ΑΕΙ στον ιστό της πόλης, κοντά στο Παιδί και στην Κοινωνία.Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο (ΠΕΝ)

#ΕΛΕΝΗ Ν. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, 

Αρχιτέκτων-Μηχανικός ΕΜΠ, M.Sc. Περιφερειακής Ανάπτυξης, Δρ Πολεοδομίας (PhD, PPhD), τ. Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων

Εικ. 1 Άποψη του Πρότυπου Εθνικού  Νηπιοτροφείου. Πηγή: ΠΕΝ

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στην περιοχή της Καλλιθέας, στο οικοδομικό τετράγωνο Κρέμου, Φορνέζη, Λυκούργου και Φιλαρέτου και σε έκταση έξι στρεμμάτων στεγάζεται το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο (ΠΕΝ). Αποτελεί φυσική όαση δροσιάς και αγάπης που αγκαλιάζει τα παιδιά και τους χαρίζει ξανά τη στοργή, το χαμόγελο και την ελπίδα [Montessori α,β].

Το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο  (Π.Ε.Ν.) στην Καλλιθέα είναι Φιλανθρωπικό Ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ΝΠΙΔ, εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικής Πρόνοιας. Δημιουργήθηκε το 1912 από την Αικατερίνη Λασκαρίδου [Χαρίτος] ως Εθνικό Ορφανοτροφείο Θυμάτων Πολέμου παρέχοντας παράλληλα και φιλανθρωπικό έργο, με την προσφορά  φιλοξενίας στα παιδιά που έζησαν την φρίκη των πολέμων του 1897, του 1912,του 1922, του 1940 και του εμφυλίου.  Επίσης διένεμε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.

Ήδη το 1912 εξυπηρετούσε την πρακτική άσκηση των Παιδονόμων και Νηπιαγωγών του Ανώτερου Παρθεναγωγείου, που ιδρύθηκε το ίδιο έτος.

Το 1973 κατέστη  αμιγώς ίδρυμα γιατί μέχρι τότε ήταν σωματείο. Το 1978 λόγω του ότι δεν υπήρχαν πλέον, από ετών, ορφανά πολέμου, διεύρυνε το σκοπό του ώστε να περιθάλπει γενικότερα ανήλικα [Λασκαρίδου κ.ά. 1933] που έχρηζαν προστασίας (όπως ορφανά ή έχοντα πρόβλημα με το οικογενειακό τους περιβάλλον) και μετονομάστηκε Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο.

Φιλοξενεί στην «κλειστή προστασία» παιδιά ηλικίας 2,5 έως 5,5 ετών, κατόπιν εισαγγελικών εντολών, εξαιτίας παραμέλησης, εγκατάλειψης, κακοποίησης, ενδοοικογενειακής βίας, κ.ά., και παιδιά της ίδιας ηλικίας στην «ανοιχτή προστασία», λόγω οικονομικής αδυναμίας της οικογένειάς τους να μεριμνήσει για αυτά, με παροχή τροφής και ένδυσης. Ταυτόχρονα, λειτουργεί Παιδικός Σταθμός με στόχο την εξωστρέφεια και την κοινωνικοποίηση των παιδιών [Λασκαρίδου κ.ά. 1933] που φιλοξενεί με άλλα παιδιά που φοιτούν σε αυτόν. Παράλληλα, διατηρεί το θεσμό της εθελόντριας «φιλοξενούσας οικογένειας», η οποία φιλοξενεί τα παιδιά κατά το διάστημα των Γιορτών και των διακοπών καθώς και τα Σαββατοκύριακα, προσφέροντας αγάπη αλλά και το οικογενειακό υπόδειγμα που, στην  πλειονότητά τους, εκείνα έχουν στερηθεί [Jarvis ,Montessori α,β]. Το προσωπικό του Ιδρύματος το οποίο απασχολείται σε εικοσιτετράωρη (24ωρη) βάση ανέρχεται στα 34 άτομα, με πλήρη εξειδίκευση και μακρόχρονη εμπειρία στο αντικείμενό τους.

Επομένως, το Ιδρυμα έχει τρεις βαθμούς προστασίας:
H κλειστή προστασία είναι για τα παιδιά που φιλοξενούνται βάσει εισαγγελικής εντολής, η ανοικτή προστασία για τα παιδιά που έρχονται να σιτιστούν λόγω απορίας (και το βράδυ επιστρέφοντας σπίτι τους λαμβάνουν και το βραδινό φαγητό) και ο παιδικός σταθμός, ο οποίος λειτουργεί επί πληρωμή. Οι κοινές  καθημερινές ενασχολήσεις, συμβάλλουν  ιδιαίτερα  στην κοινωνικοποίηση των παιδιών [Χαρίτος].

Συνολικά με τον παιδικό σταθμό, τα πρωινά των εργάσιμων ημερών ακούγονται οι χαρούμενες φωνές 130 περίπου παιδιών. Παράλληλα, αναμένουν αιτήσεις γονέων που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα για  τα παιδιά τους και αιτούνται τη σίτισή τους στο φορέα.

Εικ. 2 ΠΕΝ –Ένας αιώνας και κάτι κοινωνικής προσφοράς. Πηγή: ΠΕΝ

Εικ. 3. Η είσοδος του Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου, σήμερα. Πηγή: ΠΕΝ

Εικ. 4.Χώροι παιγνιδιού και επαφής με τη φύση. Σύγχρονο και ευχάριστο κτιριακό δυναμικό. Πηγή: ΠΕΝ

Εικ. 5.Χώρος του Παιδικού Σταθμού. Δημιουργία, απασχόληση, κοινωνικοποίηση Πηγή: ΠΕΝ

2.ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ: Η ΙΔΡΥΤΡΙΑ ΤΟΥ ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟΥ

Εικ.6 Η Αικατερίνη Λασκαρίδου

 

7. Η ίδια σε προχωρημένη ηλικία στην
οικία της στην Καλλιθέα. Πηγή: ΠΕΝ

Η Αικατερίνη Λασκαρίδου (1842-1916) υπήρξε δασκάλα με πλούσια και εκτεταμένη  εκπαιδευτική και φιλανθρωπική δράση. Γεννήθηκε στη Βιέννη από τους Κωνσταντίνο Α. Χρηστομάνο, έμπορο και Μαρία Καζάσση, με καταγωγή και των δύο από το Μελένικο (στο βόρειο τμήμα της Αν. Μακεδονίας στην Ελλάδα, από το 1913  στη Ν. Βουλγαρία). Ηταν αδελφή του Καθηγητή και ιδρυτή  του Γενικού Χημείου, Αναστασίου Χρηστομάνου (1841-1906). Το 1859, σε ηλικία 17 ετών παντρεύτηκε τον Λάσκαρη Π. Λασκαρίδη, εύπορο έμπορο του Λονδίνου με καταγωγή απ’ την Τραπεζούντα, απόγονο του γένους των Λασκάρεων του Βυζαντίου και μαθητή του φιλοσόφου Θ. Καϊρη.

Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Βιέννης, πόλη που τη εποχή εκείνη διατηρούσε μεγάλη και ισχυρή ελληνική παροικία. Μετά τις σπουδές της επέστρεψε στην Ελλάδα. Εστρεψε την προσοχή της στις ελλείψεις της γυναικείας μόρφωσης. Το 1864 ίδρυσε στην Καλλιθέα το Ελληνικό Παρθεναγωγείο στο οποίο μορφώθηκαν χιλιάδες Ελληνίδες και εισήγαγε  στην Ελλάδα τη μέθοδο διδασκαλίας του Fröbel [1] [Λασκαρίδου Αικ.] που αναφερόταν στους  "κήπους των παιδιών", δηλαδή τα kindergarten [Jarvis]. Κατά τον πόλεμο του 1897 οργάνωσε δυο εργαστήρια άπορων γυναικών στις αίθουσες των Δημοτικών Θεάτρων Αθηνών και Πειραιά και αργότερα ίδρυσε το Διδασκαλείο νηπιαγωγών με πρότυπο παιδικό κήπο (Καλλιθέα), από όπου αποφοιτούν χιλιάδες γυναίκες νηπιαγωγοί και κατόπιν διδάσκουν στην ελεύθερη Ελλάδα και στον απανταχού ελληνισμό. Στη συνέχεια ίδρυσε τη Γυμναστική σχολή θηλέων, όπου οργανώθηκε για πρώτη φορά γυμναστική για γυναίκες  στην Ελλάδα, σύμφωνα με το σουηδικό σύστημα καθώς και δυο Λαϊκά νηπιαγωγεία στην Αθήνα και Πειραιά για τα άπορα  προσφυγόπουλα.

Το 1906 καθιέρωσε νυκτερινά μαθήματα χειροτεχνίας για δασκάλες. Τέλος το 1912 ίδρυσε το Ανώτερο Παρθεναγωγείο Αθηνών και το Εθνικό Νηπιοτροφείο, για την πρακτική εξάσκηση των παιδονόμων και νηπιαγωγών. Τιμήθηκε για την εξέχουσα φιλανθρωπική και παιδαγωγική της δράση, αλλά και την ευρύτερη  συμβολή της στον τόπο ως προς την οργάνωση και διάδοση Προσχολικής Αγωγής ,  με τον αργυρό Σταυρό του Σωτήρος. Συνέγραψε διάφορα συγγράμματα [Λασκαρίδου Αικ.], κυρίως παιδαγωγικής κατεύθυνσης («Το βιβλίο των μικρών μας», «Εικόνες του παιδικού βίου», «Φ. Φρόεμπελ», κ.ά. Το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών της Αικατερίνης Λασκαρίδου, αργότερα Ανωτάτη Σχολή Νηπιαγωγών Καλλιθέας, κρατική από το 1922, λειτούργησε στην Καλλιθέα  μέχρι το 1982, οπότε μεταφέρθηκε σε σύγχρονες εγκαταστάσεις στην Εκάλη.

Οι δύο θυγατέρες της, η Σοφία (1882-1965) και η Ειρήνη (1889-1958), επίσης διέπρεψαν, καλλιτεχνικά, επιστημονικά και φιλανθρωπικά.  Η Σοφία, καταξιωμένη ζωγράφος, υπήρξε η πρώτη σπουδάστρια της Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών (1903-1907). Εγινε δεκτή στη Σχολή Καλών Τεχνών κατόπιν προσωπικού της αιτήματος το 1901 στον Βασιλέα Γεώργιο Α’ , ο οποίος  ήταν και θαμώνας της οικίας των γονέων της. Η ίδια ήταν οπαδός του ιμπρεσσιονισμού (Impressionism)[2] απ’ τους πρωτοπόρους στην Ελλάδα. Συνέχισε τις σπουδές της στο Μόναχο. Εξέθεσε έργα της σε διάφορες εκθέσεις στην Ελλάδα και στον ευρωπαϊκό χώρο, πολλά απ’ τα όποια βραβεύτηκαν. Το 1958 κυκλοφόρησε «Το ημερολόγιο της ζωής μου».

Η Ειρήνη, μετά τις σπουδές της και την απόκτηση εμπειρίας της σε 48 τυφλολογικά ιδρύματα της Ευρώπης, ίδρυσε και στέγασε στην έπαυλη της (1907) την πρώτη στην Ελλάδα Σχολή του Οίκου Τυφλών (Καλλιθέα)[3]. Κατάρτισε επίσης εκπαιδευτικό σύστημα και έγραψε τα πρώτα βιβλία για τυφλούς με τη μέθοδο Μπράιγ (Braille) στην ελληνική. Το 1938 συνέστησε τον «Σύλλογο φίλων των τυφλών», του οποίου διετέλεσε ισόβια πρόεδρος. Ήταν μέλος σε διοικήσεις πολλών σωματείων και αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε διεθνή συνέδρια και τυφλολογικές εκθέσεις του εξωτερικού. Χαρακτηριζόταν από  προοδευτική σκέψη, μεγάλη και πολυσχιδή μόρφωση, ευαισθησία στον πάσχοντα συνάνθρωπο και εργατικότητα. Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Έγραψε το πρώτο βιβλίο της «Πώς να μορφώνουμε ανθρώπους» και άλλες διατριβές με θέματα τυφλολογικά, παιδαγωγικά, κοινωνικά, τουριστικά, γλωσσολογικά (υποστήριζε τη δημοτική και την κατάργηση των τόνων και πνευμάτων) και διδακτικά μυθιστορήματα.

3. ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΙΣΤΟ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ

Πρακτικά, η δημιουργία της Καλλιθέας ταυτίστηκε με την ίδρυση της Εταιρίας Οικοδομικών Επιχειρήσεων, στις 14 Νοεμβρίου 1884, η οποία προέβη στην αγορά 900 στρεμμάτων στην περιοχή μεταξύ του πρώτου οικισμού του Σιδηροδρόμου Αθηνών –Πειραιώς και της Φαληρικής Ακτής. Η συνήθης καλλιέργεια της περιοχής ήταν κριθάρι για τα άλογα της Εταιρίας των Ιπποσιδηροδρόμων, δηλαδή των ιππήλατων τραμ της πρωτεύουσας που λειτούργησαν το 1882.  Η ευρύτερη περιοχή χαρακτηριζόταν από καλλιέργειες, όπως μποστάνια, ελαιώνες, αμπελώνες και κτήματα με οπωροφόρα δένδρα.

Το 1887 λειτούργησε αρχικά η γραμμή ατμήλατου τραμ Ακαδημίας-Καλλιθέας-Φαλήρων. Η γραμμή κατελάμβανε  στο συνολικό μήκος τον άξονα της μετέπειτα πόλης, από το βόρειο (Κουκάκι), μέχρι το νότιο (Τζιτζιφιές) άκρο αυτής. Επομένως ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη της Καλλιθέας συνδέθηκε με τη λειτουργία του τραμ και γενικά του κυκλοφοριακού άξονα της λεωφόρου Θησέως  [Δήμος Καλλιθέας]. 

