Πολιτιστική διπλωματία

#Γιώργος Κεβόπουλος , αστυνομικός υποδιευθυντής, διοικητής δίωξης ναρκωτικών Χίου

Την Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου 2012 ο τηλεοπτικός Σταθμός «MEGA» ανακοίνωσε ότι στη θέση της τούρκικης τηλεοπτικής σειράς « Μοιραίος Έρωτας», που τελειώνει σύντομα, θα προβάλλει την επίσης τούρκικη σειρά « Το κορίτσι που αγάπησα» και μάλιστα πρόβαλλε σκηνές της νέας αυτής σειράς. Αυτή θα είναι η έκτη σειρά τούρκικης παραγωγής που προβάλλεται την εποχή αυτή στην ελληνική τηλεόραση. 

Την ίδια στιγμή περίπου μέσα στην εβδομάδα, ο αρμόδιος υπουργός της F.Y.R.O.M, δηλώνει ότι προωθεί νομοθετική ρύθμιση για την απαγόρευση των σήριαλ αυτών έως το 2015. Η  δήλωση του αυτή «ανάγκασε» τον Πρωθυπουργό της   F.Y.R.O.M να διορθώσει κάπως τα πράγματα λέγοντας ότι παρερμηνεύτηκαν οι δηλώσεις του υπουργού και πως η Τουρκία αποτελεί τον καλύτερο φίλο της Χώρας του και δεν υπήρχε πρόθεση από τον υπουργό του να την προσβάλλει. 

Την 15-11-2012 πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης εκδήλωση του Ε.Ο.Τ με θέμα «Αξιοποίηση των Ερευνητικών Εργαλείων για μια Στοχευμένη Στρατηγική Marketing».

Στον αντίποδα στο τέλος της εβδομάδας κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο ένα μικρό βίντεο του Ε.Ο.Τ που απευθύνεται στην Αγγλική αγορά χωρίς να περιέχει καμία εικόνα από Ελλάδα. Το βίντεο κόστισε 70000 και μετά από λίγες μέρες κάτω από γενική αποδοκιμασία αποσύρθηκε.

Είναι δυνατόν μία τηλεοπτική σειρά να αποτελέσει μέρος της διπλωματίας μιας χώρας; Μπορεί μια πολιτιστική κίνηση να αποτελέσει «σωσίβιο» για την Ελλάδα;  

Κατέληξα στο θέμα αυτό καθώς πιστεύω ότι η Ελλάδα σε αντίθεση με πολλές Χώρες, διαθέτει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα – τον τεράστιο πολιτισμό της- το οποίο οφείλει να το αξιοποιήσει και να το προβάλλει, αλλάζοντας τελείως την εικόνα που έχουν στο μυαλό τους οι άλλες χώρες για αυτήν αλλά και να επωφεληθεί ποικιλοτρόπως –και οικονομικά – στην σημερινή δύσκολη εποχή. 

Η πολιτιστική διείσδυση της Τουρκίας

Η Τουρκία όπως αναφέρει ο Μαρκεζίνης  εφαρμόζει άψογα τη παλιά Γαλλική ρήση: « ασκούμε πολιτική μέσω κουλτούρας». Ο πρώτος που το ξεκίνησε συστηματικά ήταν ο Τ. Οζάλ ο οποίος άρχισε την ανασυγκρότηση της Τουρκίας βασιζόμενος στην πολιτιστική διπλωματία Στα πλαίσια αυτά σήμερα, πάνω από πέντε τουρκικά σίριαλ προβάλλονται αυτόν τον καιρό στα ελληνικά κανάλια - το κυριότερο, με μεγάλες, συντριπτικές θεαματικότητες. Το σίριαλ δε με ήρωα τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή προβάλλεται σε 32 χώρες. 

Σύμφωνα με έρευνα του ανταποκριτή της εφημερίδας «The New York Times» στο Παρίσι Νταν Μπιλέφσκι που δημοσιεύθηκε στις 30 Οκτωβρίου και αναδημοσιεύθηκε στην «International Herald Tribune»  («Turks reclaim the Ottoman Empire»)  η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη εξαγωγέας σαπουνόπερας στην Ευρώπη με έσοδα 70 εκατ. δολάρια,

Τα σίριαλ, τόσο αυτά με τα οθωμανικά, ιστορικά θέματα όσο και τα σύγχρονα μελοδράματα, αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» της τουρκικής ήπιας διπλωματίας. Η Τουρκία βελτιώνει την εικόνα της και οι κοινωνίες των Βαλκανίων, της Κεντρικής Ασίας γύρω από τον Εύξεινο και την Κασπία, της Εγγύς Ανατολής, της Αραβικής Χερσονήσου και της Βόρειας Αφρικής και του Μαγκρέμπ εξοικειώνονται με τον «Τούρκο».

