Δευτέρα 29 Φεβρουαρίου 2016

Προσεγγίζοντας τη λειτουργία του αστικού χώρου με γνώμονα τις τοπικές παραμέτρους: Συγκριτική Μελέτη μεταξύ Λάρισας και Nottingham

#ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Η μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και η διερεύνηση των αιτιών που οδηγούν σε αυτή καθίστανται αναγκαίες για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας του αστικού χώρου, γεγονός που σχετίζεται με την αναζήτηση της κατάλληλης μορφής του. 
Ένας από τους σημαντικότερους αστικούς συντελεστές είναι η αστική πλατεία. Η παραγωγή «επιτυχημένων» αστικών πλατειών αποτελεί, άλλωστε, κρίσιμη παράμετρο και η αναπαραγωγή επιτυχημένων παραδειγμάτων δε συνίσταται ως η καλύτερη πρακτική, πάντοτε, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων των χρηστών που αποτελεί απόρροια κοινωνικών, πολιτισμικών και γεωγραφικών χαρακτηριστικών.

Προς αξιολόγηση της παραπάνω υπόθεσης, η παρούσα ερευνητική εργασία εστιάζει στη συγκριτική μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς, εντός του χώρου της αστικής πλατείας, σε πόλεις μεσαίου μεγέθους σε Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο. Βασικό ερευνητικό ερώτημα που διερευνήθηκε ήταν ο τρόπος χρήσης των πλατειών σε δύο ενδεικτικές πόλεις μεσαίου μεγέθους στις παραπάνω χώρες και οι αιτίες που τον προκαλούν. 
Οι πόλεις που επιλέχτηκαν ως συγκριτική μελέτη περίπτωσης είναι η Λάρισα και το Nottingham και η επιλογή τους στηρίζεται, αφενός, στα κοινά χαρακτηριστικά αυτών των πόλεων, όπως το μέγεθός τους, και, αφετέρου, στην πιθανότητα ανίχνευσης των διαφοροποιήσεων στον τρόπο λειτουργίας των πλατειών τους, λόγω των πολιτισμικών και ιστορικών ιδιαιτεροτήτων και των διαφορετικών καιρικών συνθηκών.

Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2016

Κλιματική αλλαγή και περιβαλλοντικός σχεδιασμός

#ΖΑΠΑΝΤΗΣ ΣΠΥΡΟΣ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Χωρική Ανάλυση και Διαχείριση Περιβάλλοντος» Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Η υποβάθμιση του κλίματος στη σημερινή εποχή είναι ένα από τα πιο «φλέγοντα» ζητήματα, με οδυνηρές συνέπειες στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον. Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη κάνει ορατή την παρουσία της επηρεάζοντας ολόκληρη τη ζωή στον πλανήτη.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η καταστροφή του όζοντος, ή όξινη βροχή και η συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων είναι οι κύριες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Η μέση θερμοκρασία της γης παρουσιάζει σταδιακή αύξηση με αποτέλεσμα μεγάλες ποσότητες πάγου να λιώνουν και η στάθμη των θαλασσών να ανεβαίνει επικίνδυνα. Από τη μία πλευρά, η ανομβρία και γενικότερα η έλλειψη κατακρημνισμάτων και από την άλλη, η ιδιαίτερη ένταση των φαινομένων (τροπικές καταιγίδες, τυφώνες), δυσχεραίνουν τη ζωή των οργανισμών σε πολλές χώρες.

Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2016

Ο καταδυτικός και ο αλιευτικός τουρισμός στις Βόρειες Σποράδες

Διαχείριση προορισμών και συνέργειες στις τοπικές κοινωνίες

#ΖΛΑΤΟΥΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Δημοτικός Σύμβουλος Σκιάθου
#ΚΑΤΣΑΜΑΓΚΟΥ ΕΛΕΝΗ, Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης ΑΕΙ για την Επικαιροποίηση Γνώσεων Αποφοίτων ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)
#ΜΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ, Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης ΑΕΙ για την Επικαιροποίηση Γνώσεων Αποφοίτων ΑΕΙ (ΠΕΓΑ)

Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας κάθε προορισμού είναι μια αναγκαία διαδικασία προκειμένου η κάθε τοπική οικονομία να συνεχίζει να υπάρχει.
Η ανάδειξη και προστασία όλων των στοιχείων που συνθέτουν την ιδιαίτερη ταυτότητα ενός τόπου είναι ακριβώς η πηγή βιωσιμότητας της οικονομίας του καθώς ενισχύει την ιδιαιτερότητα του ως τουριστικό προορισμό. Κάθε τόπος που λογίζεται τουριστικός προορισμός διέπεται από τα χαρακτηριστικά του «ζώντος οργανισμού» ενώ κάθε ομάδα ενδιαφέροντος σύμφωνα με το δυναμικό τροχό του Μπούχαλη επηρεάζει και επηρεάζεται, ενισχύει και αποδυναμώνει την ανταγωνιστικότητα ενός προορισμού μέσω της πάλης διασφάλισης επαγγελματικών ωφελειών.
Το επώδυνο ή σχετικά ευκολότερο της διαδικασίας ενδυνάμωσης της ταυτότητας ενός τουριστικού προορισμού καθώς και ο χρόνος ολοκλήρωσής της εξαρτάται άμεσα από την άτυπη ή επίσημα θεσμοθετημένη συμμετοχική διαδικασία λήψης αποφάσεων από τις εμπλεκόμενες ομάδες ενδιαφέροντος (συχνά αντικρουόμενες) που ταυτόχρονα είναι και οι συμμέτοχοι του εκάστου τουριστικού προορισμού.
Η Περιφερειακή Ενότητα Βορείων Σποράδων ως διακριτό τμήμα της Περιφέρειας Θεσσαλίας διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος που είναι απαραίτητα αφενός για την ενίσχυση μιας σειράς υπαρχουσών εναλλακτικών μορφών τουρισμού που βρίσκονται ακόμα σε εμβρυακό στάδιο, και αφετέρου την ενασχόληση των τοπικών κοινωνιών με αυτές αλλά και την δραστηριοποίηση με νέες.

Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2016

Το τοπίο ως διαπολιτισμική υποδομή Τα λιμάνια της Μεσογείου ως συστήματα ανάπτυξης

#ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΩΜΑΣ, Υπ. διδάκτωρας ΕΜΠ, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου».Κατεύθυνση Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, ΕΜΠ.Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ
#ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Υποψήφια στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου». Κατεύθυνση Α: Σχεδιασμός - Χώρος - Πολιτισμός, ΕΜΠ Μεταπτυχιακό σε Αστικές και Χωροτακτικές Στρατηγικές, Science Po, Παρίσι.Αρχιτέκτων μηχανικός ΕΜΠ,

Το πεδίο έρευνας της παρούσας εργασίας αφορά στο δομικό χαρακτήρα του λιμανιού και των δυναμικών του μέσα από τη σκοπιά του τοπίου, και πιο συγκεκριμένα διαμέσου της ερμηνείας του ως πολιτιστικού τοπίου και ως τοπίου-υποδομή. 
Τα λιμάνια της Μεσογείου μπορούν να διαβαστούν σαν πολιτιστικά τοπία, όπου η «μαλακή» υποδομή της γνώσης, της ιστορίας και της μνημης έχει δημιουργηθεί μέσα από διαπολιτισμικές ανταλλαγές, ενεργώντας σωρευτικά κατά τη διάρκεια των αιώνων και ως αποτέλεσμα των σχέσεων διαφορετικών πόλεων. Παράλληλα, τα λιμάνια αποτελούν μια μεγάλη υποδομή που επεκτείνεται οριζόντια, πέρα από τα εθνικά σύνορα και συνδέεουν ένα πλήθος διαφορετικών εθνών σε ένα συνεχές σύστημα επικοινωνίας, μεταφοράς και μετακίνησης. 
Η εργασία θα πραγματευτεί την έννοια του μεσογειακού λιμανιού ως διασυνοριακής υποδομής που έχει τη δυνατότητα να φέρει σε επαφή διαφορετικές, αλλά κοινές, πτυχές και χαρακτηριστικά μιας διεθνικής συνδεσιμότητας. Δεδομένου ότι οι περιοχές των λιμένων εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές μεταλλαγές, τόσο στο πρόγραμμα και στη μορφή τους, η έρευνα επιχειρεί να θέσει ένα πλαίσιο κατανόησης των εγγενών χαρακτηριστικών τους, έτσι ώστε να ορίσει ένα πλαίσιο για τη μελλοντική διαμόρφωση δυνητικών στρατηγικές παρέμβασης.

Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου 2016

Τουρισμός, πολιτισμική διαχείριση, τοπική κοινωνία και βιώσιμη ανάπτυξη

#Ιωάννης ΠούλιοςΕλληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο - Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου - UNESCO School on Sustainable Energy Governance in World Heritage Sites
#Σμαράγδα ΤουλούπαΞεναγός και διαπιστευμένη εκπαιδεύτρια της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ξεναγών σε τεχνικές ξενάγησης

