Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

Τα θεμέλια της Δημιουργικής Πόλης

@Χριστίνα Νικολακοπούλου
Η Δημιουργική Πόλη αποτελεί ένα νέο εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού το οποίο στοχεύει την ενίσχυση της βιωσιμότητας των σύγχρονων πόλεων. Τα σύγχρονα αστικά κέντρα είναι σε άμεση σχέση με το μέλλον, βασίζονται στο τοπικό ενώ στηρίζουν και το παγκόσμιο και δίνουν τη δυνατότητα στον καθένα να δοκιμάσει νέα πράγματα και να αποκτήσει καινοτόμες εμπειρίες. Η τοπική διαφοροποίηση συνδυάζεται με τις εθνικές, περιφερειακές, ταξικές και σεξουαλικές διαφορές  ενώ η ανθρώπινη δημιουργική ενέργεια που διοχετεύεται, μετατρέπεται σε τεχνικές και καλλιτεχνικές καινοτομίες, νέες μορφές εμπορίου και βιομηχανιών και εξελισσόμενες πολιτιστικές πρακτικές.

Σύμφωνα με τον Landry , σημαντικό μελετητή της σχέσης της δημιουργικότητας με το αστικό περιβάλλον, τα ουσιαστικότερα στοιχεία συνοχής και εύρυθμης λειτουργίας των πόλεων είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που διαβιούν σε αυτές, το ταλέντο, η πολιτική πρωτοβουλία και η δημιουργικότητα σε επίπεδο οργανισμών, η ανθρώπινη διαφορετικότητα και η τοπική ιδιαίτερη ταυτότητα καθώς και η "ισχυροποίηση" των δημόσιων χώρων.


Οι άνθρωποι είναι ο πυρήνας και ο καινοτόμος και δημιουργικός τρόπος σκέψης τους μπορεί να γίνει η βάση εντοπισμού και αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων, υλικών (όπως πολιτιστικές υποδομές) και άυλων (όπως το ταλέντο) για μια περιοχή . Ο ρόλος του  ανθρώπινου κεφαλαίου για τη δημιουργική ανάπτυξη πόλεων και περιφερειών είναι καθοριστικός. Καθώς οι δημιουργικοί άνθρωποι αναζητούν πόλεις που θα τους παρέχουν το κατάλληλο περιβάλλον για τις ξεχωριστές τους απαιτήσεις, σήμερα στην εποχή της δημιουργικής οικονομίας, φαίνεται να κυριαρχούν και να ξεχωρίζουν οι περιοχές που δραστηριοποιείται το ταλέντο. Οι περιοχές, όπου συγκεντρώνονται ανθρώπινες ικανότητες, γνώσεις και υψηλό μορφωτικό επίπεδο αποτελούν το κατάλληλο υπόβαθρο για αυτή την ομάδα. Το ταλέντο βασίζεται στην ικανότητα μετάβασης από την καινοτομία σε οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου, μέσω μιας ιδέας ή ενός προϊόντος. Οι συλλογισμοί αυτοί προβάλλουν τον ουσιώδη ρόλο των δημιουργικών περιοχών στην περιφερειακή ανάπτυξη και ειδικά αυτών που χαρακτηρίζονται ως καινοτομικοί (innovation), ποικιλόμορφοι (diversity) και ανεκτικοί (tolerance) .

Όσο αφορά τον Florida, σε μια προσπάθεια προσδιορισμού των ιδιοτήτων των πόλεων ώστε να αποτελέσουν δημιουργικά επίκεντρα, αρχικά επισημαίνει την τεχνολογία (technology) μέσω των χωρικών συγκεντρώσεων καινοτομίας. Επίσης, εντοπίζει την ανάγκη για ανοχή από την κοινωνία ώστε να είναι ευνοϊκή η συνύπαρξη και η ενσωμάτωση νέων εθνικοτήτων χωρίς περιορισμούς και τέλος, επικεντρώνεται και αυτός στο ταλέντο, αποτέλεσμα του μορφωτικού επιπέδου, που πρέπει να χαρακτηρίζει τον πληθυσμό .

Στη δημιουργική πόλη, ο πολιτισμός γίνεται η πρώτη ύλη και η δημιουργικότητα το μέσον για να εκμεταλλευτεί κανείς αυτόν τον πόρο . Αυτός απέκτησε τόση βαρύτητα ακριβώς, γιατί συνδυάστηκε με την εκπαιδευτική διαδικασία και την κοινωνική αναβάθμιση που μπορεί να επιφέρει στην αστική κοινωνία. Η μετάβαση γίνεται όταν κατανοούνται οι οικονομικές επιπτώσεις που είναι δυνατό να προκαλέσει. Ο πολιτισμός σε συνδυασμό με τον τουρισμό γίνονται εργαλεία ανάκαμψης για τις τοπικές κοινότητες, βασική σχέση που ισχύει στη «δημιουργική πόλη» την οποία οι πολιτιστικές αστικές στρατηγικές αναγέννησης ενισχύονται, οδηγώντας προς την πολύπλευρη προσέγγιση του πολιτιστικού προγραμματισμού (cultural planning) [Υπουργείο Ανάπτυξης, 2010].

