Εκχωρημένες πόλεις (Charter cities) : Μια αντιδημοκρατική ιδέα ;

Στην πολύ ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα mystigma του Κορίνθιου νευρολόγου Μιχάλη Κούτρα (βρίσκω εδώ την ευκαιρία να τον ευχαριστήσω για τα καλά λόγια του για το "Πόλεις και Πολιτικές" )   εντοπίσαμε μια ιδέα του Paul Romer για τις εκχωρημένες πόλεις. Παρουσιάζεται διάλεξη όπου , ο Romer, θεωρώντας ότι η δομή των κρατών του τρίτου κόσμου είναι το σημαντικότερο εμπόδιο στην καταπολέμηση της υπανάπτυξης, αναλύει την ιδέα του, της εκχώρησης της διοίκησης πόλεων του τρίτου κόσμου σε ένα συνασπισμό κρατών.

Θεωρώ την ιδέα βαθιά αντιδημοκρατική γιατί εκτός από το αποτέλεσμα ,μεγάλη σημασία έχει το είδος της διακυβέρνησης.Το καλύτερο αντίδοτο στην υπανάπτυξη είναι η δημοκρατία και η ενεργός συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.Η ιδέα σίγουρα είναι ιδιαίτερη ,γι' αυτό την παρουσιάζουμε και την θέτουμε στη δική σας κρίση.

Παρουσιάζουμε παρακάτω μια γενική περίληψη της ομιλίας και της ιδέας του Paul Romer.

Τις μεταφράσεις έκανε ο Λάζαρος Αγαπίδης.

Σε πολλές χώρες του τρίτου κόσμου βλέπουμε φαινόμενα ανισορροπίας όσον αφορά την διανομή και την πρόσβαση σε τεχνολογίες.  Μαθητές βγαίνουν στους δρόμους όπου υπάρχει φωτισμός για να διαβάσουν και να μελετήσουν επειδή δεν έχουν ηλεκτροδότηση στα σπίτια τους.  Όμως, πολλοί από αυτοί έχουν κινητό τηλέφωνο.  Γιατί λοιπόν έχουν πρόσβαση σε μια νέα τεχνολογία όπως το κινητό τηλέφωνο και όχι σε μία τεχνολογία που υπάρχει εδώ και έναν αιώνα;

Η απάντηση σε μία λέξη είναι: οι κανόνες.  Λάθος κανόνες μπορούν να προκαλέσουν μία τέτοια κατάσταση.  Τι είδος κανόνες;  Η εταιρία ηλεκτροδότησης σ’ αυτή τη χώρα είναι υποχρεωμένη να προσφέρει ρεύμα σε ένα πολύ χαμηλό κόστος, ένα κόστος τόσο χαμηλό που χάνει χρήματα για κάθε μονάδα ρεύματος που πουλάει.  Γι’ αυτό δεν είναι πλέον βιώσιμη η προσφορά του ρεύματος στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.  Ο πρόεδρος της χώρας αυτής έμαθε ότι υπάρχουν διαφορετικοί κανόνες στην επιχειρηματικότητα.Πολλές επιχειρήσεις μπορούν να έχουν ένα κέρδος ενώ ταυτόχρονα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε αποδεκτά χαμηλές τιμές.  Αυτοί οι κανόνες εφαρμόστηκαν στις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας.  Όταν ο πρόεδρος είδε ότι οι κανόνες αυτοί είχαν αποτέλεσμα, προσπάθησε να τους εφαρμόσει και στην ηλεκτροδότηση. Όμως, υπήρχαν πολλά εμπόδια καθώς εργαζόμενοι αλλά και πελάτες δεν θέλανε να αλλαχθεί το στάτους κβο των ήδη υπαρχόντων κανόνων με αποτέλεσμα να μην αλλάξει τίποτα.  Συνεπώς οι μαθητές εξακολουθούν να μελετάνε στον φωτισμό των δρόμων.

Το ερώτημα είναι, μπορούμε να αλλάξουμε τους κανόνες;  Υπάρχουν κάποιοι κανόνες που πρέπει να εφαρμόσουμε για να αλλάξουμε τους κανόνες;  Σημαντικό είναι να προσφέρουμε επιλογές στους  καταναλωτές, και επιλογές στους ηγέτες.  Δίνοντας την επιλογή ισότιμα και στις δύο αυτές ομάδες, τότε μπορούμε να σχηματίσουμε κάποιους κανόνες για την αλλαγή των κανόνων.

