Τετάρτη 9 Μαρτίου 2016

Σύγχρονες ευρυζωνικές τεχνολογίες και η επίδραση τους στο χωρικό σχεδιασμό

#ΚΑΦΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
#ΡΟΔΑΚΙΝΙΑΣ ΠΕΤΡΟΣ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
#ΣΚΑΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΟΛΕΩΝ, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Η εξάπλωση των ευρυζωνικών τεχνολογιών τις έχει καταστήσει αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης καθημερινότητας και η σημασία τους σε μια σύγχρονη κοινωνία θεωρείται θεμελιώδης.Ως εκ τούτου, η θετική της επίδραση συμπεριλαμβάνεται και στον σύγχρονο χωρικό σχεδιασμό. 
Στο παρόν κείμενο θα επικεντρωθούμε στις χωρικές διαστάσεις των συγκεκριμένων τεχνολογιών. Η γενική μας παραδοχή είναι ότι όλο και περισσότερες κοινότητες στρέφονται στην κατεύθυνση της αξιοποίησης του οφέλους που η ευρυζωνικότητα προσφέρει. 
Οι κοινότητες που ακολουθούν τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, κατορθώνουν να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στους κατοίκους τους, να αμβλύνουν τις υπάρχουσες κοινωνικό-χωρικές αντιθέσεις, και επίσης να μετατρέπονται σε πόλο έλξης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων μέσα από μια σειρά κατευθύνσεων και στρατηγικών που απώτερο σκοπό έχουν την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και την χωρική βιωσιμότητα. 
Για να είναι ακριβής μια τέτοια πολιτική προώθησης των σύγχρονων τεχνολογιών πρέπει να περιλαμβάνει α) τον καθορισμό των τοπικών αναγκών, β) των στοιχείων που αντικατοπτρίζουν καλύτερα το όφελος των ευρυζωνικών δικτύων και την όσο το δυνατό καλύτερη ποσοτικοποίηση τους, γ) των εταίρων (πολίτες, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, τοπικές αρχές) και το βαθμό στον οποίο αυτοί θα εμπλέκονται ώστε να πραγματοποιηθούν οι στόχοι που τέθηκαν από τα αντίστοιχα χωρικά σχέδια καθώς επίσης και δ) την σωστή κατανομή των τεχνολογικών πόρων, ώστε να μη δημιουργείται ψηφιακό χάσμα. Περιπτώσεις πόλεων ή περιφερειών ανά τον κόσμο που αξιοποιούν στο έπακρο τις ευρυζωνικές τεχνολογίες κατορθώνουν να γίνονται ελκυστικότερες και προτιμώνται έναντι άλλων από επενδυτικές ομάδες, οι οποίες επιλέγουν ένα σύγχρονο, ανταγωνιστικό περιβάλλον για την εγκατάσταση των επενδύσεων τους. 

Γενικότερα, η βασική αιτία που έχουν επέλθει αλλαγές από τις νέες τεχνολογίες στο σύνολο του χώρου είναι η αλλαγή της σχέσης του χώρου, της απόστασης και του χρόνου με την τοποθεσία. Η χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία σχετικά με την επιλογή τοποθεσίας μιας εγκατάστασης. Επιπλέον, η διείσδυση των σύγχρονων τεχνολογιών αλλάζει τους παραδοσιακούς τρόπους με τους οποίους λειτουργούσαν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί καθώς επίσης και η καθημερινότητα. Η παρουσία των σύγχρονων τεχνολογιών παρουσιάζει τόσο φαινόμενα συγκέντρωσης όσο και αποκέντρωσης, επηρεάζει την συνολική παραγωγή, τις χρήσεις γης και καλλιεργεί νέες μορφές εργασίας και εκπαίδευσης. Πρόκειται λοιπόν για ένα ζήτημα ιδιαίτερα πολύπλοκο το οποίο απαιτεί συντονισμένες δράσεις από όλες τις διοικητικές αρχές, τους διάφορους εμπλεκόμενους εταίρους και την επιστημονική κοινότητα.


