Υφιστάμενα παλαιά κτήρια στο Ελληνικό αστικό περιβάλλον.Τεχνο-οικονομική ανάλυση για την εξοικονόμηση ενέργειας

#ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΧ. ΤΕΣΣΑΣ, Οικονομολόγος, MSc Υπ. Διδάκτωρ Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ιστορικά, η πλειοψηφία των μοντέρνων οικιστικών πολυώροφων κτιρίων στην Ελλάδα κατασκευάστηκαν στην περίοδο 1946-1980. Η αρχή της δεκαετίας τοπ 1950 ήταν μία δεκαετία στην οποία ένα νέο μοντέλο πολυώροφων κτιρίων άρχισε να κατασκευάζεται σε μεγάλη κλίμακα από επενδυτές. Αυτοί οι κατασκευαστές, εφαρμόζοντας το σχετικό εθνικό νόμο που θεσπίστηκε τη δεκαετία 1930, ήταν πρωτοπόροι στην κατασκευή αυτών των νέων κατοικιών, χωρίς επαρκή συνεργασία με αρχιτέκτονες. Ως αποτέλεσμα, σημαντικές αρχιτεκτονικές αρχές παραβλέφθηκαν και αντί αυτών λύσεις χαμηλής ποιότητας έγιναν το χαρακτηριστικό των κτισμάτων αυτής της

εποχής.

Η ενεργειακή απόδοση τους αναμένεται να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην εκπλήρωση των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο για τη μείωση των εκπομπών του CO2 με οικονομικό τρόπο. Το υπάρχον κτιριακό απόθεμα υπολογίζεται σε 150 εκατομμύρια κατοικίες (τιμές 2006), με την Ελλάδα να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά με 0,42 κατοικίες ανά άτομο. Στη χώρα μας, το 70% του κτιριακού αποθέματος αποτελείται από κτίρια που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες ή μικρά επαγγελματικά γραφεία τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% της εθνικής κατανάλωσης ενέργειας και περισσότερο από τα μισά έχουν χαρακτηριστεί ως πολυώροφα κτίρια. Στην παρούσα μελέτη, έχουν επιλεγεί για τον υπολογισμό της ενεργειακής τους απόδοσης και της οικονομικής τους βιωσιμότητας με την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας δύο κτίρια παρόμοιας αρχιτεκτονικής τυπολογίας που έχουν κατασκευαστεί μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και 1970 στην Αθήνα και Λάρισα, αντίστοιχα. Σε αυτά τα κτίρια, δεν έχει εφαρμοστεί περιβάλλουσα μόνωση μέχρι σήμερα και το σύστημα θέρμανσης λειτουργεί αναποτελεσματικά.

«Πόλη και Θάλασσα» Ένα τριεθνές εργαστήριο Αστικού Σχεδιασμού

ENSAPLV (Γαλλία), MEU (Τουρκία), ΕΜΠ (Ελλάδα)

#ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΕΡΡΑΟΣ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

#ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΙΩΤΟΥ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

#ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΚΟΥΜΟΠΟΥΛΟΥ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

#ΠΟΛΙΝΑ ΠΡΕΝΤΟΥ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

Το τριεθνές εργαστήριο «Πόλη και Θάλασσα», διοργανώθηκε το 2014 στην Mersin της Τουρκίας, από κοινού, από την ENSAPLV (Γαλλία), το MEU (Τουρκία) και το ΕΜΠ (Ελλάδα), με κύριο αντικείμενο νέες μεθόδους διδασκαλίας του αστικού σχεδιασμού και με ιδιαίτερη έμφαση στον πειραματισμό μέσα από νέες τεχνικές προσέγγισης. Το πείραμα αφορά την προσπάθεια ενός in situ σχεδιασμού με κύρια αφετηρία και βάση τη συστηματική παρατήρηση και καταγραφή παράλληλα των τοπικών δεδομένων, χωρικών και κοινωνικών, φρέσκων ιδεών και σκέψεων για τον αστικό χώρο.

Η παρούσα εργασία παρουσιάζει την πορεία αυτής της δουλειάς, με ιδιαίτερη αναφορά στις αναλυτικές, μεθοδολογικές και σχεδιαστικές προσεγγίσεις των μικτών φοιτητικών ομάδων, όπως επίσης και στις επιλογές και στρατηγικές παρέμβασης σε κάθε μία από τις μελετώμενες περιοχές της πόλης της Mersin. Επιχειρείται επίσης μια συνοπτική αποτίμηση/αξιολόγηση των διαδικασιών/αποτελεσμάτων του εργαστηρίου με έμφαση, στα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποίησαν οι ομάδες, στους κύριους προβληματισμούς που προέκυψαν από την προσπάθειά τους να προσεγγίσουν αναλυτικά και συνθετικά μια νεαρής ηλικίας παράκτια πόλη, όπως επίσης και στο υλικό της «δεξαμενής ιδεών» που δημιουργήθηκε στη διάρκεια αυτού του εργαστηρίου. 

Κυρίως όπως επιχειρείται μια αποτίμηση των αποτελεσμάτων του εγχειρήματος του «in situ αστικού σχεδιασμού» και των επιμέρους εργαλείων και τεχνικών που δοκιμάστηκαν, ως μεθόδου διδασκαλίας της κατανόησης των δεδομένων και προβλημάτων των πόλεων για την επιλογή κατευθύνσεων αστικού σχεδιασμού και παρεμβάσεων.