Βλέποντας τους κανόνες που υπάρχουν σε διάφορες χώρες, όπως Β. Κορέα, Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία, και αναλύοντας την σημερινή κατάσταση των χωρών αυτών, βλέπουμε ότι οι κανόνες μπορεί να είναι λάθος λόγω καταπιεστικών καθεστώτων  αλλά και λόγω αδύναμων κυβερνήσεων.

Ωστόσο, η Κίνα, μία χώρα με πολύ χαμηλό επίπεδο στην ποιότητα ζωής κατάφερε από την δεκαετία του 1970 να εφαρμόζει σταδιακά κάποιους νέους οικονομικούς και επιχειρησιακούς κανόνες σε συγκεκριμένες ζώνες τις χώρας που βασίζονταν στο μοντέλο του Χονγκ Κόνγκ.  Οι ζώνες αυτές παρουσίασαν σημαντική και ραγδαία αύξηση στην επιχειρηματικότητα και την ανταγωνιστικότητα καθώς γίνανε ελκυστικά σημεία για την έναρξη νέων επιχειρήσεων.   Αυτό έδωσε την επιλογή σε κάθε πολίτη να συνεχίσει με το παλιό καθεστώς σε άλλα μέρη της χώρας, ή να αξιοποιήσει τους νέους κανόνες στις ζώνες αυτές.

Επειδή το να αλλάξουμε τους κανόνες σε ένα χωριό είναι ασήμαντο και να αλλάξουμε τους κανόνες σε ένα κράτος είναι ανέφικτο, το ιδανικό είναι να εφαρμόσουμε νέους κανόνες στο επίπεδο μιας πόλης.  Γι’ αυτό μία πρόταση είναι η δημιουργία των εκχωρημένων πόλεων με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

· Σωστοί και αποτελεσματικοί κανόνες που περιγράφονται στον κανονισμό της πόλης

· Επιλογές για τους πολίτες

· Επιλογές για τους ηγέτες

· Συμφωνίες συνεργασίας με άλλα κράτη

Εφαρμόζοντας καινοτόμους κανόνες σε αυτές τις πόλεις, ιδίως κανόνες για την αλλαγή των κανόνων θα μπορέσουμε να αποφύγουμε τη χρήση ακατάλληλων κανόνων ,δεν θα εμποδίσουμε την πρόοδο και θα κάνουμε τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος για να ζήσουμε.

Ο Romer υποστηρίζει ότι πρέπει να διατηρήσουμε τις επιλογές για τους  ανθρώπους και να λειτουργήσουμε σε σωστή κλίμακα.  Ένα χωριό είναι  πολύ μικρό και μία χώρα πολύ μεγάλη.  Οι πόλεις ,μας δίνουν τη σωστή  ισορροπία.  Ο πρόταση αποτελείται από μία εκχωρημένη πόλη σε επενδυτές  για την κατασκευή των υποδομών και επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν άτομα  και οικογένειες που θα μεγαλώσουν τα παιδιά τους εκεί.  Το μόνο που χρειάζεται είναι μερικοί καλοί κανόνες, ακατοίκητες εκτάσεις και  επιλογές για τους ηγέτες.  Πιστεύει πως όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα  καλές συνεργασίες και σχέσεις με άλλα έθνη.Σημειώνει ότι ορισμένοι από τους θεατές ίσως να αρχίζουν να σκέφτονται  ότι αυτό είναι η επαναφορά της αποικιοκρατίας.  Ο Romer προτρέπει 

όλους μας να μην αφήσουμε αυτά τα συναισθήματα να ακυρώσουν τις  νέες μας ιδέες.  Λέει ότι η αποικιοκρατία συμπεριέλαβε μέτρα  εξαναγκασμού και συγκατάβαση.  Ωστόσο, αυτό που προτείνει έχει να  κάνει με επιλογή, η οποία αποτελεί το αντίδοτο στα δύο αυτά.

Προτείνει Εκχωρημένες Πόλεις στον κόλπο του Γκουαντανάμο, στην Κούβα  (καλώντας τον Καναδά για να λάβει μια σχέση συνεργασίας εκεί), καθώς  και σε ολόκληρη την Αφρική.  Λέει ότι οι περισσότεροι ηγέτες με τους  οποίους μίλησε καταλαβαίνουν την λογική της ιδέας αυτής.  Κατανοούν  

ότι μπορούν να κάνουν πιο αξιόπιστες υποσχέσεις με μακροπρόθεσμους  επενδυτές, αν θα το κάνουν σε συνεργασία με ένα η περισσότερα έθνη.    

