Έξυπνη Εξειδίκευση: Η Κινητήριος Δύναμη της Οικονομικής Ανάπτυξης της Ευρώπης

Η ιδέα της έξυπνης εξειδίκευσης θάλεγα ότι περπατάει χέρι - χέρι με το όραμα της δημιουργίας ανταγωνιστικού brandname από ένα τόπο.Όπως ένας τόπος δεν μπορεί να είναι καλός σε όλους τους τομείς άρα πρέπει να διαλέξει που θα δώσει βάρος ώστε να έχει μετρήσιμα αποτελέσματα , έτσι και ειδικά στον τομέα της έρευνας και της τεχνολογίας δεν μπορείς να είσαι σε όλα επιτυχημένος.Πρέπει να διαλέξεις που θα επενδύσεις με κύριο κριτήριο επιλογής την τοπική οικονομική, κοινωνική , τεχνολογική πραγματικότητα και τους διαθέσιμους πόρους εμπειρίας.

Η επιλογή κατευθύνσεων από την ΕΕ για το επόμενη χρηματοδοτική περίοδο, λοιπόν, είναι επιτυχημένη. 

Αναδημοσίευση από το Δελτίο Διεθνών και Ευρωπαϊκών θεμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που εκδίδει το Υπ.Εσωτερικών.

Η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει αναδείξει τη σαφή ανάγκη για την εκ νέου εξισορρόπηση των δημόσιων οικονομικών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η συνετή διαχείριση των δαπανών δεν πρέπει να οδηγήσει σε μειωμένες επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο, την καινοτομία και την έρευνα, καθώς αυτά είναι τα βασικά στοιχεία που μπορούν να προωθήσουν την επιστροφή στην ανάπτυξη. Η καινοτομία αποτελεί μία από τις βασικές προτεραιότητες στο προσχέδιο της περιόδου 2014-2020 για μια αναμορφωμένη περιφερειακή πολιτική διότι η καινοτομία είναι ουσιώδης προκειμένου να δοθεί το τόσο απαραίτητο έναυσμα για την οικονομική ανάπτυξη και, άρα, για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.

Ωστόσο, δεν είναι όλες οι επενδύσεις στην έρευνα και την τεχνολογία εξίσου αποτελεσματικές σε επίπεδο αναπτυξιακών αποτελεσμάτων προκειμένου να βγούμε από την ύφεση και να υπερβούμε την οικονομική κρίση. Δεν μπορούν όλα τα Κράτη Μέλη και οι περιφέρειες να αποδίδουν εξαιρετικά σε όλα τα πεδία της επιστήμης και της καινοτομίας, αλλά κάθε χώρα και περιφέρεια έχει τις δυνατότητες να αριστεύσει σε κάποιο πεδίο. 

Δεν έχουν όλες οι χώρες και οι περιφέρειες την απαραίτητη κρίσιμη μάζα επιχειρήσεων και ιδρυμάτων γνώσης, ούτε επαρκές κοινωνικό κεφάλαιο για την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ παραγόντων της καινοτομίας, προκειμένου να κερδίσουν μερίδια αγοράς από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό ή να διαμορφώσουν νέες αγορές. Και σε εποχές περιορισμένων δημόσιων πόρων, δεν είναι δυνατό να χρηματοδοτηθούν όλα τα υποσχόμενα ερευνητικά και καινοτόμα έργα ξεχωριστά.

Η έξυπνη εξειδίκευση ανοίγει το δρόμο για το μέλλον Εκφράζει την οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με τις συνετές δαπάνες, γνωστή ως «growthsterity» (ανάπτυξη + λιτότητα). Η έξυπνη εξειδίκευση αποτελεί βασική δράση της κορυφαίας πρωτοβουλίας «Ένωση Καινοτομίας» στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.

Η έξυπνη εξειδίκευση υπονοεί ότι ένα Κράτος Μέλος ή περιφέρεια επιλέγει περιορισμένο αριθμό προτεραιοτήτων στη βάση των δικών της δυνατών σημείων και συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των τομέων όπου υπάρχει μεγαλύτερο δυναμικό για μακρόχρονο αντίκτυπο. Αυτή η προσέγγιση θα βοηθήσει τις περιφέρειες να κάνουν πράξη τις πραγματικές τους δυνατότητες στην καινοτομία και να επικεντρώσουν εκ νέου τις βιομηχανικές και εκπαιδευτικές τους δομές στην κατεύθυνση των αναδυόμενων βιομηχανιών και υπηρεσιών, καθώς και των διεθνών αγορών. Ο στόχος της έξυπνης εξειδίκευσης είναι να μετασχηματίσει οικονομίες προς δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και πιο ανταγωνιστικές. Η έξυπνη εξειδίκευση αποτελεί μια προσέγγιση που τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενσωματώνει στα προγράμματα πολιτικής συνοχής.

Η ανάπτυξη στρατηγικών έρευνας και καινοτομίας με βάση την έννοια της έξυπνης εξειδίκευσης είναι ένα από τα προαπαιτούμενα για πρόσβαση στα διαρθρωτικά ταμεία από το 2014.

