Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 2012

Ακτογραμμή Κοατσέλα // Σενάρια αναζωογόνησης για το Παλμ Σπρινγκς

#ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ.
Αρχιτέκτων Μηχανικός, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο MArch, Southern California Institute of Architecture (SCI-Αrc), Future Initiatives: Metropolitan Design Research and Policy, Los Angeles, USA

Το Palm Springs, ένας αλλοτινός παραθεριστικός παράδεισος σε απόσταση δύο ωρών από το Los Angeles και πρωτεύουσα της περιοχής Coachella Valley, παραπαίει σήμερα ανάμεσα στις αναμνήσεις ενός ξεθωριασμένου γοήτρου και στην αναζήτηση μιας νέας αναπτυξιακής στρατηγικής. Έχοντας χάσει την ταυτότητα που είχε στις δεκαετίες του 50 και 60, ως καταφύγιο πλουσίων και διασήμων του Hollywood που παρείχε την επιζητούμενη απομόνωση και πολυτέλεια, απομένει ουσιαστικά μια "πόλη-φάντασμα" με εμφανή έλλειψη δραστηριότητας στο δημόσιο χώρο και απόκοσμη ατμόσφαιρα. Μια πόλη με κατακερματισμένο αστικό και κοινωνικό ιστό λόγω των πολυάριθμων περιτοιχισμένων φυλασσόμενων κοινοτήτων (gated communities) που τη συναποτελούν και που εξακολουθούν να δελεάζουν υποψήφιους αγοραστές παραθεριστικής κατοικίας με μια επίφαση ασφάλειας, κοινωνικής υπεροχής και αποκλειστικότητας. 
Στην άμεση λοιπόν ανάγκη της ευρύτερης περιοχής της κοιλάδας Coachella να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της και να γίνει εκ νέου ανταγωνιστική στην εσωτερική τουριστική αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών, έρχεται να απαντήσει η συγκεκριμένη έρευνα-πρόταση συνδυάζοντας με ανατρεπτικό τρόπο τις αρχές του πολεοδομικού σχεδιασμού με στρατηγικές marketing και branding.

Η περιοχή εδράζεται πάνω σε ένα ισχυρό γεωλογικό ρήγμα που προκαλεί την καθίζηση της κάτω από το επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας, με αποτέλεσμα να απειλείται με πλημμύρες από την υπερχείλιση του υπερκείμενου κόλπου της California και την εισροή θαλασσινού νερού στην κοιλάδα. Το φαινόμενο αυτό σε συνδυασμό με τον υπερ-ιδιωτικό τρόπο ζωής που διάγουν οι κάτοικοι της περιοχής στη συντριπτική πλειοψηφία τους ζώντας ουσιαστικά σε περίκλειστα "νησιά", αποτελούν εναύσματα για τη διερεύνηση δύο σεναρίων στρατηγικής ανάπτυξης που επισπεύδουν τη φυσική γεωλογική εξέλιξη και προτείνουν τη δημιουργία τεχνητών νησιωτικών σχηματισμών σε μια πλημμυρισμένη κοιλάδα. 

Το σενάριο "Πανγαία" εστιάζει στη συρρίκνωση του αποτυπώματος των εννέα ανταγωνιστικών πόλεων που συνυπάρχουν στην κοιλάδα σε έναν ηπειρωτικό σχηματισμό που περικλείεται από θάλασσα και επιτρέπει την περαιτέρω οικιστική ανάπτυξη σε νησιά-δορυφόρους γύρω από αυτό. Αντίθετα, το σενάριο "Πολυνησία" δίνει έμφαση στον κυριολεκτικό κατακερματισμό της γης σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που καταργεί τους υπάρχοντες τοίχους και παρέχει την πολυπόθητη ιδιωτικότητα και αποκλειστικότητα δημιουργώντας απομονωμένα ιδιωτικά νησιά. Και στις δύο περιπτώσεις, η Κοιλάδα Coachella, θυσιάζοντας αγροτική γη και εστιάζοντας αποκλειστικά στον τουρισμό και την αναψυχή, μετατρέπεται σε Ακτογραμμή Coachella και ενδύεται μια ισχυρή νέα ταυτότητα.
Η λογική του branding και του marketing λειτουργεί ως νέο, αντισυμβατικό εργαλείο και οδηγεί σε καινοτόμες πολεοδομικές προτάσεις και στρατηγικές, φτάνοντας συχνά στα όρια της κοινωνικής μας φαντασίας. Η μεθοδολογία που υιοθετείται, ξεκινά παρατηρώντας και αναλύοντας τις τρέχουσες συνθήκες και φαντάζεται μια σειρά από σχεδιαστικές λύσεις. Στη συνέχεια, εξερευνά την απόσταση μεταξύ του εδώ και του εκεί ψάχνοντας στη διαδρομή για "ρεαλιστικές ουτοπίες". Μια "ρεαλιστική ουτοπία" βασίζεται σε ένα τριπλό άξονα οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής βιωσιμότητας και χρησιμοποιεί επιχειρήματα και αναλύσεις για να αρθρώσει την πρότασή της για στρατηγική ανάπτυξη. Για να στηριχτεί απαιτεί αρχιτεκτονική πέρα από το κτιριακό επίπεδο, αρχιτεκτονική σκέψη που εισχωρεί σε όλους τους τομείς της ζωής που απαιτούν "σχεδιασμό".

Η πρόταση αυτή πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια ερευνητικού εργαστηρίου που εντάσσεται στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του SCI-Arc και παρουσιάστηκε ενώπιον του Δημάρχου και του Δημοτικού Συμβουλίου του Palm Springs.

