Στρατηγικός Σχεδιασμός & Μάρκετινγκ Τόπου

#Από το δελτίο Διεθνών και Ευρωπαϊκών θεμάτων και αναπτυξιακού σχεδιασμού του Υπουργείου Εσωτερικών

Μπορεί ένα μουσείο να αλλάξει τη φυσιογνωμία μιας πόλης ή μιας περιοχής; Στην Ισπανία η αποβιομηχανοποιημένη περιοχή του Bilbao με τη δημιουργία του μουσείου Guggenheim επεδίωξε να αλλάξει τον χαρακτήρα της πόλης και να μετατρέψει την υποβαθμισμένη περιοχή σε νέο πολιτιστικό κέντρο της Ισπανίας. Η εν λόγω αστική περιοχή κατάφερε να διαφοροποιηθεί και να βγει δυναμικά προς τα έξω, κάνοντας χρήση πρόσθετων και διαφορετικών εργαλείων σχεδιασμού. Οι νέες μορφές προώθησης τόπου (Place marketing) επιχειρούν να κάνουν τις πόλεις πιο ανταγωνιστικές και πιο ελκυστικές στην προσέλκυση κεφαλαίων και επενδύσεων με απώτερο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Οι διαδικασίες αυτές επιτυγχάνουν περισσότερο το σκοπό τους όταν διαμορφώνονται κάτω από την ευρύτερη ομπρέλα της διαδικασίας του στρατηγικού σχεδιασμού.

O στρατηγικός σχεδιασμός και το μάρκετινγκ τόπου πρωτοεμφανίσθηκε στην Αμερική και συγκεκριμένα στο Σαν Φραντσίσκο γύρω στα 1982-1984. 

Στην Ιταλία εφαρμόσθηκε μερικές δεκαετίες αργότερα αφού πρώτα βρήκε εφαρμογή σ' άλλες ευρωπαϊκές πόλεις όπως η Βαρκελώνη, η Lille, το Bilbao, η Lyon κλπ και έγινε εργαλείο άσκησης πολιτικής, όχι μόνο σε μεγάλες αλλά και σε μικρότερες πόλεις, όπως για παράδειγμα το Τορίνο που επεδίωξε να ενσωματώσει τη μητροπολιτκή περιοχή του στο διεθνές σύστημα, μετατρέποντας την πόλη σε κοινωνία της γνώσης. 

Σημαντικό εργαλείο του στρατηγικού σχεδιασμού αποτελεί η κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν μια τοπική κοινωνία στο ευρύτερο περιβάλλον της, και τονίζει την αξιολόγηση των ενδογενών χαρακτηριστικών (δυνατοτήτων και αδυναμιών) ενώ εντοπίζονται οι ευκαιρίες και οι απειλές/ κίνδυνοι μιας τοπικής κοινωνίας (SWOT analysis), επιπρόσθετα λαμβάνονται υπόψη οι πολιτικοί, οικονομικοί, κοινωνικοί και τεχνολογικοί παράγοντες σε κάθε δράση (PEST analysis). Προάγεται η ενεργός συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων στην παραγωγή νέων ιδεών, στο σχεδιασμό και την εφαρμογή νέων πολιτικών με παράλληλη δημιουργία συνθηκών αειφορίας.

Η σχέση στρατηγικού σχεδιασμού - νέων μορφών προώθησης τόπου (Place marketing), λειτουργεί σαν μια σχέση αλληλεπίδρασης συνιστωσών μιας δυναμικής πορείας. 

Η διαδικασία του μάρκετινγκ πόλεων επιδιώκει την αύξηση της ανταγωνιστι-κότητας, την προβολή, την αναγνωρισιμότητα και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από μια στρατηγικά σχεδιασμένη συμμετοχική διαδικασία. Θέτει την υποστήριξη της εικόνας της πόλης στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου σχεδιασμού και όχι κάποιων τυχαίων, αποσπασ¬ματικών και βραχυπρόθεσμων δράσεων. 

Η διαδικασία μάρκετινγκ έχει ως στόχο το κέρδος, ωστόσο, η πόλη δεν αποτελεί ένα συνηθισμένο προϊόν αλλά ένα αγαθό με πολύπλευρες διαστάσεις με την πολιτισμική και την κοινωνική να αποτελούν δύο από τις σημαντικότερες. Ένα στρατηγικό σχέδιο ποτέ δεν συντηρεί , ή αλλάζει από μόνο του το χώρο και την κοινωνία αλλά μπορεί να συμβάλλει μακροπρόθεσμα στην άμβλυνση των κοινωνικο-γεωγραφικών ανισοτή¬των, εφόσον μια από τις βασικές προϋποθέσεις επιτυχίας του είναι η συνεργασία των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, ενώ ένας βασικός στόχος είναι και η προβολή/βελτίωση περιοχών που παρουσιάζουν αδύναμα σημεία. 

Επομένως, η επιτυχία του εξαρτάται, κυρίως, από το βαθμό ικανότητας των τοπικών φορέων διοίκησης να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν τέτοιου είδους πολιτικές και δράσεις.