Πέμπτη 11 Μαΐου 2017

Η χρήση γεωχωρικών τεχνολογιών από τοπικούς φορείς στην ανάδειξη και αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος μιας περιοχής. η περίπτωση της πόλης των Τρικάλων

#ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΩΥΣΙΑΛΗΣ
Δρ Τοπογράφος Μηχανικός Τ.Ε., M.Sc. Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
#ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΛΟΥΚΑ
Βαλκανικές Σπουδές, M.Sc. Χωροταξίας και Περιφερειακής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Η πολιτιστική κληρονομιά συνίσταται σε κάθε υλικό ή άυλο αντικείμενο ή σύνολο, που έχει κληρονομηθεί ή δημιουργηθεί από μια γενεά και διαφυλάσσεται προσεχτικά προκειμένου να μεταβιβαστεί σε αρίστη κατάσταση σε μεταγενέστερες γενεές. Με το πέρασμα των χρόνων ο πολιτισμός και η παράδοση αποτέλεσαν το εφαλτήριο για την ανασυγκρότηση των κοινωνιών. Μέσα από τα κοινωνικά σύνολα αναδύθηκαν ομάδες ανθρώπων που στόχο έχουν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ιστορία ενός τόπου, δημιουργώντας τους πολιτιστικούς φορείς. Συγκεκριμένα οι πολιτιστικοί φορείς με τη δράση τους κατάφεραν να διασώσουν τη λαϊκή παράδοση, να αναδείξουν και να διαφυλάξουν την τοπική ιστορία, διατηρώντας ζωντανές τις μνήμες των ανθρώπων.
Στην προσπάθεια παρουσίασης ενός χαρακτηριστικού παραδείγματος περιοχής με έντονη πολιτισμική δραστηριότητα, επιλέχθηκε η πόλη των Τρικάλων. 
Σε αυτήν διασώζονται αξιόλογα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς (κοσμικά, θρησκευτικά, παραδοσιακοί οικισμοί, αρχαιολογικοί χώροι) καθώς επίσης δραστηριοποιούνται πολιτιστικοί σύλλογοι και σωματεία με έντονη πνευματική, καλλιτεχνική και παραγωγική δραστηριότητα. 

Η υιοθέτηση στρατηγικών και πολιτικών προώθησης του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης των Τρικάλων διαμέσου της «έξυπνης» αξιοποίησης των γεωχωρικών τεχνολογιών από τους τοπικούς φορείς, έχει ως αποτέλεσμα την ενδυνάμωση της εξωστρέφειας της εικόνας της πόλης και την ενίσχυση της ελκυστικότητάς της, με απώτερο στόχο τον οικονομικό της δυναμισμό.

Η δημιουργία ενός συλλογικού οργάνου από φορείς που δραστηριοποιούνται στην πόλη των Τρικάλων που ως στόχο έχουν την ανάδειξη, τη διαφύλαξη και τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος της περιοχής, θα επέφερε πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την τοπική κοινωνία, όσο για τους εμπλεκόμενους φορείς και για τους επισκέπτες της περιοχής. Η αξιοποίηση γεωχωρικών τεχνολογιών όπως η παραγωγή ψηφιακού εποπτικού υλικού για παράδειγμα φυλλάδια, ψηφιακοί χάρτες δομημένα μέσω ενός πολιτιστικού διαδικτυακού ΓΣΠ (cultural - web GIS) θα συμβάλλει σημαντικά στη διάσωση, στην ανάδειξη και στην προβολή όχι μόνο της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης των Τρικάλων αλλά και των δράσεων των πολιτιστικών φορέων της περιοχής.

Η αξιοποίηση της προτεινόμενης μεθοδολογίας από τους εμπλεκόμενους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή θα αναδείξουν το συγκριτικό πλεονέκτημα του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης των Τρικάλων, κάνοντάς την περισσότερο ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες πόλεις της ίδιας δυναμικής.

1. Εισαγωγή
Η πολιτιστική κληρονομιά συνίσταται σε κάθε υλικό ή άυλο πολιτιστικό αγαθό ή πολιτιστική ιδέα ανεκτίμητης αξίας από ιστορικής, εθνολογικής, καλλιτεχνικής και
επιστημονικής άποψης, που έχει κληρονομηθεί ή δημιουργηθεί από μια γενεά και διαφυλάσσεται προσεχτικά προκειμένου να μεταβιβαστεί σε αρίστη κατάσταση σε μεταγενέστερες γενεές (UNESCO World Heritage Centre, 2017· UNESCO Intangible Cultural Heritage, 2017· Πετράκης, 2012). Όταν γίνεται σωστή χρήση και αξιοποίηση των πολιτιστικών αγαθών και των ιδεών με σκοπό τη διαφύλαξη και τη μετάβαση σε επόμενες γενεές, τότε γίνεται λόγος για πολιτιστικό απόθεμα (Πετράκης, 2012). Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα πόλεων με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά είναι η πόλη των Τρικάλων. Σ’ αυτήν δραστηριοποιούνται φορείς και σύλλογοι, εκφραστές του τοπικού πολιτισμού, οι οποίοι στο πέρασμα των χρόνων αναζητούν νέους τρόπους διαφύλαξης και μεταβίβασης του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης στις επόμενες γενεές.

Η αξιοποίηση των παραπάνω προϋποθέτει τη διαδικασία σχεδιασμού Marketing ενός τόπου, προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες των αγορών στόχων στις οποίες απευθύνεται. Το Marketing ενός τόπου θεωρείται πετυχημένο όταν ικανοποιούνται δύο παράμετροι. Αρχικά όταν οι επιχειρήσεις και οι κάτοικοι είναι ευχαριστημένοι από την κατανάλωση των αγαθών και των υπηρεσιών που ο τόπος τους προσφέρει και δεύτερον όταν οι προσδοκίες των επισκεπτών και των επενδυτών, ικανοποιούνται στο βαθμό που τα αγαθά και οι υπηρεσίες που τους παρέχει ο τόπος, είναι αυτά που επιθυμούν να λάβουν (Kloter κ.ά., 1995).