1.   Εισαγωγή: Αλληλογραφία με την πόλη

Αγαπητό Palm Springs,
Θυμάσαι άραγε τον εαυτό σου; Το αληθινό Palm Springs; Δεν περιμέναμε να το θυμάσαι. Ήταν τότε που μια ομάδα ανθρώπων, αποτελούμενη από διάσημους αστέρες του Hollywood εκείνης της εποχής, αποφάσισε να καταλάβει το τοπίο της ερήμου και να μετατρέψει την κοιλάδα Coachella σε μια τεχνητή «γη της επαγγελίας». Προσπάθησαν να σχηματίσουν σχεδόν εκ του μηδενός μια ξεχωριστή υπερρεαλιστική πόλη, εμπνευσμένη από το σουρεαλιστικό, το εξωπραγματικό. Με τεχνητά μέσα κατόρθωσαν να δημιουργήσουν έναν κόσμο των άκρων. Μια παράξενη εικόνα στην οποία η πόλη αποτελείται από ένα μίγμα πραγματικών και φανταστικών παραμέτρων. Την απτή πραγματικότητα αντιπροσώπευε η άγρια ομορφιά του φυσικού περιβάλλοντος της ερήμου και οι σκληρές καιρικές συνθήκες που το συνοδεύουν. Τη φαντασία αντικατόπτριζε το γεγονός ότι αυτή η πόλη είχε την ικανότητα να μετασχηματίζεται στο καταφύγιο που ο κάθε επισκέπτης είχε πλάσει στο μυαλό του...

Κάπως έτσι οι ινδιάνοι, γηγενείς κάτοικοι της περιοχής, αντικαταστάθηκαν από πλούσιους και διάσημους καλλιτέχνες, οι αμμώδεις εκτάσεις από καταπράσινα γήπεδα γκολφ, ξενοδοχεία, resort, και κέντρα διασκέδασης και η όαση άρχισε να αποκτά όχι μόνο υπόσταση, αλλά παγκόσμια φήμη και αναγνώριση. Μοντερνιστές αρχιτέκτονες όπως ο Neutra και ο Schindler χρησιμοποίησαν το εξωτικό σκηνικό που πρόσφερε η τοπογραφία της ερήμου ως ιδανικό υπόβαθρο πειραματισμού. Σχεδίασαν και δημιούργησαν μοναδικές εξοχικές κατοικίες με κεντρικά στοιχεία τις open-plan κατόψεις και τα τεράστια υαλοστάσια που καταργούσαν τα όρια εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, παρέχοντας ιδανικούς χώρους για το βασικό συστατικό του Καλιφορνέζικου τρόπου ζωής, την αναψυχή. Τα κτίσματα αυτά έγιναν η επιτομή του design της εποχής και αποτέλεσαν πρότυπα για μαζικής παραγωγής προαστιακές κατοικίες σε ολόκληρη την αμερικανική επικράτεια.

Σε κοινωνικό επίπεδο, ο μποέμ τρόπος ζωής και η σεξουαλική απελευθέρωση, που ήδη επικρατούσαν στους κύκλους του Hollywood, διασταυρώθηκε με τη χαλαρή ατμόσφαιρα διακοπών και την αίσθηση αποκλειστικότητας που προσέφερε απλόχερα το νέο θέρετρο και δημιούργησαν μια πόλη-σύμβολο νεωτερισμού και καινοτομίας. Εισήγαγαν μια κουλτούρα παραθερισμού που έμελλε να εξαπλωθεί στις ανά τον κόσμο πολυτελείς τουριστικές τοποθεσίες.
Η σημερινή πραγματικότητα όμως απέχει πολύ από αυτή την ειδυλλιακή περιγραφή του παρελθόντος. Το σύγχρονο Palm Springs περνάει τη δική του κρίση μέσης ηλικίας. Έχοντας χάσει την ταυτότητα που το έκανε διάσημο στις δεκαετίες του '50 και του '60 ως καταφύγιο πλούσιων και διάσημων που παρείχε την επιζητούμενη απομόνωση και πολυτέλεια, απομένει ουσιαστικά μια "πόλη-φάντασμα" με εμφανή έλλειψη δραστηριότητας   στο   δημόσιο   χώρο   και   απόκοσμη   ατμόσφαιρα.   Μια   πόλη   με κατακερματισμένο αστικό και κοινωνικό ιστό λόγω των πολυάριθμων περιτοιχισμένων φυλασσόμενων κοινοτήτων (gated communities) που τη συναποτελούν και που εξακολουθούν να δελεάζουν υποψήφιους αγοραστές παραθεριστικής κατοικίας με μια επίφαση ασφάλειας, κοινωνικής υπεροχής και αποκλειστικότητας. Το Palm Springs παραπαίει ανάμεσα στις αναμνήσεις ενός ξεθωριασμένου γοήτρου περασμένων εποχών, ζώντας στη σκιά άλλων τουριστικών πόλων έλξης όπως το Λας Βέγκας. 

Μια σειρά από μεταβαλλόμενες συνθήκες το φέρνουν αντιμέτωπο με νέες προκλήσεις και ταυτόχρονα νέες επιλογές και δυνατότητες. Αντί να απαντήσει δυναμικά, εξακολουθεί να βρίσκεται σε σύγχυση ως προς το ποια είναι η πραγματική του ταυτότητα και ποια η μελλοντική του πορεία. Είναι προτιμότερο να επαναπαυθεί στο προδιαγεγραμμένο να αποτύχει μέλλον του ή να οικοδομήσει ένα νέο μέλλον ενδυόμενο μια νέα ισχυρή ταυτότητα και ακολουθώντας μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική;