Αρχικά, παρουσιάζεται η έννοια του τουρισμού, καθώς και η σύνδεσή του με τις έννοιες «πολιτισμική διαχείριση», «τοπική κοινωνία» και «βιώσιμη ανάπτυξη». Διατυπώνονται ορισμένες καλές πρακτικές σε διεθνές επίπεδο, με έμφαση στη «Χάρτα του Διεθνούς Πολιτισμικού Τουρισμού: Διαχείριση του Τουρισμού σε Τόπους Πολιτισμικής Σημασίας». 
Στη συνέχεια παρουσιάζεται η ελληνική πραγματικότητα. Ειδικότερα, περιγράφεται το ισχύον μοντέλο τουριστικής πολιτικής και ανάπτυξης που [βασίζεται στο «κλασικό ιδεώδες», με αναφορά στην Αθήνα (χώρο κλασικής αρχαιότητας) και Μετέωρα (χώρο βυζαντινής αρχαιότητας). 
Στο πλαίσιο του μοντέλου αυτού, ο ρόλος του κράτους είναι ιδιαίτερα ισχυρός και κατ 'επέκταση ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας σαφώς περιορισμένος. Κατόπιν, σκιαγραφούνται εναλλακτικές προσεγγίσεις που απομακρύνονται από το «κλασικό ιδεώδες» και εστιάζουν σε ατομικές, εναλλακτικές εμπειρίες, με αναφορά σε ένα «γκράφιτι τουρ» στην Αθήνα. Οι εναλλακτικές αυτές προσεγγίσεις είναι λιγότερο εξαρτημένες από το κράτος καθώς σχεδιάζονται και υλοποιούνται από μέλη της τοπικής κοινωνίας. 
Τέλος, διατυπώνονται προτάσεις για τη σύνδεση της ελληνικής πραγματικότητας με τη διεθνή εμπειρία, με αναφορά στην τρέχουσα περίοδο της κρίσης, προς έναν διαφορετιικό ρόλο του κράτους: αυτόν του συντονιστή και εγγυητή ευρύτερων συνεργασιών.

Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016

Μυθοπλασία και Πολεοδομία: Ανιχνεύοντας πνευματικές καταβολές στη θεωρία του αστικού σχεδιασμού

#ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, Σχολή Αρχιτεκτονικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Ήδη από τη μεσοπολεμική περίοδο - κατά τις δεκαετίες διάδοσης και ωρίμανσης του Μοντέρνου -φθάνοντας έως το σήμερα, στα πεδία της αρχιτεκτονικής θεωρίας πρωτοστατούν αλληλοαναιρούμενες, αντικρουόμενες ή ετεροθαλείς ερμηνείες ως προς ζητήματα αστικού σχεδιασμού, πολεοδομικής οργάνωσης ή ανάπτυξης, εκφέροντας αναπόφευκτα διαφοροποιημένες καταβολές, φιλοσοφικές ή εν γένει στοχαστικές. 
Κοινό τόπο για τις εκάστοτε θεωρήσεις περί πολεοδομίας και αστικού σχεδιασμού αποτελεί η ψυχολογική ανάγκη για τη συγκρότηση ενός ολιστικού «οράματος» ως αφετηρία σκέψης. Στον προσδιορισμό του εκάστοτε οράματος εντοπίζεται το ζήτημα της αναφερόμενης «μυθοπλασίας» η οποία κάθε φορά «εφευρίσκεται» - έστω και αν ενίοτε συνίσταται απλώς σε συνέκδοχα μιας ενιαίας «πρόθεσης» η οποία, υπό εναλλακτικές μορφές, δυνητικά επανέρχεται.
Συγκεκριμένα, ο ιστορικός Joseph Rykwert, με πρώτιστη αναφορά το περίφημο βιβλίο «Η Ιδέα μιας Πόλης», και στα πλαίσια δριμείας κριτικής του μοντερνισμού, επαναφέρει, μάλλον αυθόρμητα, μια ανθρωπολογική εξέταση του «αστικού φαινομένου», με έμφαση στις μυθοπλασίες, τα μεταφυσικά άγχη και τις λατρευτικές, θεολογικές ή και θρησκευτικές πεποιθήσεις του ρωμαϊκού ή και άλλων προγενέστερων αρχαίων πολιτισμών, προς αναζήτηση προ-καπιταλιστικών κοινωνικών και πνευματικών δομών που δυνητικά επηρεάζουν ή και προδιαγράφουν την εξέλιξη μιας πόλης και την ανάδειξη μιας κάποιας αστικότητας.

Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016

Στρατηγικές διαχείρισης της εικόνας και της προβολής των πόλεων (city branding) και πολιτιστική αναζωογόνηση

#Νικόλαος Γεώργιος Καραχάλης. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.*