Εισαγωγή
Η εξάπλωση των ευρυζωνικών τεχνολογιών τις έχει καταστήσει αναπόσπαστο κομμάτι της σημερινής κοινωνίας και η σημασία τους σε αυτή θεωρείται πλέον θεμελιώδης. Σε αντίθεση με τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης τους, οι ευρυζωνικές τεχνολογίες είναι προσιτές από σχεδόν όλες τις πληθυσμιακές ομάδες μιας και δεν συνιστούν είδος πολυτελείας. Απ' εναντίας, θεωρούνται πλέον υποδομές ήσσονος σημασίας με τις αντίστοιχες του ρεύματος, του νερού και της θέρμανσης. 
Η πληθώρα των δυνατοτήτων που αυτές προσφέρουν, αντικατοπτρίζεται ολοένα και περισσότερο στην καθημερινότητα των ανθρώπων, οι οποίοι τις αξιοποιούν προκειμένου να διευκολύνουν τις όποιες εργασίες τους. Πρόκειται επίσης για υποδομές που συνεχώς εξελίσσονται, παρέχοντας νέες και αποτελεσματικότερες δυνατότητες με την πάροδο του χρόνου. Η διείσδυση τους στην ανθρώπινη κοινωνία έχει βελτιώσει τις συνθήκες επικοινωνίας μεταξύ των ατόμων καθώς και την ποιότητα των κοινωνικών υπηρεσιών της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης, της ασφάλειας των πολιτών και των μετακινήσεων. Ακόμα, η συνεισφορά τους στην οικονομία είναι ανεκτίμητη μιας και όλες οι διαδικασίες έχουν επιταχυνθεί και ανάθεση των εργασιών γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα χάρη στις εν λόγω τεχνολογιών. 
Ακολούθως, και οι διάφορες χώρες και χωρικές ενότητες σπεύδουν να εκμεταλλευτούν τα οφέλη των ευρυζωνικών τεχνολογιών. Η ενσωμάτωση τους στον συνολικό χωρικό σχεδιασμό έχει ως απώτερο σκοπό τον εκσυγχρονισμό των χωροταξικών και αστικών λειτουργιών, τον ενστερνισμό των ανέσεων, που οι ευρυζωνικές τεχνολογίες προσφέρουν, από τους πολίτες, την μείωση των κοινωνικών αντιθέσεων μέσω ισότιμης κατανομής των τεχνολογικών πόρων και γενικώς την ομαλή λειτουργία και την αειφόρο ανάπτυξη εντός των περιοχών ενδιαφέροντος.

Χωρικός σχεδιασμός και Ευρυζωνικότητα

Η έννοια του χώρου δεν περιορίζεται μόνο στην γεωγραφική οριοθέτηση κάποιας περιοχής, αλλά πολύ περισσότερο περιλαμβάνει και όλα τα στοιχεία που τον απαρτίζουν. Αυτά τα στοιχεία αφορούν τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους, τις επιχειρήσεις και την παραγωγική διαδικασία, τις κρατικές λειτουργίες καθώς και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ όλων των παραπάνω. Κατ' επέκταση, με τον όρο του σχεδιασμού του χώρου (planning) εννοείται ο δυναμικός κλάδος που πραγματεύεται τη βελτίωση των ανθρώπινων κοινωνιών μέσω της δημιουργίας επιπλέον άνετων, ισότιμων, υγειών, αποδοτικών, προνοητικών και ελκυστικών τόπων για τις σύγχρονες γενιές καθώς και για αυτές του μέλλοντος (K. McMahon, 2013).

Η ευρυζωνικότητα ουσιαστικά συναντάται από τα τέλη της δεκαετίας του '80 σε ευρεία κλίμακα και οι επιδράσεις της γίνανε ορατές από την επιστημονική κοινότητα στα μέσα της επόμενης δεκαετίας. Μέχρι και πρόσφατα οι επιδράσεις που προκαλεί η ευρυζωνικότητα δεν λαμβάνονταν υπόψη στον αστικό και κατ' επέκταση στον χωρικό σχεδιασμό. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο παρατηρείται η τάση απ' όλο και περισσότερες κοινότητες να οργανώνουν τα δικά τους ευρυζωνικά πλάνα ενσωματώνοντάς τα στα γενικά χωρικά τους σχέδια. Πρόκειται για εξειδικευμένα σχέδια, την εκπόνηση των οποίων αναλαμβάνουν επιστήμονες σχετικοί με τον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Μάλιστα, η επίδραση της ευρυζωνικότητας στο χώρο εξετάζεται τόσο στο κοντινό όσο και στο μακρινό μέλλον και αυτό γιατί πρόκειται για ένα τομέα που συνεχώς βελτιώνεται και ολοένα και περισσότερο διεισδύει στην ανθρώπινη καθημερινότητα.