Στην άμεση λοιπόν ανάγκη της ευρύτερης περιοχής της κοιλάδας Coachella να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά της και να γίνει εκ νέου ανταγωνιστική στην εσωτερική τουριστική αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών, ερχόμαστε να απαντήσουμε με ένα νέο μοντέλο συλλογισμού που συνδυάζει με ανατρεπτικό τρόπο τις αρχές του πολεοδομικού σχεδιασμού με στρατηγικές marketing και branding. Η λογική του branding και του marketing δύναται να λειτουργήσει ως νέο, αντισυμβατικό εργαλείο και να οδηγήσει σε καινοτόμες πολεοδομικές προτάσεις και σενάρια στρατηγικής ανάπτυξης, που συχνά αγγίζουν τα όρια της κοινωνικής μας φαντασίας. Η μεθοδολογία που υιοθετείται, ξεκινά παρατηρώντας και αναλύοντας τις τρέχουσες συνθήκες και φαντάζεται μια σειρά από σχεδιαστικές λύσεις. Στη συνέχεια, εξερευνά την απόσταση μεταξύ του εδώ και του εκεί ψάχνοντας στη διαδρομή για "ρεαλιστικές ουτοπίες". Μια τέτοια "ρεαλιστική ουτοπία" βασίζεται σε ένα τριπλό άξονα οικονομικής, κοινωνικής και οικολογικής βιωσιμότητας και χρησιμοποιεί επιχειρήματα και αναλύσεις για να αρθρώσει την πρότασή της για στρατηγική ανάπτυξη. Για να στηριχτεί απαιτεί αρχιτεκτονική πέρα από το κτιριακό επίπεδο, αρχιτεκτονική σκέψη που εισχωρεί και προσεγγίζει όλους τους τομείς της ζωής που απαιτούν "σχεδιασμό".
Τα υποθετικά σενάρια που προκύπτουν από αυτή την αναλυτική διαδικασία, τολμούν να οραματίζονται ένα εξελιγμένο μέλλον και απευθύνονται στους ανθρώπους εκείνους που κρατούν στα χέρια τους τα οικονομικά και πολιτικά ηνία και που έχουν τη δύναμη να κάνουν τη «ρεαλιστική ουτοπία» πραγματικότητα φτάνει να πιστέψουν στη δυναμική της αλλαγής.
Με εκτίμηση,
Η ομάδα στρατηγικού σχεδιασμού1.
Διονυσία Δασκαλάκη / Peter Rieff / Mia Viljoen

2.   Η «Βιβλική» απάντηση και οι παραλληλισμοί
Η δραστική και αποφασιστική πρόταση - απάντηση στην κρίση ταυτότητας του Palm Springs που δίνει ταυτόχρονα λύσεις σε τριπλό επίπεδο (κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό) είναι μία: η μετατροπή της κοιλάδας Coachella σε θαλάσσια περιοχή με

