Γιάννης Μπουτάρης:Άσκηση διοίκησης και ηγεσίας στο Δημόσιο βίο

Ο Γιάννης Μπουτάρης είναι σίγουρα ένας ξεχωριστός άνθρωπος.Από τη δική μου δραστηριότητα στο χώρο της γευσιγνωσίας και του κρασιού ,παρακολουθούσα πάντα με ενδιαφέρον την πορεία του.Ο πλούτος των ιδεών του, η κοινωνική του παιδεία και οι βιωματικές του εμπειρίες , μου έδιναν τη βεβαιότητα ότι θα είναι ένας διαφορετικός Δήμαρχος.Οι πρώτοι μήνες στο τιμόνι της αγαπημένης Θεσσαλονίκης, πώς να μην αγαπήσει κανείς την πόλη των φοιτητικών του χρόνων, επιβεβαιώνουν την επιλογή των συμπολιτών του.Στην ομιλία του στη συνέλευση των μελών του τμήματος Μακεδονίας της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΕΕΔΕ)  μεταφέρει την αντίληψή του για τον τρόπο άσκησης διοίκησης και ηγεσίας.

Καλησπέρα σε όλους σας. Έκλεισα τέσσερις μήνες στον Δήμο Θεσσαλονίκης οπότε και έχω να σας μεταφέρω κάποιες εντυπώσεις από την άσκηση διοίκησης στον δημόσιο τομέα αλλά και στο πλαίσιο της υλοποίησης της δημοκρατικής εντολής που λάβαμε η Πρωτοβουλία, οι συνεργάτες μου και εγώ τον Νοέμβριο που μας πέρασε.

Θα ήταν παραπλανητικό όμως να άρχιζα την εξιστόρηση μου από τις 3 Ιανουαρίου του 2011. Στην πραγματικότητα για μένα το ταξίδι αυτό άρχισε πολύ νωρίτερα με την ενασχόληση στα κοινά του κλάδου μου της οινοποιίας και μετέπειτα με μια σειρά άλλων εξω-επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον αθλητισμό, στην σύγχρονη τέχνη, στην διατήρηση της χλωρίδας και πανίδας της Μακεδονίας.

Πριν την Δημαρχία

Από πολύ νωρίς διαπίστωσα ότι η προσωπική επιθυμία είναι εξαρτημένη από την συλλογική λύση. Δεν μιλώ, βεβαίως, για επιθυμίες παρασιτικού χαρακτήρα. Απλά η πρώτη μου ανακάλυψη ήρθε από την επιχειρηματική μου δράση, και αυτή ήταν ότι εάν ήθελα να λειτουργώ σε έναν υγιή κλάδο, εάν μη τι άλλο για να μπορώ ο ίδιος να παράγω κάτι που και είναι προσοδοφόρο και ποιοτικό, δεν είχα την πολυτέλεια να ασχολούμαι μόνο με τα του οίκου μου. Αργότερα έκανα ανάλογες διαπιστώσεις:

• Ότι εάν θες να διασώσεις τον τόπο καταγωγής σου όπως τον πρωτογνώρισες –μια καταρχήν εγωιστική επιθυμία– πρέπει να δώσεις μάχη να το πετύχεις μαζί με άλλους που έχουν ανάλογους προβληματισμούς. Επίσης, να δώσεις λύσεις σε προβλήματα που δεν είναι δικά σου, όπως το πώς μπορείς να έχεις ένα εισόδημα σε ένα ορεινό χωριό σαν το Νυμφαίο στον 21ο αιώνα.
• Ότι εάν θες να ζεις σε ένα εκλεπτυσμένο αστικό περιβάλλον, συνιδρύοντας ας πούμε ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης στην πόλη σου πρέπει να είσαι διατεθειμένος και να βάλεις το χέρι στην τσέπη, αν είσαι σε θέση να το κάνεις, αλλά και να συνεργαστείς με άλλους φίλους και συμπολίτες σου, που, ναι μεν δεν έχουν την ίδια οικονομική δυνατότητα με σένα, αλλά έχουν δυσαναπλήρωτες δεξιότητες που εσύ δεν έχεις.
• Ότι αν θελήσεις να δώσεις την μάχη του περιβάλλοντος πρέπει να μπορείς να συμμετάσχεις σε ευρύτερες συμμαχίες, να ασκήσεις πειθώ σε τοπικές κοινωνίες που μπορεί να είναι δύσπιστες, να αντιπαρατεθείς με την κεντρική διοίκηση που δεν θέλει να σε ακούσει διότι θέλει να τελειώσει το έργο της όχι μόνο στον επιθυμητό χρόνο αλλά και αγνοώντας το πώς μπορείς να το καταφέρει χωρίς να βλάψει την πανίδα –όπως έγινε με την Εγνατία Οδό.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι κατέληξα επικεφαλής του δεύτερου μεγαλύτερου δήμου της χώρας μετά από δεκαετίες κλιμακούμενων εμπειριών και παραστάσεων στον δημόσιο χώρο. Αυτή η κλιμάκωση μου έδωσε μια σειρά από συνήθειες και γνώσεις που δεν είναι πάντα αυτονόητες. Την συνήθεια της συνεργασίας επί ίσοις όροις, ακόμα και όταν κατά τα φαινόμενα οι όροι δεν είναι ίσοι, με διαφορετικών ειδών ανθρώπους. Την άσκηση περισσότερο της πειθούς και πολύ λιγότερο της επιβολής. Την διάθεση κατανόησης ανθρώπων πολύ διαφορετικών από ότι είμαι εγώ και το σινάφι μου. Την εξοικείωση με τις διαφορετικές προτεραιότητες και τους διαφορετικούς χρόνους της πολιτικής εξουσίας.