Στην κατεύθυνση αυτή βαδίζουν και οι σύγχρονοι σχεδιαστές του χώρου (planners) εντάσσοντας τις ευρυζωνικές επιδράσεις στα σχέδια τους. Αυτό συμβαίνει στην προσπάθεια τους για δημιουργία νέων ευνοϊκών συνθηκών στις περιοχές ενδιαφέροντος καθώς και για βελτίωση των ήδη υπαρχουσών. H ύπαρξη των τηλεπικοινωνιακών υποδομών δημιουργεί χωρικές διαφοροποιήσεις είτε πρόκειται για τον αστικό είτε για τον περιφερειακό χώρο. Οι διαφοροποιήσεις αυτές εκφράζονται με διάφορους τρόπους: με τις διαφορετικές τιμές του εισοδήματος των κατοίκων, με τις διαφορές στην παραγωγικότητα του κεφαλαίου και της εργασίας σε διαφορετικές περιοχές, με τις διαφορετικές αξίες και τιμές γης ως αποτέλεσμα της διαφορικής γαιοπροσόδου, είτε με γεωγραφικές ανισότητες ως αποτέλεσμα της ανισοκατανομής των τεχνολογικών πόρων κλπ. Οι χωρικές διαφοροποιήσεις που έρχονται ως αποτέλεσμα του διαφορετικού επιπέδου ανάπτυξης των υποδομών καταλήγουν και αυτές να αποτελούν μια ουσιώδη συνιστώσα της χωρικής διαίρεσης της εργασίας (Σκάγιαννης, 1999) ενώ αποτελούν συχνό αντικείμενο έρευνας τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για μια πρόκληση για την πληροφοριακή εποχή που παρουσιάζει συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον.

Οι χωρικές επιπτώσεις που προκαλεί η ευρυζωνικότητα δεν είναι άμεσα αντιληπτές. Χρειάζεται να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα ώστε να φανεί η επίδραση της ευρυζωνικότητας στο χώρο. Πρόκειται για επιπτώσεις που δεν ποσοτικοποιούνται. Συνήθως, πρόκειται για παρατηρήσεις μεταβολών στη μορφή και στη λειτουργικότητα του χώρου γενικά και των πόλεων ειδικότερα. Πιο συγκεκριμένα, εκτός των άλλων, παρατηρούνται μεταβολές των χρήσεων γης ή επεκτάσεις αστικού ιστού σε αστική κλίμακα, ή συγκέντρωση κεντρικών λειτουργιών γύρω από μια χωρική ενότητα εις βάρος κάποιας άλλης πιο απομονωμένης (ψηφιακό χάσμα), καθώς και αλλαγή των ανθρώπινων συμπεριφορών σε όλες τις διαστάσεις (επαγγελματική, ιδιωτική ζωή, κλπ) που έχει έμμεσες χωρικές επιπτώσεις.

Ευρυζωνικές εφαρμογές στον χωρικό σχεδιασμό

Ο σχεδιασμός του χώρου ξεκινά πάντοτε από το υψηλότερο (εθνικό) επίπεδο, κατά το οποίο τίθενται ορισμένοι στόχοι. Τα κατώτερα επίπεδα αυτοδιοίκησης (περιφέρειες, δήμοι, κοινότητες) καλούνται να εναρμονίζονται στις άνωθεν επιταγές προκειμένου να βαδίσουν στην κατεύθυνση της οικονομικής και όχι μόνο ανάπτυξης.

Εθνικό επίπεδο

Οι χώρες πλέον συμπεριλαμβάνουν τα ευρυζωνικά οφέλη στα γενικά χωροταξικά τους σχέδια και αναφέρονται σ' αυτά ως μοχλό προς την κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας.
Η αξιοποίηση των ευρυζωνικών οφελών διαφέρει από χώρα σε χώρα. Οι αναπτυγμένες χώρες θέτουν διαφορετικές προτεραιότητες σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες. Η κοινή επιδίωξη και στις δύο κατηγορίες χωρών είναι η όσο το δυνατόν υψηλότερη ευρυζωνική διείσδυση. Στις ανεπτυγμένες χώρες, στόχος είναι η προμήθεια όλων των νοικοκυριών τους με τις πιο βελτιωμένες υπηρεσίες προκειμένου να μην αποκλείεται κανείς πολίτης από τα οφέλη που προσφέρει η ευρυζωνικότητα. Στον αντίποδα, από τις αναπτυσσόμενες χώρες επιχειρείται η προμήθεια με βασικές ευρυζωνικές υπηρεσίες στις μη προνομιούχες πληθυσμιακές ομάδες ώστε να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και να μειωθεί το χάσμα που υπάρχει με τα μεγάλα αστικά κέντρα και να δημιουργηθούν συνθήκες ανάπτυξης.