Η επίσημη ίδρυση της Καλλιθέας ως οικισμού του Δήμου Αθηναίων  χρονολογείται το 1884, με Βασιλικό Διάταγμα της 31^ης Δεκεμβρίου, όπως αυτό δημοσιεύθηκε  στο Φύλλο αρ. 3 της 12^ης Ιανουαρίου 1885 της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Ο οικισμός συγκαταλέγεται στις πρώτες επιδιώξεις οργανωμένης και νόμιμης επέκτασης του σχεδίου πόλης της Αθήνας, η οποία είχε αρχίσει από ετών να αναπτύσσεται πέρα από το «τρίγωνο» από σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Schaubert .

«Νέαι Αθήναι»  ήταν η πρώτη ονομασία του οικισμού, σύντομα όμως ονομάστηκε Καλλιθέα, λόγω της ευχάριστης θέας που διέθετε (προς την Ακρόπολη ή άλλους αρχαιολογικούς τόπους της περιοχής, ή προς πηγές και αγροτικές εκτάσεις)  η σχεδόν ανοικοδόμητη τότε περιοχή. Η ισχύουσα ονομασία «Καλλιθέα» αποδίδεται στον Ευθύμιο Κεχαγιά υποδιοικητή της Εθνικής Τράπεζας και πρόεδρο της Οικοδομικής Εταιρίας, είτε στον πρώτο οικιστή της δικηγόρο Γεώργιο Φιλάρετο, ή στον  ιστορικό και πανεπιστημιακό Γεώργιο Κρέμο, από τους πρώτους κατοίκους της [Δήμος Καλλιθέας].

Για το νέο προάστιο εγκρίθηκε ρυμοτομικό σχέδιο που ακολουθούσε τις αρχές του ιπποδάμειου συστήματος. Είχαν προβλεφθεί τέσσερις μεγάλες δεντροφυτεμένες λεωφόροι να περιβάλουν τον οικισμό, ενώ δύο άλλες μεγάλες κεντρικές οδοί τέμνονταν μεταξύ τους στο κέντρο του.

Στο βασικό αυτό σχέδιο και με δυτικό όριο τη νέα κοίτη του Ιλισού, στα σημερινά όρια των δήμων Καλλιθέας και Μοσχάτου, η πόλη επεκτάθηκε προς βορρά μέχρι το Λόφο Σικελίας και το Κουκάκι, προς νότο μέχρι τη θάλασσα και ανατολικά μέχρι τη Λεωφόρο Συγγρού. Επήλθε τροποποίηση του αρχικού σχεδίου πολλές φορές, το οποίο εφαρμόστηκε τελικά μόνο σε μικρό τμήμα του. Ως προς τις πλατείες, στην αρχική τους θέση σύμφωνα με το σχέδιο παρέμειναν η σημερινή πλατεία Κύπρου και η κεντρική πλατεία Δαβάκη. Στον κεντρικό άξονα ανατολής-δύσης  του οικισμού του οικισμού κυριαρχούσε η σημερινή Σιβιτανίδου – Δαβάκη από τον σταθμό Καλλιθέας (που κατασκευάστηκε πολύ αργότερα, το 1928) προς τη Λεωφόρο Συγγρού. Κεντρικός άξονας βορρά-νότου ήταν η  τότε προταθείσα τότε  νέα λεωφόρος (Θησέως) στη σημερινή της θέση[Δήμος Καλλιθέας].

Μέχρι το 1895 σημειώθηκε υποτυπώδης ανάπτυξη της περιοχής. Παρά τη συμφωνία για την κατασκευή  του αμαξοστασίου, τα σχέδια της  Οικοδομικής Εταιρίας για την ανέγερση κατοικιών δεν εφαρμόστηκαν. Οι δύο πρώτες κατοικίες παρέμειναν ημιτελείς. Ωστόσο αγοράστηκαν και υλοποιήθηκαν η μία από τον πολιτικό Γεώργιο Φιλάρετο και η άλλη από τον έμπορο Λάσκαρι Λασκαρίδη. Πέριξ των κτισμάτων αυτών δημιουργήθηκε σταδιακά ο οικισμός, ο οποίος κατόπιν της κατασκευής του αμαξοστάσιου αριθμούσε, πλέον, το 1895, 150 κατοίκους περίπου[Δήμος Καλλιθέας].

Ο Δήμος Καλλιθέας έχει ανακαινίσει την πατρική οικία της Σοφίας Λασκαρίδου που από το 1920 κατοικούσε η ίδια, γωνία Φιλαρέτου και Λασκαρίδου[4] , διατηρητέο έργο που σχεδίασε (1887) ο Τσίλλερ (1837-1923) και από τα ελάχιστα διατηρητέα της περιοχής που ανακαινίστηκαν. Η  ανακαίνιση της ιστορικής κατοικίας της ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου και η μετατροπή της το 2001 στην ομώνυμη  δημοτική πινακοθήκη είναι  σημαντική πρωτοβουλία για τον Δήμο Καλλιθέας και για την Αθήνα.

Το 1895 η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 1896 αγόρασε από την Οικοδομική Εταιρεία μεγάλη έκταση γης για τη δημιουργία του Σκοπευτηρίου. Η έκταση αυτή ήταν 80.000 τετραγωνικούς πήχεις και ευρισκόταν στο μέρος όπου είχε σχεδιαστεί αρχικά ο μεγάλος κήπος της Καλλιθέας. Το κτίριο του Ολυμπιακού Σκοπευτηρίου ολοκληρώθηκε το 1896 με δαπάνη του Γεωργίου Αβέρωφ, σε σχέδια του αρχιτέκτονα -και δεινού σκοπευτή- Αναστασίου Μεταξά. Το Σκοπευτήριο στέγασε αργότερα σχολεία, Δημοτικό και Γυμνάσιο, ενώ στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής (1941-1944) μετατράπηκε σε φυλακές, που διατηρήθηκαν και μεταπολεμικά. Τελικά μετά την κατεδάφισή τους το 1966 αντικαταστάθηκαν από το σημερινό σχολικό συγκρότημα του Αγίου Νικολάου[Δήμος Καλλιθέας].

Η αύξηση του πληθυσμού της Καλλιθέας συνεχιζόταν πολλαπλασιαστικά. Έως τις αρχές του 20^ου αιώνα (1900) αριθμούσε 500 κατοίκους και το 1907 1.300 κατοίκους. Το 1909 η ανώνυμη μετοχική εταιρία «Εταιρία Οικοδομικών Επιχειρήσεων» ανοικοδόμησε πενήντα διώροφες λίθινες μονοκατοικίες στην περιοχή Χαροκόπου (επί της οδού Ρήγα Φεραίου), ορισμένες από τις οποίες διατηρούνται μέχρι σήμερα[Δήμος Καλλιθέας].  

H Καλλιθέα κατά τη δεκαετία του 1930 χαρακτηριζόταν από έντονη κοινωνική ζωή, η οποία την κατέστησε σταδιακά τόπο εγκατάστασης σημαντικού αριθμού διανοουμένων και καλλιτεχνών. 