Ελεύθερος χρόνος και λιμναίο στοιχείο: σχέδιο branding της περιοχής λιμνών της Φλώρινας

#ΡΩΜΑ- ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ ΕΛΛΗ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΠΘ Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια στο Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών ΑΠΘ: Χαρτογραφική Παραγωγή και Γεωγραφική Ανάλυση

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την εξάπλωση του internet, την εύκολη πληροφόρηση και την παγκοσμιοποίηση, ο ανταγωνισμός για αναγνωρισιμότητα ανάμεσα στους διάφορους προορισμούς είναι παγκόσμιος και «σκληρός». Οι πόλεις και οι περιοχές δεν μπορούν να βασίζονται πλέον, μόνο στα πλαίσια και τις στρατηγικές του χωρικού σχεδιασμού, ώστε να διασφαλίσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Πρέπει να προβάλλουν τα πλεονεκτήματα και τα χαρακτηριστικά που τις καθιστούν μοναδικές.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, όσον αφορά τόσο τον εγχώριο όσο και τον παγκόσμιο τουρισμό, είναι ιδιαίτερα δύσκολο για περιοχές που δεν μπορούν να προσφέρουν «ήλιο» και «θάλασσα» να γίνουν γνωστές και να αποτελέσουν μία δημοφιλή επιλογή για επίσκεψη. Η ηπειρωτική χώρα διαθέτει πολλές πτυχές και πολλά ενδιαφέροντα μέρη και δραστηριότητες που μπορούν να προσελκύσουν τον επισκέπτη. Χρειάζεται, όμως η κατάλληλη διαχείριση, ώστε αυτά να καταστούν γνωστά και αναγνωρίσιμα.

Οι περιοχές που διαθέτουν φυσικό, πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο, έχουν τη δυνατότητα να προσελκύσουν τουρισμό και να επωφεληθούν οικονομικά από τις δραστηριότητες που αυτός συνεπάγεται. Οι δημοτικές αρχές αντιλαμβανόμενες το γεγονός αυτό, ψάχνουν τρόπους ώστε να δημιουργήσουν ή να ενισχύσουν την ταυτότητα του τόπου, θέτοντας και απαντώντας τα εξής ερωτήματα: 

«ποιοι είμαστε, ως προορισμός;», «ποια είναι η επιθυμητή ταυτότητα;» και «ποια είναι η αγορά στόχος;».

Αναβάθμιση της λειτουργίας των Δημοτικών υπηρεσιών

Εισήγηση του Ράλλη Γκέκα σε εκδήλωση στην Κοζάνη 15 Ιανουαρίου 2016.

Η οικονομική συγκυρία, οι διαδικασίες και οι απαιτήσεις του νέου ΕΣΠΑ και του τρίτου μνημονίου έχουν δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας για τους δήμους. Οι δήμοι καλούνται με λιγότερους πόρους να παράγουν μεγαλύτερο έργο. Άρα να αυξήσουν την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα τους. Για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες προκλήσεις θα πρέπει να εστιάσουν, πριν από όλα, στην αναβάθμιση της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών.Η αναβάθμιση της λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών εμπεριέχει τόσο την αναδιάταξη των εσωτερικών δυνάμεων και την αξιοποίηση των τεχνικών και ανθρώπινων πόρων, όσο και την πολιτική συμμαχιών του δήμου που θα συμπληρώνουν τα κενά και θα δίνουν νέες προοπτικές.

Το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι που θα βρεθούν οι οικονομικοί πόροι για να χρηματοδοτήσουν αυτές τις πρωτοβουλίες και πως αυτή η «επένδυση» μπορεί να γίνει ακόμα περισσότερο παραγωγική.

«Πολιτιστικός προγραμματισμός στην τρέχουσα συγκυρία: Πόλεις και Πολίτες για τον πολιτισμό»

Σεμινάριο με θέμα «Πολιτιστικός προγραμματισμός στην τρέχουσα συγκυρία: πόλεις και πολίτες για τον πολιτισμό» διοργανώνει το Σάββατο 20 Φεβρουαρίου στις 9:30 π.μ.στο Central Athens Hotel η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Πλέγμα».

Σκοπός του σεμιναρίου είναι η κατανόηση του πλαισίου για την διαμόρφωση της στρατηγικής πολιτισμού σε επίπεδο πόλης, την ανάπτυξη των συνεργασιών για την προώθηση του πολιτιστικού τομέα, το συντονισμό των ενεργειών μεταξύ δήμων και κοινωνίας πολιτών.

Το σεμινάριο απευθύνεται σε:

• αιρετούς και στελέχη ΟΤΑ που απασχολούνται στον  πολιτιστικό τομέα
• εκπροσώπους εθελοντικών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων του πολιτιστικού τομέα
• εργαζόμενους ή εκπροσώπους κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων 
• ενεργούς πολίτες που αγαπούν τον πολιτισμό 
• ανέργους που επιθυμούν να απασχοληθούν ή να αναλάβουν επιχειρηματική δραστηριότητα στον πολιτιστικό τομέα.