Επί του πρακτέου, στην περίπτωση των ανεπτυγμένων χωρών, έχει παρατηρηθεί διεθνώς ότι η ευρυζωνική διείσδυση έχει δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και η συνεισφορά στο εθνικό ΑΕΠ κυμαίνεται από 0,25 έως 1,38 τοις εκατό για κάθε αύξηση της ευρυζωνικής διείσδυσης κατά 10% (Katz, 2012).
Στον αντίποδα, οι αναπτυσσόμενες χώρες επενδύουν στην ανανέωση των ευρυζωνικών υποδομών τους και στην δημιουργία νέων στις περιοχές που τις στερούνται. Οι υποδομές αυτές αφορούν συνήθως βασικές ευρυζωνικές υπηρεσίες (μέχρι 2 Mbps) ή στην ανάπτυξη διευρυμένου δικτύου 3G (ευρυζωνικότητα κινητής τηλεφωνίας). Κατά αυτόν τον τρόπο, έχουν κατορθώσει σε πρώτη φάση να μειώσουν το ψηφιακό χάσμα στο εσωτερικό των χωρών, μιας και όλοι οι κάτοικοι έχουν πλέον μια στοιχειώδη πρόσβαση στις ευρυζωνικές υπηρεσίες.
Επιπλέον, οι αναπτυσσόμενες χώρες επιδιώκουν ποσοστά υψηλής ευρυζωνικής διείσδυσης στα μεγάλα αστικά κέντρα για λόγους διεθνούς ανταγωνιστικότητας (C. Brennan, 2012).

Περιφερειακό επίπεδο

Στην περίπτωση των περιφερειών, αξιοποιούνται διεθνή προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης που αφορούν στην άμβλυνση των χωρικών και κοινωνικό-οικονομικών αντιθέσεων. Στα περισσότερα εξ αυτών τονίζεται η σημασία της ευρυζωνικότητας στην επίτευξη του στόχου αυτού. Αναλόγως, με την αναπτυξιακή φυσιογνωμία της κάθε περιφέρειας, η ευρυζωνικότητα θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο βελτιστοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων τους.
Διεθνή παραδείγματα βραδυκίνητων οικονομικά περιφερειών αναδεικνύουν την ευρυζωνικότητα ως παράγοντα-κλειδί για την ανάπτυξη των τοπικών επιχειρήσεων και υπηρεσιών. Βασική παράμετρος σε αυτό το επίτευγμα είναι η προμήθεια του απαραίτητου ευρυζωνικού εξοπλισμού στις επιχειρήσεις και στις υπηρεσίες. Σε πολλές γνωστές περιπτώσεις, οι βραδυκίνητες οικονομικά περιφέρειες κατόρθωσαν να μετατραπούν σε περιοχές με αυξημένες επενδύσεις σε σύγχρονες τεχνολογίες, παρέχοντας και τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η βρετανική περιφέρεια της Κορνουάλλης (Fornfeld, 2008).
Επιπλέον, καθοριστική είναι η συμβολή της ευρυζωνικότητας στην ανάπτυξη των αγροτικών περιφερειών. Η χρήση των ευρυζωνικών υπηρεσιών συμβάλλει στη μείωση του κόστους συλλογής των αγροτικών προϊόντων, στην ακρίβεια του υπολογισμού του βάρους και του όγκου των προιόντων, στην συνέπεια στις πληρωμές των αγροτών, στην καλύτερη ευελιξία των συνεταιριστικών κοινοτήτων και στην καλύτερη συνεργασία του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελούν οι περιοχές των αγροτικών συνεταιρισμών του γάλακτος στην Ινδία (Chakravarty, 1999).
Τέλος, οι έντονα βιομηχανοποιημένες περιφέρειες παρουσιάζουν στην πλειονότητα τους σημάδια ψηφιακού χάσματος. Αυτό συμβαίνει διότι παρατηρείται έντονη ανάπτυξη στα αστικά τους κέντρα και αντίστοιχα έντονη περιθωριοποίηση στον ύπαιθρο χώρο τους. Η ευρυζωνικότητα λοιπόν αξιοποιείται με σκοπό την άμβλυνση του έντονου ψηφιακού χάσματος μεταξύ αστικού και ύπαιθρου χώρου. Επιτυχημένο παράδειγμα τέτοιας περιφέρειας θεωρείται το Piedmont της Ιταλίας (Fornfeld, 2008).

Αστικό επίπεδο

Οι πόλεις αποτελούν το πιο εξειδικευμένο υπόβαθρο για την εφαρμογή της ευρυζωνικότητας. Αποτελεί σπουδαίο αντικείμενο μελέτης η δυνατότητα ενσωμάτωσης των ευρυζωνικών υπηρεσιών στις αστικές λειτουργίες με σκοπό την αντιμετώπιση πάσης φύσεως προβλημάτων που μπορούν να συναντηθούν σε ένα αστικό περιβάλλον.