Η έρευνα / πρόταση πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος Future Initiatives: Metropolitan Design Research and Policy του Southern California Institute of Architecture (SCI_Arc) που εδρεύει στο Los Angeles των ΗΠΑ. Επιστημονικός Υπεύθυνος του εργαστηρίου ήταν ο Διευθυντής του Προγράμματος Jeffrey Inaba και Επιστημονικός Σύμβουλος ο Paul Nakazawa. Την ομάδα έρευνας αποτέλεσαν οι Διονυσία Δασκαλάκη, Peter Rieff και Mia Viljoen.
το τεχνητό πλημμύρισμα με εισροή θαλασσινού νερού από το γειτονικό κόλπο της California. Το υγρό στοιχείο θα αποτελέσει έτσι το σύμβολο της ριζικής αλλαγής της εικόνας της περιοχής και θα πλάσει τη μελλοντική της εικόνα. Θα λειτουργήσει παράλληλα ως ιδανικό εργαλείο εξωραϊσμού που θα υπαγορεύσει τί διατηρείται και τί «καταποντίζεται» από το παρελθόν της.
Και αν ακούγεται πολύ βιβλικό και ουτοπικό, πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση των επιχειρημάτων που θα κληθούν να στηρίξουν την πρόταση, κάνοντας ένα βήμα πίσω, ας αναφερθούμε επιγραμματικά σε παρόμοια «βιβλικά» παραδείγματα που έχουν προταθεί ή/και εφαρμοστεί ανά τον κόσμο. Προσπερνώντας την κατασκευή πολυάριθμων φραγμάτων και τη δημιουργία τεχνητών λιμνών σε διάφορες περιοχές του παγκόσμιου χάρτη συχνά για αρδευτικούς σκοπούς ή για λόγους ύδρευσης μεγάλων αστικών περιοχών, θα εστιάσουμε επιγραμματικά στις παρακάτω καινοτόμες περιπτώσεις πολεοδομικών προτάσεων-παρεμβάσεων:
Palm Islands, Dubai
Με σκοπό να καθιερωθεί ως ο ισχυρότερος τουριστικός προορισμός της Μέσης Ανατολής, το Dubai παρουσίασε από το τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας τα σχέδια για τη δημιουργία μεγαλόπνοων έργων - συμβόλων της ραγδαίας οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Ήδη βρίσκεται υπό κατασκευή μια τριλογία από φοινικόμορφους τεχνητούς νησιωτικούς σχηματισμούς (Palm Jumeirah, Palm Jebel Ali, Palm Deira) που περιλαμβάνουν παραθεριστικές κατοικίες, τεράστια ξενοδοχειακά συγκροτήματα, μαρίνες και πάρκα αναψυχής και που προσθέτουν στη φυσική ακτογραμμή περίπου 500km τεχνητής αμμώδους παραλιακής έκτασης.
World Islands, Dubai
Ένα ακόμα πιο μεγαλεπήβολο έργο για το Dubai αποτελεί το World Island ένα τεχνητό αρχιπέλαγος από ιδιωτικά νησιά που σχηματίζουν τη μορφή των ηπείρων που απαρτίζουν τον παγκόσμιο χάρτη και περιβάλλονται από έναν επίσης τεχνητό ωοειδή προστατευτικό κυματοθραύστη.
Endless Coastline, Denmark
Οι Δανοί αρχιτέκτονες SRL Architects στα πλαίσια της έκθεσης "Seven New Denmarks" που πραγματοποιήθηκε από το DAC (Danish Architecture Center), πρότειναν στη χώρα τους να διπλασιάσει την ακτογραμμή της δημιουργώντας δύο τεχνητά νησιά. Για το σχεδιασμό χρησιμοποιήθηκε η γεωμετρία των fractals (μορφοκλασματικά σύνολα) με σκοπό να επιτευχθεί η προσομοίωση της μοναδικής καμπυλομορφίας της φυσικής ακτογραμμής και να μεγιστοποιηθεί το μήκος της δημιουργούμενης ακτογραμμής με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση της θαλάσσιας έκτασης που καταλαμβάνουν τα νέα νησιά. Σε αυτά θα φιλοξενηθούν 100.000 νέες παραθαλάσσιες παραθεριστικές κατοικίες σε απόσταση αναπνοής από το νερό. Η πρόταση όμως προχωρά πολύ περισσότερο από τον απλό σχεδιασμό των νησιών. Εισάγει τις δομικές αρχές για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη σε εθνικό επίπεδο πετυχαίνοντας τρεις αξιοζήλευτους στόχους: προστασία των φυσικών ακτών από την έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης, αύξηση της διαθέσιμης ακτογραμμής υψηλής αγοραστικής αξίας και τόνωση της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης.
Superharbour, Denmark
Στα πλαίσια της ίδιας έκθεσης οι Δανοί αρχιτέκτονες PLOT πρότειναν τη συγκέντρωση όλης της λιμενικής δραστηριότητας της χώρας σε ένα στρατηγικής τοποθεσίας «Υπερ-λιμάνι» αντάξιο του στόλου της Δανίας, ενός από τους μεγαλύτερους του κόσμου. Το "Superharbour" θα αποτελέσει την νέα πύλη προς τις αγορές της Βαλτικής Θάλασσας και θα σηματοδοτήσει μια νέα ζώνη βιομηχανικής και οικονομικής ανάπτυξης. Με τη δημιουργία του θα απελευθερωθούν από βαριές εμπορικές και βιομηχανικές χρήσεις τεράστιες εκτάσεις γης υψηλής αγοραστικής αξίας σε 12 μεγάλα αστικά κέντρα της Δανίας που θα αγγίζουν συνολικά τα 20€ δις. Ταυτόχρονα θα επιτρέψει στις πόλεις αυτές την επανάχρηση αυτών των εκτάσεων ως περιοχές κατοικίας αποτρέποντας την περαιτέρω διασπορά της οικιστικής ανάπτυξης σε προάστια στις περιφέρειές τους.
Moses Scheme, Boston, USA
Το 2001 ανατέθηκε στην AMO (το ερευνητικό τμήμα του ολλανδικού γραφείου ΟΜΑ) η ανεύρεση μιας πρότασης-λύσης στο δίλλημα που αντιμετωπίζει το πανεπιστήμιο Harvard όσον αφορά στην την επέκταση των εγκαταστάσεών του σε ιδιοκτησία γης που κατέχει στην περιοχή Allston της Βοστόνης, στη «λάθος» δηλαδή πλευρά του ποταμού Charles από αυτή στην οποία βρίσκεται το ιστορικό πανεπιστημιακό campus από ιδρύσεώς του. Λάθος καθώς το πανεπιστήμιο προχώρησε σε αγορά των εν λόγω εκτάσεων κυρίως λόγω της έλλειψης διαθέσιμης γης στο Cambridge (στη σωστή πλευρά) όσο και λόγω της χαμηλότερης αξίας της γης στην περιοχή αυτή, χωρίς όμως να συνυπολογίσει τις εσωτερικές αντιδράσεις. Έτσι οι περισσότερες σχολές αρνούνται να μεταφερθούν στη νέα χαμηλότερου κύρους περιοχή επικαλούμενες τη διάσπαση της ενότητας του πανεπιστημίου. To "Moses Scheme" προτείνοντας την εκτροπή του ποταμού μέσα από την περιοχή του Allston, πετυχαίνει, με μια κίνηση, την ενοποίηση των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων και την αναβάθμιση της αξίας της γης στην περιοχή αυτή λόγω της γειτνίασης με το παραποτάμιο μέτωπο.
Kampen, The Netherlands
Η ολλανδική πόλη Kampen βρίσκεται στην όχθη του ποταμού IJssel κοντά στο σημείο όπου εκβάλλει στη λίμνη IJsselmeer. Αποφεύγοντας τις συμβατικές λύσεις όπως την αύξηση της χωρητικότητας του ποταμού με περιμετρικά κανάλια ή την απαγόρευση της κατοικίας στην ευρύτερη περιοχή λόγω του μόνιμου κινδύνου για υπερχείλιση, οι αρχιτέκτονες MVRDV σε συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο πρότειναν τη μείωση του ύψους του πλευρικού φράγματος του ποταμού σε μία ζώνη μήκους 600m και την ελεύθερη διάχυση του νερού από τις πλημμύρες στην ευρύτερη περιοχή. Οι 6,000 νέες κατοικίες που προτείνεται να δημιουργηθούν προστατεύονται από τα νερά μέσω της ανύψωσής τους σε πασσαλόπηκτες πλατφόρμες που θα έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ιδιόμορφου σουρεαλιστικού αστικού περιβάλλοντος. Η προσέγγιση αυτή δεν αποτελεί μόνο την πιο οικονομική εναλλακτική λύση αλλά και την πιο βιώσιμη μακροχρόνια. Προωθεί την προστασία των ελωδών οικοσυστημάτων ενώ ταυτόχρονα καλύπτει τις ανάγκες στέγασης και γεωργικής γης για τον πληθυσμό της περιοχής.

3. Στοιχειοθέτηση της ρεαλιστικής ουτοπίας
Ξεκινώντας να διανύσουμε την απόστασή ανάμεσα στην ουτοπία και την πραγματικότητα, θα διερευνήσουμε όλους τους παράγοντες που διαμορφώνουν τις ιδιαίτερες συνθήκες υπό τις οποίες τελεί η υπό μελέτη περιοχή. Θα διεξάγουμε δηλαδή μια άσκηση ταυτότητας σε όλα τα επίπεδα που επηρεάζουν και καθορίζουν τη ζωή σε αυτή.

3.1 Γεωλογικές πιέσεις
Η ευρύτερη περιοχή της κοιλάδας Coachella μαζί με τις κοιλάδες Imperial και Mexicalli και το δέλτα του ποταμού Colorado προς νότο εδράζεται σε μία γεωλογική λεκάνη που ονομάζεται Salton Trough(=γούρνα, σκάφη). Η λεκάνη αυτή καταλαμβάνει το νοτιότερο άκρο της πολιτείας της Καλιφόρνια και το βορειοδυτικό τμήμα του Μέξικο και αποτελεί μια περιοχή με έντονη τεκτονική δραστηριότητα. Το ισχυρό σεισμογενές ρήγμα του San Andrea που τη διατρέχει κατά τον άξονα βορρά - νότου, σηματοδοτεί το όριο ανάμεσα στης τεκτονικές πλάκες της Βορείου Αμερικής και του Ειρηνικού Ωκεανού.