Θεματικές ενότητες:

• Στρατηγικός σχεδιασμός των Δήμων
• Διαδικασίες διαβούλευσης
• Περιφερειακή πολιτιστική πολιτική
• Πολιτιστική χαρτογράφηση
• Πολιτιστικός προγραμματισμός
• Προγραμματικές συμβάσεις πολιτιστικής ανάπτυξης
• Συμπράξεις με ιδιωτικό τομέα
• Συνεργασίες με την κοινωνία των πολιτών
• Συμβάσεις με ΚοινΣΕπ
• Εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης
• Project management
• Καλές πρακτικές

Αιολικά πάρκα και νησιωτικός χώρος: Η περίπτωση των νησιών των Κυκλάδων.

#ΣΕΝΤΕΛΕΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ, Μηχανικός Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Η πετρελαϊκή κρίση στις αρχές του 1970 αποτέλεσε τη θεμέλια λίθο για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και την συνειδητοποίηση από την πλειοψηφία του ανεπτυγμένου κόσμου, της ανάγκης για αλλαγή του ενεργειακού παραγωγικού μοντέλου αναγνωρίζοντας παράλληλα τις δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον μέσα από τις ορατές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Η αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών αποτέλεσε μια από τις πρώτες μορφές έμπρακτης αναγνώρισης των κλιματικών αλλαγών, μέσα από την κατασκευή και λειτουργία αιολικών πάρκων. Η ανάπτυξη του τομέα της αιολικής ενέργειας έρχεται να ενισχυθεί μέσα από την υπογραφή, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο συνθηκών, που υποχρεώνουν τα κράτη να λάβουν μέτρα για τη μείωση των αέριων ρύπων του θερμοκηπίου αξιοποιώντας τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας.

Η Ελλάδα, χώρα με πλούσιο αιολικό δυναμικό παρουσιάζει μια ιδιαίτερη πρόκληση για τους σχεδιαστές σε ό,τι αφορά την χωροθέτηση αιολικών πάρκων και εδικά στα νησιωτικά της συμπλέγματα, όπως αυτό των Κυκλάδων, τα οποία χαρακτηρίζονται από ορισμένες ιδιαιτερότητες που με τη σειρά τους θέτουν προκλήσεις στην αναπτυξιακή διαδικασία των αιολικών πάρκων. Οι ιδιαιτερότητες αυτές περιλαμβάνουν στοιχεία που συνδέονται με τη ίδια την φύση των νησιών, όπως είναι η απομόνωση και η περιφερειακότητα, το μικρό μέγεθος και η έλλειψη υποδομών, σε συνδυασμό με το πλούσιο φυσικό περιβάλλον, την αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά. Ωστόσο, η ολοένα και μεγαλύτερες ενεργειακές τους απαιτήσεις ειδικά σε περιόδους αιχμής σε συνδυασμό με τη λειτουργία των ρυπογόνων και δαπανηρών Αυτόνομων Σταθμών Παραγωγής (Α.Σ.Π.), καθιστούν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων για την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών.

Πολεοδομικός σχεδιασμός στην Ελλάδα σε αλλαγή πλεύσης. Προς μια πολύπλευρη bottom up πορεία;

#ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΕΡΡΑΟΣ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο*

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός αποτελεί ένα κομβικής σημασίας εργαλείο στα χέρια των εθνικών και τοπικών κοινωνικών, στην Ελλάδα και διεθνώς, για τη διαχείριση, αφενός μεν συγκρούσεων μεταξύ συμφερόντων και ενδιαφερόντων στη χρήση του χώρου και αφετέρου δε αξιοποίησης και επωφελούς για το κοινωνικό σύνολο ανάπτυξης της ενδογενούς δυναμικής του.

Στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του 1980 και μετά έγινε μια συστηματική προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος πολεοδομικού σχεδιασμού, αλλά και γενικότερα για την οικοδόμηση ενός πυραμιδοειδούς δομής μηχανισμού χωρικού σχεδιασμού, ξεκινώντας από τον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό και καταλήγοντας με σταδιακά βήματα δεσμευτικών σχέσεων στον κατώτερου επιπέδου πολεοδομικό σχεδιασμό. Οργανώθηκε έτσι και εφαρμόστηκε για περισσότερο από τέσσερις 10-ετίες ένας «εκ των άνω» (top down) χωρικός σχεδιασμός, ο οποίος αν και προφανώς έπαιξε τον ρόλο του στη διαχείριση του χώρου, παρουσίασε όμως κατά κοινή ομολογία και πολλές ανεπάρκειες, με έμφαση κυρίως στην αδυναμία έγκαιρης ολοκλήρωσης των σχεδίων.

Εύκολα μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι το υφιστάμενο μοντέλο χωρικού σχεδιασμού στην Ελλάδα θα είχε ανάγκη παρέμβασης, με σκοπό την καλύτερη αποτελεσματικότητά του, αλλά και τη βελτίωση της δυνατότητάς του να αφουγκράζεται τις κάθε φορά υφιστάμενες ανάγκες και να ανταποκρίνεται εύστοχα προς αυτές. Σε συνέχεια αυτής της θέσης, ο χωρικός σχεδιασμός στην Ελλάδα επηρεάστηκε τα τελευταία χρόνια από δύο κυρίως κατευθύνσεις, που και οι δύο εμπεριέχουν, διαφορετικής μεν υφής αλλά ουσιώδη στοιχεία ενός «εκ των κάτω» (bottom up) σχεδιασμού.

Η συμμετοχική προσέγγιση στο χωροταξικό σχεδιασμό και η συμβολή των Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας

Εξελίξεις από την ελληνική πραγματικότητα

#ΣΩΜΑΡΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

#ΣΤΡΑΤΗΓΕΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Ο χωρικός σχεδιασμός, μικρής και μεγάλης κλίμακας, αποτελεί πεδίο επιστημονικής ενασχόλησης εδώ και δεκαετίες. 