Η αντιμετώπιση των αστικών ζητημάτων απασχολεί κάθε κυβέρνηση και τοπική αρχή. Πολλοί ηγέτες έχουν εκφράσει δημόσια την ανάγκη για περιορισμό των ανισοτήτων και για ίσες ευκαιρίες από όλους τους πολίτες στις νέες τεχνολογίες. Όμοια και οι τοπικές αρχές των πόλεων τονίζουν την ανάγκη αυτή και καταφεύγουν στην λύση της δημιουργίας «έξυπνων πόλεων». Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δημοφιλές αστικό μοντέλο που βασίζεται στην αξιοποίηση των ευρυζωνικών υπηρεσιών για τη συλλογή ποσοτικών δεδομένων που αφορούν τις αστικές λειτουργίες (Kaylor, 2012). Παράλληλα, δίνει ώθηση στην συνολική ανάπτυξη και βελτίωση της εικόνας της πόλης επιδρώντας καταλυτικά στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της κατάρτισης του εργατικού δυναμικού, των κατασκευών και των χώρων εργασίας.

Το μοντέλο της έξυπνης πόλης μπορεί να εφαρμοστεί κατά πολλούς τρόπους. Παρατηρώντας τις διάφορες διεθνείς περιπτώσεις έξυπνων πόλεων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα βασικότερα στοιχεία που θα πρέπει να διαθέτει, συνοψίζονται στα εξής:

Κοινοτικό μητροπολιτικό ευρυζωνικό δίκτυο (MAN): Η δημιουργία κοινοτικού μητροπολιτικού ευρυζωνικού δικτύου προτιμάται από τις αρχές των πόλεων έτσι ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση στη σχέση μεταξύ πολιτών και εταιρειών τηλεπικοινωνιών. Με αυτό τον τρόπο, οι πόλεις που επιλέγουν αυτή την πολιτική, παρέχουν υψηλής ποιότητας ευρυζωνικές υπηρεσίες στους κατοίκους τους έναντι μικρών χρηματικών ποσών και γίνονται πιο ελκυστικές μιας και πολλές εταιρείες επιλέγουν να εγκατασταθούν σε αυτές. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το ανταγωνιστικότατο κοινοτικό μητροπολιτικό ευρυζωνικό δίκτυο της Chattanooga του Τεννεσί (Mitchell, 2012).
Ηλεκτρονική πλατφόρμα με δημόσια δεδομένα (Open data): Κατά αυτή την προοπτική τα δεδομένα συλλέγονται με ηλεκτρονικά μέσα που τοποθετούνται σε σημεία όπου πραγματοποιούνται αστικές λειτουργίες (αποκομιδή σκουπιδιών, χώροι στάθμευσης κ.α.). Έτσι, τόσο οι αρχές της πόλης, όσο και οι πολίτες γνωρίζουν με ακρίβεια το πόσο σωστά και με ποιο τρόπο λειτουργεί η πόλη. Η διαθεσιμότητα των δεδομένων της πόλης είναι σημαντική και για τον πρόσθετο λόγο ότι διευκολύνει και τις επενδύσεις εντός της πόλης. Με τον τρόπο αυτό κάθε επίδοξος επενδυτής έχει πρόσβαση στα ανοιχτά δεδομένα της πόλης και μπορεί να πραγματοποιήσει με ακριβή στοιχεία μελέτες σκοπιμότητας, εφικτότητας και βιωσιμότητας (BIS Research, 2013).
Υπηρεσίες e-goverment: Η συμμετοχή όλο και περισσότερων πολιτών στη λήψη αποφάσεων αποτελεί χρόνια επιδίωξη των τοπικών αρχών. Η αξιοποίηση των ευρυζωνικών υπηρεσιών συμβάλλει καταλυτικά στην επίτευξη αυτού του στόχου. Πρόκειται για μια πολύ οικονομική καινοτομία, με το πλεονέκτημα ότι μπορούν ανά πάσα στιγμή όλοι οι κάτοικοι μιας πόλης να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων και να ενημερώνονται για οποιαδήποτε ζητήματα απασχολούν την πόλη. Ταυτόχρονα, αποτελεί και στοιχείο μιας σύγχρονης έκφρασης της δημοκρατίας.
Κοινωνία των πολιτών. Ο από τα κάτω (bottom-up) σχεδιασμός: Βασικά στοιχεία της απαίτησης για δημοκρατικότερη διακυβέρνηση αλλά και συμμετοχική προσέγγιση στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών είναι οι απαιτήσεις των πολιτών και των εθελοντικών οργανώσεων για συμμετοχή στη ζωή της πόλης (Μοχιανάκης, 2014). Σήμερα ένας πολίτης έχει την δυνατότητα να δηλώσει ένα πρόβλημα ή ένα παράπονο στη διαδικτυακή πύλη του Δήμου όπου οι δημοτικές υπηρεσίες θα ενημερώνονται και θα σχεδιάζουν τις παρεμβάσεις τους. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τη δήλωση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα, όπως και με μια πλειάδα εξειδικευμένων ζητημάτων που αφορούν τους πολίτες.