Στο κέντρο αυτής της διπλωματίας είναι ένας νέος αναθεωρητισμός, με κριτικό σημείο την επαναδιεκδίκηση του οθωμανικού παρελθόντος, κυρίως του 16ου και του 17ου αιώνα, μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ορμή, εξάπλωση και γεωπολιτική κυριαρχία.  Ο στόχος έχει δύο κατευθύνσεις: τόσο προς τα έξω όσο και προς τα μέσα. Οι νέες γενιές των Τούρκων ξαναβρίσκουν το οθωμανικό παρελθόν από το οποίο τους είχε αποκόψει το κεμαλικό κράτος θεωρώντας το ως παρελθόν παρακμής. Χαρακτηριστικά στοιχεία αυτού του νέου τοπίου είναι η μεγάλη επιτυχία στην Τουρκία και έξω απ' αυτήν της ταινίας του Φαρούκ Ακσόι «Φετίχ 1453» («Κατάκτηση 1453»), η επιτυχία του Μουσείου Panorama, όπου παρουσιάζεται πανοραμικά η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης και όπου οι μουσειοφύλακες είναι ντυμένοι με στολές γενιτσάρων, η αναγγελία της δημιουργίας ενός θεματικού πάρκου για την οθωμανική Κωνσταντινούπολη, ταινίες για τη Μάχη της Καλλίπολης, ένταξη οθωμανικών και ισλαμικών μοτίβων στην καθημερινή διακόσμηση κτλ. «Με τρομοκρατεί το τόσο πολύ εθνικό εγώ» είπε ο καθηγητής Μελίς Μπεχλίλ. «Ταινίες όπως το "Φετίχ 1453" εγγράφονται στον πολιτιστικό αναθεωρητισμό και αποθεώνουν το παρελθόν χωρίς καμία κριτική στάση απέναντι στην Ιστορία». Πραγματικά η ταινία έχει δεχθεί στην Τουρκία έντονη κριτική για ιστορικές ανακρίβειες και υπερβολή. Και ο αρθρογράφος της «Hurriyet» Μπουράκ Μπεκντίλ, ενοχλημένος από την ταινία του Ακσόι, έγραψε ειρωνικά ότι τώρα είναι ώριμες οι συνθήκες για ταινίες με τίτλο «Conquest 1974» με θέμα την Κύπρο και «Extinction 1915» με θέμα τη γενοκτονία των Αρμενίων. Φυσικά δέχθηκε απειλές θανάτου. 

Ο αναθεωρητισμός συμπίπτει με την οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας, την ανάδειξή της ως ηγέτιδας δύναμης στην Εγγύς Ανατολή, τη δυναμική εμφάνιση στο προσκήνιο μιας νέας αστικής «ισλαμικής» τάξης, που την εκφράζει ο Ερντογάν, και την ενίσχυση ενός νέου εθνικού εγώ στηριγμένου χωρίς ενοχές στο σουλτανικό παρελθόν. 

Πριν από μερικές ημέρες τον γύρο του Διαδικτύου έκανε μια είδηση σύμφωνα με την οποία «με απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης, τα τουρκικά σίριαλ θα προσφέρονται δωρεάν προκειμένου να προωθηθεί η τουρκική κουλτούρα».  Η παραπάνω πληροφορία μάλιστα, αν και δεν επιβεβαιώνεται μέχρι στιγμής, συνδέθηκε με σχετικές δηλώσεις του υφυπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού Aμπτουραχμάν Αριτσί, ο οποίος φέρεται να είπε ότι «με τις τουρκικές σειρές μπορούμε να μπούμε σε κάθε σπίτι και να διαδώσουμε την τουρκική κουλτούρα».

Η επιτυχία της τουρκικής βιομηχανίας θεάματος πλέον είναι τεράστια και τα έσοδα επίσης. Οι σειρές της γειτονικής χώρας πωλούνται σε δεκάδες χώρες και χαρακτηριστικό της επιρροής τους είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη hurriyetdailynews.com, πολλοί τουρίστες από χώρες της Μέσης Ανατολής, όταν πηγαίνουν στην Τουρκία για διακοπές, επισκέπτονται ως αξιοθέατο τα μέρη όπου πραγματοποιούνται τα τηλεοπτικά γυρίσματα. Όπως αναφέρει το σχετικό δημοσίευμα, παρά την αρνητική κριτική που δέχονται τα σίριαλ, αυξάνουν το ενδιαφέρον των λαών για την τουρκική γλώσσα και τον τουρκικό πολιτισμό. Ειδική μνεία γίνεται για την Ελλάδα, για την οποία αναφέρεται ότι «όσοι παρακολουθούν τις σειρές μας έχουν μάθει μια σειρά από τουρκικές λέξεις μέσα από τις σειρές "Σουλεϊμάν ο μεγαλοπρεπής", "Μοιραίος έρωτας", "Sila", "Asi", όπως το "γεια σας", "τι κάνετε;", "εντάξει" και άλλες».