Στη διαδρομή αυτή έχουν αναδειχθεί θεωρητικές προσεγγίσεις, που αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο το συγκεκριμένο αντικείμενο. Μία από τις διαφοροποιήσεις των προσεγγίσεων αυτών έγκειται στο ρόλο της συμμετοχής του κοινού και των ομάδων συμφερόντων (stakeholders) στη διαδικασία σχεδιασμού, σε συνεργασία με τους ειδικούς και τα κέντρα λήψης αποφάσεων. 

Η προσέγγιση αυτή προέκυψε μέσα από την κριτική της επί πολλά χρόνια ακολουθούμενης πρακτικής του σχεδιασμού ως τεχνοκρατικής διαδικασίας, στηριγμένης στη γνώση των ειδικών, η οποία οδηγούσε σε αποτελέσματα που απείχαν συχνά από τις επιθυμίες και τα οράματα της κοινωνίας. Η υιοθέτηση της συμμετοχικής προσέγγισης του σχεδιασμού μπορεί να αποτελέσει το 'μέσο' για τη βελτίωση της ποιότητας των αποφάσεων του χωρικού σχεδιασμού ή/και το 'σκοπό' για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών και ως εκ τούτου την ουσιαστική δυνατότητα παρέμβασής τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της συμμετοχικής προσέγγισης είχε η θεσμοθέτηση της έννοιας της συμμετοχής του κοινού σε Ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο.

Η συμμετοχική προσέγγιση του σχεδιασμού σήμερα υποστηρίζεται σημαντικά από την εξέλιξη των Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), οι οποίες έχουν συμβάλλει στη δημιουργία νέων δυνατοτήτων για τη συμμετοχή του κοινού. 

... Βγάζει η θάλασσα κρυφή φωνή: Ο καταδυτικός τουρισμός στην Κρήτη ως αειφόρος απάντηση

#ΜΑΡΙΑ-ΛΟΥΙΖΑ ΤΖΟΓΙΑ ΜΟΑΤΣΟΥ, Υποψήφια διδάκτωρ, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

#ΛΥΔΙΑ ΣΑΠΟΥΝΑΚΗ ΔΡΑΚΑΚΗ, Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πάντειο Πανεπιστήμιο

Με βάση τη διεθνή εμπειρία, τις μελέτες και τις επίσημες στατιστικές είναι προφανής η επερχόμενη εξάπλωση του καταδυτικού τουρισμού στη χώρα μας, με συνεχώς επιταχυνόμενους ρυθμούς. Η Κρήτη ήδη αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης τουριστών καθώς και τόπο δεύτερης κατοικίας για ολοένα αυξανόμενο αριθμό Ελλήνων και Ευρωπαίων. Ο προσδιορισμός μιας κατά το δυνατόν συμπαγούς μορφής των αξιών, της ταυτότητας και των μοναδικών πλεονεκτημάτων του νησιού μπορεί να οδηγήσει στην ανάδειξή του σε διεθνή καταδυτικό προορισμό σύμφωνα με τους όρους του σύγχρονου place branding. Οι κλιματικές συνθήκες, η υφιστάμενη ξενοδοχειακή υποδομή, οι θαλάσσιοι γεωφυσικοί σχηματισμοί, τα υποθαλάσσια οικοσυστήματα, τα ναυάγια και οι ενάλιες αρχαιότητες αποτελούν προφανή συγκριτικά πλεονεκτήματά για τον πολυσυζητημένο επαναπροσδιορισμό του κυρίαρχου προτύπου τουριστικής ανάπτυξης, από τον μαζικό σε μια πρόσφορη μορφή εναλλακτικού τουρισμού. 

Προβλήματα όπως η έντονη εποχικότητα του τουρισμού, η αυξανόμενη ανθρώπινη παρουσία στον θαλάσσιο χώρο και η αρχαιοκαπηλία συνεπάγονται μια σειρά αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομία, το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. 

Από τη μελέτη των τοπικών δεδομένων και της κοινωνικής, οικονομικής και φυσικής φέρουσας ικανότητα της περιοχής προκύπτει η ορθολογιστική προώθηση του καταδυτικού τουρισμού, που με τη χωροθέτηση καταδυτικών πάρκων μπορεί να οδηγήσει στην αειφόρο ανάπτυξη της Κρήτης και άλλων παράκτιων περιοχών της χώρας.

Εικαστική Αναπαράσταση Πόλης (Polis Painting)

Ένας μηχανισμός που συνδυάζει αφηγήσεις πόλης, αστική ανάλυση, αρχιτεκτονική και ζωγραφική έκφραση. 