Οι πιο εξειδικευμένες αστικές λειτουργίες διαφέρουν ανάλογα με την ξεχωριστή φυσιογνωμία της κάθε πόλης. Στο πλαίσιο επομένως της «έξυπνης πόλης», είναι χρήσιμο να διευκρινίζονται τα βασικά αστικά ζητήματά της και στη συνέχεια να κρίνεται πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν σε συνδυασμό με τη χρήση ευρυζωνικών υπηρεσιών.

Στρατηγική σημασία της ευρυζωνικότητας

Η ευρυζωνική συνδεσιμότητα έχει κάνει τεράστια βήματα προόδου τις τελευταίες δεκαετίες, ενεργοποιώντας αναρίθμητους πολίτες και επιχειρήσεις να συμμετέχουν ενεργά σε διάφορες ψηφιακές δραστηριότητες. Ωστόσο, η θεμελιώδης πλέον σημασία των ευρυζωνικών υποδομών εγείρει την ανάγκη για τη δημιουργία ενός οικουμενικού ευρυζωνικού δικτύου όπου όλοι ανεξαιρέτως θα μπορεί μπορούν να συνδέονται.

Την ανάγκη αυτή ενστερνίζονται και οι διεθνείς οργανισμοί (ΟΗΕ, ΟΟΣΑ, Ευρωπαική Ένωση κ.α.) γεγονός που επιβεβαιώνεται από την κατάρτιση ξεχωριστής ατζέντας για το ζήτημα της ευρυζωνικότητας. Επιπρόσθετα, η Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) έχει θεσπίσει ειδική επιτροπή (Ευρυζωνική Επιτροπή - Broadband Commission) που χειρίζεται την χάραξη πολιτικών στρατηγικών σχετικά με την ευρυζωνικότητα.

Μάλιστα, καθοριστική για τα μέλλον της ευρυζωνικής σταθερότητας κρίνεται η παρουσίαση της Ευρυζωνικής Επιτροπής στην συνάντηση των G20 τον Ιούνιο του 2012 στο San Jose del Cabo του Μεξικού. Η παρουσίαση αυτή περιείχε στόχους που θα δώσουν παγκόσμια οικονομική ώθηση στα κράτη ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες ευρυζωνικές ανάγκες και κάθε χώρα οφείλει να τους τηρήσει. 

Οι στόχοι αφορούν ειδικότερα:

Στόχος 1: Παγκόσμια ευρυζωνική πολιτική. Από το 2015, όλες οι χώρες θα πρέπει να έχουν συντάξει ένα εθνικό ευρυζωνικό σχέδιο, ή στρατηγική ή απλώς να συμπεριλάβουν την ευρυζωνικότητα στις κοινοτικές τους διατάξεις.
Στόχος 2: Ευρυζωνικότητα οικονομικά προσιτή. Από το 2015, η εισαγωγή των ευρυζωνικών υπηρεσιών θα πρέπει να είναι οικονομικά προσιτή στις ανεπτυγμένες χώρες μέσω επαρκών ρυθμίσεων του κράτους και των αγορών. Κατά μέσον όρο, το κόστος πρέπει να κυμαίνεται σε λιγότερο από 5% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος.
Στόχος 3: Σύνδεση των σπιτιών με τις ευρυζωνικές υποδομές. Από το 2015, το 40% των νοικοκυριών στις ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να έχει ευρυζωνική διαδικτυακή πρόσβαση.
Στόχος 4: On-line άτομα. Από το 2015, θα πρέπει η διείσδυση του ίντερνετ να φτάσει τα επίπεδα του 60% παγκοσμίως, με 50% στις ανεπτυγμένες χώρες και 15% στις λιγότερο ανεπτυγμένες (LDCs).

Μελετώντας κανείς τις εκάστοτε διατάξεις των διαφορετικών διεθνών οργανισμών, εντοπίζει τρεις βασικές παραμέτρους που τονίζονται από όλους. Αρχικά, η εξασφάλιση του μέγιστου βαθμού ευρυζωνικής κάλυψης καθολικά στα γεωγραφικά εδάφη είναι μια πρόκληση που για να υλοποιηθεί απαιτεί χρόνο και αξιοποίηση και συνδυασμό των εφαρμογών που προσφέρει η καθεμία ευρυζωνική τεχνολογία (καλώδια χαλκού, οπτικές ίνες, δορυφόροι, κινητή τηλεφωνία). Στη συνέχεια, είναι σημαντική η παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών σε προσιτές τιμές ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συνδρομής από τον μέγιστο δυνατό αριθμό ατόμων, επιχειρήσεων και υπηρεσιών όπου με τη σειρά τους και αυτοί θα απολαμβάνουν τα ευρυζωνικά οφέλη. Τέλος, η εκτεταμένη χρήση των κοινωνικών εφαρμογών και η εκπαίδευση του κόσμου σχετικά με το περιεχόμενο και τα οφέλη της ευρυζωνικότητας είναι η βασικότερη μεταβλητή στο στόχο της επίτευξης της βιωσιμότητας των ευρυζωνικών υπηρεσιών.