Στόχος του άρθρου είναι η συνεισφορά των γεωχωρικών τεχνολογιών στο σχέδιο Marketing των Τρικάλων, μιας πόλης ιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονομιάς και πολιτιστικού αποθέματος. Η προτεινόμενη μεθοδολογία αρχικά περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της ταυτότητας της πόλης. Αυτή προϋποθέτει τον ορισμό της εικόνας της πόλης, η οποία καθορίζεται με την ενεργή συμμετοχή τόσο των κατοίκων, των επισκεπτών, των τουριστών όσο και των δρώντων και των φορέων της πόλης. Ο ορισμός της εικόνας της πόλης είναι μία σύνθετη διαδικασία, ωστόσο μπορεί να καθοριστεί με διαφόρους τρόπους όπως για παράδειγμα ανάλυση ερωτηματολογίων και αξιοποιώντας το «εργαλείο» της διαβούλευσης, σύμφωνα με το οποίο θα βελτιωθεί η εικόνα της πόλης και θα αξιοποιηθεί δημιουργικά το πολιτιστικό της απόθεμα. 
Σημαντική είναι η συμβολή των κατάλληλων γεωχωρικών τεχνολογιών (Ruoss, Alfare, Vallone και Richard, 2013), (Conolly και Lake, 2006) που περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας πλήρους δομημένης πολιτιστικής - τουριστικής ιστοσελίδας με κύριο δομικό στοιχείο ένα πολιτιστικό - διαδικτυακό cultural - web Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (^n)/Geographical Information System (GIS), ψηφιακούς χάρτες (ιστορικούς, πολιτιστικούς, τουριστικούς, με περιπατητικές διαδρομές). Η επικαιροποίηση, ο συντονισμός, η εποπτεία και η διαχείριση της ιστοσελίδας θα πραγματοποιείται από εξειδικευμένο προσωπικό και από ένα συλλογικό όργανο φορέων της πόλης (εκπρόσωποι ΟΤΑ, Εφορεία Αρχαιοτήτων, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις/ΜΚΟ, εκπρόσωποι πολιτιστικών συλλόγων).

Μ’ αυτόν τον τρόπο θα συμβάλλουν στην ανάδειξη και την προβολή του πολιτιστικού πλούτου της πόλης των Τρικάλων, στην ενίσχυση του οικονομικού της δυναμισμού, κάνοντάς την ανταγωνιστική σε σύγκριση με άλλες πόλεις ιδίου μεγέθους (Pecqueur, 2013). Η ενδυνάμωση των παραπάνω χαρακτηριστικών θα συμβάλλει καθοριστικά στον στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης των Τρικάλων.

2. Η ταυτότητα των Τρικάλων· πολιτιστικό απόθεμα και ανθρώπινο δυναμικό
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είναι αναγνωρισμένα τόσο από τους ντόπιους κατοίκους όσο και από τους νέους και τους τουρίστες, προσδίδουν ταυτότητα στην πόλη. Το πολιτιστικό περιβάλλον και η ιστορική κληρονομιά είναι από τους βασικούς παράγοντες ελκυστικότητας για έναν τόπο ή για μία πόλη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα από τη διεθνή και την ελληνική εμπειρία υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον αστικό τουρισμό και κατ’ επέκταση με τον βιώσιμο τουρισμό (Κοκκώσης και Τσάρτας, 2001). Ο βιώσιμος τουρισμός αποτελεί μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και είναι σχεδιασμένος για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στους τόπους υποδοχής και για την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στους επισκέπτες (Δέφνερ και Καραχάλης, 2010).

Αναζητώντας την ταυτότητα της πόλης των Τρικάλων και δίδοντας τον ορισμό του αγαθού στην πόλη, ξεκινάει η διαδικασία ένταξης της πόλης στο παραγωγικό σύστημα, προσδιορίζοντας τα συστατικά και τον χαρακτήρα του εν λόγου αγαθού. Προκειμένου μία πόλη να αναπτυχθεί και να γίνει ανταγωνιστική σε σύγκριση με πόλεις του ιδίου μεγέθους θα πρέπει η εικόνα της να είναι ελκυστική και οι υπηρεσίες που προσφέρει να εξασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη (Choi, Ritchie, Papandrea, και Bennett, 2010). Η εικόνα της πόλης είναι διαμορφωμένη από την εντύπωση που έχουν οι κάτοικοι για την πόλη ή την περιοχή (Hall, 1998). Η εικόνα της πόλης επίσης είναι συνδυασμός πολλών χαρακτηριστικών όπως κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, ιστορικών και πολιτιστικών.

Η πόλη των Τρικάλων διαθέτει πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα καθώς σ’ αυτήν διασώζονται 50 αξιόλογα κηρυγμένα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς (Εικόνα 1) [κοσμικά και θρησκευτικά μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί και αρχαιολογικοί χώροι] (Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού - Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων, 2017) καθώς και μνημεία που δεν έχουν κηρυχθεί ακόμη. Τα υπάρχοντα αρχοντικά, παραδοσιακά και νεοκλασικά κτίρια της πόλης των Τρικάλων αποτελούν τεκμήριο της πολιτιστικής της κληρονομιάς.

Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας από τον τουρκικό ζυγό το 1881, ο μηχανικός Μένανδρος Ποτέσσαρος, κάνει σπουδαίες προσπάθειες να αναπλάσει ολόκληρη την πόλη δημιουργώντας ένα αξιόλογο ρυμοτομικό και πολεοδομικό σχέδιο το οποίο και αποτέλεσε την καρδιά της σημερινής πόλης. Έτσι, στα νέα οικοδομικά τετράγωνα που δημιουργούνται, χτίζονται ενδιαφέροντα αρχοντικά και κατοικίες, παραδοσιακής, εκλεκτικιστικής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, τα οποία ανήκαν κυρίως σε εύπορους Τρικαλινούς κατοίκους. Η πλειοψηφία των οποίων προέρχονταν από χώρες του εξωτερικού, όπως Ρουμανία, Αμερική, Αίγυπτο και Κωνσταντινούπολη. Ακόμη και σήμερα, πολλά από αυτά διατηρούν την αίγλη τους, μιας και είχαν κατασκευαστεί με άρτια τεχνική.