Εφαρμογή στις Αόρατες Πόλεις του I. Calvino

#ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΤΣΑΚΙΡΗ, Υπ. Διδάκτωρ, Επικ. Διδάσκουσα: Τομέας 2, Πολεοδομίας - Χωροταξίας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Η σύγχρονη μεταβιομηχανική πόλη αντιμετωπίζει οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις λόγω διεθνοποίησης και ραγδαίων μετακινήσεων κεφαλαίων και ανθρώπων. Στρατηγικές ενίσχυσης του χώρου, αστικές επεμβάσεις και εκμετάλλευση του υπάρχοντος δυναμικού της πόλης με σκοπό την ανάδειξη του χαρακτήρα της προσδοκούν να καταστήσουν την πόλη οικονομικά βιώσιμη και ανταγωνιστική. Έτσι αναπτύσσεται ταχύτατα και ο τομέας διαχείρισης της φήμης των πόλεων. Σε αυτή την διεθνή συγκυρία αναδύονται στρατηγικές προβολής θετικών εικόνων πόλης (City Branding), όπου συνδυάζονται θεωρητικές γνώσεις από τις επιστήμες του χώρου με πρακτικές από τα πεδία τουρισμού και μάρκετινγκ. Το City Branding δραστηριοποιείται στην παραγωγή συλλογικής εμβέλειας υλικών αναπαραστάσεων της πόλης λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη ότι το κάθε άτομο δημιουργεί εντέλει την δική του προσωπική νοητική εικόνα για την πόλη.

Μέσα από τη θεωρητική διερεύνηση και την διεθνή εμπειρία εφαρμογής ποικίλων στρατηγικών έχει προκύψει η γνώση ότι το City Branding είναι θεμιτό να συνδυάζει συναισθηματικό και νοητικό επηρεασμό, να δημιουργεί εικόνες ελκυστικές και συνάμα πληροφοριακά εμπεριστατωμένες. Έκφραση και περιεχόμενο καθίστανται συνεπώς από κοινού δύο κύριοι άξονες εστίασης των στρατηγικών City Branding. Σε ετούτο το πλαίσιο εντάσσεται η παρούσα ανακοίνωση που περιγράφει έναν πρότυπο μηχανισμό παραγωγής εικαστικών αναπαραστάσεων πόλης που συνδυάζει αφηγήσεις πόλεων, πολεοδομική ανάλυση και ανάλυση περιεχομένου με εκφραστικά μέσα από αρχιτεκτονική, πολεοδομία, χαρτογραφία και ζωγραφική.

Η χρήση αφηγήσεων επιτρέπει την διερεύνηση της πόλης σε βάθος, πλούτο και πολυπλοκότητα συμπεριλαμβάνοντας πρωτότυπη, αυθόρμητη και βιωματική πληροφορία και αποκαλύπτοντας μη καταγεγραμμένες επίσημα διαστάσεις του χώρου. Εκτός όμως από πληροφορία, στις αφηγήσεις της πόλης καταγράφεται επίσης η συναισθηματική δυναμική του χώρου που αποτελεί ζητούμενο των προτεινόμενων αναπαραστάσεων. Μέσω του μηχανισμού οι αφηγήσεις της πόλης αναλύονται με συνδυασμό τεχνικών ανάλυσης περιεχομένου και αστικής ανάλυσης και κατατάσσονται σε ομάδες σημασιολογικής συνάφειας. 

Ζητήματα διασφάλισης της συνοχής μεταξύ του Χερσαίου και του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού

#ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΙΛΙΜΙΓΚΑΣ, Τμήμα Γεωγραφίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου

#ΑΝΕΣΤΗΣ ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ, Δ/νση Χωροταξικού Σχεδιασμού Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντοςά Ενέργειας

Η διασφάλιση της συνοχής μεταξύ του Χερσαίου και του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την σύνταξη ενός ολοκληρωμένου πλαισίου σχεδιασμού του χώρου. 

Η αναγκαιότητα αυτή έχει γίνει κατανοητή και τεκμηριώνεται σε επίπεδο ορισμών και αρχών σε βασικά θεσμικά και πολιτικά κείμενα που αφορούν στον ΘΧΣ. Για την χώρα μας η εφαρμογή της συγκεκριμένης αρχής έχει ιδιαίτερη σημασία λόγω του παράκτιου και νησιωτικού χαρακτήρα της γεωγραφίας της. Παρόλο που είναι σαφές ότι αντικείμενο του ΘΧΣ αποτελεί μόνον ο θαλάσσιος χώρος και τα παράκτια ύδατα, αναγνωρίζεται ότι οι επίγειες δραστηριότητες έχουν άμεσο αντίκτυπο στις θαλάσσιες περιοχές και πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με συστηματικό τρόπο στο πλαίσιο του σχεδιασμού. Οι παράκτιες ζώνες αποτελούν χώρο αλληλεπίδρασης μεταξύ της θάλασσας και της ενδοχώρας, άρα η Ολοκληρωμένη Διαχείριση του Παράκτιου Χώρου έχει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την κατεύθυνση. Οι παράκτιες πόλεις και οι οικιστικές περιοχές, οι επιπτώσεις από δραστηριότητες όπως η γεωργία, η βιομηχανία, η μεταποίηση που είναι χωροθετημένες σε γειτνίαση με την θάλασσα, οι παράκτιες περιοχές με έντονη τουριστική ανάπτυξη κλπ, αναγνωρίζονται ως ειδικής σημασίας περιοχές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη με συστηματικό τρόπο ως προς τις επιπτώσεις τους στον θαλάσσιο χώρο.