Μεταξύ 1919-1920 σημειώθηκε το πρώτο ρεύμα προσφύγων που προήλθαν από τα παράλια του Καυκάσου, το Βατούμ και το Σοχούμ. Περιελάμβανε Ποντίους που ακολούθησαν το ρωσικό στρατό στην αποχώρησή του από τον τουρκοκρατούμενο Πόντο και το Καρς και Ποντίους της νότιας Ρωσίας, ταλαιπωρημένους από τον εμφύλιο που μαινόταν εκεί μετά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917. Οι πρώτοι εγκαταστάθηκαν στο χώρο του ήδη εγκαταλελειμμένου  Ολυμπιακού Σκοπευτηρίου.

Aπό το 1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, ύστερα από τη Μικρασιατική Καταστροφή,  όταν μεγάλο μέρος του ποντιακού πληθυσμού κατέφυγε στις παράλιες πόλεις με σκοπό να αποβιβαστεί σε πλοία για την Ελλάδα. Η προσφυγική ροή συνεχίστηκε αμείωτη μέχρι το 1924, οπότε αποχώρησαν και οι τελευταίοι Έλληνες Πόντιοι, με τη συμφωνία για ανταλλαγή των πληθυσμών, όπως προέβλεπε η συνθήκη της Λωζάνης (1923).

To 1928 από τους περίπου 30000  κατοίκους της Καλλιθέας, το 52% ήταν πρόσφυγες [ΕΛΣΤΑΤ, Δήμος Καλλιθέας].

Η      μεγάλη πληθυσμιακή αύξηση, που ήταν απόρροια της Μικρασιατικής  καταστροφής  και του προσφυγικού κύματος οδήγησε  στη διοικητική αναδιάρθρωση της περιοχής με τη συγκρότηση σειράς αυτόνομων κοινοτήτων, μετά την απόσπασή τους από τους Δήμους Αθηναίων και Πειραιώς. Με Προεδρικό Διάταγμα[5] της 16^ης Φεβρουαρίου 1925 (ΦΕΚ 27.2.1925), η Καλλιθέα αποσπάστηκε από τον Δήμο Αθηναίων και κατέστη Κοινότητα [Δήμος Καλλιθέας].

Με Προεδρικό Διάταγμα της 7^ης  Μαΐου 1933 η Καλλιθέα αναβαθμίστηκε από Κοινότητα σε Δήμο. Στις Δημοτικές εκλογές του Απριλίου 1934 πρώτος Δήμαρχος Καλλιθέας εξελέγη ο  ιατρός μαιευτήρας-γυναικολόγος  Ιωάννης Αραπάκης, με μεγάλη μάλιστα πλειοψηφία [Δήμος Καλλιθέας].

Σήμερα, με πυκνότητα πληθυσμού 21.192 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, η Καλλιθέα αποτελεί τον πιο πυκνοκατοικημένο δήμο της  Ελλάδας [ΕΛΣΤΑΤ 2012].

Μεταξύ άλλων, στην Καλλιθέα εδρεύουν σήμερα δύο  σημαντικά ΑΕΙ:

Η Χαροκόπειος Οικοκυρική και Επαγγελματική Σχολή Θηλέων μετατράπηκε σε δημόσιο ίδρυμα το 1931, ενώ τρία έτη αργότερα αναγνωρίστηκε ως Ανωτέρα Οικοκυρική Σχολή. Το 1937 επεκτάθηκε με την προσθήκη διετούς διδασκαλείου οικοκυρικής εκπαίδευσης. Το 1951 μετονομάστηκε σε Χαροκόπειο Ανώτατη Σχολή Οικιακής Οικονομίας με αποστολή την εκπαίδευση καθηγητριών στο αντικείμενο αυτό. Το 1982 επεκτάθηκε και στον τομέα της Διαιτολογίας.  Από το 1990 και εξής λειτουργεί ως Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) με την επωνυμία Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο[Δήμος Καλλιθέας].

Η Πάντειος Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών,  το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο, θεμελιώθηκε το 1927 και ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1931. Οι πρωταγωνιστές που συνδέθηκαν με τη πρωτοβουλία, την ίδρυση και τα πρώτα βήματα της Σχολής ήταν δύο: ο Κύπριος Γεώργιος Σ. Φραγκούδης (1869-1939), που σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι και κατόπιν της επιστροφής του στην Ελλάδα δημοσιογραφούσε και πολιτευόταν. Ο άλλος ήταν ο Αλέξανδρος Ι. Πάντος (1888-1930), που σπούδασε επίσης Νομικά στην Αθήνα και τη συνέχεια Πολιτικές Επιστήμες στο Παρίσι. Οι δύο ανωτέρω  παρακολούθησαν, σε διαφορετικές εποχές λόγω διαφοράς ηλικίας,  την «Ελευθέρα Σχολή Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων», η οποία ως ελεύθερο βήμα επιστημονικής γνώσης, έκφρασης και δημοκρατικού ιδεώδους, ασκούσε βαθύτατη επιρροή στη διανόηση της εποχής [Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Δήμος Καλλιθέας].

Αν και η πορείες των δύο δεν διασταυρώθηκαν, είχαν ένα κοινό όραμα: την ίδρυση στην Ελλάδα Σχολής Πολιτικών Επιστημών, όπως αυτή του Παρισιού. Ο Φραγκούδης, κατέστησε  αυτό έργο ζωής. Ο Πάντος έδωσε την οικονομική  δυνατότητα ολοκλήρωσης του οράματος, κληροδοτώντας σχεδόν τη συνολική περιουσία του για την ίδρυση στην Ελλάδα «Σχολής Πολιτικών Επιστημών» κατά το πρότυπο της «Ελευθέρας Σχολής Πολιτικών Επιστημών των Παρισίων» [Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Δήμος Καλλιθέας].

4. ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΘΝΙΚΟ ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟ

Εικ.8. Μέρος της κτιριακής υποδομής και του αύλειου χώρου του ΠΕΝ

Το φιλανθρωπικό έργο και η ιστορία του ιδρύματος χρονολογείται από το 1912, όταν με εισήγησή της η Αικατερίνη Λασκαρίδου, Πρόεδρος της Ένωσης Ελληνίδων, απευθύνθηκε προς τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο για χορήγηση ποσού ώστε να αγοραστεί το εν λόγω οικόπεδο με μονώροφες και διώροφες κατοικίες στην Καλλιθέα με σκοπό τη στέγαση ορφανοτροφείου.

Αγοράστηκε τμήμα του ανωτέρω οικοπέδου ιδιοκτησίας Δαμηλάτη Γουλιμή, πέντε χιλιάδων τεκτονικών πήχεων μετά μονώροφων και διώροφων μονοκατοικιών για να ιδρυθεί η πρώτη εστία υλοποίησης της χωροθέτησης και στέγασης ορφανοτροφείου στην Καλλιθέα [ΠΕΝ].

Τον Ιούλιο του 1918 η ραγδαία  αύξηση του αριθμού των παιδιών και των χήρων που  είχαν ανάγκη πρόνοιας και φροντίδας επέβαλαν τη δυνατότητα της επέκτασης του χώρου φιλοξενίας του Ορφανοτροφείου με έκταση ακόμη πέντε χιλιάδων τεκτονικών πήχεων, που ήταν οικοδομημένες λιθόκτιστες οικίες δωρεά του εφοπλιστή Λεωνίδα Εμπειρίκου. Τα φιλοξενηθέντα άτομα εκείνο το διάστημα στο ίδρυμα αριθμούσαν από 60 έως 70.