Ταυτόσημη με την πολιτισμική φυσιογνωμία των Τρικάλων είναι επίσης η συνοικία του Βαρουσίου. Γενικώς Βαρόσι ή Βαρούσι σημαίνει συνοικία, στην οποία ήταν εγκατεστημένοι χριστιανοί σε τουρκοκρατούμενες πόλεις. Πρόκειται για παραδοσιακό οικισμό που διασώζεται με πλήρη πολεοδομικό ιστό και κυρίως διώροφα σπίτια ενδιαφέρουσας λαϊκής βορειοελλαδικής αρχιτεκτονικής. Σπουδαίοι πρωτομάστορες και τεχνίτες κατασκεύασαν κτίρια με μεράκι και καλαισθησία. Η συνοικία διαθέτει χαρακτηριστικό δίκτυο στενών, ελισσόμενων δρόμων με καλντερίμια καθώς και αρχοντικά, παραδοσιακά κτίρια και πολυάριθμες εκκλησίες που αντικατοπτρίζουν την οικονομική και πολιτιστική άνθιση του 18ου και 19ου αιώνα, ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Το Βαρούσι έχει κηρυχθεί ως «παραδοσιακό τμήμα της πόλης» με το Π.Δ. 28-2-79 (ΦΕΚ 201 Δ/1979) ενώ σε παλαιότερη μελέτη του 1987 προτάθηκε σε 55 κτίσματα από αυτά ο χαρακτηρισμός τους ως διατηρητέα. Ωστόσο, για το σύνολο των κτισμάτων αυτών δεν προχώρησε η κήρυξή τους.

Το βυζαντινό κάστρο της πόλης κατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού πάνω στην Ακρόπολη της αρχαίας Τρίκκης κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. Ανακατασκευάστηκε αργότερα από τους Οθωμανούς οι οποίοι τον 17ο αιώνα τοποθέτησαν ένα τεράστιο ρολόι πάνω σε πύργο ενώ αυτό αντικαταστάθηκε το 1936. Το κάστρο των Τρικάλων είναι επισκέψιμο και φιλοξενεί το υπαίθριο θέατρο του Δήμου Τρικκαίων όπου λαμβάνουν χώρα διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης, το αρχαιότερο και σημαντικότερο της Ελλάδας κατά τον Στράβωνα πιθανολογείται ότι βρίσκεται κάτω από τη συνοικία του Βαρουσίου. Στην νότια απόληξη του παραδοσιακού οικισμού του Βαρουσίου διασώζονται μέρος καταλοίπων της αρχαίας Τρίκκης, η οποία αποτέλεσε σημαντική πόλη της θεσσαλικής τετραρχίας της Εστιαιώτιδας, εκτεινόταν ανάμεσα στον ποταμό Ληθαίο που ακόμη και σήμερα διασχίζει τη σύγχρονη ομώνυμη πόλη, και στο λόφο «Κάστρο» όπου πιθανότατα βρισκόταν η αρχαία ακρόπολη. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν σταδιακά στο χώρο σε όμορα, ιδιωτικά οικόπεδα από το 1902 ως το 1992 είχαν σωστικό χαρακτήρα και έφεραν στο φως τρία κτίρια πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων, δημόσιο κτίριο των ελληνιστικών χρόνων και μία εκκλησία πρωτοχριστιανικής περιόδου (Οδυσσεύς - Κόμβος Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ΛΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, 2017). Σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα της αρχαίας πόλης καλύπτεται από την ομώνυμη σύγχρονη πόλη, καθώς η κατοίκηση σε αυτή υπήρξε αδιάλειπτη έως τις μέρες μας.

Το τέμενος του Οσμάν Σάχ ή Κουρσούμ τζαμί (μολυβδοσκέπαστο τζαμί) χτισμένο πιθανόν το 1567/68, βρίσκεται ανατολικά του κέντρου της πόλης των Τρικάλων και είναι το μόνο σωζόμενο από τα πολλά οθωμανικά τζαμιά που υπήρχαν κάποτε στην πόλη. Επίσης είναι ένα από τα 79 τζαμιά και το μοναδικό που σώζεται σε ελληνικό έδαφος και ανήκει στον ονομαστό αρχιτέκτονα του 16ου αιώνα Σινάν (Koca mimar Sinan). Ανατολικά του τεμένους σώζεται ο τουρμπές (μαυσωλείο) στο οποίο ετάφη ο Οσμάν Σάχ, ενώ στα δυτικά του τεμένους αποκαλύφθηκε πρόσφατα οθωμανικό χαμάμ το οποίο συνδέονταν άμεσα με τη θρησκευτική τελετουργία των μουσουλμάνων (Οδυσσεύς - Κόμβος Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού· Μαντζανά, 2017). Σήμερα φιλοξενεί διάφορες αρχαιολογικές εκθέσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων, θεματικές εκθέσεις του Δήμου Τρικκαίων καθώς και άλλων συλλόγων και φορέων.

Ο Μύλος Ματσόπουλου αποτελεί αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής όπως αυτή διαμορφώθηκε τον περασμένο αιώνα στον ελλαδικό χώρο. Βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης των Τρικάλων και κτίστηκε το 1884 από τους αδελφούς Αγαθοκλή. Είναι ο πρώτος κυλινδρόμυλος που χτίστηκε στην Ελλάδα και ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Πρόκειται για ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα 3.500 τ.μ., στο κέντρο μιας έκτασης 90 στρ., με τον κεντρικό νερόμυλο να πλαισιώνεται περιμετρικά από τα βοηθητικά προκτίσματα, δημιουργώντας στο εσωτερικό του κλειστό περίβολο. Όλα τα κτίρια του συγκροτήματος είναι λιθόκτιστα και στεγασμένα με ξύλινες κεραμοσκεπές, ενώ στις λιθοδομές τους γίνεται ευρεία χρήση πλίνθων σε ποικίλους συνδυασμούς. Έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο με την υπ' αρ. ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1083/25197/11-4-1995 (ΦΕΚ 497 Β/1995). Ο μύλος αυτός σήμερα αποτελεί για την ελληνική πραγματικότητα ένα παραδοσιακό μνημείο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής.

Το κτίριο του παλαιού εργοστασίου (παγοποιείο - ψυγεία) Κλιάφα, χρονολογείται από το 1926. Εκεί στεγάζεται από το 2003 το Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Κλιάφα που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία και δαπάνη της βιομηχανίας αναψυκτικών Κλιάφα.