Ο ουσιαστικός επαναπροσδιορισμός του σχεδιασμού που απαιτείται για την διασφάλιση της συνοχής του Χερσαίου και του ΘΧΣ ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις, με επιδράσεις τόσο στις διάφορες κλίμακες εφαρμογής όσο και στις διάφορες κατηγορίες του σχεδιασμού, επηρεάζοντας έτσι ουσιαστικά τον χαρακτήρα των προσεγγίσεων. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ζητήματα που αφορούν στον θαλάσσιο χώρο, αν και έχουν απασχολήσει τον χωροταξικό σχεδιασμό δεν έχουν αποτελέσει κεντρική προτεραιότητα και αποκλειστικό αντικείμενο του σχεδιασμού. Χαρακτηριστικά αναφέρεται μεταξύ άλλων : 

Στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός και Ευρωπαϊκές Μεσογειακές μητροπόλεις

#ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΣΟΥΜΑΛΑΚΟΣ, Φοιτητής - Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

*Το άρθρο βασίζεται σε ερευνητική πτυχιακή εργασία που εκπονήθηκε στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ (βλ. Τσουμαλάκος, 2015).

Το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού της Μεσογείου κατοικεί σε μεγάλα αστικά κέντρα και ένα μέρος αυτού σε μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα. Η συγκέντρωση μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων σε συγκεκριμένα σημεία, δεν θα μπορούσε παρά να προσδώσει κάποια θετικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα στα σημεία αυτά, όπως επίσης και να δημιουργήσει ορισμένα προβλήματα, τα οποία χρήζουν επίλυσης. Οι μητροπόλεις της Μεσογείου χαρακτηρίζονται από μεγάλη και μακραίωνη ιστορική και πολιτιστική διαδρομή, την οποία έχουν καταφέρει να την διατηρήσουν μέχρι σήμερα. Η σημασία τους ήταν καθοριστική για την ανάπτυξη, όχι μόνο ενός τμήματος αλλά ολόκληρης της Ευρώπης, μέσα από τις εμπορικές συναλλαγές, την στρατηγική τους θέση και την γενικότερη χωρική τους εξέλιξη.

Οι μεσογειακές μητροπόλεις ωστόσο, καλούνται σήμερα να αντιμετωπίσουν μια σειρά από θέματα. Τα θέματα αυτά αφορούν κατά κύριο λόγο τη βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, τις μεταφορές, την ανάπτυξη του οικιστικού δικτύου, τις κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές, που έχουν επίπτωση στη χωρική οργάνωση, όπως επίσης και την ολοένα και αυξανόμενη επέκταση του αστικού ιστού εις βάρος αγροτικών και δασικών εκτάσεων. Επίσης, παρατηρείται το φαινόμενο της υποβάθμισης του κέντρου των μητροπολιτικών περιοχών με σημειακές επεμβάσεις από την πλευρά της κεντρικής διοίκησης και όχι ολοκληρωμένες χωρικές παρεμβάσεις με την συμμετοχή όλων των αρμόδιων φορέων και των ενδιαφερόμενων, το πρόβλημα αυτό αφορά και τον χώρο της Μεσογείου και κατ' επέκταση τα παραδείγματα της Μαδρίτης, της Ρώμης και της Αθήνας, που μελετώνται στην παρούσα εργασία. Όλα αυτά τα θέματα καλείται να τα αντιμετωπίσει ο στρατηγικός χωρικός σχεδιασμός.

Στην παρούσα εργασία θα μελετηθούν τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα μητροπολιτικών περιοχών της Μεσογείου, ξεκινώντας από τα δυτικά και καταλήγοντας ανατολικά και πιο συγκεκριμένα γίνεται περιγραφή των παραδειγμάτων της Μαδρίτης, της Ρώμης και της Αθήνας.

Slum tourism: Η περίπτωση των favelas στο Ρίο Ντε Τζανέιρο

#ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΦΡΑΤΖΕΣΚΟΥ, Φοιτήτρια του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Παν. Θεσσαλίας 

#ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΥΛΩΝΑ, Απόφοιτος του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Παν. Θεσσαλίας

Η εμφάνιση του εναλλακτικού τουρισμού και η σημαντική αύξηση της ζήτησης ταξιδιών συγκεκριμένου χαρακτήρα οδήγησαν στην προσφορά όλο και πιο εξειδικευμένων μορφών τουρισμού, με σκοπό την κάλυψη των αναδυόμενων και ποικίλων αναγκών. Αυτό είχε ως συνέπεια τη δημιουργία πολλών διαφορετικών μορφών τουρισμού. Ο νέος προσανατολισμός της ζήτησης έδωσε στο τουριστικό προϊόν μία πολιτισμική και κοινωνική κατεύθυνση, στρέφοντας το ενδιαφέρον από το τυποποιημένο, μαζικό ταξίδι στην αναζήτηση μιας περισσότερο αληθινής εμπειρίας.

Στο πλαίσιο αυτό ενισχύθηκε ο διάλογος σχετικά με το ρόλο του επισκέπτη, τον τρόπο παρουσίασης των διαφορετικών τόπων, ηθών και τρόπου ζωής καθώς και τη διάδραση των τουριστών με τον ντόπιο πληθυσμό. Έτσι ζητήματα όπως η αυθεντικότητα της τουριστικής εμπειρίας και ο ρόλος των εμπλεκόμενων φορέων ήρθαν στο προσκήνιο και αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης. Τα θέματα αυτά θίγονται και στην περίπτωση του slum tourism το οποίο μελετάται στο παρόν άρθρο.