Ουσιαστικά η περιοχή αυτή αποτελεί αυτό που οι γεωλόγοι ονομάζουν "graben" (=τάφρος στη γερμανική γλώσσα). Δηλαδή ένα επίμηκες σχετικά υποβαθμισμένο τμήμα του φλοιού της γης που βρίσκεται ανάμεσα σε τεκτονικές πλάκες και οριοθετείται από ρήγματα και στις δύο του πλευρές. Λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών η λωρίδα αυτή της γης σταδιακά βυθίζεται μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται καθίζηση. Μόλις το βύθισμα είναι αρκετά βαθύ, θαλασσινό νερό εισρέει μέσα στην περιοχή η οποία μετατρέπεται σε θάλασσα που με αργό αλλά συνεχές ρυθμό διευρύνεται. Για παραδείγματα η Τάφρος της Νεκράς Θάλασσας που βρίσκεται στα σύνορα Ισραήλ και Ιορδανίας και της οποίας η επιφάνεια βρίσκεται περίπου 400m κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου και υποβαθμίζεται συνεχώς (περίπου ένα μέτρο το χρόνο), είναι ένα στάδιο πριν την εισροή θαλασσινού νερού στην περιοχή. Αντίθετα η Τάφρος της Κόκκινης Θάλασσάς ή οποία είναι ευρύτερα γνωστή ως Αραβικός Κόλπος και βρίσκεται ανάμεσα στην Αφρικανική 'Ήτειρο και την Αραβική Χερσόνησο είναι μια τάφρος η οποία έχει ήδη μετατραπεί σε θάλασσα που διαρκώς διευρύνεται.
Στην περίπτωση της λεκάνης Salton Trough, εδώ και εκατομμύρια χρόνια, ενώ η τάφρος υποχωρεί ταυτόχρονα γεμίζει με ιζήματα που μεταφέρονται εκεί από τον ποταμό Colorado. Παρόλα αυτά ορισμένες περιοχές πάνω από το δέλτα του ποταμού εξακολουθούν να βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο από τη στάθμη της θάλασσας. Ελλείψει λοιπόν του ποταμού, που στο παρελθόν μετέφερε και εναπόθετε 160 εκατομμύρια τόνους ιζημάτων το χρόνο, ολόκληρη η περιοχή θα ήταν τμήμα του κόλπου της Καλιφόρνια. Όμως τα φράγματα που κατασκευάστηκαν στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα έχουν σχεδόν εξαλείψει ολοκληρωτικά τη ροή ιζημάτων προς τον κόλπο και έχουν αλλάξει δραστικά τη γεωλογική ισορροπία μεταξύ επίχωσης και καθίζησης στην περιοχή του δέλτα του ποταμού.

3.2 Δημογραφικές πιέσεις
Και ενώ στο νότιο τμήμα της κοιλάδας η «μάχη» ανάμεσα σε στεριά και θάλασσα συνεχίζεται, το βορειότερο σημείο της περιοχής αντιμετωπίζει μια πρόκληση εντελώς διαφορετικής φύσης. Σύμφωνα με δημογραφικές έρευνες εκτιμάται ότι περίπου 700 άτομα ημερησίως προστίθενται στο πληθυσμό του Λος Άντζελες. Επιπλέον, το αυξημένο κόστος κατοικίας στις πιο κεντρικές περιοχές ωθεί πολλούς κατοίκους να αναζητούν σπίτια στα αναπτυσσόμενα ανατολικά προάστια σε πιο οικονομικές τιμές και να διανύουν καθημερινά μεγάλες αποστάσεις σε συχνά μπλοκαρισμένους από την υπερβολική κίνηση αυτοκινητόδρομους για να φθάσουν στον τόπο εργασίας τους. Το τεράστιο αυτό μητροπολιτικό κέντρο μεγαλώνει και εξαπλώνεται σε αχανή προάστια με αλματώδεις ρυθμούς έχοντας φθάσει ένα βήμα πριν τη διάχυσή του στην περιοχή της κοιλάδας Coachella.
Ένα κλοιός δημιουργείται σύρω από την περιοχή της λεκάνης Salton προκαλούμενος από γεωλογικούς και δημογραφικούς λόγους, με αποτέλεσμα, η κοιλάδα Coachella να ασφυκτιά μπλοκαρισμένη ανάμεσα σε ορεινούς όγκους προς Δύση και Ανατολή, τη διάχυση του Λος Άντζελες προς Βορρά και τη λίμνη Salton Sea προς Νότο και το ενδεχόμενο εισροής θαλασσινού νερού λόγω της καθίζησης του εδάφους. Από τις άνωθεν παρατηρήσεις εξάγονται δύο άμεσα συμπεράσματα:
1. με το πέρασμα των χρόνων η κοιλάδα θα μετατραπεί σε προαστιακή περιοχή του Λος Άντζελες.
2. με το πέρασμα των χρόνων ο κόλπος της California θα εξαπλωθεί και θα ενοποιηθεί με την υπάρχουσα υδάτινη έκταση εντός της κοιλάδας, τη λίμνη Salton Sea.
Χάρτης 2: Σχηματική απεικόνιση των γεωπολιτικών πιέσεων που ασκούνται στην περιοχή της Κοιλάδας Coachella