Με το πέρασμα των χρόνων ο πολιτισμός και η παράδοση αποτέλεσαν το εφαλτήριο για την ανασυγκρότηση των κοινωνιών. Μέσα από τα κοινωνικά σύνολα αναδύθηκαν ομάδες ανθρώπων που στόχο έχουν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την ιστορία ενός τόπου, δημιουργώντας τους πολιτιστικούς φορείς. Στα Τρίκαλα δραστηριοποιούνται πολιτιστικοί σύλλογοι και σωματεία με έντονη πνευματική, καλλιτεχνική και παραγωγική δραστηριότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα φορέων (ΟΤΑ, Εφορεία Αρχαιοτήτων) και εκφραστών του τοπικού πολιτισμού αποτελούν οι πολιτιστικοί σύλλογοι καθώς είναι πάνω από 50 αυτοί που δραστηριοποιούνται στην πόλη των Τρικάλων. Ανάμεσά τους ΜΚΟ, Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες/ΑΜΚΕ και χαρακτηριστικά παραδείγματα συλλόγων και φορέων με ενεργή δράση όπως ο Φιλολογικός Ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων, η Δημοτική Βιβλιοθήκη, καθώς και τα Τμήματα Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων και της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων.

Εικόνα 1: Ενδεικτικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης των Τρικάλων (Δήμος Τρικκαίων 2017· Μωυσιάδης 2014).

3. Μεθοδολογική προσέγγιση
Ο προσδιορισμός της εικόνας της πόλης διαμορφώνεται από την εντύπωση που έχουν οι κάτοικοι για την πόλη ή την περιοχή που διαβιούν και είναι συνδυασμός πολλών χαρακτηριστικών όπως κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, ιστορικών και πολιτιστικών. Αποτελεί το βασικό στοιχείο για τον προσδιορισμό της ταυτότητας της πόλης. Η ταυτότητα της πόλης είναι η βασική αρχή του προσδιορισμού του Marketing - Branding του τόπου. Εφόσον καθοριστεί η ταυτότητα της πόλης, οι επόμενες ενέργειες περιλαμβάνουν την υιοθέτηση των υπαρχουσών και την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων που σκοπό έχουν την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξή της καθώς και την τουριστική ελκυστικότητάς της.

Στα Τρίκαλα δραστηριοποιούνται φορείς και σύλλογοι με αξιόλογο έργο και συμβάλλουν στη διάσωση και διάδοση της τοπικής ιστορίας και του τοπικού πολιτισμού. Μεταξύ άλλων αξίζουν να αναφερθούν οι δράσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων, του Δήμου Τρικκαίων, της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων, του Κέντρου Έρευνας και Πολιτισμού «Κλιάφα», του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων.

Για την προβολή των μνημείων της πόλης η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων διοργανώνει εκπαιδευτικές, ενημερωτικές, επιστημονικές και πολιτιστικές δράσεις, περιοδικές εκθέσεις σε χώρους αρμοδιότητας της Εφορείας και σε χώρους που παραχωρούνται από φορείς της πόλης. Η υπηρεσία σε συνεργασία με τον δήμο και τους πολιτιστικούς φορείς της πόλης, στην προσπάθεια της για την γενικότερη προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, οργανώνει ποικίλες δράσεις: εκδηλώσεις για την ημέρα πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διεθνή ημέρα μουσείων, τη διοργάνωση ξεναγήσεων στα μνημεία της πόλης και πολιτιστικές εκδηλώσεις σε μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, για παράδειγμα η αυγουστιάτικη πανσέληνος. Επίσης, έχει εκδόσει ενημερωτικά φυλλάδια για μνημεία της πόλης καθώς και έντυπα που συνοδεύουν εκπαιδευτικά προγράμματα. Τέλος, ιδιαιτέρως σημαντική είναι η δράση που πραγματοποιεί με τις περιοδικές αρχαιολογικές εκθέσεις καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς στο Κουρσούμ τζαμί (Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων, 2017).

Η Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων αν και στις αρμοδιότητες της εμπίπτουν δράσεις που αφορούν όλη την Περιφερειακή Ενότητα, αξίζουν να αναφερθούν οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει κατά τους καλοκαιρινούς μήνες στον Μύλο Ματσόπουλου και στο Φρούριο Τρικάλων, καθώς επίσης και τα Τσιτσάνεια.
Στο Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού Κλιάφα σήμερα λειτουργεί μουσείο και πολυχώρος που στόχο έχει την προβολή και τη μελέτη της τοπικής ιστορίας των τελευταίων 150 χρόνων. Ο πολυχώρος διαθέτει αίθουσα τοπικής ιστορίας, αίθουσα εταιρίας Κλιάφα, παραδοσιακό τυπογραφείο, παλαιό μηχανοστάσιο και φαρμακείο, έκθεση συσκευασίας αεριούχων ποτών, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και παραδοσιακό καφενείο (Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού «Κλιάφα», 2017). Στις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στις εγκαταστάσεις του μουσείου περιλαμβάνονται αφηγήσεις παραμυθιών, παρουσιάσεις βιβλίων, συνέδρια - ημερίδες και σχολικές εκδρομές για προβολή της τοπικής ιστορίας των Τρικάλων.
Ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων δραστηριοποιείται τα τελευταία 40 χρόνια στην πόλη των Τρικάλων ως ένα τα πιο ενεργά πολιτιστικά σωματεία της χώρας μας. Μέσα από τις εκδόσεις του Φ.Ι.ΛΟ.Σ., οι οποίες προσπαθούν για την επιστημονική και αισθητική αρτιότητα, αναδεικνύονται η τοπική ιστορία και η λαογραφία, τα μνημεία και ο πολιτισμός, αλλά επίσης και τεκμηριωμένες θέσεις για τα εθνικά μας θέματα. Το φιλολογικό σωματείο εκδίδει το ετήσιο περιοδικό «Τρικαλινά» και τη σειρά αυτοτελών εκδόσεων «Κείμενα και Μελέτες» από το 1981 και το 1987 αντιστοίχως. Ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην έκδοση επιστημονικών συγγραμμάτων, διότι αυτά λειτουργούν διαχρονικά υπέρ της ενημέρωσης και της πνευματικής καλλιέργειας των φίλων της έρευνας και της ανάγνωσης. Μέσω αυτών προβάλλεται η περιοχή των Τρικάλων στον χώρο των επιστημών και της λογοτεχνίας. Οι εκδόσεις του Φ.Ι.ΛΟ.Σ. και η διοργάνωση Συμποσίων Τρικαλινών Σπουδών συμβάλλουν στην επιστημονική και αισθητική αρτιότητα, αναδεικνύουν την τοπική ιστορία και τη λαογραφία, τα μνημεία και τον πολιτισμό της πόλης (Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων, 2017).

