου θεωρούν πως υπερέχουν, τελικά μειώνει την ποικιλομορφία των ικανοτήτων (τα «γράμματα») που διαθέτουν. Το ζήτημα δεν είναι να επιλεγούν λίγοι «πρωταθλητές» ανάμεσα στις υφιστάμενες επιχειρήσεις, αλλά μάλλον να υπάρξουν όσο το δυνατό περισσότεροι νικητές, διευρύνοντας το επιχειρηματικό οικοσύστημα και την ικανότητα να «θραφούν» νέες επαγγελματικές δραστηριότητες.
Αυτό είναι ακόμα σημαντικότερο σήμερα, που η παγκοσμιοποίηση των αλυσίδων συνεργασίας αποσυναρμολογεί τις παραδοσιακές σχέσεις παρόχων-πελατών. Οι πόλεις και οι χώρες θα έκαναν λάθος αν αποδέχονταν να αυτοπεριοριστούν σε λίγους «θύλακες» και να επικεντρωθούν στην περιοχή τους, όπως τόσο πολλοί τις συμβουλεύουν. Αντιθέτως θα χρειαστεί να προσπαθήσουν να συμμετάσχουν σε όσο το δυνατό περισσότερες αλυσίδες παραγωγής υπεραξίας μπορούν, πράγμα που προϋποθέτει τη συνεργασία με άλλες υφιστάμενες επιχειρήσεις και την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας τους ώστε να επεκταθούν και να προσαρμοστούν σε νέες ανάγκες.
Ο ανταγωνισμός αναπόφευκτα τείνει να θέτει εκτός μάχης τις λιγότερο αποτελεσματικές επιχειρήσεις και τους μη ανταγωνιστικούς κλάδους. Δουλειά των πολιτικών δεν είναι να παρατείνουν την επιθανάτιο αγωνία τους. Δουλειά τους είναι να εντοπίζουν πώς να βελτιώνουν την παραγωγικότητα και να εμπλουτίζουν την οικονομία της περιοχής τους με νέες δραστηριότητες και παραγωγικές ικανότητες, κάνοντας το όλον μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.