Τον Νοέμβριο του 2010 η Suha Kararina Mousbeh, επίσημη εκπρόσωπος του υπουργείου Τουρισμού της Συρίας, από το βήμα του φόρουμ της εφημερίδας «Μακεδονία» με θέμα «Πολιτισμός και τουρισμός Βόρειας Ελλάδας - Σταυροδρόμι Πολιτισμού» ανέφερε την ισχυρή παρουσία της Τουρκίας μέσω των τηλεοπτικών σίριαλ «Η Τουρκία έχει μεταγλωττίσει τουρκικά σίριαλ στα αραβικά, τα οποία προβάλλονται στα κανάλια μας. Μέχρι που πολλές φορές πελάτες που έρχονται το καλοκαίρι (σ.σ. Άραβες τουρίστες στην Αθήνα) και λένε «το Μεγάλη Βρετανία δεν έχει το ΝΒC4 που έχει το σίριαλ τάδε. Ή θα τους πείτε να το βάλουν ή αλλάξτε μας ξενοδοχείο».   

Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής που χαρακτηρίζεται ως ο άσσος στο μανίκι του Ερντογαν – είναι: 

1) η αύξηση των τουριστών, (κατά 300.000 άτομα ο τουρισμός στα Πριγκιποννήσια) 

2) διδασκαλία στα Τούρκικα πανεπιστήμια για την επιτυχία αυτή 

3) οικονομικό όφελος 

4) συναισθηματικό όφελος 

Η πολιτιστική διπλωματία στην Ελλάδα 

Η εικόνα σήμερα 

Το περιοδικό focus δημοσίευσε πρωτοσέλιδο «Απατεώνες στην Ευρωπαϊκή οικογένεια» Ταυτόχρονα σχεδόν καθημερινά ο μέσος ευρωπαίος κατακλύζεται από ειδήσεις, εικόνες, σχόλια, δημοσιεύματα κ.λ.π με άσχημες εικόνες για τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα; Η Χώρα μπορεί να περνάει μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της αλλά οι Έλληνες δεν χρεοκόπησαν.   

Όπως αναφέρει ο P. Economides:  «δεν είμαστε ένα χρεοκοπημένο έθνος. Είμαστε Έλληνες. Άνθρωποι με την δύναμη να οραματιστούμε. Άνθρωποι με την ευφυΐα να μετατρέψουμε το όραμα σε πραγματικότητα. Οραματιστήκαμε την Δημοκρατία. Οραματιστήκαμε την Ακρόπολη. Τώρα είναι καιρός να οραματιστούμε το Μέλλον. 

Γενικά στοιχεία Ορισμοί

Ο πολιτισμός συγκαταλέγεται μέσα στους συντελεστές ισχύος ενός κράτους. Ο Κουσκουβέλης εκτιμά ότι οι θεωρίες προβάλλουν ορισμένος τύπους ισχύος η εφαρμογή των οποίων περιορίζεται σε συγκεκριμένους τομείς όπως η ασφάλεια, η οικονομία, ο πολιτισμός. . Ο Ι. .Μάζης διακρίνει τις διαστάσεις ισχύος σε οικονομική τεχνολογική στρατιωτική πολιτιστική πολιτική και ανθρώπινη.

Ο J. Nye τονίζει τον ρόλο της ήπιας ισχύος την οποία ορίζει ως «το να κάνει μία Χώρα τις άλλες να θέλουν τα αποτελέσματα που θέλει χωρίς εξαναγκασμό αξιοποιώντας το κύρος της   

Ο Η. Κουσκουβέλης βέβαια θεωρεί πως η Παιδεία και ο Πολιτισμός μπορούν να αξιοποιηθούν εφόσον υπάρχει η κατάλληλη στρατηγική. Ο Χ. Γιανναράς πιστεύει ότι η πολιτιστική διπλωματία αποτελεί μία ρεαλιστική πρακτική για την άσκηση πολιτικής διεθνών σχέσεων. Ο Ν. Κοτζιάς θεωρεί ότι η Χώρα μας πρέπει να αναπτύξει επαφές με χώρες όπως η Κίνα οι οποίες έχουν μαζί με μας έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς. Μάλιστα αυτό επιβεβαιώνεται από προσφώνηση του  Κινέζου Πρωθυπουργού κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή. (είμαστε φορείς πανάρχαιων πολιτισμών) 