Ο Δήμος Τρικκαίων αξιοποιώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις και θέλοντας να βελτιώσει την εικόνα της πόλης με απώτερο σκοπό την τουριστική και πολιτιστική ανάπτυξη, υλοποιεί δράσεις αλλά και με άλλες δομές του δήμου όπως η e-Trikala, η Ομάδα Εθελοντών, το Μουσείο Τσιτσάνη αλλά και το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων. Πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους υπό την αιγίδα του Τμήματος Πολιτισμού του δήμου όπως θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις κουκλοθέατρου, μαθήματα ζωγραφικής, κέντρο ηχογράφησης για νέους δημιουργούς, συναυλίες, χορωδιακά φεστιβάλ, φεστιβάλ φιλαρμονικών. Αυτά πραγματοποιούνται σε σύγχρονους χώρους εκδηλώσεων, αλλά και σε μνημεία και ιστορικά κτίρια όπως η Δωροθέα Σχολή, το κτίριο του Ιδρύματος Μακρή, η Κεντρική Γέφυρα, το Κουρσούμ τζαμί, το Μουσείο Τσιτσάνη, ο Μύλος Ματσόπουλου. Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Τρικάλων του Τμήματος Πολιτισμού του δήμου μέσω του Δικτύου Ελληνικών Βιβλιοθηκών, διοργανώνει τα τελευταία χρόνια την «Καλοκαιρινή Εκστρατεία Ανάγνωσης και Δημιουργικότητας, καθώς και θεματικές παρουσιάσεις και εργαστήρια για την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και του πολιτισμού. Η e-Trikala σε συνεργασία με τον Δήμο Τρικκαίων διοργανώνει τα θεματικά πάρκα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων (Μύλος των Ξωτικών, 2017) καθώς και συμβάλλει υποστηρικτικά σε ποικίλες δράσεις του δήμου.

Η νέα ιστοσελίδα του Δήμου Τρικκαίων αποτελεί μια πλήρως δομημένη ιστοσελίδα πληροφόρησης όχι μόνον για του δημότες αλλά και για τους επισκέπτες και τουρίστες αυτής. Σ’ αυτήν περιλαμβάνεται περιγραφικό και φωτογραφικό υλικό για τα μνημεία της πόλης, καθώς και ένας χάρτης αναφοράς που για κάθε ένα από αυτά γίνεται παραπομπή σε ξεχωριστές ιστοσελίδες με περισσότερες πληροφορίες. Επίσης περιλαμβάνεται ημερολόγιο θεματικών και πολιτιστικών εκδηλώσεων που πραγματοποιούν διάφοροι φορείς της πόλης. Αξίζει να σημειωθεί η ίδρυση και η λειτουργία του Infopoint που λειτουργεί σε κεντρικό σημείο της πόλης και παρέχει στους επισκέπτες πληροφοριακό τουριστικό υλικό, όπως χάρτες, φυλλάδια με περιπατητικές διαδρομές και διαδρομές ποδηλατών και κάθε είδους φυλλάδιο περιοδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων που γίνονται στην πόλη. Επίσης, ο επισκέπτης ή ο τουρίστας έχει τη δυνατότητα από τις εγκαταστάσεις του Infopoint να ενοικιάσει ποδήλατο και να κάνει μια βόλτα στα μνημεία της πόλης και στα λοιπά αξιοθέατά της (Δήμος Τρικκαίων, 2015). Μια πρόσφατη επίσης καινοτομική δράση του δήμου είναι η χρήση των beacons που έχουν τοποθετηθεί σε μνημεία της πόλης, όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να «επικοινωνήσει» διαδραστικά με το σημείο ενδιαφέροντος μέσω του smartphone ή του tablet και να δει σχετικές πληροφορίες.

Η Ομάδα Εθελοντών του Δήμου Τρικκαίων μεταξύ άλλων σχεδιάζει και συνεισφέρει μέσω των πλούσιων δράσεών της, ενεργά στην τουριστική προβολή της πόλης. Υλοποιεί δράσεις όπως είναι τα «ανοιχτά μουσεία» στην πόλη και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας οργανώνει σεμινάρια δημιουργικών περιηγήσεων, με απώτερο σκοπό την ξενάγηση των τουριστών και επισκεπτών στην πόλη (Ομάδα Εθελοντών Δήμου Τρικκαίων, 2017· Σχολή Διά Βίου Μάθησης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 2017).

Μία ολοκληρωμένη μεθοδολογική προσέγγιση προτείνεται μέσω αυτής της εργασίας (Σχήμα 1). Στα κύρια χαρακτηριστικά της μεθοδολογίας περιλαμβάνονται η πολιτιστική κληρονομιά, το πολιτιστικό απόθεμα, το ανθρώπινο δυναμικό, οι σύλλογοι και οι φορείς. Αυτοί παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον σχεδιασμό ενός στρατηγικού σχεδίου Marketing - Branding των Τρικάλων. Η συνεισφορά τους είναι ιδιαίτερα σημαντική στην αναζήτηση της εικόνας της πόλης με απώτερο σκοπό τον καθορισμό της ταυτότητάς της. Ο ορισμός της εικόνας της πόλης είναι μία σύνθετη διαδικασία. Καθορίζεται με διαφόρους τρόπους όπως για παράδειγμα η χρήση μεθόδων ανάλυσης ερωτηματολογίων και αξιοποιώντας τη διαδικασία της διαβούλευσης σύμφωνα με την οποία βελτιώνεται η εικόνα της πόλης και αξιοποιείται δημιουργικά το πολιτιστικό της απόθεμα. Δίδοντας ταυτότητα στην πόλη των Τρικάλων και λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις όχι μόνο των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών, των τουριστών και των διοικούντων της πόλης, οι προτεινόμενες δράσεις βασίζονται στον ορισμό της ταυτότητας.

Οι δράσεις που υλοποιούνται από τους τοπικούς φορείς των Τρικάλων όπως αναλύθηκαν και παραπάνω χαρακτηρίζονται κυρίως από τη θεματική τους διάσταση. Οι προτεινόμενες γεωχωρικές τεχνολογικές δράσεις βασίζονται στη δημιουργία μιας αυτόνομης ιστοσελίδας πολιτισμού και τουρισμού στην οποία η κύρια δομή της είναι ένα διαδικτυακό Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών/ΓΣΠ (Web GIS).

