Πέμπτη 14 Φεβρουαρίου 2013

Βερολίνο, μια πόλη παλίμψηστο

#Της Όλγας Σελλα, Καθημερινή

Ο επισκέπτης βλέπει παντού πώς η κάθε ιστορική στιγμή μπαίνει δημιουργικά μέσα στην άλλη

Οι σύντομες επισκέψεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αφήνουν στη μνήμη των πρόσκαιρων κατοίκων σημεία της πόλης κομβικά, εμβληματικά, τουριστικά εντέλει. Με το Βερολίνο συμβαίνει εντελώς το αντίθετο. Το είχα επισκεφθεί πριν από τρία χρόνια. Ξαναβρέθηκα στην ιστορικά φορτισμένη πόλη της Γερμανίας την περασμένη εβδομάδα, σ’ ένα ταξίδι που οργάνωσε η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να παρακολουθήσουμε την παράσταση «Τηλέμαχος - Should I stay or should I go? », που υπογράφουν οι δραστήριοι νέοι καλλιτέχνες Ανέστης Αζάς και Πρόδρομος Τσινικόρης και παρουσιάστηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία στο Ballhaus.

Τρία χρόνια μετά, ήταν σαν να βρέθηκα, ξανά, σε μια απολύτως γνωστή πόλη. Κυριαρχούσε η οικειότητα και η αίσθηση της ασφάλειας. 
Η πόλη που πρωτοαναφέρεται σε γραπτή πηγή το 1237 και που για πολλούς αιώνες δεν ήταν παρά ένας άσημος οικισμός, στην όχθη του ποταμού Σπρέε, έγινε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανακωχή του 1949 το κέντρο του Ψυχρού Πολέμου. Και παρότι κυριαρχούν οι μνήμες του Τείχους, των χωρισμένων οικογενειών και των σπιτιών που κόπηκαν στη μέση, το Βερολίνο έχει φυλάξει όλες τις φάσεις της ιστορίας. Και ίσως αυτό είναι που το κάνει ξεχωριστό. Περπατώντας κανείς στο Βερολίνο είναι σαν να βαδίζει πότε στην Εποχή του Μεγάλου Εκλέκτορα, του Φρειδερίκου Γουλιέλμου τον 17ο αιώνα (όταν επισκέπτεται το Λούστγκαρτεν μπροστά στο Παλαιό Μουσείο), πότε στην περίοδο που το Βερολίνο ήταν πρωτεύουσα της Πρωσίας και βασιλιάς ήταν ο Φρειδερίκος Α΄ (όταν βαδίζει στο Σαρλότενμπουργκ), πότε στην εποχή του Μπαρόκ, πότε στην εποχή που το Βερολίνο έγινε πρωτεύουσα της Γερμανικής Αυτοκρατορίας (όταν επισκέπτεται το κέντρο του πρώην Δυτικού Βερολίνου, το Σένεμπεργκ και την εκκλησία του Κάιζερ Γουλιέλμου), πότε στα άγρια χρόνια της κυριαρχίας του Χίτλερ και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (περνώντας από το Ράιχσταγκ), πότε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου και του αλλόκοτου, στα δικά μας μάτια, Τείχους.

Το Βερολίνο έχει ακριβώς αυτή τη γοητεία. Ο επισκέπτης περπατάει στο παλίμψηστο της ιστορίας του. Είναι μπροστά του σε κάθε βήμα. Κι όχι μόνο στα κτίρια και στα μνημεία, που παρά τις πληγές των βομβαρδισμών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι όλα αναστηλωμένα. Αλλά ακριβώς γιατί δεν μένει μόνο στα μνημεία και στα κτίρια. Κάθε φορά, με κάθε αφορμή, με υπαίθριες φωτογραφικές υπενθυμίσεις, ζωντανεύει την ιστορία της πόλης και καλεί τους νέους κατοίκους του και τους επισκέπτες του να σταθούν σε μια προηγούμενη στιγμή του.

Ηταν 30 Ιανουαρίου όταν περπατούσα προς την Πύλη του Βραδεμβούργου. Και στις δύο πλευρές αυτού του μνημείου είχαν στηθεί απλά ταμπλό με φωτογραφίες και κατατοπιστικά λεζαντοκείμενα. Ηταν η επέτειος των 80 χρόνων από την άνοδο του Χίτλερ στην Καγκελαρία της Γερμανίας. Ηταν η αρχή των δεινών για όλο τον πλανήτη. Επόμενα γεγονότα ήταν η φωτιά στο Ράιχσταγκ, το γερμανικό Κοινοβούλιο, που χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για τη σύλληψη κομμουνιστών και φιλελεύθερων αντιφρονούντων τον Μάρτιο του 1933. Λίγο αργότερα, τον ίδιο χρόνο, κάηκαν δημοσίως τα βιβλία όσων συγγραφέων δεν θεωρούσε ο Χίτλερ Γερμανούς, μπροστά στην Παλαιά Βιβλιοθήκη. Η φετινή 30ή Ιανουαρίου ήταν στο Βερολίνο μια βροχερή μέρα, με αέρα και κρύο. Παρ’ όλα αυτά, ούτε στιγμή δεν έμειναν χωρίς επισκέπτες τα ταμπλό που είχαν στηθεί στην Πύλη του Βραδεμβούργου.

Πολυχρωμία

Το Βερολίνο έχει τον δικό του τρόπο να σε ξεναγεί στην ιστορία του, να σε κάνει να βλέπεις μπροστά σου πώς η μία εποχή μπαίνει δημιουργικά μέσα στην άλλη. Χωρίς επισημότητες και αυστηρότητες. Με φυσικότητα, αλλά και απόλυτο σεβασμό. Με την ίδια φυσικότητα το Βερολίνο υποδέχεται και τους ανθρώπους από διάφορες χώρες που φτάνουν εκεί είτε για να σπουδάσουν, είτε για να δουλέψουν είτε για να μετάσχουν σε μία από τις πολλές σκηνές της σύγχρονης τέχνης. Για να γίνει έτσι μια πολύχρωμη πόλη, όπου κάθε στιγμή περπατάς στο ίδιο πεζοδρόμιο με όλες τις φυλές του κόσμου, ακούς όλες τις γλώσσες, δοκιμάζεις διαφορετικές κουζίνες.

Δεν ξέρω αν στα χρόνια μας το Βερολίνο απέκτησε αίγλη λόγω της έντονης σύγχρονης ιστορίας του. Φαίνεται όμως ότι το Τείχος που χώριζε τους πολίτες για τόσα χρόνια δεν χώρισε καθόλου τις αντιλήψεις τους. Το αντίθετο. Τις διεύρυνε, τις έκανε να έχουν διάθεση να χωρέσουν οτιδήποτε από οπουδήποτε κι αν προέρχεται. Και γι’ αυτό ίσως σ’ αυτή την πόλη ανθούν τόσο πολλές νέες καλλιτεχνικές δραστηριότητες, που δίπλα στα παλαιότερα ιστορικά κέντρα πολιτισμού (θέατρα, μουσεία) φτιάχνουν ένα ψηφιδωτό πολιτισμού, κεφιού, αναζήτησης και δημιουργίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.