Οι στρατηγικές μάρκετινγκ/branding πόλεων αναφέρονται σε προσεγγίσεις διαμόρφωσης της εικόνας και της ταυτότητας των πόλεων και αντλούν στοιχεία από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, όπως ο χωρικός σχεδιασμός, η κοινωνική και οικονομική γεωγραφία, ο πολιτιστικός σχεδιασμός, η επικοινωνία, η διαχείριση διαδικτυακών εργαλείων, η διαχείριση τουριστικού προορισμού κ.ά. Συνδέονται κατά κανόνα με τον πολιτισμό και τις πολιτικές αστικής πολιτιστικής αναζωογόνησης/αναβίωσης (culture-led regeneration). 
Στο εξωτερικό ολοένα και περισσότεροι δήμοι, περιφέρειες και κράτη απευθύνονται σε ειδικούς, προκειμένου να σχεδιάσουν την προβολή τους και να βελτιώσουν την εικόνα και τη φήμη τους με βάση τις αρχές του μάρκετινγκ, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις πόλεις του Άμστερνταμ, του Eindhoven, του Εδιμβούργου κ.ά. 
Κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές κατέχουν η πολιτιστική δραστηριότητα και οι πολιτιστικές βιομηχανίες, με τις στρατηγικές να εστιάζουν συχνά σε ειδικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ, στις πολιτιστικές γειτονιές, τα μουσεία, τα θέατρα, τη μουσική κ.λπ. 
Στο κείμενο παρουσιάζονται οι βασικές θεωρητικές τάσεις, καθώς και περιπτώσεις μελέτης από το εξωτερικό και την Ελλάδα, όπου αρκετές πόλεις υιοθετούν σχετικές στρατηγικές (π.χ. Κοζάνη, Λάρισα, Θεσσαλονίκη).

Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2016

Κινηματογραφικός τουρισμός και οικονομική ανάπτυξη

#ΣΟΦΙΑ ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΝΗ, Υποψήφια Διδάκτωρ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ο κινηματογράφος είναι εικόνα με παλμό, συνεχή κίνηση και απήχηση παγκόσμια. Ως τέτοια εικόνα διαδραματίζεται σε ένα δεδομένο τόπο προσεκτικά επιλεγμένο, ο οποίος λαμβάνει διεθνή προβολή και συνδέεται άμεσα με συναισθήματα που τον χαράσσουν στη μνήμη του κοινού. Η δύναμη της εικόνας και των συναισθημάτων αυτών είναι που καθιστούν τον κινηματογράφο ουσιαστικό μέσο προώθησης του τουρισμού. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 41 % των συμμετεχόντων έχει επισκεφθεί κάποια τοποθεσία λόγω της προβολής της σε κάποια ταινία. Επιπλέον, το 2012, σύμφωνα με το Tourism Competitive Intelligence 40 εκατομμύρια τουρίστες επιλέγουν τον προορισμό των διακοπών τους επειδή τον είδαν σε κάποια κινηματογραφική ταινία.
Η Ελλάδα επιλέγεται ως τόπος γυρισμάτων με τις συνέπειες στην τουριστική ανάπτυξη να είναι άμεσες παρά την έλλειψη οργανωμένου μάρκετινγκ. Η δυναμική του ελληνικού τοπίου σε συνδυασμό με ένα οργανωμένο μάρκετινγκ θα επιτρέψουν στη χώρα μας να απολαύσει τα πολλαπλά οφέλη του κινηματογραφικού τουρισμού: 
α) κατά τη διάρκεια της παραγωγής και των γυρισμάτων ενισχύεται σημαντικά η τοπική κοινωνία, 
β) η ίδια η προβολή της ταινίας προβάλλει διεθνώς το ελληνικό τοπίο, και 
γ) μετά την προβολή της ταινίας η διαφημιστική προβολή μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση και αύξηση του τουριστικού ρεύματος. 
Δυστυχώς όμως η γραφειοκρατία, το ασαφές νομικό πλαίσιο, η σύγχυση καθηκόντων μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών αλλά και η έλλειψη φορολογικών κινήτρων αποτελούν υπαρκτά εμπόδια που δεν επιτρέπουν την άνθηση του κινηματογραφικού τουρισμού στη χώρα μας.

Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2016

Αλληλεπιδράσεις οικιστικού δικτύου, οικονομικών δραστηριοτήτων και φυσικού τοπίου

Κατανοώντας τη χωρική αλλαγή στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

#ΑΘΗΝΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΤμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
#ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΕΠΠΑΣΜηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης
#ΔΗΜΗΤΡΑ ΖΕΚΑΜηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Η ανάπτυξη του οικιστικού δικτύου ιστορικά επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, φυσικογεωγραφικούς και κοινωνικοοικονομικούς, ζήτημα που αποτελεί επίκεντρο πρωτίστως της ιστορικής γεωγραφίας. 
Από την άλλη μεριά, η θεωρία της χωρικής ανάπτυξης και η αστική γεωγραφία επικεντρώνονται στην αλληλεπίδραση αστικού/οικιστικού χώρου και κοινωνικοοικονομικών διεργασιών, ενσωματώνοντας το φυσικό χώρο ως υπόβαθρο χωρικής αναφοράς, δηλαδή ως σταθερή παράμετρο και όχι εν δυνάμει μεταβαλλόμενο στοιχείο και άρα εκ των πραγμάτων συνιστώσα της χωρικής ανάπτυξης. 
Στην Ελλάδα η διάχυση της αστικοποίησης και η αναζήτηση νέων τόπων πρώτης και δεύτερης κατοικίας, η κατασκευή ορισμένων μεγάλων οδικών αξόνων που ανέτρεψαν φυσικές και ιστορικές απομονώσεις μεγάλων περιοχών και η επέκταση δραστηριοτήτων όπως ο τουρισμός και η αναψυχή σε νέες περιοχές πέραν των παραδοσιακών, οδήγησαν σε κρίσιμες αλλαγές ή/και μεταλλάξεις του παραδοσιακού συστήματος οικισμών, καθώς παραλαμβάνουν νέες οικονομικές δραστηριότητες που συχνά σχετίζονται τόσο με τις παραπάνω ευρύτερες χωρικές διεργασίες όσο και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος φυσικού χώρου. Έτσι αυτός ο περιβάλλων φυσικός χώρος, το φυσικό τοπίο των οικισμών, γίνεται ένα δυναμικό μεταλλασσόμενο στοιχείο αλληλεπιδρώντας με το δομημένο χώρο και τις οικονομικές δραστηριότητες ενός τόπου και διαμορφώνοντας νέα συμπλέγματα σχέσεων.
Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας καταλαμβάνει τμήμα του βορειοελλαδικού χώρου στα σύνορα της Χώρας με τη FYROM και την Αλβανία και αποτελεί τη μόνη Περιφέρεια της Χώρας που δεν βρέχεται από θάλασσα. Πρόκειται για μια περιοχή κατ' εξοχήν ορεινή με δριμύ ηπειρωτικό κλίμα, η οποία κατατάσσεται πληθυσμιακά ως η τρίτη μικρότερη Περιφέρεια της Χώρας και η μικρότερη πληθυσμιακά της ηπειρωτικής Χώρας. 

Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2016

Η Πολιτιστική Οικονομία ως εργαλείο διαχείρισης του ορεινού χώρου

η κοινωνική και οικονομική αξία του Γεφυριού της Πλάκας στην Ήπειρο

#ΣΤΕΛΛΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Αρχιτέκτονας, ΕΔΙΠ.Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
#ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΜΙΓΟΣ, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ. Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
#ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΛΙΑΜΠΑΚΟΣ, Καθηγητής ΕΜΠ.Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αποτελεί βασικό στόχο της πολιτικής για τον χωροταξικό σχεδιασμό και την περιφερειακή ανάπτυξη, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Δεδομένου του αξιόλογου κτισμένου περιβάλλοντος της ορεινής Ελλάδας, η διαχείριση της αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς αποκτά ιδιαίτερη αναπτυξιακή σημασία. Τα τελευταία χρόνια, το παγκόσμιο ενδιαφέρον στρέφεται από την τεκμηρίωση της ανάγκης προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην σημασία της διαχείρισής της.
Στην κατεύθυνση της διαχείρισης, αναδεικνύεται ως στρατηγικός ο ρόλος της κοινωνικής και οικονομικής αποτίμησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσα από κατάλληλες μεθόδους που έχουν αναπτυχθεί, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Οικονομίας. Οι μέθοδοι αποτίμησης των πολιτιστικών αγαθών αποτελούν βασικό εργαλείο διερεύνησης του κοινωνικού και οικονομικού οφέλους και κόστους που απορρέει από την οποιαδήποτε μεταβολή στην κατάσταση ενός πολιτιστικού αγαθού.Η υποβάθμιση ή η διατήρηση ενός αγαθού έχουν επιπτώσεις στην κοινωνική ευημερία. Η εκτίμηση των επιπτώσεων αυτών και η αποτίμησή τους σε χρηματικές μονάδες αποτελεί απαραίτητο εργαλείο σε μελέτες ανάλυσης κόστους-οφέλους και εκ των προτέρων αξιολόγησης διαχειριστικών σχεδίων. Παράλληλα, αποτελεί μέσο διερεύνησης των αξιών που η κοινωνία αποθέτει στα πολιτιστικά αγαθά και της κοινωνικής ελαστικότητας στην διοχέτευση δημόσιων πόρων για την προστασία των αγαθών αυτών.
Σκοπός της εργασίας είναι, να τεκμηριώσει την κοινωνική και οικονομική αξία του Γεφυριού της Πλάκας, στην Ήπειρο. 
Μέσα από την παρουσίαση και ανάλυση των αποτελεσμάτων πανελλήνιας έρευνας που πραγματοποιήθηκε από το ΕΜΠ, στόχος είναι η τεκμηρίωση της σημασίας των μεθόδων της Πολιτιστικής Οικονομίας, ως εργαλείου διαχείρισης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. 