Το διαδικτυακό/Web GIS θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί την εξέλιξη του Internet GIS, του διαμοιραζόμενου/distributed GIS και της βασικής μορφής του GIS που αποτελείται από τα μηχανικά μέρη, το λογισμικό, τα δεδομένα και τους χρήστες. Το διαδικτυακό GIS χρησιμοποιεί τεχνολογίες web για την επικοινωνία μεταξύ των βασικών μερών του συστήματος GIS. Σκοπός του είναι η αποθήκευση, η απεικόνιση, η διαχείριση και η ανάλυση γεωχωρικών δεομένων. Η απλούστερη αρχιτεκτονική ενός Web GIS περιλαμβάνει τουλάχιστον έναν client (πελάτη) και έναν server (διακομιστή). Ο client είναι μια εφαρμογή desktop ή ένας web browser που επιτρέπει στους χρήστες να επικοινωνούν με τον server και ο server είναι μία εφαρμογή web server (Fu και Sun, 2010). Μία ακόμη βασική διαφορά είναι ότι το Web GIS δομείται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε ο χρήστης να μην χρειάζεται να διαθέτει εξειδικευμένες γνώσεις GIS και να χρησιμοποιείται ευέλικτα από κάθε έναν που ενδιαφέρεται για πολιτιστικούς ή τουριστικούς σκοπούς, μέσω του προσωπικού του ηλεκτρονικού υπολογιστή είτε μέσω εφαρμογών σε άλλες συσκευές (smart phones, tablets κ.λπ.).


Εικόνα 1: Η βασική δομή ενός Web GIS (Law 2014).

Η κύρια δομή ενός GIS βασίζεται στη χωρική και στην περιγραφική πληροφορία. Η χωρική πληροφορία αφορά δεδομένα σε διανυσματική μορφή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα για τουριστικούς και πολιτιστικούς σκοπούς αποτελούν οι ιστορικοί και οι σύγχρονοι χάρτες, τα παλαιά και νέα σχέδια, τα χαρακτηριστικά σημεία ενδιαφέροντος, τα όρια παραδοσιακών οικισμών, οι περιπατητικές πολιτιστικές διαδρομές, οι ποδηλατικές διαδρομές. Στην ψηφιδωτή μορφή της χωρικής πληροφορίας περιλαμβάνονται οι αεροφωτογραφίες, οι δορυφορικές εικόνες, το παλαιό και πρόσφατο φωτογραφικό υλικό και οι τρισδιάστατες αναπαραστάσεις. Τα χωρικά και περιγραφικά χαρακτηριστικά είναι άμεσα συνδεδεμένα, ενώ διάφορα χωρικά ερωτήματα και χωρικές αναλυτικές διαδικασίες εκτελούνται μέσω της βάσης γεωχωρικών δεδομένων. Για παράδειγμα ο χρήστης μπορεί να επιλέξει το σημείο ενδιαφέροντος ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, μεμονωμένα η συνδυαστικά (έτος κτήσης, παλαιότητα, είδος μνημείου, νέα χρήση γης). 
Για κάθε χωρικό ερώτημα που θέτει ο χρήστης στο Web GIS είναι διαθέσιμος ο αντίστοιχος πολιτιστικός - τουριστικός χάρτης σε ψηφιακή μορφή.
Συγκεκριμένα η ιστοσελίδα περιλαμβάνει τα εξής χαρακτηριστικά:
Δημιουργία αυτόνομης ιστορικής - πολιτιστικής - τουριστικής ιστοσελίδας.
Το πρότυπο (template) της ιστοσελίδας έχει χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε ιστορική - πολιτιστική μορφή.
Η βασική δομή της ιστοσελίδας είναι το διαδικτυακό ΓΣΠ/Web GIS.
Το βασικό γεωχωρικό υπόβαθρο είναι εναλλαγή μεταξύ μωσαϊκού δορυφορικών εικόνων, χάρτη και αξονομετρικών απεικονίσεων.
Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του Web GIS περιλαμβάνουν τον τίτλο του χάρτη, τον σκοπό και τη χρήση του χάρτη, τον πίνακα περιεχομένων (υπόμνημα) των βασικών οντοτήτων του χάρτη (μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, οικισμοί, διαδρομές κ.λπ.), κριτήρια αναζήτησης και εντοπισμού σημείων ενδιαφέροντος με παρουσίαση στον χάρτη (υποβολή χωρικών ερωτημάτων), το ημερολόγιο θεματικών εκδηλώσεων, το σύστημα εγγραφής χρηστών - μελών, την επικοινωνία, τις χρονολογικές περιόδους ιστορίας των Τρικάλων, ιστορικό και φωτογραφικό υλικό για την πόλη των Τρικάλων.
Για κάθε μνημείο υπάρχει χωρική αναφορά στο Web GIS με ιστορικό και φωτογραφικό υλικό, χρήσιμες πληροφορίες για τη δυνατότητα επισκεψιμότητας του μνημείου (την ημέρα ή τη νύχτα), ψηφιακό φυλλάδιο και ψηφιακό χάρτη με αναφορά στο συγκεκριμένο μνημείο και δυνατότητα εικονικής περιήγησης στο μνημείο.
Δυναμική παραγωγή ψηφιακών χαρτών ανάλογα με τα χωρικά ερωτήματα που τίθενται.
Ημερολόγιο θεματικών εκδηλώσεων των μελών (φορέων και συλλόγων) με χωρική αναφορά στο Web GIS.
Σύστημα εγγραφής χρηστών (κάτοικοι - επισκέπτες - τουρίστες) για λήψη ενημερωτικών πληροφοριακών δελτίων και άλλου χρήσιμου υλικού.
Σύστημα εγγραφής μελών (φορέων και συλλόγων) για καταχώρηση πληροφοριών (προφίλ φορέα - συλλόγου, δράσεις, εκδηλώσεις).
Σύστημα εγγραφής του εξειδικευμένου προσωπικού για έλεγχο, ενημέρωση, επικαιροποίηση και επεξεργασία του Web GIS.
Εκδήλωση ενδιαφέροντος των χρηστών για ξενάγηση ή περιηγήσεις στα μνημεία της πόλης.
Δυνατότητα ανάγνωσης του Web GIS μέσω κατάλληλης εφαρμογής (application) με τη χρήση smart phones και tablets.

Στις παραπάνω γεωχωρικές τεχνολογικές δράσεις μπορούν να ενσωματωθούν οι υφιστάμενες τεχνολογικές και θεματικές δράσεις, όπως αναφέρθηκαν στην αρχή του κεφαλαίου για την περαιτέρω βελτίωση του Web GIS. Αυτό δείχνει τη δυναμικότητα της προτεινόμενης μεθοδολογίας καθώς μπορεί να ενσωματωθεί οποιαδήποτε τύπου υπάρχουσα και νέα πληροφορία στο Web GIS.