3.3 Περιβαλλοντικοί προβληματισμοί
Αυτό που αποκαλείται Salton Sea, είναι στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη λίμνη της California. Βρίσκεται σε απόσταση μιας περίπου ώρας νοτίως του Palm Springs, καλύπτει μια έκταση 1360 km2 και έχει βάθος 16m. Η στάθμη της είναι περίπου 69m κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ενώ ο όγκος του νερού που περιέχει υπολογίζεται σε 9,25km3. Ως μέρος του οικοσυστήματος της Ερήμου Colorado, επιδεικνύει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συμβάλλουν τόσο στη θελκτικότητά της όσο και στη μελλοντική της εξέλιξη. Αν κοιτάξει κανείς την ιστορία της θα διαπιστώσει ότι δεν αποτελεί μια κλασική τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε με ανθρώπινη παρέμβαση. Το 1905 μαζικές βροχοπτώσεις προκάλεσαν την υπερχείλιση μιας αρδευτικής διώρυγας του ποταμού Colorado με αποτέλεσμα την ελεύθερη εισροή των υδάτων του στην περιοχή της Λεκάνης Salton για χρονικό διάστημα περίπου ενάμιση χρόνου. Μια επιπλέον διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη περιοχή μετατρεπόταν σε λίμνη. Για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια εναλλασσόταν από μια λίμνη με γλυκό νερό σε μια ξηρή λεκάνη της ερήμου, ανάλογα με την άστατη ροή του ποταμού και την ισορροπία ανάμεσα στην εισροή νερού και την απώλεια μέσω εξάτμισης. Ο κύκλος αυτός επαναλήφθηκε αμέτρητες φορές με τελευταία το 1905 όταν δημιουργήθηκε η σημερινή λίμνη. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι στο μακρινό παρελθόν ο ποταμός Colorado πιο συχνά έρεε προς τη λεκάνη Salton παρά προς το σημερινό κόλπο της Καλιφόρνια όπου βρίσκονται σήμερα οι εκβολές του. Μάλιστα όταν η λεκάνη γέμιζε στο μέγιστο δυνατό η λίμνη είχε έξι φορές το σημερινό της μέγεθος και η οριογραμμή της παλιάς αυτής στάθμης νερού είναι ακόμα ορατή στα βουνά που την περιβάλλουν.
Σήμερα η Salton Sea αποτελεί μια δεξαμενή αποστράγγισης υδάτων γεωργικής άρδευσης και το 90% του συνόλου των εισροών προέρχεται από γεωργικές απορροές από τις γειτονικές κοιλάδες Imperial, Coachella και Mexicali. Η ετήσια εισροή εκτιμάται στα 1,68km3 ενώ η ετήσια εκροή είναι μηδενική. Αυτή η εισροή μεταφέρει θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν την πλούσια ζωή της λίμνη, ενώ μεταφέρει επίσης και μια σεβαστή ποσότητα αλατιού. Όμως η λίμνη αυτή είναι τερματική, δεν έχει δηλαδή δυνατότητα εκροής νερού παρά μόνο δια μέσου της εξατμίσεως, διαδικασία κατά την οποία εξατμίζεται το νερό αφήνοντας πίσω του το αλάτι. Ως αποτέλεσμα, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα λόγω της διαρκούς αύξησης τις περιεκτικότητάς της σε αλάτι η οποία κυμαίνεται σήμερα σε 44ppt (parts per thousand) ενώ η αντίστοιχη του ωκεανού είναι 35ppt. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια εν δυνάμει ωρολογιακή βόμβα για το οικοσύστημα της περιοχής καθώς η περαιτέρω αύξηση της περιεκτικότητας σε αλάτι θα επηρεάσει την αναπαραγωγή και θα θέσει σε κίνδυνο τη διαβίωση των ψαριών αλλά και του σημαντικού πληθυσμού πτηνών που τρέφονται από αυτά. Η περιοχή αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο αφού είναι τμήμα του μεταναστευτικού διαδρόμου πτηνών του ειρηνικού ωκεανού που ονομάζεται Pacific Flyway παρέχοντας καταφύγιο σε εκατοντάδες διαφορετικά είδη πτηνών. Τα τελευταία χρόνια, καθώς οι υγροβιότοποι της California έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, η σημασία του υγροβιότοπου Salton Sea για την επιβίωση αυτών των ειδών αυξάνεται.
Περνώντας τώρα στο προτεινόμενο εγχείρημα, ο όγκος νερού που απαιτείται για την μετατροπή της περιοχής της Coachella Valley σε θαλάσσια περιοχή θα μπορούσε να καλυφθεί με την κατασκευή ενός καναλιού για την εισροή νερού από τον κόλπο της California προς τη λεκάνη Salton Basin. Αντίστοιχα ένα δεύτερο κανάλι θα έπρεπε να προβλεφθεί για την απορροή υδάτων από τη λεκάνη προς τον ποταμό Colorado. Με τον τρόπο αυτόν θα δημιουργούνταν ένα συνεχές κύκλωμα παροχής και απορροής νερού που, που ανάμεσα σε άλλα, θα σταθεροποιούσε την περιεκτικότητα αλατιού και θα ισορροπούσε το υπό απειλή οικοσύστημα της περιοχής.
Ας σημειωθεί επίσης ως σημαντική συγκριτική παρατήρηση το γεγονός ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, θα απαιτούνταν μόλις 7,2 έτη για να καλυφθεί με νερό η απαιτούμενη επιφάνεια της κοιλάδας Coachella εάν για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνταν το νερό που καταναλώνεται για τη συντήρηση των υπεράριθμων (πάνω από 300) γηπέδων γκολφ που υπάρχουν στην περιοχή.