Η κλιμάκωση επίσης σε αυτά τα βιώματα και τις εμπειρίες μου ήταν κάτι σημαντικό. Όπως και σε όλα τα πράγματα έτσι και στον δημόσιο βίο όσο περισσότερο μεγαλώνει το μέγεθος και η πολυπλοκότητα της παρέμβασής σου τόσο μεγαλύτερη επιθυμία και αυτοπεποίθηση έχεις να πας στο επόμενο βήμα. Επίσης τόσο μεγαλύτερη ευθύνη αισθάνεσαι για να κάνεις αυτό το βήμα και τόσο περισσότερη πίεση δέχεσαι από το περίγυρο σου προς αυτή την κατεύθυνση. Τουλάχιστον με μένα αυτό συνέβη.

Η Δημαρχία

Θα ήθελα να μοιραστώ τώρα κάποια από τα αρχικά μου βιώματα ως Δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Πρώτη και μεγάλη αποκάλυψη για όποιον ασκεί πολιτική εξουσία σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα –και προς αποφυγή οποιονδήποτε παρεξηγήσεων αυτή είναι και η μοναδική πολιτική εξουσία που θα με ενδιέφερε να ασκήσω– είναι ότι η είναι μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Υποψιάζομαι σε όλα τα δημοκρατικά πολιτεύματα και όχι μόνο στην χώρα μας.

Σε αντίθεση με την επιχειρηματική δράση, όταν ασκείς πολιτική εξουσία πρέπει να λογοδοτείς για σχεδόν τα πάντα, και σίγουρα για οτιδήποτε ξεφεύγει από τη συνήθη λειτουργία του οργανισμού που ηγείσαι. Πρέπει επίσης να υπερασπίζεσαι σχεδόν τα πάντα και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και στην αντιπολίτευση. Η δράση με άλλα λόγια είναι τρισδιάστατη, συμπεριλαμβάνει σχεδόν σε καθημερινή βάση την υλοποίηση, την λογοδοσία και την υπεράσπιση.

Πρέπει να σας πω ότι μόλις τέσσερις μήνες που ασκώ πολιτική εξουσία έχω μεγαλύτερο θαυμασμό και εκτίμηση για τους πολιτικούς που κατάφεραν πράγματα σε βάθος χρόνου και σε οποιοδήποτε δημοκρατικό πολίτευμα: για το στομάχι τους, την επιμονή τους, την άσκηση πειθούς σε ένα διαρκώς φορτισμένο, από την πολιτική αντιπαράθεση και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, περιβάλλον.

Αυτή η τρισδιάστατη φύση της δράσης στην πολιτική απαιτεί και έναν συντονισμό, δυστυχώς όχι πάντα εφικτό, χορογραφικής εντέλειας. Συντονισμό όσων αφορά:

• Tην παρουσία στον δημόσιο διάλογο
• Tην διαβούλευση με την συμπολίτευση, διότι όσο επείγουσες και εάν είναι οι καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσεις πρέπει πάντα να τις αντιμετωπίζεις με ενήμερους, πεπεισμένους και συμμετέχοντες συνεργάτες και υποστηρικτές
• Tη νομική υποστήριξη, διότι το νομικό και θεσμικό περιβάλλον που διέπει την δημόσια λειτουργία είναι πολύ πιο περιοριστικό από ότι είναι αυτό που διέπει την λειτουργία της επιχείρησης.

Αυτός ο συντονισμός, επίσης, είναι πολύ περισσότερο ευάλωτος στον εκτροχιασμό, μια που η αντιπολίτευση, και γενικότερα ο πολιτικός αντίπαλος, έχει την ικανότητα μέσω της επιχειρηματολογίας της ή και της χρήσης εκτενών διαδικαστικών και νομικών μέσων να ανατρέψει τον σχεδιασμό σου. Δεν οικτίρω την κατάσταση, απλώς την περιγράφω.

Οι ιδιαιτερότητες της πολιτικής δράσης αναμφίβολα προκαλούν πραγματικό σοκ σε κάποιον που δεν έχει ασκήσει ξανά πολιτική εξουσία. Όμως ένας τέτοιος άνθρωπος, στο βαθμό που έχει τα εφόδια της υψηλής επαγγελματικής κατάρτισης, και έχω την ευτυχία να έχω πολλούς τέτοιους συνεργάτες, ανθρώπους σαν εσάς δηλαδή, μπαίνει στην πολιτική αρένα με ισχυρά πλεονεκτήματα.

Έχουμε στον Δήμο Θεσσαλονίκης, πιστεύω, αυξημένη ικανότητα, λόγω των επαγγελματικών παραστάσεών μας που αποκτήσαμε εκτός του δημοσίου βίου:

• Να εντοπίσουμε τους πλέον καταρτισμένους και ικανούς υπαλλήλους
• Να γνωρίζουμε τι μπορεί να μας δώσει η τεχνολογία και οι σύγχρονες μέθοδοι μάνατζμεντ για να βελτιώσουμε την λειτουργία του Δήμου
• Να είμαστε σε θέση να εξοικονομήσουμε πόρους και να τους διαθέσουμε σε δραστηριότητες αιχμής
• Να κάνουμε τα απλά, αλλά απαραίτητα ως δεύτερη φύση, δηλαδή συναντήσεις με ατζέντα, διατήρηση επαρκών σημειώσεων, συστηματικό follow-up κλπ.

Αναπόφευκτα ζούμε μια εμπειρία δισυπόστατη. Από την μια μεριά, όπως σας είπα, δίνουμε αγώνα να εξοικειωθούμε με τις ιδιαιτερότητες της άσκησης πολιτικής εξουσίας. Από την άλλη μεριά, οι προηγούμενες παραστάσεις και εμπειρίες μας, η κατάρτισή μας, ακόμη και σήμερα στην εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία που ζούμε, ορίζουν μια πολύ φιλόδοξη όσο και συγκεκριμένη αποστολή για όλους μας. Ταυτόχρονα, ο επαγγελματισμός που έχουμε αποκτήσει, εκτός πολιτικής αρένας, εδραιώνει και την αυτοπεποίθηση μας ότι είμαστε σε θέση να επιτελέσουμε την αποστολή που έχουμε προσδιορίσει.

Κατάληξη

Αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι όλοι φτιαγμένοι να περπατήσουν το μονοπάτι που σας παρουσίασα. Αυτό, όμως, που εγώ μπορώ να πω σε ένα κοινό σαν το δικό σας –δηλαδή άτομα με αυξημένες διοικητικές ευθύνες και διεθνείς παραστάσεις– είναι, πρώτον, ότι στην Ελλάδα μπορείς να πετύχεις πράγματα στον δημόσιο χώρο, εάν καταβάλεις την ανάλογη προσπάθεια. Δεύτερον, ότι η κλιμακωτή ενασχόληση σε συλλογικά εγχειρήματα είναι μια καλή και ίσως απαραίτητη προπαίδεια για την άσκηση πολιτικής εξουσίας. Και τρίτον ότι, ναι, θα υποστείτε σοκ εάν και όταν αναλάβετε πολιτική εξουσία. Αυτό το σοκ, όμως, δεν θα είναι μεγαλύτερο από την ικανοποίηση που θα λάβετε λόγω της εφαρμογής στον δημόσιο βίο, χάρη του καλού του τόπου σας και της χώρας σας, των ικανοτήτων και του επαγγελματισμού που έχετε αποκτήσει στον ιδιωτικό και επιχειρηματικό σας βίο.

Τέλος, η σημερινή κρίση επιβάλλει σε όλους μας, και ιδίως σε ανθρώπους σαν εσάς, να αναρωτηθούμε εάν κάναμε για τη χώρα όσα μπορούσαμε πριν φτάσουμε εδώ που φτάσαμε. Και τι μπορούμε να κάνουμε από τώρα και στο εξής, όχι μόνο στον ιδιωτικό, αλλά και στον δημόσιο βίο, για να βγει η Ελλάδα από την κρίση και μάλιστα να βγει ενισχυμένη.