Συμπεράσματα

Ο τομέας της ευρυζωνικότητας συνεχώς εξελίσσεται και οι εξελίξεις αυτές έχουν αντίκτυπο και στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Επομένως, η μη συμπερίληψη του ρόλου της ευρυζωνικότητας σε μέσο-μακροπρόθεσμα χωρικά σχέδια αποτελεί μεγάλη παράλειψη. Για να κατανοηθεί όμως καλύτερα η συνολική επίδραση της ευρυζωνικότητας, πρέπει πρώτα να αποσαφηνιστούν τα οφέλη της στους τομείς που συνθέτουν τον χώρο. Οι κυριότεροι εξ' αυτών των τομέων είναι η τεχνολογία, η οικονομία και η κοινωνία. Εν συνεχεία, ο χωρικός σχεδιασμός ενσωματώνει τα παραπάνω οφέλη προωθώντας βιώσιμα χωρικά σχέδια που αποσκοπούν στη βιωσιμότητα του χώρου και στη μείωση του ψηφιακού χάσματος.

Για την καλύτερη προσέγγιση των ευαίσθητων χωρικών ζητημάτων είναι φρόνιμος ο διαχωρισμός του χώρου σε ομοιογενείς κατηγορίες που μπορούν να μελετηθούν ξεχωριστά, όπως σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες ή περιφέρειες. Ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί ο αστικός χώρος, καθώς η κάθε πόλη διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη. Επομένως, δεν είναι εύκολο να ομαδοποιηθούν σε ομοιογενείς κατηγορίες. Οπότε κάθε πόλη θα πρέπει να μελετάται ως ξεχωριστή περίπτωση.

Η ευρυζωνικότητα επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι πρώτες αποσκοπούν στην επίτευξη καθολικής ευρυζωνικής κάλυψης και διείσδυσης ανεξαιρέτως γεωγραφικής τοποθεσίας, ενώ οι δεύτερες χρησιμοποιούν την ευρυζωνικότητα ως εργαλείο για την παροχή βασικών υπηρεσιών στους κατοίκους τους και για τη μείωση του ψηφιακού χάσματος.

Εστιάζοντας σε περιφερειακό επίπεδο, οι βραδυκίνητες περιφέρειες χρησιμοποιούν την ευρυζωνικότητα ως εργαλείο ώθησης στην οικονομία τους. Αυτό συνήθως γίνεται μέσω δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας ή μέσω υιοθέτησης των ευρυζωνικών υπηρεσιών από τις εταιρείες των περιφερειών, γεγονός που συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας.
Αντιθέτως, στις ανεπτυγμένες περιφέρειες, μια ισχυρή ευρυζωνική υποδομή είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του σταθερού ρυθμού ανάπτυξής της.

Τέλος, σε αστικό επίπεδο συναντάται πληθώρα περιπτώσεων και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει κάποιος σαφής διαχωρισμός. Ορισμένες περιπτώσεις πόλεων που διαθέτουν ισχυρή βιομηχανία, αναγκάζονται να υιοθετήσουν προηγμένες ευρυζωνικές υπηρεσίες για τη διατήρηση του υψηλού ανταγωνισμού. Άλλες πόλεις που παρουσιάζουν σημάδια συρρίκνωσης, ερημοποίησης ή ακόμα και εγκατάλειψης καταφεύγουν στη λύση της δημιουργίας ισχυρού, αξιόπιστου, μητροπολιτικού ευρυζωνικού δικτύου, αναλαμβάνοντας έτσι η ίδια η πόλη το ρόλο του προμηθευτή ευρυζωνικών υπηρεσιών στους εταίρους τους. Τέλος, πολλές είναι και οι πόλεις που ακολουθούν το μοντέλο της έξυπνης πόλης με κατεύθυνση την αξιοποίηση των ευρυζωνικών υπηρεσιών προς όφελος της ανάδειξης και της αξιοπιστίας τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, κατανοείται εύκολα η σημασία της ευρυζωνικότητας στη μια σύγχρονη εποχή για το χωρικό επίπεδο. Στην κατεύθυνση της ανάπτυξης και βιωσιμότητας της ευρυζωνικότητας κινούνται όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προωθώντας συγκεκριμένες πολιτικές και θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους που επηρεάζουν τις χωρικές και ευρύτερες πολιτικές των διαφόρων χωρών.

