Μουσική, ήχοι και οι συσχετίσεις τους με ένα Τόπο

#by Brendan Colgan, place management & branding 
Την μετάφραση επιμελήθηκε ο Μανώλης Τζαγκαράκης
 

Σαν μουσικόφιλος και μουσικός πάντα θαύμαζα τον τρόπο που η μουσική μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε τα φαινομενικά φυσικά όρια μας (χωρίς τη χρήση ναρκωτικών εννοώ). Έχω περπατήσει με το «Walking in Memphis», χόρεψα με το «Mrs. Hippo in Paris», απόλαυσα το «Left My Heart in San Francisco» και όλα αυτά σε μια βραδιά. Μπορείς να εσωτερικεύσεις τη μουσική, τους στίχους, και κατά κάποιο τρόπο, να τα κάνεις δικά σου - ακόμα κι αν είναι γραμμένα από άλλους. Η μουσική προκαλεί συναισθηματικές ενώσεις-ακόμα και με έναν Τόπο. 
Συνήθως συνδέουμε τα μέρη με τους ήχους σε γενικές γραμμές: είτε πρόκειται για τον ήχο της γλώσσας (μια γαλλική προφορά - Γαλλία), τον ήχο των οργάνων (ένα Erhu - Κίνα ή την Ασία γενικότερα), τον ήχο της μουσικής (τα Blues - τον Αμερικάνικο Νότο) ή τον ήχο του περιβάλλοντος χώρου (κύματα - τον ωκεανό). Μερικές από αυτές τις συναισθηματικές ενώσεις είναι το αποτέλεσμα της προσωπικής εμπειρίας (έχω δει τον ωκεανό, έχω δει και ακούσει τα κύματα, ως εκ τούτου, συνδέω τον ήχο με τον τόπο γενικότερα). 
Όμως ανάλογα με το είδος του ήχου, φαίνεται να υπάρχει κι ένα όριο στο πόσο συγκεκριμένα διακρίνεται ο τόπος. Το «μουου» μιας αγελάδας μπορεί να μας θυμίζει ένα αγρόκτημα, αλλά ποιο αγρόκτημα; (Βλέπε το πρόγραμμα του NPR με τίτλο «Geography and the «Sound of Place»). Αλλά γιατί όμως οι γκάιντες μου θυμίζουν τη Σκωτία; Υπήρξε ποτέ κάποιος Σκωτσέζος που να είπε «ας φτιάξουμε ένα όργανο που θα το αποκαλούμε γκάιντα και θα φέρνει στο μυαλό όλων εικόνες από τις ορεινές περιοχές της Σκωτίας, ανθρώπους με φούστες, και αυτά, σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να συνδέονται με τη Σκωτία». 

Κι όμως όχι, οι συσχετίσεις αυτές ήταν το αποτέλεσμα μια πιο οργανικής σύνθετης διαδικασίας, δηλαδή έγιναν όλα αυτά χωρίς να υπάρχει κίνητρο. Οι γκάιντες αν και ήταν διαδεδομένες σε όλη την Ευρώπη για εκατοντάδες χρόνια (αναφέρονται στα κείμενα των «The Canterbury Tails» τα οποία γράφτηκαν γύρω στα 1380), σχετικά πρόσφατα συσχετίστηκαν έντονα με τη Σκωτία. Αυτό οφείλεται κυρίως στο συγκεκριμένο τύπο γκάιντας. Η Scottish Great Highland Bagpipe έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο, λόγω του μεγάλου αριθμού αυτών που έπαιζαν γκάιντα κι εκπαιδεύονταν υπηρετώντας τη στρατιωτική τους θητεία στο Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και η αύξηση τους αυτή συνέπεσε με την μείωση της δημοτικότητας άλλων παραδοσιακών ειδών γκάιντας σε όλη την Ευρώπη με την έλευση του γραμμοφώνου και του ραδιόφωνου. 
Έχω συχνά αναρωτηθεί κατά πόσον θα ήταν προς το συμφέρον ενός μέρους – ακόμα και μια πόλης ή ενός έθνους - να βρει, να αξιοποιήσει, να αναπτύξει και να προωθήσει ήχους που να σχετίζονται με το μέρος. 
Σίγουρα, η Φιλαρμονική του Βερολίνου με την εκτέλεση του «Tristan und Isolde» του Wagner στη Νέα Υόρκη μπορεί να γίνει κατανοητή ως ένα παράδειγμα για το παραπάνω. Οι ήχοι που δημιουργούνται φέρνουν στη σκέψη τις εικόνες της ιστορίας του Tristan und Isolde και αυτό αφήνει αναμφίβολα μια ιδιαίτερη εντύπωση στο ξένο κοινό. Το ίδιο το γεγονός ίσως φέρνει μνήμες από το Βερολίνο αλλά η παράσταση δεν είναι ο «ήχος» του Βερολίνου. 
Μήπως λοιπόν θα έπρεπε να «χώσουμε» μερικούς μουσικούς σε ένα δωμάτιο και να τους πούμε «να δημιουργήσουν ένα νέο ήχο»; ή να αναθέσουμε σε κάποιους μηχανικούς να επινοήσουν ένα νέο μουσικό όργανο; Ενδιαφέρον, αλλά πιθανότατα θα φανεί σαν τελείως κατασκευασμένο κι όχι αυθόρμητο. Επιπλέον, θα χαθεί και η όλη ιδέα της μουσικής που είναι μια δημιουργική διαδικασία. Ίσως μια πιο πρακτική προσέγγιση θα ήταν να εντοπιστούν οι μοναδικές πτυχές της τοπικής μουσικής και να ληφθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην προώθηση της ανάπτυξης τους. Αν μπορείτε να προσδιορίσετε τα «Blues» σαν ξεχωριστό ήχο και να μάθετε γιατί ο Αμερικάνικος Νότος ήταν το κατάλληλο περιβάλλον για ένα τέτοιο μουσικό στύλ, θα μπορούσε κανείς να το επηρεάσει;