Ο Romer υποστηρίζει ότι μόνο η έλλειψη φαντασίας, θα μας κρατήσει από  το να παρέχουμε μία παγκόσμια λύση με όφελος για όλους.  Η δύναμη των ιδεών, θα το κάνει, λέει.  Μπορούμε να ανταλλάξουν ιδέες και όλοι  ωφελούμαστε.  Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά, ώστε οι φοιτητές της Αφρικής να μην χρειάζεται να μελετάνε στο φως των λαμπών του δρόμου.

Παραθέτουμε τώρα μια συνοπτική παρουσίαση της ιδέας των εκχωρημένων πόλεων.


H ιδέα των εκχωρημένων πόλεων

Οι εκχωρημένες πόλεις διαθέτουν μία λύση από την οποία κερδίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Αυτές οι πόλεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παγκόσμιας φτώχειας, δίνοντας στους ανθρώπους την ευκαιρία να ξεφύγουν από επισφαλείς και επιβλαβή γεωργία επιβίωσης ή τις επικίνδυνες αστικές παραγκουπόλεις. Οι εκχωρημένες πόλεις επιτρέπουν στους ανθρώπους να μετακινούνται σε ένα χώρο με κανόνες που παρέχουν ασφάλεια, οικονομικές ευκαιρίες και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Οι εκχωρημένες πόλεις δίνουν επίσης τους ηγέτες περισσότερες επιλογές για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και στους επενδυτές περισσότερες ευκαιρίες για τη χρηματοδότηση κοινωνικά ωφέλιμα έργα υποδομής.

Το μόνο που απαιτείται για να αναπτυχθεί μια εκχωρημένη πόλη είναι ένα ακατοίκητο κομμάτι γης, καθώς και έναν κανονισμό. Οι ανθρώπινοι, υλικοί και οικονομικοί πόροι που απαιτούνται για την κατασκευή μιας νέας πόλης θα ακολουθήσει καθώς θα είναι ελκυστική η ευκαιρία συνεργασίας στα πλαίσια των καλών κανόνων που ορίζει ο κανονισμός.

Η ανάληψη δράσης από μία ή περισσότερες προϋπάρχουσες κυβερνήσεις μπορούν να παράσχουν τα βασικά απαιτούμενα. Μία κυβέρνηση παρέχει γη και μία ή περισσότερες κυβερνήσεις χορηγούν τον κανονισμό και είναι έτοιμες να τον εφαρμόσουν.

Σαν τι θα έμοιαζε μία εκχωρημένη πόλη; Η έννοια της εκχωρημένης πόλης είναι απλή. Ας εξετάσουμε τρία ειδικά παραδείγματα:

Περίπτωση 1: Ο Καναδάς αναπτύσσει ένα Χονγκ Κονγκ στην Κούβα
Περίπτωση 2: Ινδονήσιοι συγκεντρώνονται σε έναν βιομηχανικό κέντρο στην Αυστραλία
Περίπτωση 3: Περιοχές εντός της Ινδίας ανταγωνίζονται για την ευκαιρία να δημιουργήσουν μία εκχωρημένη πόλη.

Το κλειδί σε κάθε περίπτωση, έγκειται στο χρονοδιάγραμμα. Ο κανονισμός έρχεται πρώτος, στη συνέχεια, οι κάτοικοι, οι επενδυτές και οι εργοδότες αποφασίζουν αν θα θέλουν να ζήσουν σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται.

Για τους κατοίκους και τους εργοδότες, ένα στοιχείο που παρέχει ασφάλεια είναι η δυνατότητα που δίνεται σ’ αυτούς να μπουν ή να βγουν από τις πόλεις αυτές ανά πάσα στιγμή. Για τους επενδυτές σε έργα υποδομής με μεγάλη διάρκεια ζωής, την έξοδος δεν είναι εφικτή.
Μερικοί από τους πιο σημαντικούς και ενδιαφέροντες κανόνες είναι αυτοί που ορίζουν τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις που εμποδίζουν τόσο την απαλλοτρίωση των επενδυτών όσο και της εκμετάλλευσης από τους επενδυτές.