Βιβλιογραφία
  • Καφαρίδης, Γ. (2015): "Σύγχρονες ευρυζωνικές τεχνολογίες: Επιπτώσεις στο χωρικό σχεδιασμό".Διπλωματική εργασία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΤΜΧΠΠΑ. 
  • Μοχιανάκης, Κ. (2014): "Οι έξυπνες πόλεις στην Ελλάδα: Από τον σχεδιασμό στη λήψη αποτελεσμάτων" Συνέδριο Κ.Ε.Δ.Ε με θέμα την Ηλεκτρονική Εξυπηρέτηση του Πολίτη με διαφάνεια σε μια "έξυπνη πόλη". Λάρισα, Ιανουάριος 23-24, 2014 
  • Σκάγιαννης, Π. (1999):  "Πόλεις και Τηλεπικοινωνίες". Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος. 
  • Castells, M. (1999): "The Informational City is a Dual City: Can it be reversed?" στο Servon, L.J. και Nelson, M. K. (2001): "Community Technology Centers: Narrowing the Digital Divide in Low-Income, Urban Communities". Journal of urban affairs, Vol. 23, No.3-4, pp 281-290. 
  • Chakravarty, R. (1999): "Use of IT at Milk Collection Centres in Co-operative Diaries", στο Bhatangar, S. (2000): "Social Implications of Information and Communication Technology in Developing Countries: Lessons from Asian Success Stories". Indian Institute of Management.Ahmedabad, Ινδία, pp. 4-9. 
  • Fornfeld, M., Delaunay, G. και Elixmann, D. (2008): "The Impact of Broadband on Growth and Productivity". MICUS GmbH, European Commission. Ντίσελντορφ, Γερμανία. 
  • Hall, P. (1999): "Changing Geographies: Technology and Income" στο Servon, L. J. και Nelson,M. K. (2001): "Community Technology Centers: Narrowing the Digital Divide in Low-Income, Urban Communities". Journal of urban affairs, Vol. 23, No.3-4, pp 281-290. 
  • Katz, R. (2012): "Impact of Broadband on the Economy". ITU: Broadband Series. Γενέυη,Ελβετία.
  • Kaylor, C. (2012): "Planning and Broadband: Local Interventions in a Global Network".Temple University. Φιλαδέλφια, Πενσυλβάνια. 
  • Koutroumpis, P. (2009): "Broadband access in the EU: An assessment of future economic benefits". Λονδίνο.
  • Ove Arup & Partners Ltd (2013): "Global Innovators:International Case Studies on Smart Cities Smart Cities". British Department for Business Innovation and Skills. Έρευνα, Νο. 135. Λονδίνο.
  • Rojas, F. (2001): "The Virtues of the Virtual" New directions for urban design στο Massachusetts Institute of Technology (2001): "Projections 2" Making places through information technology. Vol.2, No.3, pp 156-173.
  • Spencer, J. (2000). "Why Spatial Mismatch Still Matters. " Critical Planning, Vol.7, pp. 63-86.
  • Wolpert, J. (1999): "Center Cities as Havens and Traps for Low-Income Communities: The Potential Impact of advanced information technology" στο Servon, L. J. και Nelson, M. K. (2001): "Community Technology Centers: Narrowing the Digital Divide in Low-Income, Urban Communities". Journal of urban affairs, Vol. 23, No.3-4, pp 281-290.
Μελέτες
  • Broadband Commission (2014): "Broadband for all". ΟΗΕ, ITU. Γενεύη, Ελβετία 
  • British Department  for Business,  Innovation  and  Skills  (2013):   "Global Innovators: International Case Studies on Smart Cities". BIS Research Paper NO. 135. Λονδίνο

Ιστοσελίδες
  • Brennan C. (2012): "Satellite tech powers 3G revolution for rural ^^^".[διαδίκτυο (online)].CNN News. Διαθέσιμο στο <URL: http://edition.cnn.com/2012/10/29/business/3g-africa-mobile-broadband> [προσβάσιμο 19 Ιουλίου 2015]. 
  • McMahon, K., Thomas L. R. και Kaylor, C. (2012): "Planning and Broadband: Infrastructure,Policy, and Sustainability". Στο Rewers R. (2013): "How Can Communities Plan for Broadband".    American   Planning   Association    (APA).    Διαθέσιμο    στο   <URL:https://www.planning.org/newsreleases/2013/jan242.htm> [προσβάσιμο 19 Ιουλίου 2015]. 
  • Mitchell C. (2012): "Should Your City Build Its Own Broadband Network?" [διαδίκτυο (online)].Planetizen. Διαθέσιμο στο <URL: http://www.planetizen.com/node/56484> [προσβάσιμο 19 Ιουλίου 2014].


Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.