Σύμπραξη για την Αθήνα

#Γιώργος Καμίνης, Δήμαρχος Αθηναίων.Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 14/2/2016
Ε​​νας δήμαρχος που θέλει στη σημερινή Ελλάδα να κάνει σωστά τη δουλειά του, πρέπει διαρκώς να ισορροπεί ανάμεσα σε τέσσερις βασικές προτεραιότητες. 
Καταρχάς να διασφαλίζει την καθημερινή λειτουργία της πόλης του. 
Δεύτερον, να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες που διαρκώς γεννά η τρέχουσα οικονομική κρίση (συσσίτια, ξενώνες αστέγων, διανομή αγαθών πρώτης ανάγκης, κοινωνικά φροντιστήρια, κ.λπ.).
Τρίτον, να αντιδρά με ταχύτητα στις, έκτακτες ή συνήθεις πλέον, πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές που ζούμε τα τελευταία χρόνια (πολιτική βία, απεργίες διαρκείας, καταλήψεις δημοσίων κτηρίων, εκτεταμένη παραβατικότητα κ.λπ.). 
Τέταρτον, σε πολλές πόλεις, όπως π.χ. στην Αθήνα, ο δήμαρχος είναι επιπλέον υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει και τις πολλαπλές συνέπειες του προσφυγικού/ μεταναστευτικού ζητήματος που απειλεί να αποδιαρθρώσει μια κοινωνία, οι αντοχές της οποίας δοκιμάζονται σε οριακό σημείο τα τελευταία έξι χρόνια. 

Θα έλεγε κανείς ότι όλα αυτά συγκροτούν μια πολύπλευρη πραγματικότητα, την οποία κάθε δήμαρχος που δρα σε παρόμοιες συνθήκες είναι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει. Κατά κάποιο τρόπο, η χρόνια και πολύπλευρη κρίση που βιώνει η χώρα μας έχει διαπλάσει μια δική της «κανονικότητα», ένα εκρηκτικό μείγμα καθημερινότητας και έκτακτων περιστάσεων, όπου σαφώς υπερτερούν οι δεύτερες, αφού ακόμη και η καθημερινότητα στις μέρες μας δεν υπακούει σε κάποια ρουτίνα. Η δραματική μείωση των πόρων, έμψυχων και υλικών, μαζί με άλλα πολλά έχουν δυσχεράνει αφάνταστα την προσπάθεια ενός δημάρχου, ακόμη και στα στοιχειώδη, π.χ. την καθαριότητα.

Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου 2016

Ηφαιστειογενές τοπίο του συμπλέγματος νήσων Σαντορίνης: αδήριτη ανάγκη προστασίας και ανάδειξης του


Πολιτικές για την προστασία των Τοπίων
#ΓΑΒΑΛΑΣ ΜΗΝΑΣ, Επί Πτυχίω Φοιτητής Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Καφέ κόκκινο της σκουριάς, κίτρινο της ώχρας, μπεζ και γκρι. Χρωματιστά ηφαιστειακά πετρώματα, το μαύρο της γης και το άσπρο των σπιτιών. Βραχώδη γκρεμνά και άκρη άκρη κρεμασμένοι οικισμοί. Το ηφαιστειακό τοπίο της νήσου Σαντορίνης και του συμπλέγματός της, που ανήκει διοικητικά στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στο Νομό Κυκλάδων, αποτελεί ένα τοπίο μοναδικό και αναμφισβήτητα σύνθετο, εξαιτίας της φυσικής εξέλιξης, αλλά και των ανθρωπογενών παρεμβάσεων. Ένας νησιωτικός χώρος με εμφανείς φυσικές αντιθέσεις και ιδιαιτερότητες στη χλωρίδα και στην πανίδα, αλλά ευάλωτος στις σύγχρονες αλλαγές που το ιστορικό διαμόρφωσής του έχει αφετηρία την ηφαιστειακή έκρηξη γύρω στο 1500 π.Χ. και εξελίσσεται έως σήμερα. Ο συνδυασμός της αυθύπαρκτης άγριας ομορφιάς με την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και μια πληθώρα μνημείων καθιστούν την Σαντορίνη ένα από τα πιο διάσημα τοπία παγκοσμίως και μια από τις πλέον τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές της Ελλάδας.
Αν και η Γαλλική νομοθεσία αναγνωρίζει πρώτη την ιδιαιτερότητα και προστασία των τοπίων από το 1906, η πρώτη Διεθνής προσπάθεια γίνεται από την UNESCO το 1972. Η Ευρώπη, στη Σύμβαση της Φλωρεντίας το 2000, ενσωμάτωσε την αναγκαιότητα προστασίας και σχεδίων για αυτά τα τοπία, η οποία εντάχθηκε μόλις το 2010 στην Ελληνική Νομοθεσία. Προγενέστερα όμως, η Ελληνική νομοθεσία αναγνώριζε τα Τοπία από το 1950 με τον Νόμο 1496, διαμέσου των «Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους», τα οποία δεν προστατεύτηκαν ποτέ. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του μοναδικού τοπίου της Σαντορίνης, η αμέλεια των θεσμικών οργάνων της πολιτείας και οι ενέργειες καιροσκοπισμού των κατοίκων, που αποβλέπουν σε εύκολο πλουτισμό, είναι στοιχεία ικανά να αλλοιώσουν και να υποβιβάσουν το εύθραυστο ηφαιστιογενές τοπίο, αλλά και να καταστρέψουν το συγκριτικό του πλεονέκτημα, δηλαδή το φυσικό κάλλος και την οικιστική κληρονομιά που το συμπληρώνει.