Ο όρος «slums» χρησιμοποιήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα για να χαρακτηρίσει τις υποβαθμισμένες περιοχές τους ανατολικού και δυτικού Λονδίνου. Τα τελευταία χρόνια τα slums αποτελούν ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο εντοπίζεται σε κάποιες από τις μεγαλύτερες μητροπόλεις αναπτυσσόμενων χωρών του κόσμου, και έχουν παρουσιασθεί στη διεθνή βιβλιογραφία από δύο οπτικές γωνίες, είτε ως τόποι εξαθλίωσης, είτε ως τόποι ελπίδας, με την προοπτική ότι θα επωφεληθούν τα πιο φτωχά τμήματα της πόλης. Η εμφάνιση και πληθυσμιακή αύξηση των περιθωριοποιημένων αυτών τμημάτων έχει συντελέσει στην ανάδειξη του slum tourism, το οποίο έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον, τόσο της ακαδημαϊκής κοινότητας όσο και των φορέων που ασχολούνται με την ανάπτυξη και τον τουρισμό, σε διεθνές επίπεδο.

Οράματα και σχεδιασμοί για την πόλη.Το παράδειγμα της Ακαδημίας Πλάτωνος

#ΑΝΤΩΝΗΣ ΧΑΖΑΠΗΣ, Αρχιτέκτων-Πολεοδόμος, Υπ. Διδάκτορας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Η προσπάθεια να κατανοήσουμε τα χαρακτηριστικά της απεικόνισης και των σχεδιασμών της Αθήνας, με περίπτωση μελέτης την Ακαδημία Πλάτωνος, αναδεικνύει το συγκρουσιακό χαρακτήρα της πόλης, υπαγορεύει την επανεξέταση ερμηνειών που αφορούν επενδυτικούς και θεσμικούς σχεδιασμούς και τις ματαιώσεις τους, υποδεικνύει «ρήγματα» και περιθώρια διεκδίκησης χώρο-κοινωνικής δικαιοσύνης και επανατοποθετεί σε δοκιμασία το ρόλο και την ίδια την έννοια του σχεδιασμού.

Αν και η Ακαδημία Πλάτωνος παρουσιάζεται ως μία ακόμα «λανθάνουσα ιστορική κεντρικότητα» της Αθήνας, αυτή σχετίζεται αποκλειστικά με τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο και τη δυνατότητά του να υποστηρίξει την ιστορική αφήγηση της πόλης. Η επιδίωξη της έρευνας αυτής και η επιλογή της Ακαδημίας Πλάτωνος ειδικότερα, αφορά στην προσπάθεια να ανασυρθούν από το περιθώριο του λόγου για την πόλη μία σειρά ατομικές και συλλογικές πρακτικές και στρατηγικές που εμπλουτίζουν την απεικόνιση της πόλης και ενδεχομένως τροφοδοτούν τον σχεδιασμό με πολλαπλά οράματα. Η διατύπωση κριτικών οραμάτων για την πόλη, την ίδια στιγμή που από-νομιμοποιεί τις κυρίαρχες αφηγήσεις και αποσταθεροποιεί αυταρχικούς σχεδιασμούς, συσπειρώνει και καλλιεργεί δομές αλληλεγγύης και συνεργασίας που εισάγουν στη συζήτηση για την πόλη την έννοια της ανθεκτικότητας.

Από αυτήν, τη συγκρότηση του οράματος, ανοίγεται ο σχεδιασμός στις πολλαπλές αφηγήσεις του χώρου και το ερώτημα μετατοπίζεται στη δυνατότητα να εγκατασταθούν αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των πολλαπλών αφηγήσεων και του σχεδιασμού. Με άλλα λόγια, η έρευνα επιχειρεί να νοηματοδοτήσει εκ νέου το σχεδιασμό όχι σε σχέση με το κυρίαρχο ή κριτικό του περιεχόμενο αλλά σε σχέση με τη δυνατότητά του να συνομιλεί με μία πολλαπλή, υπό διαμόρφωση και εξέλιξη, συλλογική αφήγηση.

Η βελτίωση της εικόνας και της φήμης μιας μικρομεσαίας πόλης: η περίπτωση του Δ. Λαμιέων

#ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης

Η πόλη από την εμφάνιση της αποτέλεσε ένα δυναμικό κοινωνικό φαινόμενο. Οι σημαντικότατες μεταβολές του διεθνούς κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια (διεθνοποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων αλλά και οι μεταβολές της παραγωγικής διάρθρωσης των οικονομιών) έχουν επηρεάσει και συνεχίζουν να επηρεάζουν συνεχώς την εσωτερική δομή και λειτουργία των πόλεων αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις.

Σήμερα λοιπόν, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης καθώς επίσης και από την οικονομική κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, οι πόλεις καλούνται να αναζητήσουν νέους τρόπους προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές, αναδεικνύοντας και προβάλλοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους. Έτσι, παρατηρείται έντονα η τάση των πόλεων αλλά και των περιφερειών, να αποκτήσουν μια περισσότερο ανταγωνιστική θέση στο αστικό σύστημα ιεραρχίας και να διαμορφώσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων ομοειδών πόλεων. Η εξ αρχής διαμόρφωση, ή αναδιαμόρφωση της εικόνας τους, βασιζόμενη στον προσδιορισμό και την αξιολόγηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, τείνει να αποτελέσει μείζονος σημασίας προτεραιότητα, για κάθε πόλη.

Ο επαναπροσδιορισμός της ταυτότητας των πόλεων, τόσο ως προς τους ίδιους τους πολίτες όσο και προς εξωτερικούς παράγοντες, είναι μια μέθοδος με την οποία οι πόλεις μπορούν να βελτιώσουν την εικόνας τους και να παρουσιαστούν ανταγωνιστικές στις νέες συνθήκες που επικρατούν. 