Πώς μπορούμε να μεγιστοποιήσουμε τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται κάτω από καλύτερους κανόνες; Η διαδικασία συνεπάγεται αλλαγή από το εσωτερικό της. Μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων συμμετέχουν σε μια πολιτική διαδικασία που μπορεί, κατ 'αρχήν, να επιτρέψει την αλλαγή. Δεδομένου ότι μια αλλαγή στους κανόνες ισχύει για όλους, η αλλαγή από μέσα πάντα περιλαμβάνει ένα μείγμα διαβουλεύσεων και ευγενικές απειλές. Ως αποτέλεσμα, οι απόπειρες αλλαγής συνήθως λήγουνε σε αδιέξοδο και την επιμονή του στάτους κβο.

Φανταστείτε μια εναλλακτική διαδικασία, στην οποία οι άνθρωποι μπορούν να μεταναστεύσουν από μια κοινωνία με κακούς κανόνες σε μια άλλη κοινωνία με καλύτερους κανόνες. Στην περίπτωση αυτή, οι κανόνες και στα δύο σημεία παραμένουν ίδιοι, αλλά οι άνθρωποι εξακολουθούν να κυκλοφορούν μεταξύ των κοινωνιών αυτών. Η διαδικασία της μετακίνησης μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική από τη διαδικασία της αλλαγής από το εσωτερικό. Εξίσου σημαντικό, η παρουσία της κυκλοφορίας δημιουργεί πιέσεις που επιταχύνουν την αλλαγή.

Ο σημερινός κόσμος προσφέρει λίγες δυνατότητες για μετανάστευση μεγάλης κλίμακας. Οι εκατοντάδες των εκατομμυρίων ανθρώπων που θέλουν να μετακινηθούν σε περιοχές με καλύτερους κανόνες δεν μπορούν. Οι εκχωρημένες πόλεις θα γίνουν τα μέρη όπου μπορούν να πάνε.

Οι πόλεις έχουν το σωστό μέγεθος για την εφαρμογή εντελώς νέων κανόνων. Μια συνεκτική δέσμη κανόνων μπορεί να επιτρέψουν σε εκατομμύρια άνθρωποι να συνεργαστούν και να δημιουργούν τεράστια αξία σε ένα μικρό κομμάτι γης. Επειδή οι πόλεις είναι επίσης σχετικά αυτοτελής, οι εσωτερικοί κανόνες σε μία από αυτές μπορούν να διαφέρουν από τους κανόνες σε όλους τους εμπορικούς της εταίρους.

Η αστικοποίηση είναι το κλειδί για την προβλέψιμη μετάβαση από μια οικονομία όπου οι περισσότεροι άνθρωποι με πολλές δυσκολίες ασχολούνται με την γεωργία διαβίωσης (προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στο περιβάλλων) σε μία οικονομία όπου οι περισσότεροι άνθρωποι δουλεύουν στον τομέα της βιομηχανίας ή στις υπηρεσίες. Η μεταμόρφωση είναι αναπόφευκτη. Σημερινές εκτιμήσεις δείχνουν ότι μέσα στον εικοστό πρώτο αιώνα, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα μετακινηθούν σε πόλεις.

Η ποιότητα της ζωής θα εξαρτηθεί από το αν οι πόλεις λειτουργούν καλά με τους σωστούς κανόνες ή αν είναι δυσλειτουργικές με κακούς κανόνες. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να κινούνται σε αστικές παραγκουπόλεις χωρίς τρεχούμενο νερό, με ψηλά ποσοστά εγκληματικότητας, με λίγες
σταθερές θέσεις εργασίας, καθώς και λύματα στους δρόμους.
Μια νέα εκχωρημένη πόλη προσφέρει μια ταχύτερη πορεία προς τους καλύτερους κανόνες. Οι άνθρωποι που ζουν εκεί, ακόμη και άνθρωποι που ξεκινούν να κερδίζουν ελάχιστα, μπορούν να ζουν σε κατοικίες που είναι ασφαλές και υγιές, να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, να βρουν δουλειά και ζουν χωρίς τον φόβο της εγκληματικότητας.

Το μόνο που χρειάζεται είναι καλύτεροι κανόνες. Γνωρίζουμε ήδη πολλούς από αυτούς τους κανόνες. Γνωρίζουμε ήδη πώς να τις εφαρμόσουμε. Οι εκχωρημένες πόλεις μπορούν να δημιουργήσουν χώρους όπου οι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στο κατώτατο στρώμα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής θα μπορούσε να ζήσουν και να εργαστούν στα πλαίσια αυτού του είδους των κανόνων.