Τα επόμενα έτη, το ίδρυμα, με την ονομασία Εθνικό Ορφανοτροφείο Θυμάτων Πολέμου, πρόσφερε φιλοξενία και θαλπωρή σε παιδιά που βίωσαν τη φρίκη των πολέμων του 1912, της καταστροφής και της προσφυγικής ροής του 1922 αλλά και αργότερα, του πολέμου του '40 και του εμφύλιου.

Σε πρακτικά του Δ.Σ. του σωματείου αναγράφεται ότι οι αρχές βάσει των οποίων πρέπει να λειτουργεί το ορφανοτροφείο είναι αυτές που διατυπώθηκαν σε συνέδριο του 1924 στη Γενεύη: «Χαρούμενη παιδική ηλικία προετοιμάζει ευτυχισμένους και δημιουργικούς ανθρώπους» και ότι «Ο πολιτισμός μιας χώρας μετριέται με την προσπάθειά της για τη μητέρα και το παιδί» [ΠΕΝ]. 

Μεταξύ 1939-1952 δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία σχετικά με τη δραστηριότητα του Ορφανοτροφείου λόγω της εμπόλεμης κατάστασης που επικρατούσε τότε στην Ελλάδα. Η προσφορά του φορέα εξακολουθούσε να είναι μεγάλη.

Συνακόλουθα το 1961, απενεμήθη ο Σταυρός των Ταξιαρχών του Βασιλικού Τάγματος για τα 49 έτη συνεχούς και εξαίρετης προσφοράς του ιδρύματος στην κοινωνία [ΠΕΝ]. 

Στο χρονικό διάστημα 1969-1971 ανοικοδομήθηκε το ορφανοτροφείο με τη χορηγία του υπουργείου Υγείας - Πρόνοιας από τα κρατικά λαχεία, οπότε και οικοδομήθηκαν νέα κτίρια για την προστασία των παιδιών, ενώ το 1988 υλοποιήθηκε η αποϊδρυματοποίηση των ορφανών, έπειτα από μελέτες ειδικών επιστημόνων με τους οποίους το ίδρυμα συνεργάστηκε. Το επόμενο έτος, το 1989, εκκίνησε τη λειτουργία του στον χώρο και παιδικός σταθμός με σκοπό την ενοποίηση των παιδιών κλειστής προστασίας με αυτά του παιδικού σταθμού (ανοικτής προστασίας).

Στην έκταση του οικοδομικού τετραγώνου Κρέμου, Φορνέζη, Λυκούργου και Φιλαρέτου  των έξι στρεμμάτων, οικοδομήθηκαν κτίρια που συγκρότησαν τη νέα όψη του σημερινού ιδρύματος. Με εμβαδόν 3.500 τ.μ. αποτελούνται από πέντε περίπτερα, εστιατόριο, αναρρωτήριο, διώροφο κτίριο, μαγειρείο, αίθουσα συνεδριάσεων και γραφεία διοίκησης για τη φιλοξενία και τη διαπαιδαγώγηση παιδιών κλειστής προστασίας που είναι απροστάτευτα και στερούμενα οικογενειακής φροντίδας.

Λειτουργεί σύστημα όπου κάθε σπιτάκι διαθέτει τρεις χώρους, το ένα είναι " η γνώση" με τα τραπεζάκια, το άλλο είναι  "η δημιουργία" με διάφορα αντικείμενα όπως κουζινικά, μπακάλικο, κ.λπ. και το τρίτο "η  χαλάρωση", για ψυχοκινητικά όπως χορός κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο, αλλάζουν χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας που αυτό θεωρείται πολύ καλό [Μιχαλινού,  Νανοπούλου].

 Ο χώρος που κοιμούνται τα παιδιά είναι ενιαίος αλλά με  διαχωριστικά. Είναι όλα πολύ μικρής  ηλικίας και με αυτόν τον τρόπο μπορεί κάποιος  εύκολα να τα εποπτεύσει.

Σε ευρύχωρες ηλιόλουστες αίθουσες λειτουργούν οργανωμένες γωνιές δημιουργικής απασχόλησης [Μιχαλινού,  Νανοπούλου]:

·         κουκλοθέατρο- κουκλόσπιτο

·         "μαγαζάκι"

·         οικοδομικά υλικά

·         "συνεργείο"

·         θεατρικού παιχνιδιού

·         βιβλιοθήκη

·         πειραμάτων - εξερεύνησης

·         χαλάρωσης και συζήτησης

·         εικαστικών

·         μουσικής

·         γραφής - ανάγνωσης & μαθηματικών, κ.ά.

Χώροι σωστά εξοπλισμένοι και διαμορφωμένοι με αισθητική που δημιουργεί θετικό παιδαγωγικό κλίμα στα παιδιά και τους δίνεται η ευκαιρία της δημιουργίας, της έκφρασης και της βίωσης του χώρου που τους αξίζει! [ΠΕΝ]. 

O Παιδικός σταθμός στεγάζεται σε μεγάλες μονοκατοικίες, με μεγάλη αυλή, διαμορφωμένη σε παιδική χαρά, όπου τα παιδιά παίζουν, κοινωνικοποιούνται και μαθαίνουν να σέβονται το περιβάλλον!

Στον αύλειο χώρο του, το ΠΕΝ έχει ανεγείρει ναϊδριο αφιερωμένο στον Άγιο Στυλιανό, προστάτη των παιδιών.

Το όμορφα διαρρυθμισμένο συγκρότημα αποτελείται από  λουτρά, κουζίνες, υπνοδωμάτια, παιδικούς σταθμούς με ξεχωριστές αίθουσες για εργασία, ξεκούραση, διασκέδαση κ.ά. που συγκροτούν ένα  ίδρυμα ιδιαίτερο. Παράλληλα, οι ανάγκες συντήρησης του κτιρίου είναι συνεχείς, όπως και οι δαπάνες για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών των παιδιών και των λειτουργικών εξόδων του νηπιοτροφείου.

Το προσωπικό πρέπει να έχει 3 βάρδιες, υπάρχουν βρεφοκόμοι, παιδαγωγοί, παιδοκόμοι, διοικητικό προσωπικό, κοινωνικοί λειτουργοί και παιδοψυχολόγοι. Μόνο το ΔΣ αποτελείται από άμισθους εθελοντές. Επιπλέον προσφέρουν και άνω των εκατό εθελοντές, οι περισσότεροι μόνιμοι, που έρχονται και ενισχύουν τη δουλειά και τη μόρφωση των παιδιών.

5.ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ  ΠΡΟΤΥΠΟY ΕΘΝΙΚΟY ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟY

Μετά από την Εισήγηση της Κας Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου, Καθηγήτριας Ισμήνης Κριάρη, η Σύγκλητος αυτού ενέκρινε την υπογραφή του «ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ - ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΘΝΙΚΟ ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟ (ΠΡΩΗΝ ΕΘΝΙΚΟΝ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΝ ΠΟΛΕΜΟΥ)».