Τι είναι λοιπόν πολιτιστική διπλωματία; 

Η πολιτιστική διπλωματία δεν είναι τίποτα άλλο από την άσκηση θεμιτής επιρροής μέσα από την οδό του πολιτισμού.  Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής μέσω πολιτιστικών δραστηριοτήτων  για τη βελτίωση κα σύσφιξη των διακρατικών σχέσεων . Είναι η κυβερνητική πολιτική που χρησιμοποιεί στοιχεία από τον πολιτισμό της για τον σχεδιασμό και την άσκηση εξωτερικής πολιτικής με σκοπό την προβολή του στο εξωτερικό. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι η γλώσσα, οι τέχνες, η πολιτιστική κληρονομιά, οι πολιτιστικές αξίες και τα αγαθά 

Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, μιας Χώρας μέσω πολιτιστικών δραστηριοτήτων για τη βελτίωση και τη σύσφιξη των διακρατικών σχέσεων. Συνεχίζει τις προσπάθειες της εξωτερικής πολιτικής, όταν οι άλλοι δρόμοι οι πιο παραδοσιακοί, δεν επαρκούν ή έχουν πάψει να είναι ανοικτοί. Ακόμα μπορεί να αντισταθμίσει την έλλειψη πολιτικής με μια παγκόσμια πολιτιστική παρουσία. Ουσιαστικά με τη χρήση του πολιτισμού προβάλλεται η Χώρα και βελτιώνει την εικόνα της καθώς οι πολιτιστικές ανταλλαγές εδραιώνουν κλίμα εμπιστοσύνης  αποβλέποντας μακροπρόθεσμα στην αλληλοκατανόηση και την αποφυγή πολιτικών κρίσεων και συγκρούσεων.  Η πολιτιστική ανταλλαγή μπορεί να λάβει χώρα σε τομείς όπως οι τέχνες, ο αθλητισμός, η λογοτεχνία, η μουσική, η επιστήμη και η οικονομία Επίσης καλύπτει τέχνες, τη μελέτη και διαφύλαξη πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Ο πολιτικός επιστήμονας J. Nye, ο οποίος έκανε τη διάκριση μεταξύ σκληρής και ήπιας δύναμης, περιγράφει τη δεύτερη, ως την ικανότητα πειθούς μέσα από τη κουλτούρα, τις αξίες και τις ιδέες σε αντίθεση με την πρώτη η οποία κατακτά και εξαναγκάζει μέσω της στρατιωτικής δύναμης.  

Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οι ανεπτυγμένες χώρες θεωρούν τα πολιτιστικά θέματα βασικής σημασίας για την άσκηση της εξωτερικής τους πολιτικής είναι οι εξής:

Η πολιτιστική διείσδυση σε άλλη χώρα με σκοπό αφενός να γίνουν κατανοητές οι αξίες και οι θέσεις της χώρας ώστε να συντελείται σταδιακά η μείωση της διαφοροποίησης των διαφορών με τη σύγκλιση των ταυτοτήτων και αφετέρου η εξυπηρέτηση της διατήρησης σχέσεων πολιτιστικής εξάρτησης

Η εδραίωση στο διεθνές σύστημα μιας θετικής εικόνας για τη βελτίωση των εθνικών σχέσεων της χώρας

Οικονομικοί λόγοι. Οι εξαγωγές των πολιτιστικών προϊόντων είναι ιδιαίτερα επικερδείς. Κυρίως όταν έχει δημιουργηθεί μία δυνατή εικόνα της Χώρας στο εξωτερικό.   

Η πολιτιστική διπλωματία ασκείται σε ένα μόνο βαθμό μεταξύ κρατών, και μάλιστα ο βαθμός αυτός ποικίλει από κράτος σε κράτος ενώ οι τομείς ολόκληροι τέτοιων δραστηριοτήτων καλύπτονται κατά περίπτωση από μη κρατικούς φορείς. Μπορεί να ασκηθεί:  

Από το δημόσιο τομέα: Από τις κυβερνήσεις ή άλλους κρατικούς οργανισμούς για την προώθηση εθνικών συμφερόντων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το Βρετανικό συμβούλιο, το Γαλλικό Ινστιτούτο αλλά και η πολιτιστική εκστρατεία της C.I.A στη δεκαετία 1950 με στόχο να εξουδετερώσει τη Ρωσική προπαγάνδα. 

Κοινωνία πολιτών: Από  Μ.Κ.Ο και άτομα π.χ το Ινστιτούτο για τη Πολιτιστική Διπλωματία Βερολίνου. 