Ως μια διαδικασία σχηματισμού, έκφρασης και ενίσχυσης των ταυτοτήτων, ο πολιτισμός αποτελεί ένα ισχυρό μέσο ελέγχου των πόλεων και συνδέεται με την "προβολή" τους ώστε να έλκουν κατοίκους, φοιτητές, επενδύσεις και τουρίστες. Ως μια πηγή εικόνων και ένα συνδυασμό αρχιτεκτονικών θεμάτων, κατέχει καθοριστικό ρόλο στις στρατηγικές αστικής ανάπτυξης . Οι πολιτιστικές στρατηγικές έχουν κατεύθυνση την κατανάλωση ή την παραγωγή. Οι πρώτες αφορούν την προβολή των αξιοθέατων και των υποδομών στον αστικό ιστό, με στόχο την προσέλκυση τουριστών ενώ οι δεύτερες προωθούν και υποστηρίζουν τη μόδα, τις εκδόσεις, τον κινηματόγραφο, το σχεδιασμό και άλλες ιδιαίτερες πολιτιστικές βιομηχανίες .

Επιπλέον, η πολιτιστική βιωσιμότητα σε συνδυασμό με τη δημιουργικότητα, αποτελούν το γνώμονα ανάπτυξης πολλών πόλεων και αποτελούν θεμελιώδεις πηγές οικονομικής ανάπτυξης για τους δημιουργικούς τόπους . Η αξία συγκεκριμένων πολιτιστικών ομάδων αναγνωρίζεται, η ποικιλομορφία ενισχύεται και η ελευθερία έκφρασης και η ανοχή επιτρέπουν την ατομική ανάπτυξη.

Ο ρόλος του κοινωνικού κεφαλαίου (social capital) επίσης, αναδεικνύεται σε κυρίαρχο στα πλαίσια της δημιουργικής πόλης. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι νεότερες ηλικίες επιθυμούν μεγαλύτερη ελευθερία και διαφωνούν με τους ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς. Οι νέοι επιδιώκουν την «ημι-ανωνυμία» (quasianonymity), καθώς αυτή είναι προϋπόθεση των ανοιχτών κοινωνιών, των νέων ιδεών και της παραγωγής καινοτομίας .

Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική διαγράφεται και η σύγχρονη εντεινόμενη αλληλοσυσχέτιση φυσικού και ψηφιακού χώρου, συνεισφέροντας με τη σειρά της στην προώθηση του εργαλείου της δημιουργικής πόλης . Η αναπτυξιακή πορεία ενός τόπου μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από τα δίκτυα τηλεματικής και ειδικότερα όταν πρόκειται για  κρατικές επενδύσεις .

@Η Χριστίνα Νικολακοπούλου είναι απόφοιτη του τμήματος Πολεοδομίας και χωροταξίας του Πολυτεχνείου του Βόλου.Σήμερα διαμένει στο Λονδίνο όπου κάνει μεταπτυχιακές σπουδές.

3 σχόλια :

  1. Μήπως θα ήταν καλό να διαβάσετε και την εκτενή πολύ κριτική βιβλιογραφία πάνω στο θέμα; Δεν είμαστε πλέον στο 2002...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Φυσικά και υπάρχουν αρνητικά στοιχεία όταν αναφερόμαστε σε δημιουργικές πόλεις. Απλά πιστεύω ότι το άρθρο μπορεί να αποτελέσει ένα κίνητρο για να σκεφτούμε ότι υπάρχει κάποιο δυναμικό που θα πρέπει να ανακαλύψουμε ιδιαίτερα στις ελληνικές πόλεις. Η περίοδος της οικονομικής κρίσης ίσως είναι η καταλληλότερη για να την προώθηση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολλά παραδείγματα ανά τον κόσμο υποδεικνύουν ότι το ζήτημα της δημιουργικής πόλης είναι κάτι που απασχολεί και θα συνεχίζει να απασχολεί...Αλίμονο αν δεν υπήρχαν κριτικές επί του θέματος κανένας αγαπητέ Αρεσκ δεν ισχυρίστηκε κάτι τέτοιο πόσο μάλλον το παραπάνω άρθρο...
    http://www.freep.com/article/20110403/COL24/104030449/Carol-Cain-Young-Michigan-leaders-flex-creative-muscles

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.