Η θεσμοθέτηση της ανωτέρω συνεργασίας υπήρξε πρωτοβουλία της Παντειακής Κοινότητας και πάγιο αίτημα προς τις αξιότιμες Κυρίες Ι. Κριάρη και Ηρώ Ζερβάκη (Προέδρου του Π.Ε.Ν.) και οι οριστικές αποφάσεις αυτών και των Οργάνων τους  δίδουν στο κόσμο της Κοινότητας ιδιαίτερη χαρά [Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών].

Οι εκδηλώσεις της Ημέρας της υπογραφής της Συνεργασίας πραγματοποιήθηκαν στην Αίθουσα «Αριστοτέλης» του Κεντρικού Κτιρίου του Παντείου Πανεπιστημίου κατά τις μεσημβρινές ώρες της 10^ης Ιανουαρίου του 2018.   

Στην εκδήλωση μίλησαν η Πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου κα Ισμήνη Κριάρη και η Πρόεδρος του Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου κα Αργυρώ Ζερβάκη. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος της Παντειακής Κοινότητας «Για τα δικαιώματα των παιδιών» Καθηγητής κ.Χρίστος Λαδιάς [Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών].

Στην εκδήλωση συμμετείχαν η παιδική χορωδία του Π.Ε.Ν. και η Χορωδία του Παντείου Πανεπιστημίου.

6.Η  ΠΑΝΤΕΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ "Για τα δικαιώματα των παιδιών"  ΚΑΙ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟΥ

 «Δεν αποτελεί αστική εταιρεία μη κερδοσκοπική. Είναι Κοινότητα Προσώπων των οποίων οι σπουδές των πραγματοποιούνται ή πραγματοποιήθηκαν στο Πάντειο Πανεπιστήμιο που υπήρξε για αυτούς Λίκνο του Ανθρωπισμού.  

  Λειτουργεί με Δομή, εναλλασσόμενη Διοίκηση και Αρχές ως Δεξαμενή σκέψης και προβληματισμού, ομάδων ανθρώπων με διεπιστημονικό έργο και με ευγενικές επιθυμίες να προσφέρουν σε όλες τις δράσεις για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.

  Το έργο των Μελών της Κοινότητας επιτελείται με την αφιλοκερδή προσφορά των συμμετεχόντων  και με τη δωρεάν παροχή έργου στους αγωνιζόμενους υπέρ των δικαιωμάτων των παιδιών, κυρίως υπέρ εκείνων των οποίων  τα δικαιώματα των καταπατούνται ή στερούνται». http://panteiakikoinotitadp.blogspot.gr/,

Το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Παντείου Πανεπιστημίου και Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφίου (http://panteion.gr/index.php/el/) ως βασικά σημεία του συμπεριλαμβάνει τα εξής [Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών]:

 «…Το Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών (εφεξής καλούμενο: Πάντειον Πανεπιστήμιον), νομίμως εκπροσωπούμενο από την Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού καθηγήτρια κυρία Ισμήνη Κριάρη και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο» (πρώην Εθνικόν Ορφανοτροφείον Πολέμου,  (εφεξής καλούμενο: Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο), νομίμως εκπροσωπούμενο από την Πρόεδρο του Διοικητικού του Συμβουλίου κυρία Αργυρώ Ζερβάκη, εφεξής καλούμενα «Μέρη», συνομολογούν την παρούσα προγραμματική συνεργασία τους σε θέματα και αντικείμενα κοινών ενδιαφερόντων και σκοπών σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία και την αποστολή τους και συνάπτουν το παρόν Μνημόνιο Συνεργασίας. Στο πλαίσιο της προγραμματικής συνεργασίας των συμβαλλομένων φορέων προβλέπεται η ανάπτυξη δράσεων ιδίως στους παρακάτω τομείς:

Άρθρο 1.

Διοργάνωση συμποσίων και συνεδρίων, σεμιναρίων και εκπόνηση κοινών ερευνητικών προγραμμάτων πάνω σε θέματα κοινού ερευνητικού ενδιαφέροντος και των δύο Μερών, ενδεικτικά:

ENOTHTA A – Παιδική Προστασία

Η ιστορική διαδρομή της παιδικής προστασίας στην Ελλάδα

Συγκριτική καταγραφή των εθνικών πολιτικών για την παιδική προστασία στην Ευρώπη και διεθνώς - Μοντέλα παιδικής προστασίας

Η παιδική προστασία στην Ελλάδα σήμερα (νομικό πλαίσιο, θεσμικό πλαίσιο, φορείς παιδικής προστασίας, συνεργασία με την αυτοδιοίκηση α΄και β΄βαθμού)

Πρόληψη της ιδρυματοποίησης, κοινωνικοποίηση των παιδιών σε ίδρυμα, αποϊδρυματοποίηση

 Δικαιώματα του παιδιού – Δικαιώματα του παιδιού υπό προστασία

ΕΝΟΤΗΤΑ Β – Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο

Φροντίζοντας τα ορφανά των πολέμων: το κοινωνικό έργο της Αικατερίνης Λασκαρίδου και της Ένωσης των Ελληνίδων - Το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών και ο Πρότυπος Νηπιακός Κήπος (kindengarden)

Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο : 105 χρόνια φιλανθρωπικής δράσης και παιδικής προστασίας

Μαρτυρίες (οπτικοακουστική καταγραφή μαρτυριών)

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ – Οπτικοακουστικό υλικό

Δημιουργία παρουσίασης multimedia

Δημιουργία ντοκιμαντέρ

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ – Μουσείο Παιδικής Προστασίας

Σχεδιασμός, συγκέντρωση και αξιολόγηση του υλικού για τη δημιουργία του πρώτου Μουσείου Παιδικής Προστασίας στην Ελλάδα.

ΕΝΟΤΗΤΑ Β – Καταγραφή της παιδικής παραμέλησης, κακοποίησης και φτώχειας στους Δήμους του Νότιου Τομέα της Περιφέρειας Αττικής

Σύνδεση και συνεξέταση των στοιχείων από δημόσιες  αρχές, την αυτοδιοίκηση, κ.λπ.

Κοινωνική εργασία στο δρόμο

Εκπαίδευση εθελοντών – διασύνδεση εθελοντικών ομάδων στην πρόληψη της οικογενειακής αποσύνδεσης και στην οικογενειακή επανένταξη των παιδιών

Άρθρο 2.

Διοργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων, αναφορικά με τα προαναφερθέντα θέματα, ενδεικτικά: σε εργαζόμενους στον χώρο της παιδικής προστασίας (Υπηρεσίες Πρόνοιας της Αυτοδιοίκησης α΄και β΄ βαθμού, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, καθηγητές, δασκάλους, νηπιαγωγούς, βρεφονηπιοκόμους).

Σεμινάρια και θερινά σχολεία σε συνεργασία και με αλλοδαπά Πανεπιστήμια μέσω του προγράμματος Erasmus σε ποικίλους Τομείς (π.χ. σε θέματα προστασίας ατομικών δικαιωμάτων, διαπολιτισμικότητας, σεμινάρια σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, κ.λπ.