Ιδιωτικός τομέας: Ιδιωτικές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη διαπολιτισμικής διπλωματίας. Μεγάλες εταιρίες αποτελούν φορέα κουλτούρας της Χώρας από όπου προέρχονται και ενδιαφέρονται να διαμορφώσουν κατάλληλα τη στρατηγική τους 

Είναι σημαντικό εδώ να τονιστεί ότι ένα κράτος που θέλει να διαχειριστεί την πολιτιστική του διπλωματία να χρηματοδοτεί και να οργανώνει προσπάθειες τρίτων ή επιχειρήσεων.

Με τη πολιτιστική διπλωματία είναι δυνατόν η Χώρα μας να προσεγγίσει Χώρες με κάποια «συγγένεια» και να αναχαιτίσει την παρουσία της Τουρκίας η οποία με οδηγό την πολιτική Νταβούτογλου επικαλείται την Τούρκικη παρουσία στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων  επιχειρεί να δέσει στο άρμα της κάποιες μουσουλμανικές Χώρες. Έτσι η Ελλάδα μπορεί να επικαλεστεί τους στενούς πολιτιστικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με Χώρες από την Ν.Α Ευρώπη, τα Βαλκάνια αλλά και τους Σύρρους. Η δημιουργία τέτοιων σχεδίων δεν είναι ρομαντικά όνειρα αλλά τα συναντά κανείς σε ξένα συγγράμματα και βασίζεται στο ότι σε πάρα πολλές περιοχές από αυτές η ιδέα του κοινού πολιτισμού –του πολιτισμού της Ν. Ρώμης- είναι ακόμη ζωντανή.   

Στην Χώρα μας, με τέτοια πλούσια πολιτιστική αφετηρία, θα περίμενε κανείς να υπάρχει μια ολοκληρωμένη πολιτιστική διπλωματία που θα «εκμεταλλεύεται»  το πλούσιο πολιτισμό που της κληρονόμησαν οι πρόγονοί μας. Μια πολιτική που θα προβάλλει την Ελλάδα ως συνέχεια του αρχαίου πνεύματος και θα αναδείκνυε τη σύγχρονη Ελλάδα ως μια δημοκρατική δύναμη της Ε.Ε. Δυστυχώς  μέχρι σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να εκμεταλλευτούμε το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Μέχρι τη δεκαετία του 1990 δεν υπήρχε πολιτιστική διπλωματία. Άρχισε σιγά -σιγά να κινείται κάτι αλλά δυστυχώς δεν προχώρησε. Οι Ολυμπιακοί αγώνες του 2004 ήταν μία μεγάλη ευκαιρία αλλά δυστυχώς πέρασε και αυτή χωρίς να την εκμεταλλευτεί η Χώρα μας. Χώρα που είχε την τύχη να θεωρηθεί από την διεθνή κοινότητα συνεχιστής της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής παράδοσης και μέρος όπου πρωτοεμφανίστηκαν δομικά για τον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό στοιχεία όπως η Δημοκρατία, η Φιλοσοφία και ο Ολυμπισμός. Πρόκειται επομένως για πολιτισμικό φορτίο που θα ζήλευαν αρκετές χώρες και που για να το οικειοποιηθούν οι σύγχρονοι Έλληνες είναι αλήθεια ότι δεν δυσκολεύτηκαν και πολύ... Κυρίως όμως δεν έπραξαν παρά ελάχιστα για να δικαιολογήσουν την χρηστή του διαχείριση. Ο τρόπος διαχείρισης των Πολιτιστικών αυτών πόρων θα μπορούσε να θεωρηθεί όχι μόνο ανεπαρκής αλλά και αντίθετος σε κάθε έννοια ορθολογικής εκμετάλλευσης ενός «προϊόντος» στα πλαίσια του σύγχρονου marketing.

Όπως και στους υπόλοιπους τομείς έτσι και στο θέμα αυτό κυριαρχούν ορισμένα χαρακτηριστικά της νέας ελληνικής δημοκρατίας.  

Παρουσιάζονται λοιπόν: 

α)  αρμοδιότητες μεταξύ φορέων που η μία καλύπτει την άλλη. (Υπουργείο Πολιτισμού – Παιδείας Αθλητισμού Τουρισμού ). 

β) Δεν υπάρχει συνέχεια στην όποια προσπάθεια γίνεται. 

γ) Κυριαρχεί η διαφθορά 

δ) προβολή για προσωπικούς λόγους. 

ε) Τα κονδύλια γενικά ήταν περιορισμένα και δεν αξιοποιούνται τα κοινοτικά. 

Στ) Δεν υπάρχει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό για να προβάλλει την οποία προσπάθεια. 