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2016

Οικο-κοινότητες & η έννοια της απο-ανάπτυξης στο σχεδιασμό

#ΛΑΟΥΡΑ ΒΑΒΑΛΙΟΥ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
#ΠΑΝΤΟΛΕΩΝ ΣΚΑΓΙΑΝΝΗΣ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Οι οικοκοινότητες (ecovillages) στην πρώτη τους μορφή εμφανίστηκαν ως πειραματικοί χώροι και νησίδες αειφορίας, οι οποίες δημιουργήθηκαν από ανθρώπους που αντάμωσαν συνειδητά, οραματιζόμενοι έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής, γύρω από την επανασύνδεσή τους με τη φύση και με τους συνανθρώπους τους.Η δικτύωση αυτών των εγχειρημάτων με σκοπό τη μετάδοση της αποκτηθείσας εμπειρίας τους, τις ανέδειξε σε μια ευρέως διαδεδομένη και αποδεκτή πρακτική, η οποία βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη. 
Σήμερα, παράλληλα με τα εγχειρήματα οικο-κοινοτήτων που υποστηρίζονται κυρίως μέσα από δομές συνεταιρισμών κατοικίας και πρωτοβουλίες ευαισθητοποιημένων οικολογικά και κοινωνικά πολιτών των ανεπτυγμένων χωρών, οι οικο-κοινότητες συναντώνται και ως τμήματα κεντρικών πολιτικών των αναπτυσσόμενων χωρών, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της οικολογικής καταστροφής, την καταπολέμηση της φτώχειας, την αναζωογόνηση της υπαίθρου (π.χ. Σενεγάλη, Αϊτή, Βιετνάμ). Το πλαίσιο εφαρμογής τους εξαπλώνεται και η δημιουργία τους εμφανίζεται ως μία αναδυόμενη εναλλακτική πρόταση απέναντι στις διαφορετικές εκφάνσεις της συστημικής κρίσης της ανάπτυξης.
Στο συγκεκριμένη εργασία, αναζητείται η σύνδεση της πρακτικής των οικο-κοινοτήτων με τον σχεδιασμό. 

Τετάρτη 3 Φεβρουαρίου 2016

Η προσχολική αγωγή και φροντίδα στην Ευρώπη

#Τάσος Σαπουνάκης
Οικονομολόγος - σύμβουλος Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eu-rofound) είναι ένας οργανισμός της Ε.Ε., που εδρεύει στο Δουβλίνο. Ιδρύθηκε το 1975 με τον κανονισμό 1365, με σκοπό να συμβάλλει στον σχεδιασμό και την καθιέρωση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και εργασίας στην Ευρώπη.
Ρόλος του Eurofound είναι η παροχή πληροφοριών, συμβουλών και εμπειρογνωμοσύνης για τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, τις εργασιακές σχέσεις και τη διαχείριση των αλλαγών στην Ευρώπη, στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, με βάση συγκριτικές μελέτες και αναλύσεις. Στο πλαίσιο αυτό διεξάγει περιοδικές έρευνες για την ποιότητα ζωής στην Ε.Ε. που περιέχουν χρήσιμες πληροφορίες για την προσχολική αγωγή στα 27 κράτη - μέλη. Η τελευταία έρευνα  έγινε το 2012 με τίτλο «Τρίτη έρευνα για την ποιότητα ζωής στην Ευρώπη» με στοιχεία του τελευταίου τετραμήνου του 2011 και του πρώτου διμήνου του 2012. Η έρευνα έγινε με ερωτηματολόγια και το δείγμα κάλυψε 1.000 έως 3.000 άτομα σε κάθε χώρα.

Προσχολική αγωγή και φροντίδα
Τα συμπεράσματα της έρευνας στον τομέα της προσχολικής αγωγής έχουν ως εξής:
Η προσβασιμότητα των γονέων σε υπηρεσίες προσχολικής αγωγής αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για να ενισχυθεί η απασχόληση και να καταπολεμηθεί η ανεργία στην Ε.Ε. Πληθώρα επιστημονικών ερευνών και μελετών τεκμηριώνουν ότι:

1) Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών αποτελεί μία από τις κυριότερες προϋποθέσεις αντιμετώπισης:
της κρίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
των επιπτώσεων από τη γήρανση του πληθυσμού,
και της αποτελεσματικής καταπολέμησης της φτώχειας.