Η ίδρυση ενός συλλογικού οργάνου με φορείς - συλλόγους (δικτύωση φορέων) της πόλης σε συνδυασμό με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό είναι αναγκαία για την επικαιροποίηση, τον συντονισμό, την εποπτεία και τη διαχείριση της ιστοσελίδας. Οι φορείς του συλλογικού οργάνου απαρτίζονται από εκπροσώπους ΟΤΑ, Εφορεία Αρχαιοτήτων, ΜΚΟ, ΑΜΚΕ και εκπροσώπους πολιτιστικών συλλόγων, ενώ το επιστημονικό προσωπικό αποτελείται από διάφορες ειδικότητες ανάμεσά τους τοπογράφοι, πληροφορικοί, ιστορικοί, αρχαιολόγοι και ξεναγοί. Η αναγκαιότητα σύστασης του συλλογικού οργάνου από φορείς της πόλης έγκειται στο γεγονός της διαχείρισης της ιστοσελίδας αλλά και στην αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης των Τρικάλων. Το συλλογικό όργανο που προτείνεται θα έχει νομική υπόσταση όπως για παράδειγμα μπορεί να είναι μία Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση/Κοιν.Σ.Επ. ή μία ΑΜΚΕ ή μία ΜΚΟ. Πρωταρχικός στόχος του συλλογικού οργάνου θα είναι η αξιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης των Τρικάλων μέσα από συντονισμένες δράσεις και ενέργειες, καθώς και προτεινόμενα πακέτα για την τουριστική προβολή της πόλης όχι μόνο στους τουρίστες και στους επισκέπτες αλλά και στους κατοίκους.

Η ύπαρξη του συλλογικού οργάνου συμβάλλει στην πραγματοποίηση συντονισμένων κινήσεων για την προβολή του έργου των πολιτιστικών φορέων και την ενίσχυση της τουριστικής προβολής της πόλης. Με αυτόν τον τρόπο προβάλλονται οι δράσεις των φορέων συνολικά και τους δίνεται η δυνατότητα να προβαίνουν και σε συλλογικές θεματικές εκδηλώσεις. Η ορθολογική αξιοποίηση της πολιτιστικής - τουριστικής ιστοσελίδας από το προτεινόμενο συλλογικό όργανο θα δώσει στους φορείς - συλλόγους τη δυνατότητα να προβάλλουν το αξιόλογο έργο τους και να αναλάβουν πρωταρχικό ρόλο στη διάδοση και διάσωση της τοπικής ιστορίας και του τοπικού πολιτισμού. Παρόλη την ανομοιομορφία που υπάρχει μεταξύ των φορέων που απαρτίζουν το προτεινόμενο συντονιστικό όργανο, η κοινή αρχή που τους διέπει είναι η συλλογικότητα. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που προσδίδει η συλλογικότητα στην προτεινόμενη μεθοδολογία είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με τις έως τώρα μεμονωμένες δράσεις συλλόγων και φορέων στην ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος των Τρικάλων.

Σχήμα 1: Το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο.

4. Συμπεράσματα - Προτάσεις
Η ταυτότητα ενός τόπου καθορίζεται από την υλική και άυλη πολιτισμική κληρονομιά αλλά και από τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές δραστηριότητες των ανθρώπων που διαβιούν σε μία τοπική κοινωνία. Ο ορισμός της ταυτότητας ενός τόπου αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του Marketing - Branding του τόπου. Η πόλη των Τρικάλων επιλέχθηκε ως μια πόλη με ιδιαίτερη φυσιογνωμία, καθώς διαθέτει αξιόλογα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, φορείς και συλλόγους, εκφραστές του τοπικού πολιτισμού, οι οποίοι στο πέρασμα των χρόνων αναζητούν νέους τρόπους διαφύλαξης και μεταβίβασης του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης στις επόμενες γενεές. Τοπικοί φορείς όπως για παράδειγμα ο Δήμος Τρικκαίων, η Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων έχουν προβεί σε δράσεις για την ανάδειξη της πολιτιστικής φυσιογνωμίας της πόλης. Ιδιαίτερα ο Δήμος Τρικκαίων αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες και υλοποιεί διάφορες θεματικές δράσεις κυρίως για πολιτιστικούς και τουριστικούς σκοπούς.

Με την εργασία αυτή προτείνεται μία μεθοδολογική προσέγγιση αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος μέσω γεωχωρικών τεχνολογιών, όπως η δημιουργία μιας αυτόνομης πολιτιστικής - τουριστικής ιστοσελίδας με κύριο χαρακτηριστικό ένα διαδικτυακό ΓΣΠ. Σ’ αυτό περιλαμβάνονται ιστορικοί και σύγχρονοι χάρτες, παλαιά και νέα σχέδια, χαρακτηριστικά σημεία ενδιαφέροντος, όρια παραδοσιακών οικισμών, περιπατητικές πολιτιστικές διαδρομές, ποδηλατικές διαδρομές. Μέσω χωρικών ερωτημάτων αναζητούνται ιδιαίτερα σημεία ενδιαφέροντος ενώ ταυτόχρονα παράγονται δυναμικοί ψηφιακοί χάρτες των σημείων αυτών. Η δυναμικότητα του συστήματος αυτού έγκειται στο γεγονός ότι πληροφορίες από υπάρχουσες δράσεις καθώς και νέες μπορούν να ενσωματωθούν στο Web GIS. Η επικαιροποίηση, ο συντονισμός, η εποπτεία και η διαχείριση της ιστοσελίδας θα πραγματοποιείται από εξειδικευμένο προσωπικό και από ένα συλλογικό όργανο φορέων της πόλης.

Η αξιοποίηση της προτεινόμενης μεθοδολογίας από τους εμπλεκόμενους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή θα αναδείξουν το συγκριτικό πλεονέκτημα του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης των Τρικάλων, προσελκύοντας περισσότερους τουρίστες και επισκέπτες. Με τον τρόπο αυτόν η πόλη θα γίνει περισσότερο ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες πόλεις της ίδιας δυναμικής, ενώ η ενδυνάμωση των παραπάνω χαρακτηριστικών θα συμβάλλει καθοριστικά στον στρατηγικό σχεδιασμό της πόλης.

Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση
  • Δέφνερ, Α. και Καραχάλης, Ν. (επ.) (2012) Marketing και Branding Τόπου: Η Διεθνής και η Ελληνική Πραγματικότητα, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
  • Δέφνερ, Α. και Καραχάλης, Ν. (2010) Marketing του Τόπου (Place Marketing), Πανεπιστημικές Παραδόσεις, Βόλος: Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφεριακής Ανάπτυξης. Δήμος Τρικκαίων (2017) Ιστοσελίδα του Δήμου Τρικκαίων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.trikalacity.gr [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Δήμος Τρικκαίων (2017) Beacons - Διαδραστική Πληροφόρηση [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://trikalacity.gr/beacons [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Δήμος Τρικκαίων (2015) Στρατηγικός Σχεδιασμός Επιχειρησιακού Προγράμματος 2014 - 2019 [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://trikalacity.gr/wp-content/uploads/2016/03/stratigikos-sxediasmos.pdf [πρόσβαση 7 Φεβρουαρίου 2017].
  • Δημοτική Βιβλιοθήκη Τρικάλων (2017) Δημοτική Βιβλιοθήκη Τρικάλων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: https://librarytrikala.wordpress.com [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017]. e-Trikala (2017) e-Trikala [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.e-trikala.gr [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων (2017) Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.yppo.gr/1/g1540.jsp?obj_id=98133 [πρόσβαση 7 Φεβρουαρίου 2017].
  • Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού «Κλιάφα» (2017) Κέντρο Έρευνας και Πολιτισμού «Κλιάφα» [διαδίκτυο
  • (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.kliafa.gr/el/content/politistiko-kentro [πρόσβαση Φεβρουαρίου 2017].
  • Κοκκώσης, Χ. και Τσάρτας, Π. (2001) Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη και Περιβάλλον, Αθήνα: Κριτική.
  • Μύλος των Ξωτικών (2017) Μύλος των Ξωτικών [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.milosxotikon.gr [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Οδυσσεύς - Κόμβος Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ΛΔ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (2017) Ασκληπιείο Τρικάλων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2611 [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Οδυσσεύς - Κόμβος Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μαντζανά, Κ. (2017) Οθωμανικό Τέμενος Οσμάν Σαχ (Κουρσούμ Τζαμί) [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=5585 [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Ομάδα Εθελοντών Δήμου Τρικκαίων (2017) Ομάδα Εθελοντών Δήμου Τρικκαίων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://ethelontes.trikalacity.gr [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Πετράκης, Π.Ε. (2012) Brand Value, Η Διαχείριση ως Αναπτυξιακό Εργαλείο, Αθήνα: Προγράμματα Συμπληρωματικής Εκπαίδευσης: Πολιτιστικός Τουρισμός, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
  • Σχολή Διά Βίου Μάθησης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2017) Πρόγραμμα Ταχύρρυθμης Εκπαίδευσης Οδηγών Δημιουργικών Περιηγήσεων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://learning.uth.gr/%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B3%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CE%B1%CF%87%CF%8D%CF%81%CF%81%CF%85%CE%B8%CE%BC%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82-%CE%BF/  [πρόσβαση 5 Φεβρουαρίου 2017].
  • Τλούπας, Τ., Κλιάφα, Μ. και Τσαπάλα - Βαρδούλη Φ. (1988) Στο Βαρούσι, Αθήνα: Γνώση.
  • Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού - Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων (2017) Διαρκής Κατάλογος των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων της Ελλάδος [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://listedmonuments.culture.gr [πρόσβαση 2 Φεβρουαρίου 2017].
  • Φιλολογικός Ιστορικός Λογοτεχνικός Σύνδεσμος (Φ.Ι.ΛΟ.Σ.) Τρικάλων (2017) Φ.Ι.ΛΟ.Σ. Τρικάλων [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: https://filostrikalon.gr [πρόσβαση 7 Φεβρουαρίου 2017].
  • Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως (1995) Αριθμός 497, Τεύχος Β, «Χαρακτηρισμός του κτιριακού συγκροτήματος «Μύλος Ματσόπουλου» με τα βοηθητικά κτίσματα τον μανδρότοιχο και τον περιβάλλοντα χώρο στα όρια της ιδιοκτησίας, στα Τρίκαλα, ως ιστορικού μνημείου», Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο.
  • Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως (1979) Αριθμός 201, Τεύχος Δ, «Περί χαρακτηρισμού ως παραδοσιακού τμήματος της πόλεως Τρικάλων και καθορισμού ειδικών όρων και περιορισμών δομήσεως και οικοπέδων αυτού», Αθήνα: Εθνικό Τυπογραφείο.

Ξενόγλωσση
  • Choi, S.A., Ritchie, W.B., Papandrea, F. και Bennett, J. (2010) ‘Economic Valuation of Cultural Heritage Sites: A Choice Modeling Approach’, Tourism Management, 31, σελ. 213 - 220.
  • Conolly, J. και Lake, M. (2006) Geographical Information Systems in Archaeology (Cambridge Manuals in Archaeology), Cambridge: Cambridge University Press.
  • Fu, P. και Sun, J. (2010) Web GIS: principles and applications, ESRI Press.
  • Hall, T. (1998) Urban Geography, New York: Routledge.
  • Kotler, P., Asplund, C., Rein, L. και Haider, H.D. (1999) Marketing Places Europe, Prentice Hall.
  • Law, D. (2014) ‘Portal for ArcGIS 101’, ArcUser, Winter 2014, σελ. 42 - 49.
  • Pecqueur, B. (2013) ‘Territorial Development. A New Approach to Development Processes for the Economies οf the Developing Countries’, InterThesis, 10 (2), σελ. 8 - 32.
  • Ruoss, E., Alfare, L., Vallone, R. και Richard, L. (2013) ‘GIS as Tool for Cultural Heritage Management’, στο Ruoss, E., και Alfare, L. (επ.) Sustainable Tourism as Driving Force for Cultural Heritage Sites Development. Planning, Managing and Monitoring Cultural Heritage Sites in South East Europe, CNR IGAG.
  • UNESCO Intangible Cultural Heritage (2017) Text of the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://www.unesco.org/culture/ich/en/convention [πρόσβαση 2 Φεβρουαρίου 2017].
  • UNESCO World Heritage Centre (2017) Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [διαδίκτυο (online)]. Διαθέσιμο στο: http://whc.unesco.org/en/conventiontext [πρόσβαση 2 Φεβρουαρίου 2017].
*Δεύτερο Πανελλήνιο Συνέδριο Marketing & Branding Τόπου, Λάρισα 31 Μαρτίου-2 Απριλίου 2017

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.