Λίγες πρεσβείες μας στο εξωτερικό διαθέτουν στο δυναμικό τους μορφωτικούς ακολούθους. Στις υπόλοιπες τα καθήκοντα αυτά ασκούν συνήθως οι ακόλουθοι Τύπου . Για να καλυφθούν οι ελλείψεις, είχε προβλεφθεί στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης ειδίκευση «μορφωτικού συμβούλου». Όμως το τμήμα καταργήθηκε το 1991, επειδή οι απόφοιτοί του δεν απορροφούνταν, παρά τις υφιστάμενες ανάγκες. Το 1998, αντί οποιασδήποτε βελτίωσης του θεσμού, καταργήθηκε ο κλάδος των μορφωτικών συμβούλων και αντικαταστάθηκε από ειδικούς εξωτερικούς συνεργάτες με προσωρινής διάρκειας απασχόληση, μη ανανεώσιμη, οι οποίοι δεν είχαν την απαιτούμενη εξειδίκευση και εμπειρία 

Το 1992 ιδρύθηκε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού αλλά το Ίδρυμα αυτό πέρασε από πολλά κύματα χωρίς να καταφέρει παρά τις προσπάθειες ορισμένων επικεφαλής του να ανταποκριθεί στο σκοπό του. 

Πρόταση 

Τι χρειάζεται να γίνει; 

Αυτό που χρειάζεται να γίνει σήμερα είναι αρχικά να ανακαλύψει εκ νέου ο Έλληνας την πολιτιστική του ταυτότητα και στη συνέχεια με κατάλληλη πολιτική να την προβάλλει ώστε να αλλάξει τις εικόνες που έχουν σχηματισθεί στο μυαλό των άλλων. Η σημερινή οικονομική κρίση είναι μία ευκαιρία να αλλάξει ο Έλληνας και η Ελληνική πολιτική. Είναι μία ευκαιρία για ενδοσκόπηση και ανακάλυψη εκ νέου των παραδοσιακών αξιών μας τις οποίες εν πολλοίς έχουμε ξεχάσει. Πέρα από την μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά οι Έλληνες έχουν να αναδείξουν και άλλες αξίες. Αξίες στην καθημερινή ζωή που παρουσιάζουν το μεγαλείο του ελληνικού λαού. Είναι οι αξίες που μας ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους λαούς. Το χαμόγελο, το φιλότιμο του Έλληνα, η νοικοκυροσύνη του, η ικανότητα του να δημιουργεί και να μεγαλουργεί σε δύσκολους καιρούς. Επίσης πολύ σημαντική είναι η ανάδειξη του φυσικού κάλους της Χώρας μας. Αυτά σε συνδυασμό με την αρχαία κληρονομιά, τη γλώσσα μας και την ορθοδοξία αλλά και το βλέμμα στο μέλλον.  Για να υλοποιηθούν όλα αυτά επιβάλλεται η δημιουργία μίας πρότασης πολιτισμού που θα καταστήσει την Ελλάδα το Πολιτιστικό Κέντρο της Ευρώπης και του Κόσμου. Χώρες όπως η Αγγλία και η Γαλλία εδώ και πολλά χρόνια πράττουν κάτι ανάλογο με τεράστια επιτυχία έχοντας καταφέρει να δημιουργήσουν ένα ισχυρό brand name διακριτό σε όλο τον κόσμο. 

Πριν από 57 ακριβώς χρόνια και αναφερόμενος στις ασύγκριτα μεγάλες αλλά διαχρονικά ανεκμετάλλευτες δυνάμεις της σύγχρονης Ελλάδας, ο Κώστας Αξελός  διατύπωσε ένα κρίσιμο ερώτημα που παραμένει μέχρι και σήμερα επίκαιρο και δυστυχώς αναπάντητο: «Στους κόλπους του νεωτερικού Κόσμου που κυριαρχείται από τις μεγάλες δυνάμεις, με ποιον τρόπο θα εδραιώσει η Ελλάδα την αρμονία ανάμεσα στην δύναμη και την αδυναμία της; Η σύγχρονη Ελλάδα θα εκτιναχθεί- σαν μεταλλικό ελατήριο πιεσμένο από καιρό- προς την κατάκτηση της δικής της κίνησης;». Το ερώτημα αυτό ταλανίζει την ελληνική κοινωνία του σήμερα, σε μια περίοδο οικονομικής τελμάτωσης αλλά και ηθικού αδιεξόδου. Μιας κοινωνίας που ψάχνει απεγνωσμένα τρόπους διαφυγής από στείρες «πολιτικές ανάπτυξης» και «εκσυγχρονισμού» που βασίζονταν στην κατανάλωση, στον δανεισμό και στην παραίτηση από την εκμετάλλευση των όποιων συγκριτικών της πλεονεκτημάτων. Μιας χώρας που αντιμετωπίζει καθημερινά τις δομικές της αδυναμίες, πράττει όμως ελάχιστα για την αξιοποίηση της δύναμης της.

