Σάββατο 16 Ιουλίου 2011

Η ανάγκη της αποτύπωσης του οράματος και της στρατηγικής δέσμευσης στους Δημόσιους και Ιδιωτικούς οργανισμούς

@ Μανώλης Τζουβελέκας, Yπουργείο Οικονομικών

Στρατηγοί δεν ήταν μόνο ο Θεμιστοκλής, ο Σουν Τζου, ο Ναπολέοντας, ο Κλαούζεβιτς, ο Παπάγος, ο Ρόμελ και ο Μακάρθουρ. Στρατηγοί υπάρχουν και στην καθημερινή μας ζωή.
Μπορεί να είναι άνδρες ή γυναίκες, γηραιότεροι ή νεότεροι. Μπορεί να είναι πρόεδροι ή πολίτες.δάσκαλοι ή γραμματείς. Δεν έχει καμία απολύτως σημασία! Όπως δεν έχει σημασία αν έχουν σπουδάσει σε διάσημο πανεπιστήμιο της ημεδαπής ή της αλλοδαπής ή αν δεν έχουν ολοκληρώσει την εγκύκλιο εκπαίδευση.
Σημασία έχει να μπορούν, να ξέρουν, ή να προσπαθούν και να θέλουν να μάθουν τι είναι η στρατηγική, ποιες είναι οι συνιστώσες της, που αποσκοπεί και με ποιους τρόπους/μέσα θα επιτύχουν το στόχο τους. Αυτό προϋποθέτει, πρωτίστως, αυτογνωσία και γνώση της  οργάνωσης. 
Η βιβλιογραφία στο σχετικό αντικείμενο, ευμεγέθης. Ντοκιμαντέρ αναπτύσσουν τους τρόπους που διάσημοι στρατηλάτες πέτυχαν τους στόχους τους. Επιστημονικά και επιχειρηματικά περιοδικά αποτυπώνουν τις επιτυχίες ηγετών και managers επιχειρήσεων και οργανώσεων στις τέσσερις γωνίες του πλανήτη. Ως εδώ καλά. 

Μετά τι; Μια Οργάνωση (δημόσια ή ιδιωτική) πρέπει να έχει ικανό και αναγκαίο μέγεθος που να δικαιολογεί την ανάπτυξη ενός οράματος, μιας αποστολής, μιας στρατηγικής και των στρατηγικών και επιχειρησιακών στόχων για την επίτευξή τους; Ή θεωρείται από αιρετούς ή και υπηρεσιακούς παράγοντες πολυτέλεια;


Τα πράγματα είναι πιο απλά από ότι φαίνονται και ταυτόχρονα πιο δύσκολα από ότι θα μπορούσε να είναι (ή αντίθετα;). Γιατί να έχω πχ σαν φορέας, στρατηγική που θα την τηρώ σαν κόρη οφθαλμού και που θα αποτελεί τον ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στο όραμα και στην αποστολή μου από τη μια και στους στόχους και στα έργα που θα υλοποιήσω από την άλλη πλευρά;
(Παρέκβαση, όχι και τόσο άσχετη). “Γιατί είναι ο κόρακας μαύρος”; Ρωτάει ένας ήρωας του Καζαντζάκη. “Ετσά είναι” (κι ετσά πρέπει, θα προσθέταμε, αλλιώς θα ήταν πολύχρωμο παραδείσιο).

Αποτελεί, λοιπόν, εκ των ων ουκ άνευ, προϋπόθεση, η εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδιασμού που θα αποτυπώνει, παρά τις όποιες μεταβολές του διαρκώς αυξανόμενου ρευστού και εντροπικού περιβάλλοντος, τις βασικές σταθερές.

Μια Οργάνωση μικρή ή μεγάλη δεν μπορεί να πορεύεται χωρίς πυξίδα και τιμόνι. Ηγεσία χωρίς στρατηγική και το αντίθετο δεν υφίστανται. Ξεκομμένα, αποτελούν απλώς διοικητικούς όρους κατ’ ευφημισμό, έχοντας μια δυναμική που εξικνείται στην εκπόνηση πολυσέλιδων εγχειριδίων που καταλήγουν σε συρτάρια και φωριαμούς, περιμένοντας να ανακαλυφθούν από κάποιο φιλομαθή ή περίεργο υπάλληλο ή προϊστάμενο.

Οι οργανώσεις πρέπει να είναι φορείς οραματικοί, στρατηγικοί και ευμετάβλητοι παράλληλα. Με πορώδη και ταυτόχρονα σαφή όρια. Να εμφορούνται από τη συνεξέλιξη και την αυτοποίηση. Να αναδεικνύουν τη ρητή και την άρρητη συσσωρευμένη οργανωσιακή/επιστημονική/ηθική γνώση και να την καθιστούν ολιστικό εργαλείο προστιθέμενης αξίας και όχι μοχλό μηχανιστικής, αφαιρετικής απαξίας.

Το όραμα και η στρατηγική δίνουν την προδιαγεγραμμένη ρότα στο “πλοίο”. Περιφέρονται πολλά καράβια ασκόπως στο πέλαγος και στους ωκεανούς; Όχι βέβαια. Αποκλίσεις μπορεί να υπάρχουν ανάλογα με την εμφάνιση κακών καιρικών συνθηκών ή άλλων αστάθμητων παραγόντων. Εντάξει. Όμως, το πλοίο που ξεκινάει από το Ρότερνταμ για Πειραιά θα φτάσει στον τελικό προορισμό του.

Η ορθολογική αντιμετώπιση της πραγματικότητας και όχι η ξερή επίκληση του “πατριωτισμού” και του “δε βαριέσαι”, είναι βασική συνιστώσα της επιτυχίας μιας κοινής, έλλογης και οργανωμένης προσπάθειας. Ο Λεωνίδας, για παράδειγμα, εφάρμοσε μια απίστευτα δομημένη στρατηγική στα βράχια των Θερμοπυλών και λύγισε μόνο από την προδοσία. Οι 300 είχαν την ατομική προπαρασκευή και την ομαδική, δικτυωμένη και συντονισμένη προσπάθεια ως δεύτερη φύση, επιτρέποντας τους να συμπτύσσονται, να αναπτύσσονται, να αναδιπλώνονται, να επιτίθενται, να αμύνονται, ως μονάδες και ως σύνολο, σταθμίζοντας τη στιγμή, το εύρος της επίθεσης, τα χρησιμοποιούμενα όπλα του εχθρού, το πεδίο.

Η οργάνωση και η καλλιέργεια της αντίστοιχης κουλτούρας, σε δήμους, περιφέρειες, υπουργεία και φορείς, αποτέλεσε και αποτελεί ακόμη, δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, ταμπού. “Αρμόδιοι” που δεν ξέρουν ή μισο-ξέρουν (ακόμη χειρότερα) αναθέτουν σε άλλους που κάνουν πως ξέρουν και πληρώνονται γι’ αυτό, ή ξέρουν πραγματικά και δεν εφαρμόζονται τα παραδοτέα τους από τους αρμόδιους κατόπιν – γιατί οι πρώτοι “ξέρουν καλύτερα”. Αποτέλεσμα;

Οργανώσεις με όραμα και στρατηγική βιτρίνα ή οργανώσεις χωρίς καθόλου όραμα και στρατηγική.

Και αυτό μπορεί να αφορά σε οποιοδήποτε τμήμα της οργανωσιακής δράσης και συμπεριφοράς. Χωρίς το όραμα και τη στρατηγική, συναινετικά αποτυπωμένων, με όσο το δυνατόν πιο συνεκτικό κορμό, με παράλληλη δυνατότητα αρμογής προγραμμάτων και δράσεων, που εξυπηρετούν και προάγουν το όραμα και τη στρατηγική, αποτέλεσμα λογικό, συνεκτικό και αλληλοσυνδεόμενο, με οριζόντιες και κάθετες πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, δύσκολα θα υπάρξει.
(Αυτό)σκοπός δεν είναι τα έργα και η απορροφητικότητα. Αυτά αποτελούν μια κοντόφθαλμη λογική παρωχημένης αντίληψης. Τα πλαίσια στήριξης εξειδικεύουν, πλέον, δράσεις, πολιτικές, συμπληρωματικότητες. Αρκεί όμως αυτό; Όχι, αλλά είναι μια καλή αρχή. Επιπλέον πρέπει να γίνει κτήμα και δεύτερη φύση όλων των εμπλεκόμενων. Ποιες Οργανώσεις έχουν αποτυπώσει το “συστημικό χάρτη” τους με τα υποσυστήματα και τις ροές αλληλεπίδρασης μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος ή τον “φάζι γνωστικό χάρτη” τους; Διοίκηση, όμως, δεν γίνεται με το ζόρι, ούτε στο γόνατο, επειδή τρέχουν οι προθεσμίες. Η παθογένεια της διοίκησης εξαρτάται κυρίως από τη στρεβλή αντίληψη περί του “διοικείν” και του “διοικείσθαι” και ιδίως από τη διαχείριση των κονδυλίων, την ιεράρχηση των αναγκών και άλλων παραγόντων αλλότριων σχετικά με τις πραγματικές ανάγκες της τοπικής, της περιφερειακής και της εθνικής ανάπτυξης.

Πότε ήταν η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε παιχνίδι ως παιδαγωγικό μέσο στην πράξη μέσα σε μια Οργάνωση; Πότε ήταν η πρώτη; Μα τα παιχνίδια είναι για την αλάνα και το σχολείο έτσι δεν είναι; Μάλλον, θα απαντούσατε. Επειδή χάσαμε την παιδικότητά μας μεταξύ σπουδών, εξειδίκευσης και καθηγεσίας εμφορούμενης από την καρεκλαία συμπεριφορά, ή λόγω κάποιων εκπροσώπων της επετηρίδας που δεν εξελίχθηκαν, ούτε εξέλιξαν τις ομάδες που διοικούσαν, παρακωλύοντας και παρεμποδίζοντας ενεργές δυνάμεις ανθρώπινης προσπάθειας να συμβάλλουν στο οργανωσιακό γίγνεσθαι και στην μετεξέλιξη των δυσκίνητων γραφειοκρατικών δομών σε μαθησιακές οργανώσεις, ικανές να επιλύουν προβλήματα λειτουργικής και στρατηγικής φύσης. Κάτι φαίνεται να αλλάζει, αλλά χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια.

Χρειάζεται άμεσα και αποφασιστικά, σύνεση, γνώση, υπομονή, συνεργατικότητα, δικτύωση. Κυρίως δε, χρειάζεται να αντιληφθούμε, ότι ζούμε στην εποχή της αύξουσας απόδοσης, της τεχνολογικής αρωγής (και όχι της κατίσχυσης της), της ολοένα και αυξανόμενης ανάγκης για εργαζόμενους ιδιαίτερης αντιληπτικότητας της ρευστότητας και της ανάγκης άμεσης απόκρισης (και όχι της απόσυρσής τους και της απόκρυψής της), της ανάγκης άμεσης και στενής συνεργασίας αιρετών, στελεχών και υπαλλήλων (όχι της φεουδαλικής συμπεριφοράς) και ότι οι πολίτες και η χώρα συνολικά χρειάζονται λύσεις δίκαιες, αποδοτικές, δημοκρατικές, βιώσιμες και ωφέλιμες.

Ο ήλιος φωτίζει κάθε μέρα κι ας έρχεται η νύκτα. Ας λάμψει το φως και ας παραμεριστεί η αποκολοκύνθωση! Οι Σκανδιναβοί με το λιγοστό φως το έχουν αντιληφθεί αρκούντως καλά.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.