Με δύο λόγια, η έξυπνη εξειδίκευση αφορά μια νέα γενιά πολιτικών έρευνας και καινοτομίας που υπερβαίνουν τις κλασσικές επενδύσεις σε έρευνα και τεχνολογία, και της γενικής ενίσχυσης της επάρκειας στην καινοτομία. Αυτό που καθιστά τη στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης διαφορετική από τη μέση στρατηγική καινοτομίας είναι ότι:

• Ο βασισμένος σε αποδείξεις χαρακτήρας της δεν εξετάζει μόνο τυπικά ζητήματα έρευνας και δεξιοτήτων, αλλά μελετά όλα τα στοιχεία, π.χ. γεωγραφική θέση, πληθυσμιακή δομή, κλίμα, φυσικοί πόροι, και θέματα ζήτησης, π.χ. κοινωνικές ανάγκες, δυνητικοί πελάτες, καινοτομία του δημόσιου τομέα. Θα ενθαρρύνει μια χώρα ή περιφέρεια να ενώσει τη μοναδική τοπική τεχνογνωσία και παραγωγικές δυνατότητες σε νέους συνδυασμούς και καινοτομίες. 
• Η έξυπνη εξειδίκευση δεν είναι μια απόφαση από πάνω προς τη βάση, αλλά αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε ως μια δυναμική διαδικασία ανακάλυψης της επιχειρηματικότητας που περιλαμβάνει βασικά ενδιαφερόμενα μέρη σε συνεργατικά σχήματα ηγεσίας. 
• Έχει παγκόσμια προοπτική σε επίπεδο δυνητικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων, αγορών και δυναμικού για συνεργασία με φορείς καινοτομίας πέρα από γεωγραφικά σύνορα.
• Δεν επικεντρώνεται στην παραγωγή νέας γνώσης παντού, αλλά βασίζεται στη συγκέντρωση της υφιστάμενης γνώσης και τεχνολογιών προκειμένου να δημιουργηθεί καινοτομία σε όλες τις πιθανές μορφές, όπως inter alia της κοινωνικής, της καινοτομίας που άγεται από το χρήστη και της καινοτομίας σε επίπεδο marketing και οργάνωσης. 
• Έχει να κάνει με τη θέση προτεραιοτήτων σε εποχές περιορισμένων πόρων και την επικέντρωση των επενδύσεων σε συγκριτικά πλεονεκτήματα για τη συσσώρευση κρίσιμης μάζας, με στόχο την αριστεία μέσω της διαφοροποίησης της χώρας ή περιφέρειας από τις άλλες. 
• Η έξυπνη εξειδίκευση δεν έχει να κάνει με την ανάδειξη νικητών σε επίπεδο τομέα ή τεχνολογίας, αλλά με τη αλληλο-γονιμο-ποίηση μεταξύ και ανάμεσα σε τομείς και τεχνολογίες. Για μερικές περιοχές, η ομαδοποίηση μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία διατομεακών επαφών και διάχυσης γνώσης, τόσο εντός της περιφέρειας όσο και εξωτερικά με άλλες περιφέρειες. 

Υπάρχει σαφής ανάγκη για τις περιφέρειες να επικεντρώσουν τα πιθανά τους πλεονεκτήματα στο μέλλον. Και αυτά πρέπει να εξετασθούν σε διεθνές, και όχι απλά εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Οι περιφέρειες πρέπει να προβούν σε καλά μελετημένες και βασισμένες σε αποδείξεις επιλογές και όχι να μοιράζουν αφειδώς περιορισμένα κονδύλια χωρίς πραγματικό αντίκτυπο.

Επί του παρόντος, οι προτεραιότητες στις περιφέρειες συχνά είναι υπερβολικά ευρείες και άρα με αντίκτυπο που αμβλύνεται και φαίνεται ότι δίνεται υπερβολική έμφαση στις βιομηχανίες κατασκευών και όχι σε αναδυόμενους τομείς και υπηρεσίες. Υπάρχει ακόμα περιορισμένη χρήση μέτρων για την ενίσχυση της ζήτησης και της πρόσβασης στην αγορά παράλληλα με την υποστήριξη στην ανάπτυξη δυνατοτήτων έρευνας και καινοτομίας, ενώ διατηρείται η έλλειψη συντονισμού μεταξύ εθνικών και περιφερειακών κυβερνήσεων. 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε εργαλεία που θα βοηθήσουν τα Κράτη Μέλη και τις περιφέρειες να αναπτύξουν τις μεμονωμένες στρατηγικές τους στο πεδίο της έξυπνης εξειδίκευσης. Η πλατφόρμα έξυπνης εξειδίκευ¬σης (πλατφόρμα S3), που φιλοξενείται από το Ινστιτούτο Τεχνολογικών Προβλέψεων (IPTS - ένα από τα επτά ινστιτούτα του Κοινού Κέντρου Ερευνών της ΕΕ ), έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της έννοιας της έξυπνης εξειδίκευσης και των προεκτάσεών της σε επίπεδο πολιτικών. Προσφέρει συμβουλές, πρόσβαση σε υλικό δεδομένων, καθοδήγηση και μεθοδολογική υποστήριξη, παραδείγματα καλής πρακτικής και εργαλεία αμοιβαίας εκμάθησης σε ομότιμους και εμπειρογνώμονες.

Πληροφορίες:

http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docge ner/panorama/pdf/mag44/mag44_el.pdf