Άρθρο 3.

Φοιτητές του Παντείου Πανεπιστημίου είναι δυνατόν να κάνουν πρακτική άσκηση στο Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο.

Άρθρο 4.

Το Τμήμα ΜΜΕ και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου είναι δυνατόν να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και αρωγή κατά τις εκδηλώσεις, εκθέσεις και τη συντήρηση αρχειακού υλικού του Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου.                         

Άρθρο 5.

Το Πάντειον Πανεπιστήμιο είναι δυνατόν να προκηρύξει διδακτορικές διατριβές σχετικές με θέματα παιδικής προστασίας.

Το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο είναι δυνατόν να αναλάβει την έκδοση διδακτορικών διατριβών σχετικά με θέματα παιδικής προστασίας.

Άρθρο 6.

Οι όροι που περιγράφονται στα άρθρα 1-5 του παρόντος Μνημονίου αποτελούν απλώς και μόνο την παρούσα δήλωση προθέσεων των Μερών, και δεν θα έχουν νομικά δεσμευτική ισχύ ούτε θα συνεπάγονται κανένα άλλο δικαίωμα ή υποχρέωση.

Άρθρο 7.

Οι δαπάνες που τυχόν θα προκύψουν και θα αφορούν το συγκεκριμένο πλαίσιο συνεργασίας θα συζητούνται με τις αρμόδιες επιτροπές των δύο φορέων και θα βαρύνουν και τις δύο πλευρές, εκτός εάν εν τω μεταξύ αποφασιστεί άλλο τι.

Άρθρο 8.

Κάθε Μέρος δεσμεύεται να σεβαστεί την εμπιστευτικότητα αναφορικά με τις εμπιστευτικές πληροφορίες του άλλου Μέρους. Κάθε Μέρος υποχρεούται να θεωρήσει ως εμπιστευτική κάθε πληροφορία που ανήκει στο άλλο Μέρος και η οποία έχει χαρακτηριστεί εγγράφως ως εμπιστευτική, καθώς και να μην αποκαλύψει ή να μην επιτρέψει την αποκάλυψη της πληροφορίας αυτής σε τρίτο Μέρος, χωρίς τη γραπτή εξουσιοδότηση του κατόχου αυτής της εμπιστευτικής πληροφορίας…»

Οι Στόχοι του Ιδρύματος (Απόσπασμα)  [ΠΕΝ]      είναι:                                                                                              

«… Το Π.Ε.Ν. φιλοξενεί και διαπαιδαγωγεί αγόρια και κορίτσια προσχολικής ηλικίας 2 _1/2 έως 5 _1/2 ετών από όλη την Ελλάδα. Η προσπάθεια αυτή είναι επικεντρωμένη στο παιδί και τις συναισθηματικές του ανάγκες οι οποίες είναι ιδιαίτερα αυξημένες στην καθοριστική αυτή ηλικία. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, παρέχεται εξατομικευμένη φροντίδα, προσαρμοσμένη στην ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού και την οικογενειακή του κατάσταση. Τα παιδιά αυτά σήμερα είναι 38 και φιλοξενούνται όλο το 24ωρο. Στόχος μας είναι όχι μόνο η προστασία και η κάλυψη των βιοτικών αναγκών των παιδιών, αλλά κυρίως η διαπαιδαγώγησή τους και η στήριξη των ίδιων, ακόμη και των οικογενειών τους, έτσι ώστε φεύγοντας τα παιδιά να μπορούν να επιστρέψουν στις φυσικές τους οικογένειες εφόσον αυτό είναι δυνατό. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγουμε να μεταφερθούν τα παιδιά σε άλλο κλειστό χώρο φιλοξενίας.

    Στο χώρο του Π.Ε.Ν λειτουργεί παιδικός σταθμός που δημιουργήθηκε πριν από (22) είκοσι δύο χρόνια περίπου, με στόχο την κοινωνικοποίηση των παιδιών που φιλοξενούνταν σε καθημερινή βάση σε αυτόν και σήμερα παρακολουθούν ανάλογα με την ηλικία τους, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι έως τώρα αρκετά από τα παιδιά του Κλειστού τμήματος του Π.Ε.Ν για τα οποία δεν ήταν εφικτή η επανένταξή τους στο φυσικό οικογενειακό περιβάλλον, έχουν προωθηθεί σε Εθελόντριες Οικογένειες. Το πρόγραμμα αυτό έχει ξεκινήσει εδώ και 15 χρόνια  και συνεχίζει να πραγματοποιείται έως και σήμερα. Επίσης για ορισμένα παιδιά που οι γονείς τους για ένα χρονικό διάστημα αδυνατούν να τα φιλοξενήσουν τα Σαββατοκύριακα καθώς και τις περιόδους των εορτών και διακοπών, πραγματοποιείται ο θεσμός της εθελόντριας οικογένειας. Με βάση τα προαναφερθέντα, είναι φανερό ότι το Π.Ε.Ν δεν είναι μόνο ένα Κλειστό ίδρυμα που λειτουργεί προς μία κατεύθυνση, αντίθετα είναι πιο ευέλικτος χώρος που επιλέγει ποικίλες εναλλακτικές λύσεις ανάλογα με την περίσταση…»

7. ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Παρά τη μακρά ιστορία της και την τεράστια προσφορά της, τα προηγούμενα έτη η δομή  αυτή δεν ήταν, έως πρόσφατα, δημοφιλής στον ευρύ κοινό. Τα τελευταία έτη έχει προβληθεί και εξωτερικευθεί  περισσότερο κοινωνικά. Έχουν ξεκινήσει δραστηριότητες, εκδηλώσεις, και έχει καταστεί γνωστό. Εκτός από τα κρατικά όπως το «Μητέρα»,  ή τα Πανελλαδικής εμβέλειας τα οποία έχουν παραρτήματα όπως είναι η «Κιβωτός», τα «Παιδικά Χωριά SOS» και το «Χαμόγελο του Παιδιού», το εν λόγω παράγει σημαντικό έργο. Παίρνει παιδιά από όλη την Ελλάδα αλλά δεν έχει παράρτημα. Είναι όμως από τα παλιά ιστορικά ιδρύματα όπως η «Μέλισσα».

Πολλά συγχαρητήρια οφείλονται σε όλη την ομάδα του ΠΕΝ για το ευαίσθητο έργο που παρέχει αλλά και στους αφανείς ήρωες που συμβάλλουν στην επιβίωση αυτής της δομής. Ευχή μας όλα τα πονεμένα παιδιά της χώρας  κι όλου του κόσμου να έχουν  πάντα μια ζεστή αγκαλιά όπως αυτή του ΠΕΝ.

 Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο (ΠΕΝ),Φιλαρέτου & Κρέμου 128, 176 75, Καλλιθέα, Aθήνα, Τηλ: 210 9521728 - 210 9560735, Fax: 210 9521735

E-mail: info@pen-kallithea.gr http://www.pen-kallithea.gr/

«Και εμείς οι ίδιοι αισθανόμαστε πως αυτό που κάνουμε είναι σταγόνα στον ωκεανό. Αλλά ο ωκεανός θα ήταν μικρότερος αν έλειπε αυτή η σταγόνα.»