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2016

Το δίκτυο πόλεων CITTASLOW/ SLOW CITY.

#ΕΛΕΝΑ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ, Τμήμα Μελετών - Κατασκευών, ΤΕΙ Πελοποννήσου

To κίνημα slow movement (απόδοση στα ελληνικά: αργό κίνημα), δημιουργήθηκε στην Ιταλία στη δεκαετία '80. Πρώτο βήμα αποτέλεσε η δημιουργία του δικτύου slow food (= αργό φαγητό), το οποίο αναδεικνύει την τοπική κουζίνα και ενθαρρύνει την καλλιέργεια τοπικών σπόρων και προϊόντων σε αρμονία με τα τοπικά οικοσυστήματα. Βρίσκεται στον αντίποδα του fast food, του γρήγορου φαγητού, που είχε τότε εξαπλωθεί σε όλο το ανεπτυγμένο κόσμο. Η δημιουργία του δικτύου πόλεων Cittaslow, αποτέλεσε την επόμενη δράση του slow movement. Το δίκτυο πόλεων Cittaslow (στα αγγλικά: slow city, στα ελληνικά: αργή πόλη) ιδρύθηκε στη δεκαετία του '90 στην Ιταλία, περιλαμβάνει πόλεις που υιοθετούν τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, της ανάδειξης του τοπικού χρώματος και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, της βιώσιμης κινητικότητας, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής για τους κατοίκους κ.α.
Σήμερα το δίκτυο πόλεων Cittaslow έχει πάνω από 190 πόλεις μέλη σε 30 χώρες σε όλο τον κόσμο, κυρίως από την Ευρώπη αλλά και από Β. Αμερική, Ασία, Αυστραλία κ.α., όπως απαριθμούνται στη σχετική λίστα πόλεων στο www.cittaslow.org (Απρίλιος 2015).
Βασικές προϋποθέσεις για να ενταχθεί μία πόλη στο δίκτυο είναι να έχει πληθυσμό μικρότερο από 50.000 κατοίκους και να συγκεντρώσει ποσοστό θετικής ανταπόκρισης άνω του 50% στα κριτήρια αυτό-αξιολόγησης. Τα κριτήρια αξιολόγησης υπάγονται σε έξι θεματικές κατηγορίες και εξετάζουν (ενδεικτικά) τις δράσεις που υλοποιούνται για τη βελτίωση της ζωής για τους κατοίκους της πόλης, αντίσταση στην ομογενοποίηση και παγκοσμιοποίηση των πόλεων, προστασία του περιβάλλοντος, προώθηση της πολιτιστικής διαφορετικότητας και μοναδικότητας της κάθε πόλης, παροχή έμπνευσης για έναν υγιέστερο τρόπο ζωής.

Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου 2016

Η Συμμετοχή του Κοινού στη Λήψη Αποφάσεων στο Νέο Θεσμικό Πλαίσιο Χωρικού Σχεδιασμού και Περιβάλλοντος

#ΚΩΝ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ , Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
#ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΕΑ, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Οι παρεμβάσεις του χωρικού σχεδιασμού είναι στενά συνδεδεμένες με το περιβάλλον, με το σχεδιασμό να αποτελεί εργαλείο για τη διαμόρφωση και προστασία του φυσικού και δομημένου χώρου. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην παραπάνω σχέση στη χωροθέτηση επιμέρους έργων και δραστηριοτήτων και τη μελέτη των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον. Για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλει ήδη από το 1985 την αξιολόγηση των επιπτώσεων δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων στο περιβάλλον (Οδηγία 85/337/ΕΟΚ), ενώ με την Οδηγία 2001/42/ΕΚ η υποχρέωση για περιβαλλοντική αξιολόγηση επεκτείνεται και στο χωρικό σχεδιασμό.
Ταυτόχρονα, με την υπογραφή και κύρωση της Σύμβασης του Άαρχους και την ενσωμάτωσή της στην Ευρωπαϊκή (και εθνική) νομοθεσία, η πρόσβαση σε πληροφορία και η συμμετοχή του κοινού σε αποφάσεις που έχουν περιβαλλοντική διάσταση αποτελεί θεσμικά κατοχυρωμένο δικαίωμα. Σύμφωνα με τη Σύμβαση αυτή, καθίσταται υποχρεωτική η συμμετοχή του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που αφορούν σε προγράμματα, πολιτικές, σχέδια, έργα και δραστηριότητες που έχουν επίπτωση στο περιβάλλον, με σκοπό τη δυνατότητα έκφρασης των απόψεών του και παρέμβασης για την προστασία του περιβάλλοντος και τη συνδιαμόρφωση των αποφάσεων που έχουν επίπτωση σε αυτό. Η αποτελεσματική συμμετοχή απαιτεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα διαβουλεύσεων μεταξύ των κέντρων λήψης αποφάσεων και του κοινού.