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα θα μπορούσε να βρεθεί σε μια σοβαρή και μεθοδική άσκηση πολιτιστικής διπλωματίας, που θα αξιοποιούσε την «πρωτογενή πηγή» του πολιτιστικού φορτίου που η χώρα κατέχει και που θα όριζε ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές, εθνικού χαρακτήρα, με σκοπό να καταστεί η Ελλάδα «πολιτιστικό κέντροο» της Ευρώπης και του κόσμου. Η πολιτική βούληση προκειμένου να βγει από την αφάνεια ένα τεράστιο και ανεκμετάλλευτο κομμάτι της διπλωματίας μας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση επιτυχούς έκβασης οποιουδήποτε εγχειρήματος. Η οργανωτική αναδιάταξη των αρμόδιων Υπουργείων, η κατάργηση των ήδη υπαρχόντων αδύναμων, σπάταλων και εν τέλει αποτυχημένων οργανισμών προώθησης του Ελληνικού Πολιτισμού και η αντικατάσταση τους από διακριτά, σε επίπεδο αρμοδιοτήτων και προβολής, Κέντρα Ελληνικού Πολιτισμού, με πλήρη οργανωτική αυτοτέλεια και με πρότυπο παρόμοια ισχυρά Κέντρα άλλων χωρών, θα θεωρηθεί το αποτέλεσμα της αλλαγής νοοτροπίας που χρειάζεται η Ελληνική διπλωματία και επιστέγασμα της στροφής προς την αξιοποίηση του πολιτιστικού μας πλεονάσματος. Ενός πολιτιστικού πλεονάσματος εξαίρετης συμβολής και σημειολογίας, που κάθε φορά που αξιοποιήθηκε μεθοδικά και ορθολογικά η Ελλάδα επέτυχε τις εθνικές της επιδιώξεις. Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα με πρωτεργάτη τον Κωνσταντίνο Καραμανλή αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της σημασίας που οι άλλοι απέδιδαν και συνεχίζουν να αποδίδουν στην Ελληνική πρόταση Πολιτισμού. Είναι, λοιπόν, στο χέρι της Ελλάδας αυτή η πρόταση πολιτισμού και το πολιτιστικό πλεόνασμα που την διακρίνει να αξιοποιηθεί ξανά προς όφελος των εθνικών επιδιώξεων και της κοινωνικής και οικονομικής ανάτασης που έχει ανάγκη ο τόπος.

Η πολιτιστική διπλωματία είναι πολύ πιο ισχυρή από όσο δείχνει. Για να ανατραπεί μια τόσο άσχημη εικόνα για τη Χώρα όπως αυτή που δημιουργήθηκε από την οικονομική κρίση χρειάζονται τολμηρές προτάσεις που θα στηρίζονται στο ιστορικό πολιτισμικό παρελθόν αλλά θα το παρουσιάζουν με μια ματιά στραμμένη στο μέλλον. Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι η πιο χαρακτηριστική πετυχημένη πρόταση. Το ένδοξο αρχαίο παρελθόν ζει μέσα σε ένα υπέροχο αρχιτεκτονικό κέλυφος. Κατά αντιστοιχία το ίδιο μπορεί να γίνει και σε άλλες περιπτώσεις. Στο εξωτερικό τα μουσεία καινοτομούν και προκαλούν με σκοπό την προσέλευση του κοινού. Έτσι διοργανώνουν δωρεά επισκέψεις αλλά ταυτόχρονα καλούν τους επισκέπτες να «δωρίσουν» ένα ποσό για κάποιο σκοπό, διοργανώνουν ειδικές βραδιές για γνωριμίες ενηλίκων όπου με συνοδεία ενός ποτήρι κρασιού και το ξεχωριστό περιβάλλον του χώρου καλούν τους πολίτες να γνωριστούν μεταξύ τους. Τέτοια και άλλα πολλά παραδείγματα μπορούν να υλοποιηθούν και στη Χώρα μας. Εκείνο όμως που πρέπει να γίνει πάνω απ’ όλα είναι να τεθεί η πρόταση αυτή ως βασική και απόλυτη προτεραιότητα της Χώρας και να υλοποιηθεί με ομαδική εργασία και πλήρη αφοσίωση στο στόχο. Είναι ανάγκη να υπάρξει ένα συντονιστικό όργανο όλων των αρμόδιων φορέων που θα κατευθύνει όλες τις δράσεις. Η πρόταση μπορεί να αφορά  δύο μέρη: το εθνικό και το τοπικό. Στο πρώτο να ενταχθούν προγράμματα που αφορούν τα βασικά θέματα της Χώρας, γλώσσα, πολιτισμός, ιστορία, παιδεία, τέχνες κ.λ.π και στο δεύτερο η ανάδειξη του συγκριτικού πλεονεκτήματος κάθε τόπου. Στη Χίο για παράδειγμα μπορεί να αξιοποιηθεί το παγκόσμιο προνόμιο της μαστίχας που πρόσφατα εντάχθηκε στην πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO, η ναυτιλία και ο Όμηρος.    

Επίσης μπορεί να γίνουν: 

Λόγω γεωπολιτικής θέσης η Χώρας μας μπορεί να γίνει γέφυρα επικοινωνίας με άλλους λαούς με την Ε.Ε

Η ορθοδοξία μπορεί να γίνει αφορμή για μια μεγάλη συζήτηση που θα φέρει κοντά τον Αραβικό Κόσμο και το Ισλάμ

Η ελληνική κοινότητα με μεγάλες δυνατότητες σε καθε σημείο της γης είναι σε θέση ν αξιοποιηθεί να προβάλλει τα συμφέροντα της Χώρας.

Η ελληνική γλώσσα η ίδια εδώ και τόσους αιώνες είναι ένα όπλο στα χέρια μας  

Ο ελληνικός πολιτισμός από τους πιο παλαιούς παγκόσμια μπορεί να μας φέρει πολύ κοντά με άλλους λαούς με το ίδιο χαρακτηριστικό όπως Κίνα και Ινδία οι οποίες σήμερα αποτελούν η μία παγκόσμια δύναμη και η άλλη ανερχόμενη. 

Αθλητικά γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες ή άλλα με σχέση με το παρελθόν (Ολυμπία) μπορούν να αξιοποιηθούν. 

Σύμπραξη του Δημοσίου με τον Ιδιωτικό. Ο Κλασσικός Μαραθώνιος Αθηνών είναι το πιο πετυχημένο παράδειγμα. Σε μία περίπτωση όπου όλη η Χώρα πλήττεται οι διοργανωτές του παγκόσμιου αυτού αθλητικού γεγονότος κατάφεραν να φέρουν στην Χώρα 30000 αθλητές με ότι αυτό συνεπάγεται και να αποκομίσουν κέρδη με τζίρο 30 εκ Ευρώ. Μόνο ο Φ.Π.Α (7 εκ) καλύπτουν την ετήσια επιχορήγηση του ΣΕΓΑΣ. Αν η εκδήλωση αυτή τελείωνε με μία γιορτή αποχαιρετισμού στον πεζόδρομο κάτω από την Ακρόπολη θα απογείωνε την εικόνα που έχουν στο μυαλό τους όσοι ξένοι αθλητές ήρθαν στην Χώρα μας για να αγωνισθούν καθώς το όνομα του Κλασσικού Μαραθωνίου είναι ένα δυνατό brand σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επίλογος 

Κάθε κρίση λένε είναι και μία ευκαιρία. Αν απεγκλωβιστεί η Χώρα από την οικονομική καταιγίδα θα διαπιστωθεί ότι το δυνατό της όπλο είναι η πολιτιστική κληρονομιά, η γλώσσα, η παιδεία, ο φυσικός πλούτος, τα χαρακτηριστικά του Έλληνα. Πάνω σ’ αυτά οφείλει να στηθεί η προσπάθεια αλλαγής της εικόνας της Ελλάδας στο παγκόσμιο Χώρο. Ο ελληνικός λαός έχει αποδείξει ότι μπορεί να τα καταφέρει. Είναι χρέος των ηγετών της Χώρας να εκφράσουν ένα μεγάλο ΟΡΑΜΑ και να εμπνεύσουν  τους Έλληνες να το ακολουθήσουν με αφοσίωση ομαδική δουλειά να το κάνουν τρόπο ζωής και να το κοινωνήσουν σε όλο τον Κόσμο. Το σχετικό υπόβαθρο υπάρχει. Για μεγάλο μέρος του κόσμου η Ελλάδα σημαίνει κάτι περισσότερο από διακοπές στη Μύκονο και τη Σαντορίνη. Αρκεί να το πιστέψουν οι Έλληνες. Η πολιτιστική διπλωματία είναι σε θέση να αποφέρει στην Χώρα πολλαπλά οφέλη. Οικονομικά και διπλωματικά. Θα αναπτυχθούν πολλές επιχειρήσεις με θέσεις εργασίας και θα αναδείξουν την Χώρα. 

Όπως ανέφερε και ο Περικλής στον Επιτάφιο του Να κάνουμε τη Χώρα ΣΧΟΛΕΙΟ του Κόσμου και ανώτερη από την φήμη της.