~Μητέρα Τερέζα~

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Έντυπα

Λασκαρίδου Αικ., (1885), Το Φροβελιανό Σύστημα Εν Ελλάδι, εκ του Τυπογραφείου Α. Κορομηλά και Κοραή, Αθήνεσιν.

Λασκαρίδου Ε., Λασκαρίδου Αικ., Εξαρχόπουλος Ν. Ι. (1933), Πως να μορφώσωμεν ανθρώπους, Εστία, Αθήνα.

Montessori M., (1980α), Πρακτικός οδηγός στη μέθοδο μου/ μετ. Έλλη Έμκε, Γλάρος, Αθήνα.

 

Montessori M., (1980β), Τι πρέπει να ξέρετε για το παιδί σας/ μετ. Έλλη Έμκε, Γλάρος, εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα.

 

Χαρίτος Χ. Γ., (1998), Το Ελληνικό Νηπιαγωγείο και οι ρίζες του, Συμβολή στην Ιστορία της Προσχολικής Αγωγής, Gutenberg, Αθήνα.

 

Jarvis    J. (1885), The education of man of Friedrich Froebel, A. Lovell & Company, New York : 229.

 

 

Διαδικτυακά

Δήμος Καλλιθέας  http://www.kallithea.gr/

ΕΛΣΤΑΤ (2012), http://www.statistics.gr/

Μιχαλινού Μαρία (2014),   «Μαθήματα ανθρωπιάς από το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο στην Καλλιθέα», http://www.debop.gr/deBlog/mikroi-iroes-tis-polis/mathimata-anthropias-apo-to-protypo-ethniko-nipiotrofeio-stin-kallithea-home-for-abandonned-abused-children-love-maria-michalinos-article-photography-deblog-heroes-athens

Νανοπούλου Κατερίνα (2014),  «Βοηθήστε και εσείς το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο», huffingtonpost, http://www.huffingtonpost.gr/2014/12/17/-protupo-ethniko-nipiotrofeio_n_6333320.html

Πάντειο Πανεπιστήμιο  Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

http://www.panteion.gr/index.php/el/

---

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Ο Fröbel ενστερνίστηκε τις αρχές «της περί φύσεως φιλοσοφίας» του Schelling (Naturphilosophie) και γενικότερα τις αρχές του γερμανικού ιδεαλισμού και ρομαντισμού. Για το Fröbel η μελέτη του φυσικού κόσμου, και μάλιστα στο άμεσο περιβάλλον του παιδιού, στο σχολικό κήπο, με την κηπουρική και την απασχόληση με τα κατοικίδια ζώα ήταν ιδιαίτερης σημασίας [Jarvis : 229]. Ο Fröbel πίστευε στην αποτελεσματικότητα της δράσης του παιδιού, κυρίως όταν αυτή είναι αυτόβουλη και ενταγμένη στο παιχνίδι. Το σύστημα του για την αγωγή του νηπίου στηρίζεται στην ενιαία ψυχοφυσική ενότητα του ανθρώπινου νου, που ακολουθεί τους εξελικτικούς φυσικούς νόμους. Οι φυσικοί αυτοί νόμοι δεν είναι δεοντολογικοί, αλλά υφίστανται ως απόρροια των ψυχολογικών τάσεων των μικρών παιδιών για κίνηση και ενέργεια, για χειροτεχνική δραστηριότητα, για παραγωγή και δημιουργία, για ρυθμική κίνηση, για γνώση, για κοινωνικότητα και για θρησκευτική ανάταση.

[2] Ο ιμπρεσιονισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε στη Γαλλία στο δεύτερο ήμισυ του 19^ου αιώνα. Αν και εμφανίστηκε και καλλιεργήθηκε στον τομέα της ζωγραφικής, επηρέασε επίσης τη λογοτεχνία και τη μουσική. Ο όρος ιμπρεσιονισμός (Impressionism) πιθανόν προήλθε από το έργο του Claude Monet Impression, Sunrise. Κύριο χαρακτηριστικό του ιμπρεσιονισμού στη ζωγραφική είναι τα ζωντανά χρώματα (κυρίως με χρήση των βασικών χρωμάτων), οι συνθέσεις σε εξωτερικούς χώρους, συχνά υπό ασυνήθιστες οπτικές γωνίες και η έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός. Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι επιδίωκαν να αποτυπώσουν την άμεση εντύπωση (impression) που δημιουργεί  ένα αντικείμενο ή μια εικόνα της καθημερινότητας.

[3] Η πρωτοποριακή –σύμφωνα με τα κριτήρια της εποχής-  οργάνωση και λειτουργία του Οίκου Τυφλών ήταν αποτέλεσμα της εμπνευσμένης όσο και  χρηστής διαχείρισης της διευθύντριας Ειρήνης Λασκαρίδου, η οποία υπηρέτησε επί τριάντα  έτη σε αυτή τη θέση (1909-1938). Το ίδρυμα παρείχε διαμονή σε παιδιά με προβλήματα όρασης από το σύνολο της τότε επικράτειας, μαθήματα στοιχειώδους εκπαίδευσης, όπως επίσης και  μουσικής,  υφαντικής, κεραμικής, πλεκτικής.  Σκοπός ήταν ο εξοπλισμός τους για τη δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης, μετά την αποφοίτησή τους.  Την επίσκεψη της διεθνώς γνωστής τυφλής και κωφάλαλης  παιδαγωγού Helen Keller

(1880-1968) το 1946 ακολούθησε  η επέκταση της εκπαίδευσης και στους τυφλοκωφάλαλους. Το 1922 χρονολογείται η οικοδόμηση ξενώνα για τη φιλοξενία και διαμονή τυφλών παιδιών απέναντι από το κυρίως κτίριο. Το επιβλητικού όγκου και σχεδιασμού κτίριο, επί της συμβολής των οδών   Περικλέους και Μεταμορφώσεως είχε σχεδιαστεί από τον επιφανή αρχιτέκτονα της εποχής Α. Βάλβη. Εκεί στεγάστηκε αργότερα το 4^ο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο παρέμεινε γνωστό ως «κόκκινο σχολείο».Κρίθηκε διατηρητέο, αν και ετοιμόρροπο. Μια τριετία αργότερα (1925), η χορηγία των αδελφών Νικολόπουλων για την ανέγερση οικοτροφείου για τυφλά παιδιά οδήγησε στην οικοδόμηση του Νικολοπούλειου Ορφανοτροφείου επί της συμβολής των οδών  Αραπάκη και Ιατρίδου.

[4] Η οδός έφερε ήδη το όνομα της οικογένειας προς τιμή της μητέρας της και γνωστής παιδαγωγού.

[5] Δημοσιεύθηκε επί Πρωθυπουργού Ανδρέα  Μιχαλακόπουλου και φέρει τις υπογραφές του Προέδρου Παύλου Κουντουριώτη και  του Υπουργού Εσωτερικών και Εννόμου Τάξεως Γεωργίου Κονδύλη.