3.4 Επιχειρηματικός προσανατολισμός
Κοιτάζοντας τώρα την περιοχή υπό το οικονομικό πρίσμα, παρατηρούμε ότι:
Στο βόρειο τμήμα της Coachella Valley οι χρήσεις που αφορούν στον τουρισμό και στην ψυχαγωγία καταλαμβάνουν περίπου 800km2 και αποφέρουν ετήσια έσοδα στην τοπική οικονομία ύψους 200$ εκατομμυρίων δολαρίων.
Αντίστοιχα στο Νότιο τμήμα της κοιλάδας οι αγροτικές εκτάσεις καταλαμβάνουν 360 km2 και αποφέρουν έσοδα 55$ εκατομμύρια δολάρια.
Τέλος στην Imperial Valley που βρίσκεται νοτίως της Salton Sea οι αγροτικές χρήσεις εκτείνονται 2300 km2 και αποφέρουν έσοδα 900$ εκατομμύρια δολάρια.
Αν κανείς κάνει τους υπολογισμούς θα διαπιστώσει ότι μια μετατροπή της, ασήμαντης συγκριτικά σε μέγεθος και συνεχώς φθίνουσας λόγω της αστικοποίησης, αγροτικής έκτασης του Νοτίου τμήματος της Coachella Valley σε τουριστικές μονάδες θα απέφερε περίπου 40$ εκατομμύρια δολάρια πρόσθετο κέρδος για την οικονομία της περιοχής. Φθάνει βέβαια αυτές οι νέες τουριστικές επενδύσεις να είχαν τον τρόπο να εξασφαλίσουν και τους αντίστοιχους νέους πελάτες.
Ο τουρισμός λοιπόν δεν αποτελεί μόνο αυτό που έκανε το Palm Springs διάσημο κατά το παρελθόν. Αποτελεί επίσης και το ισχυρότερο οικονομικό χαρτί που κατέχει σήμερα και που επιτέλους είναι ώρα να το χρησιμοποιήσει με το βέλτιστο τρόπο ακολουθώντας ένα οργανωμένο σχέδιο στρατηγικής ανάπτυξης . Και ενώ ο υβριδισμός είναι η τελευταία τάση για τον αστικό χώρο, πόσο απαραίτητο είναι να ακολουθεί κανείς τις τάσεις όταν γνωρίζει το DNA του, όταν ξέρει αυτό για το οποίο είναι φτιαγμένος; Για την περίπτωση του Palm Springs ένα και μόνο επιχειρηματικό σχέδιο είναι αρκετό! Ένας και μόνο προορισμός. Η ολοκληρωτική στροφή και αφοσίωσή του στο δίπτυχο παραθερισμός-ψυχαγωγία. Η μετατροπή λοιπόν της περιοχής σε θαλάσσια περιοχή με παραθεριστικά νησιά αποτελεί εκτός των άλλων μια ισχυρή προγραμματική πρόταση, μια δήλωση κατά του υβριδισμού.

3.5 Κοινωνικοί προβληματισμοί
Μια ιδιόμορφη αστική και κοινωνική κατάσταση είναι κοινό χαρακτηριστικό τόσο του Palm Springs όσο και των οκτώ υπολοίπων μικρότερων πόλεων που απλώνονται στην κοιλάδα Coachella. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από τα στοιχεία της απομόνωσης και του κατακερματισμού της κοινωνικής ζωής λόγω της οργάνωσης του τρόπου ζωής μέσα σε περιτοιχισμένες, κλειστές και καλά φυλασσόμενες κοινότητες (gated communities) που βρίθουν στην περιοχή.
Στην υποθετική λοιπόν ερώτηση «Ποιός θα επιβίωνε σε μία πιθανή πλημμύρα της κοιλάδας;" η απάντηση είναι προφανής: όλοι όσοι ζουν προστατευμένοι μέσα σε περίκλειστες, ασφαλείς κοινότητες. Δηλαδή σε golf club, σε κοινότητες με κατοικίες αποκλειστικά για συνταξιούχους, σε κέντρα φυσικής ή πνευματικής αποκατάστασης, σε παραθεριστικά κέντρα αποκλειστικά και μόνο είτε για celebrities, είτε για ομοφυλόφιλους, είτε για γυμνιστές είτε για οποιαδήποτε άλλη κατηγορία απαντάται στις πολυάριθμες κλειστές παραθεριστικές κοινότητες της περιοχής που παρέχουν στα μέλη τους την αποκλειστικότητα που επιζητούν. Δηλαδή το συντριπτικό ποσοστό του πληθυσμού, ευτυχώς, θα «επιβίωνε» μιας και αποτελεί μέλος κάποιας τέτοιας κοινότητας και διάγει έναν ιδιόμορφο τρόπο ζωής επιλεκτικής απομόνωσης σε φανταστικά αστικά «νησιά» που, αντί για νερό, περιβάλλονται από τοίχους.

4. Διερεύνηση Στρατηγικών Σεναρίων


Το να επιχειρήσει κανείς να προσδιορίσει και να απαντήσει σε αυτή την κοινωνική ιδιομορφία ισοδυναμεί με μια αναλυτική προσέγγιση της έννοιας του νησιού στην περιοχή της κοιλάδας Coachella. Για το σκοπό αυτό αναπτύσσουμε και διερευνούμε δύο παράλληλα σενάρια στρατηγικής ανάπτυξης που επισπεύδουν την φυσική γεωλογική εξέλιξη και προτείνουν τη δημιουργία τεχνητών νησιωτικών σχηματισμών σε μια πλημμυρισμένη κοιλάδα.

4.1 «Πανγαία» / "PS: Pangaea Scenario"
Με το όνομα Πανγαία ή Παγγαία καλείται η υπερ-ήπειρος που υπήρχε κατά την Παλαιοζωική και τη Μεσοζωική περίοδο, πριν δηλαδή το διαχωρισμό της και το σχηματισμό των σημερινών ηπείρων εξαιτίας των γεωλογικών ανακατατάξεων και της μετακίνησης των τεκτονικών πλακών.
Το αποκαλούμενο «Σενάριο Πανγαία» επιχειρεί να επιτύχει την ακριβώς αντίστροφη διαδικασία. Τη δημιουργία δηλαδή ενός ηπειρωτικού σχηματισμού προερχόμενου από τη συνένωση των εννέα πόλεων που αποτελούν τον αστικό ιστό της κοιλάδας Coachella σήμερα. Οι εννέα αυτές γειτονικές πόλεις ανταγωνίζονται μεταξύ τους όσον αφορά στην προσέλκυση της τουριστικής κίνησης, παρόλο που προσφέρουν το ίδιο ή παρεμφερές τουριστικό προϊόν. Ακολουθούν δε «χλιαρές» στρατηγικές προώθησης και αυτοπροβολής όπως φαίνεται και στην παρακάτω λίστα με σλόγκαν που προέρχονται από τα τοπικά προωθητικά έντυπα της κάθε πόλης:
Palm Springs / A tradition of great experience
Desert Hot Springs / A city rediscovered
Indio / Do the vision
Cathedral City / Building in a great brand
Palm Desert / Where the heart is
Rancho Mirage / Welcome to Shangri-La
La Quinta / Gem of the desert
Coachella / City of eternal sunshine
Indian Wells / Raising the bar for a first-class desert experience
Αντί λοιπόν να επιδίδονται σε ένα μάταιο εσωτερικό ανταγωνισμό προτείνεται να συμπράξουν και να δημιουργήσουν μια ενιαία ισχυρή τοπική ταυτότητα που θα είναι ικανή να σταθεί απέναντι στους πραγματικούς υπερτοπικούς ανταγωνιστές, δηλαδή σε άλλες πόλεις με πολύ πιο ξεκάθαρες ταυτότητες και στρατηγικές, όπως είναι για παράδειγμα το Las Vegas. Το πρώτο στάδιο προς τη δημιουργία της υπερ-ηπείρου είναι η συρρίκνωση του αποτυπώματος των εννέα πόλεων και η συσπείρωσή τους σε έναν πιο πυκνό αστικό ιστό. Κάτι τέτοιο θα είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού της μη-οικοδομήσιμης γης (85% είναι το τρέχον ποσοστό στην κοιλάδα), την παράλληλη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από την άναρχη διάχυση της αστικοποίησης και την πύκνωση του κοινωνικού ιστού και της διαδραστικότητας στο δημόσιο χώρο. Σε δεύτερο στάδιο, η περαιτέρω οικιστική ή τουριστική ανάπτυξη, όπου κρίνεται απαραίτητη, θα μπορούσε να ελεγχθεί και να υπαγορευθεί με την προσθήκη επιπλέον νησιών-δορυφόρων γύρω από τον κεντρικό νησιωτικό σχηματισμό και σε άμεση επικοινωνία με αυτόν. Με τον τρόπο αυτό το σενάριο «Πανγαία» επιτυγχάνει την ενοποίηση των εννέα πόλεων και παράλληλα την ισχυροποίηση της κοινής επιχειρηματικής τους στρατηγικής ως παραθεριστικός προορισμός.