Το βασικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση είναι το Σχέδιο Μάρκετινγκ Πόλης. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί τη διαδικασία σχεδιασμού ενός τόπου, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των αγορών στόχων, ενώ αποσκοπεί παράλληλα στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, στην βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων και γενικότερα στην αναβάθμιση του τόπου.

Π.Ινιωτάκης :Το σχέδιο "Ηράκλειο, έξυπνη πόλη".

Η πόλη του Ηρακλείου με την πάροδο του χρόνου οικοδομεί την ανταγωνιστική της ταυτότητα , με το σχέδιο "Ηράκλειο, έξυπνη πόλη".Σε συνέντευξή του ο Αντιδήμαρχος Ηρακλείου κ.Ινιωτάκης Πέτρος στην special edition SMART CITIES "Shaping your city's future" των εκδόσεων boussias , αναλύει τον τρόπο δουλειάς και τους στόχους της επόμενης ημέρας

Τι σημαίνει έξυπνη πόλη για σας; 

Πέτρος Ινιωτάκης: Το όραμα της έξυπνης πόλης είναι ένα αναπτυξιακό εργαλείο για την πόλη του Ηρακλείου. Περιγράφει την προσπάθεια της πόλης μας να γίνει κοινωνικά αποδοτική, αλλά και οικονομικά αποτελεσματική. Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών βελτιώνουμε την πόλη μας σε όλους τους τομείς και, κυρίως , στους τομείς της ενεργειακής κατανάλωσns και περιβαλλοντικής αναβάθμισης, της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, της τόνωσης της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, της ποιότητας ζωής και της ενεργοποίησης των πολιτών για αυξημένη συμμετοχή στη ζωή της πόλης.

Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στο Δήμο, για την υλοποίηση της έξυπνης πόλης ; 

Π. Ινιωτάκης: Οι σημαντικότερες προκλήσεις εντάσσονται σε δύο κατηγορίες. Την περαιτέρω εξειδίκευση της οικονομίας της πόλης  με τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, την αύξηση της καινοτομίας και της νεανικής επιχειρηματικότητας. · Τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αυξάνοντας την εξυπηρέτηση του πολίτη, μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας, προστατεύοντας το περιβάλλον, ενισχύοντας την προσβασιμότητα στο κέντρο και στις γειτονιές της πόλης, ενθαρρύνοντας τον πολίτη στη συμμετοχή και τις διαδικασίες της τοπικής δημοκρατίας.

Έξυπνες πόλεις: Ανάπτυξη συστήματος δεικτών αξιολόγησης του έξυπνου περιβάλλοντος με πιλοτική εφαρμογή στην πόλη της Κοζάνης

* Η εργασία αυτή συντάχθηκε στα πλαίσια εκπόνησης Διπλωματικής Εργασίας του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Έργων Υποδομής» της Σχολής Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου.

#ΞΑΝΘΟΥΛΗ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ, Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Έργων Υποδομής».Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

#ΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός Έργων Υποδομής».Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

Οι τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζονται από την έντονη αστικοποίηση του πληθυσμού. Παρά τις αναμφισβήτητα σημαντικές ευκαιρίες που προσφέρουν οι αστικές συγκεντρώσεις, όπως η δημιουργία οικονομιών συγκέντρωσης, η επίτευξη μεγαλύτερης αποδοτικότητας όσον αφορά στην παροχή βασικών υπηρεσιών κ.ά., τα προβλήματα της αστικοποίησης είναι υπαρκτά, ενώ αναμένεται να παρουσιάσουν επιδείνωση εάν δεν αντιμετωπιστούν οι γενεσιουργές τους αιτίες. 

Πρόκειται για προβλήματα που σχετίζονται με τη μείωση των διαθέσιμων φυσικών πόρων, την ανεπαρκή υποδομή, την ηλεκτροδότηση και την ενέργεια εν γένει, κλιματικές αλλαγές, θέματα ανθρώπινης υγείας αλλά και απαίτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης, κοινωνικών λειτουργιών και οικονομικών ευκαιριών (Washburn και Sindhu 2010). Η ανάπτυξη της «έξυπνης πόλης» τείνει να εδραιωθεί ως ένα από τα σπουδαιότερα μέσα για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων.

Η έννοια της έξυπνης πόλης είναι σχετικά νέα και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα χαρακτηριστικών. Για τον ορισμό της έχουν υπάρξει πολλές αρκετά διαφορετικές μεταξύ τους προσεγγίσεις και αρκετές προσπάθειες διατύπωσης ενός "οράματος". Ο κοινός παρονομαστής σε όλες είναι η χρήση σύγχρονων Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Παρ' όλο που δεν υπάρχει σαφής και κοινώς αποδεκτός ορισμός της έξυπνης πόλης, σχεδόν όλες οι πόλεις επιθυμούν ή θα επιθυμούσαν να χαρακτηριστούν ως «έξυπνες», καθώς γενικώς εκλαμβάνεται ως ένας θετικός προσδιορισμός των λειτουργιών και των υπηρεσιών που προσφέρει στους πολίτες της.

Στις περισσότερες σχετικές έρευνες, χρησιμοποιούνται τα εξής έξι χαρακτηριστικά για την περιγραφή της έξυπνης πόλης: