Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Παρατηρήσεις στην πρόταση για το Ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου

#Εισήγηση της κ. Μαράτας Μπαντουβά στην ημερίδα που οργάνωσε στο Ηράκλειο η Περιφέρεια Κρήτης, στις 15-12-11.
Για την καλύτερη κατανόηση σημειώνουμε ότι ρυθμιστικά σχέδια έχουν η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Εκπονήθηκαν πρόσφατα άλλα 4 ΡΣ σε μεγάλες πόλεις και τελευταίο εκπονείται το ΡΣ Ηρακλείου. Το ρυθμιστικό σχέδιο με μια κουβέντα γεφυρώνει τα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ (πρώτος βαθμός πολεοδόμησης) με τα υπερκείμενα Χωροταξικά. Θεσμοθετούνται μόνο στις μεγάλες (μητροπολιτικές περιοχές) πόλεις. Η περιοχή του ΡΣ Ηρακλείου περιλαμβάνει το μισό και πλέον του νομού. Η μελετήτρια στην Α' φάση είχε προτείνει τρία σενάρια και σ' αυτά αναφέρεται η εισηγήτρια.
ΦΥΣΙΚΟ / ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ / ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
"Το δικαίωμα κάθε χώρου, να αποκαλείται τόπος, χάνεται όσο υποβαθμίζονται, δεν προστατεύονται και δεν ενσωματώνονται στο σχεδιασμό τα τοπία, όχι μόνο τα φυσικά, αλλά και όλα τα άλλα όπως το γευστικό, το ακουστικό, το οσμητικό κλπ. που συγκροτούν την ταυτότητα του τόπου." Καθηγητής Ιωσήφ Στεφάνου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με το ν. 2508/97 «το Ρ.Σ. αποτελεί επιτελικό σχέδιο χάραξης χωρικών πολιτικών, με προσδιορισμένα κοινωνικά, οικονομικά και αναπτυξιακά πλαίσια, αλλά και μηχανισμούς στρατηγικού σχεδιασμού των σημαντικών – κρίσιμων αστικών περιοχών της χώρας» , όπως είναι το Ηράκλειο.Επιπλέον, όπως αναφέρει, τα Ρ.Σ. οφείλουν να εναρμονίζονται προς τις κατευθύνσεις του εγκεκριμένου Περιφερειακού Πλαισίου Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης.
Οι πόλεις, στις οποίες επιχειρείται σύνταξη Ρυθμιστικών Σχεδίων, περιέχουν αστικά τμήματα περισσοτέρων του ενός δήμων. Ωστόσο το πολεοδομικό καθεστώς ενός εκάστου καθορίζεται από ξεχωριστή μελέτη ΓΠΣ, η προσέγγιση της οποίας σχεδόν πάντα γίνεται αυτόνομα περιοριζόμενη εντός των διοικητικών ορίων του αντίστοιχου ΟΤΑ.  Έχομε λοιπόν ένα πρωθύστερο σχεδιασμό με συνέπεια αντί να προσαρμόζονται τα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ στο ΡΣ να προσαρμόζεται το ΡΣ σε αυτά.
Το ΡΣ Ηρακλείου εκπονείται με καθυστέρηση 45 ετών σε σχέση με το ΡΣ του Αριστομένη Προβελέγγιου, που δεν θεσμοθετήθηκε αλλά θα έπρεπε να αποτελεί εργαλείο για την αντιμετώπιση της περιοχής σήμερα και 10 -20 χρόνια από τα ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ που περιλαμβάνει.
Η επίδραση του ανθρωπογενούς τομέα στο φυσικό περιβάλλον, δεν οφείλεται μόνο στην άναρχη και αυθαίρετη παρέμβαση ιδιωτικών συμφερόντων. Πανελλαδικά σε τοπική κλίμακα, η εκτεταμένη χρήση του εργαλείου των ΠΕΡΠΟ παραθεριστικής κατοικίας σε ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές, στηριγμένη μάλιστα σε μελέτες που υιοθέτησε η πολιτεία (Νομαρχίες και ΥΠΕΧΩΔΕ), φωτογραφίζοντας στις περισσότερες περιπτώσεις εκκρεμείς «οικοδομικούς συνεταιρισμούς», αποτελεί παράδειγμα θεσμοθετημένης κυριαρχίας μικρών ή μεγαλύτερων συμφερόντων, έναντι όχι κάποιας ανώτερης επιστημονικής θεώρησης, ή έναντι κάποιου ουτοπικού πολιτικού οράματος, αλλά έναντι του προφανούς δημόσιου συμφέροντος και της κοινής λογικής.
Εκτός δηλαδή από την χαοτική ιεράρχηση και τις επικαλύψεις ή ελλείψεις των διαφόρων επιπέδων σχεδιασμού, ο ίδιος ο Σχεδιασμός, νοούμενος ως επιστημονικό εργαλείο εξειδίκευσης πολιτικών επιλογών και οραμάτων, δεν αξιοποιείται, ή χειρότερα, ευτελίζεται σε επιστημονικό άλλοθι προαποφασισμένων επιλογών.
Η τάση αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι, τόσο η διευθύνουσα υπηρεσία (Δ/νση Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ), όσο και οι ομάδες μελέτης, είναι κατά κανόνα περισσότερο προσανατολισμένοι σε πολεοδομικές και λιγότερο σε χωροταξικές κλίμακες και μεθόδους σχεδιασμού
Υπερασπίζοντας τη χαμένη τιμή της Δημόσιας Διοίκησης, οφείλω να αναφέρω, ότι οι στρεβλώσεις δεν οφείλονται κυρίως, όπως θα περίμενε κανείς, στο πράγματι δαιδαλώδες γραφειοκρατικό, χρονοβόρο και αναποτελεσματικό σύστημα διοίκησης, αλλά πρωτίστως στο γεγονός ότι εν ονόματι της Δημοκρατίας μικρά και μεγάλα συμφέροντα, με την ανοχή της κοινωνίας, ασκούν πιέσεις με τρόπο αρκετά αποτελεσματικό,, τόσο στις τοπικές όσο και στις κεντρικές δομές εξουσίας και με τον τρόπο αυτό όχι μόνο επιτυγχάνουν αρκετούς από τους σκοπούς τους αλλά –το χειρότερο-, δικαιώνουν την αντικοινωνική και αντιδημοκρατική μέθοδό τους, ως τη μόνη αποτελεσματική.
Σήμερα είμαστε  εδώ για να υπερασπιστούμε το Ρυθμιστικό Ηρακλείου, και αυτό οφείλουμε να κάνουμε, και όχι να το κατακρίνουμε, διότι έστω και καθυστερημένα, το Ρυθμιστικό αυτό Σχέδιο θα αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό εργαλείο της βιώσιμης ανάπτυξης του τόπου μας.
Η εισήγηση μου αφορά, όπως γνωρίζετε, σε έκφραση απόψεων, παρατηρήσεων και επισημάνσεων για το Φυσικό-Ανθρωπογενές και Αστικό Περιβάλλον, όπως αυτά αναφέρονται στο τεύχος της  Α΄ φάσης της μελέτης του Ρ.Σ. Ηρακλείου και πιο συγκεκριμένα θα αναφερθώ στις προτάσεις που γίνονται για τα τρία εναλλακτικά σενάρια από τη μελετήτρια.
Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι η έλλειψη χαρτών σε ικανή κλίμακα δημιούργησε πρόβλημα στην έκφραση σαφών και ειδικών παρατηρήσεων. Οι αναρτημένοι χάρτες στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ δεν βοήθησαν

ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ-ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

•    Για το πρώτο σενάριο “Τάσεων-Συμβατικής Ανάπτυξης” δεν κάνω κανένα σχολιασμό, διότι δεν θέτει στόχους και δεν γίνονται προτάσεις (παρά μόνο ελάχιστες) για την ορθότερη, ισχυρότερη και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής μελέτης.
Η μελετήτρια αναφέρεται συνεχώς στην οικονομική κρίση, η οποία σήμερα πια είναι παγκόσμια . Η κρίση όμως αυτή δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και πολιτιστική – ηθική – και πολιτική.
Επίσης αναφέρεται πολύ συχνά στη λέξη «ανάπτυξη». Για να βγούμε όμως από την κρίση πρέπει να επιλέξουμε ένα σενάριο δυναμικό και σύμφωνο με τη Νομοθεσία και τις Διεθνείς Συμβάσεις.
•    Για το δεύτερο σενάριο, «Ήπιας Βιώσιμης ανάπτυξης», το οποίο διαφαίνεται να επιλέγει και η ίδια η μελετήτρια, παρατηρώ, ότι η ανάπτυξη που προτείνεται είναι πράγματι ήπια.
Εκφράζω τις αντιρρήσεις μου ως προς:
•    τη διατήρηση του καθεστώτος  υποβάθμισης  του αγροτικού ημιορεινού χώρου.
•    τη «χωρική ενοποίηση των πολεοδομούμενων Οικοδομικών Συνεταιρισμών μέχρι τον ΒΟΑΚ. και τη βόρεια παραλιακή ζώνη». Οι περισσότεροι από αυτούς τους Συνεταιρισμούς βρίσκονται στο Δήμο Χερσονήσου και συγκεκριμένα στον πρώην Καποδιστριακό Δήμο Γουβών και αποτυπώνονται στο ήδη εγκεκριμένο ΣΧΟΟΑΠ Γουβών. Η ενοποίηση τους και η ενδεχόμενη δημιουργία νέων δημιουργεί πρόσθετες ανάγκες για υποδομές, θα καταστρατηγηθούν οι προβλεπόμενες από το ΣΧΟΟΑΠ περιοχές ελέγχου περιαστικής γης και οι περιοχές ελέγχου – προστασίας φυσικού περιβάλλοντος, επομένως θέτουν σε κίνδυνο την προστασία του τοπίου και του περιβάλλοντος .
•    τις εκτεταμένες επενδύσεις Α.Π.Ε (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας), διότι σε πολλές περιπτώσεις προσβάλουν βάναυσα το φυσικό περιβάλλον της Κρήτης -που αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης για τον τουρισμό -  αλλά και το δομημένο, και συχνά προκαλούν καταστροφές στη σχεδόν μοναδική πανίδα και χλωρίδα του τόπου
•    Την απλή αναφορά «στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, του αγροτικού και φυσικού τοπίου με έμφαση στις περιοχές NATURA…….» στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, χωρίς καμία πρόταση ή υπόδειξη.
•    Το τρίτο σενάριο της «Ισχυρής Βιώσιμης Ανάπτυξης» κατά την άποψη μου είναι το σενάριο που θα έπρεπε να υιοθετηθεί σήμερα, σε μια εποχή οικονομικής και όχι μόνο κρίσης. Επειδή όμως σχεδόν όλες οι απόψεις συγκλίνουν στη επιλογή του ΙΙ σεναρίου, προτείνω,  προτάσεις που κάνει η μελετήτρια στο ΙΙΙ σενάριο για το Φυσικό / Ανθρωπογενές και Αστικό Περιβάλλον να συμπεριληφθούν αυτούσιες στο δεύτερο επιλεγμένο σενάριο όπως:
Α. “ Προτείνεται οργάνωση πολιτικών κοινωνικής κατοικίας για τις κοινωνικές ομάδες χαμηλών εισοδημάτων και αυτών που διαβιούν σε άθλιες συνθήκες ή και έχουν ιδιαιτερότητες στο κατοικείν τους, όπως οι Τσιγγάνοι. Ειδικά για τη συγκεκριμένη  κοινωνική ομάδα προτείνεται η ολοκλήρωση του κατοικείν τους  στην περιοχή «Δύο Αοράκια» με ανάκληση της απόφασης κατάργησης του Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου από το Γ.Γ. της Περιφέρειας”
Με την κρατούσα σήμερα οικονομική δυσπραγία της χώρας, η ανάγκη στήριξης των ομάδων πολύ χαμηλών εισοδημάτων γίνεται ακόμα πιο επιτακτική ώστε να μην επιτρέψουμε να εξαπλωθεί στην περιοχή μας το φαινόμενο των αστέγων, που παρατηρείται εντονότερα από ποτέ στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας και όλης της Ευρώπης
Όσον αφορά στον καταυλισμό των Τσιγγάνων, αφού επανέλθει το τοπικό ρυμοτομικό, που είχε εγκριθεί και είχαν ξεκινήσει τα έργα υποδομής, στο χώρο που είχε παραχωρηθεί από τον τότε Δ. Νέας Αλικαρνασσού, να ολοκληρωθεί, και οι Τσιγγάνοι να μετεγκατασταθούν άμεσα εκεί, ώστε η κατοικία τους να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με τις γενικές αρχές προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το σύνταγμα, όπως αναφέρουν και οι μελετητές. Εξάλλου για τον συγκεκριμένο χώρο, ο οποίος σήμερα μένει ανεκμετάλλευτος, έχουν διατεθεί χρήματα του Δημοσίου. Επίσης θα αλλάξει και η εικόνα της περιοχής, στην οποία είναι εγκατεστημένος ο καταυλισμός και οι άθλιες συνθήκες που επικρατούν εκεί προσβάλουν και την πόλη και τους κατοίκους της, τουλάχιστον τους κοινωνικά ευαίσθητους.
Β. «Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, του αγροτικού και φυσικού τοπίου με έμφαση στις περιοχές NATURA …, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της ολοκληρωμένης ανάπτυξης της υπαίθρου, με περαιτέρω ενίσχυση εργαλείων προστασίας και διαχείρισης με με εξειδίκευση τους στην περιοχή μελέτης. Στις περιοχές NATURA επιβάλλεται να συνταχθούν Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) και διαχειριστικά σχέδια και να συγκροτηθούν αντίστοιχοι φορείς διαχείρισης…..».

Πριν τελειώσω θα ήθελα να επισημάνω μερικές παραλείψεις που διαπίστωσα στις προτάσεις της Α΄ φάσης του ΡΣΗ:
1. Δεν προτείνονται ρυθμίσεις για κτηνοτροφικές ζώνες, που πρέπει να μπουν και στο σχεδιασμό. Επίσης και στις περιοχές NATURA θεωρώ ότι πρέπει να προταθούν ρυθμίσεις για τις κτηνοτροφικές ζώνες
2. Δεν γίνεται καμία αναφορά στη διαχείριση των ορεινών περιοχών
3. Δεν γίνεται καμία αναφορά στα εγκαταλειμμένα λατομεία και προτάσεις αποκατάστασης τους, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία
Προτείνω επίσης ότι θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις προτάσεις του σεναρίου που θα επιλεγεί, τα παρακάτω:
1.    Ανάθεση μελέτης εκπόνησης δασικού κτηματολογίου-απαραίτητο για την προστασία του περιβάλλοντος- δεν αναφέρεται σε κανένα από τα προτεινόμενα σενάρια
2.    Ανάθεση μελέτης εκπόνησης χαρτών γης υψηλής παραγωγικότητας ώστε στο Χωροταξικό σχεδιασμό (ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ) να αντιμετωπίζεται σωστά και σε όλη την έκταση της από τους εκάστοτε μελετητές και επιτροπές
3. Η ολοκλήρωση όλων των βιολογικών καθαρισμών ως τον τρίτο βαθμό ώστε το νερό να μπορεί να χρησιμοποιείται στις γεωργικές καλλιέργειες. Δεξαμενές αποθήκευσης και δίκτυα διανομής
4. Η μελέτη καταγραφής των γεωτρήσεων και του βάθους άντλησης τους,  ιδιαίτερα στις περιοχές που παρατηρείται υφαλμύρωση του νερού, πράγμα το οποίο δημιουργεί μεσοπρόθεσμα το φαινόμενο της ερημοποίησης, και να γίνει έλεγχος της νομιμότητας τους. Να απαγορευθεί η αδειοδότηση νέων γεωτρήσεων και να επιβληθεί διακοπής της χρήσης των νομίμων μέχρι την εξάλειψη του φαινομένου της υφαλμύρωσης.
5. Ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου στις περιοχές του Ρ.Σ.
Τέλος τονίζω ότι η αναγκαιότητα της σύστασης του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου  Ηρακλείου είναι άμεση και επιτακτική. Με δεδομένο το γεγονός, ότι συνήθως ο θεσμοθετημένος σχεδιασμός αγνοείται κατά τον προγραμματισμό και την υλοποίηση έργων στην περιοχή, ο Ο.Ρ.Σ.Η. ως επιτελικό και αποφασιστικού χαρακτήρα τοπικό όργανο θα συντονίζει και θα εξασφαλίζει την υλοποίηση του σχεδιασμού που προβλέπει το Ρ.Σ.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.