4.2 «Πολυνησία» / "PS: Polynesia Scenario"
Πολυνησία καλείται η υποπεριοχή της Ωκεανίας που τοποθετείται γεωγραφικά στο κεντρικό και στο νότιο τμήμα του Ειρηνικού Ωκεανού και αποτελείται από ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που αριθμεί πάνω από χίλια νησιά.
Το «Σενάριο Πολυνησία» δίνει έμφαση στον κυριολεκτικό κατακερματισμό της γης σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που θα προκύψει από τον υπάρχοντα αστικό ιστό των εννέα πόλεων. Σήμερα γύρω από τις πολυάριθμες φυλασσόμενες κοινότητες-φανταστικά νησιά που βρίσκονται διάσπαρτα στην κοιλάδα, αντί για αμμώδεις παραλίες εκτείνονται χιλιόμετρα κατασκευών περιτοίχισης. Το γεγονός αυτό γίνεται άμεσα αντιληπτό καθώς κινείται κανείς στους δημόσιους περιμετρικούς δρόμους και αντικρίζει μόνο ψηλούς τοίχους και σιδερένιες καγκελόπορτες ελεγχόμενης πρόσβασης. Μέσα σε αυτές τις προστατευμένες κοινότητες τα μέλη τους ζουν ανενόχλητα τη δική τους ερμηνεία του επίγειου παραθεριστικού παραδείσου. Η ιδιωτικότητα αποτελεί ένα πολύτιμο προνόμιο που οι κάτοικοι της κοιλάδας Coachella δείχνουν απρόθυμοι να αποχωριστούν εις όφελος της κοινωνικής διάδρασης όπως προτείνεται από το σενάριο «Πανγαία». Το σενάριο «Πολυνησία», αντίθετα, τους προσφέρει απλόχερα την πολυπόθητη αποκλειστικότητα σε απομονωμένα ιδιωτικά νησιά που ενσαρκώνουν την ψευδαίσθηση του επίγειου παραδείσου και στα οποία οι τοίχοι είναι πλέον περιττοί! Δημιουργείται έτσι μια νέα τυπολογία φυλασσόμενης κοινότητας που περιβάλλεται από το υγρό στοιχείο. Άλλωστε δεν τίθεται καν δίλλημα ως προς το τί θα προτιμούσε κανείς ως θέα του εξοχικού του σπιτιού: Έναν πλίνθινο τοίχο ή μια ανοιχτή θάλασσα;
Επιπλέον, το προτεινόμενο σενάριο βελτιστοποιεί το μήκος της ακτογραμμής και παρέχει αναρίθμητες δυνατότητες επέκτασης και σχηματισμού νέων νησιωτικών μονάδων με αποτέλεσμα η περιοχή της κοιλάδας Coachella να διαθέτει μοναδικές προνομιούχες εκτάσεις γης προς εκμετάλλευση υψηλής αγοραστικής αξίας, η οποία κατά κανόνα καθορίζεται από τη γειτνίαση με το παραθαλάσσιο μέτωπο.

5. Επίλογος
Την αφετηρία αποτέλεσε όπως προαναφέρθηκε μια «ρεαλιστική ουτοπία»: η μετατροπή της περιοχής σε θαλάσσια έκταση με παραθεριστικά νησιά. Ακολούθησε μια διαδρομή που βασίστηκε σε έρευνα και στοιχεία που διατύπωσαν ισχυρά επιχειρήματα βιωσιμότητας της πρότασης και μετέτρεψαν την ουτοπία σε ελκυστική μελλοντική πραγματικότητα με προοπτικές τοπικής ανάπτυξης και δυνατότητες παγκόσμιας προβολής και επιρροής. Η διαδρομή αυτή οδήγησε τελικά στη «συγγραφή» και τη διερεύνηση δύο σεναρίων στρατηγικής ανάπτυξης για το Palm Springs και τις γειτονικές πόλεις της ευρύτερης περιοχής. Δύο σεναρίων με έναν κοινό παρονομαστή. Η Κοιλάδα Coachella, θυσιάζοντας αγροτική γη και εστιάζοντας αποκλειστικά στον τουρισμό και την αναψυχή, μετατρέπεται σε Ακτογραμμή Coachella και ενδύεται μια ισχυρή νέα ταυτότητα ικανή να της εξασφαλίσει μια θέση ισχύος στην εγχώρια τουριστική αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής αλλά και στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.