Κωνσταντινούπολη : Ένα παράδειγμα μητροπολιτικής διακυβέρνησης

#Της Κατερίνας Μήτσου.

Σε προηγούμενο άρθρο παρουσιάσαμε συνοπτικά την περίπτωση του Μιλάνο, ως ακμάζουσα μητροπολιτική περιοχή. Περιγράψαμε συνοπτικά τα χαρακτηριστικά εκείνα που διαμόρφωσαν τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και το μοντέλο διακυβέρνησης που ακολουθεί. Στο σημερινό άρθρο θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μία αντίστοιχη παρουσίαση για μία ακόμη μητροπολιτική περιοχή, αυτή της Κωνσταντινούπολής.

Η περίπτωση της Κωνσταντινούπολης

Η Κωνσταντινούπολη βρίσκεται στη δυτική άκρη της Τουρκίας, στην περιοχή του Μαρμαρά, και απλώνεται στις δύο πλευρές του στενού του Βοσπόρου, το οποίο ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη θάλασσα του Μαρμαρά, χωρίζοντας την Ασία από την Ευρώπη. Όπως οι περισσότερες μητροπολιτικές περιοχές, έχει υποστεί σημαντικές μεταβολές μέσα στον τελευταίο αιώνα. Τα όρια της πόλης επεκτάθηκαν, ενώ ο πληθυσμός της αγγίζει σήμερα τα 16 εκατομμύρια κατοίκους, καθιστώντας την μία από τις μεγαλύτερες μητροπολιτικές περιοχές του κόσμου. Στην ιδιαίτερη γεωγραφική της θέση, οφείλεται η ποικιλομορφία που την χαρακτηρίζει στον ιστορικό, πολιτιστικό και αρχιτεκτονικό τομέα.

Η Κωνσταντινούπολη έχει φιλόδοξους στόχους, καθώς αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση επιδιώκει να γίνει ένας περιφερειακός κόμβος, όσον αφορά στις υπηρεσίες logistics, αλλά και τις οικονομικές και τουριστικές υπηρεσίες. Επιπλέον, αποσκοπεί στο να μετατραπεί στην πόλη της καινοτομίας.

Η Κωνσταντινούπολη στην εγχώρια οικονομία

Η Τουρκία βρίσκεται σε μία περίοδο μεταβολών που χαρακτηρίζονται από σημαντικές αλλαγές στις πολιτικές της και τις διαδικασίες της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής αναδιάρθρωσης. Το σύνολο των διαδικασιών αυτών είναι πιθανό να ωφελήσει την Κωνσταντινούπολη, καθώς είναι επόμενο οι μεταρρυθμίσεις που ετοιμάζονται, να επικεντρωθούν στην οικονομική καρδιά της χώρας.

Παράλληλα με το μακροοικονομικό αυτό πλαίσιο, μια σειρά από διαρθρωτικές αλλαγές έχουν επηρεάσει την οικονομία της περιοχής. Οι αλλαγές αυτές οφείλονται τόσο σε εξωτερικούς παράγοντες, (αυξημένος ανταγωνισμός), όσο και σε εσωτερικούς, (εσωτερική μετακίνηση πληθυσμού, περιφερειακές ανισότητες) και περιλαμβάνουν: (1) συνεχή στροφή προς μια οικονομία προσανατολισμένη στην παροχή υπηρεσιών υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και (2) χωρική ανακατανομή των οικονομικών δραστηριοτήτων σε όλη τη λειτουργική περιοχή.

Σύμφωνα με συγκριτικά στοιχεία ο τριτογενής τομέας της Κωνσταντινούπολης αντιπροσωπεύει τα 2/3 της οικονομίας και είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένος σε υπηρεσίες, όπως το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τα εστιατόρια, οι μεταφορές και ο τομέας των επικοινωνιών.

Η Κωνσταντινούπολη προσανατολίζεται στις οικονομικές υπηρεσίες και σε κάποιες δραστηριότητες προστιθέμενης αξίας, τη στιγμή που οι εργοστασιακές εγκαταστάσεις αυτοκινητοβιομηχανιών, ηλεκτρονικών κα, είτε έχουν ήδη μετακινηθεί στην Πολυκεντρική Ευρύτερη Κωνσταντινούπολη, είτε έχουν εξασφαλίσει τις απαραίτητες εκτάσεις για τη μετακίνηση και επέκταση των εγκαταστάσεών τους. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, η συγκέντρωση των συγκεκριμένων εργοστασίων γίνεται με τέτοιο ρυθμό ώστε οι αντίστοιχες περιοχές να θεωρούνται πλέον ως εξειδικευμένες, στον εκάστοτε τομέα που εξυπηρετεί το κάθε εργοστάσιο

Η Κωνσταντινούπολη στη διεθνή οικονομία

Το άνοιγμα της οικονομίας της Τουρκίας στις διεθνείς αγορές, σε συνδυασμό με την πλεονεκτική της γεωγραφική θέση, έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για την Κωνσταντινούπολη, ώστε να ανταγωνιστεί πιο αποτελεσματικά άλλες μητροπολιτικές περιοχές. Η γεωγραφική της θέση επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση σε τρεις διαφορετικές ηπείρους, με πληθυσμό που ξεπερνά το 1 δις και αγορές αξίας σχεδόν 13 τρις $. Με τη φιλοδοξία να αξιοποιήσει τη στρατηγική της θέση, την πολιτιστική της κληρονομία και τη δυναμική οικονομική της βάση, καθιστώντας την ίδια ως έναν περιφερειακό κόμβο, προχώρησε σε συγκεκριμένες στρατηγικές που αφορούσαν τρεις βασικούς τομείς (1) χρηματοπιστωτικός τομέας και παροχή υπηρεσιών, (2) logistics και (3) τουρισμός και πολιτισμός.

Η Κωνσταντινούπολη, έχει μετατραπεί σε σημαντικό παίχτη στις διεθνείς οικονομικές αγορές, καθώς φιλοξενεί μια από τις μεγαλύτερες διεθνείς οργανώσεις χρηματιστηρίων, την FEAS, που περιλαμβάνει 31 χώρες από την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Παράλληλα, αποτελεί την εμπορική πύλη της Τουρκίας, με διεθνείς μεταφορικές συνδέσεις τόσο στην Ευρώπη, όσο και την Ασία. Ο αποτελεσματικός συνδυασμός διαφορετικών μεταφορικών δικτύων, προϋπόθεση που η περιοχή φαίνεται να πληροί, διαθέτοντας 2 διεθνή αεροδρόμια, με επαρκή δυνατότητα να λειτουργήσουν ως μεταφορικοί κόμβοι, 4 λιμάνια, χωροθετημένα στην ευρωπαϊκή μεριά της πόλης και κοντά σε εμπορικά κέντρα, αλλά και ένα δίκτυο αυτοκινητόδρομων και σιδηροδρόμων, που βελτιώνουν την κυκλοφοριακή ροή και την προσβασιμότητα στην πόλη, καθιστώντας την περιφερειακό κόμβο στα logistics.

Η Κωνσταντινούπολη, χαρακτηρίζεται από μία σημαντική πολιτιστική κληρονομία και φυσική ομορφιά, ιδιότητες που την εντάσσουν ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς προορισμούς. Κύρια πλεονεκτήματά της είναι:

Η τοποθεσία της, ανάμεσα στα ευρωπαϊκά και ασιατικά στενά, περιτριγυρισμένη από το Αιγαίο, τη Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο, με ήπιο κλίμα που επιμηκύνει την καλοκαιρινή περίοδο.

Η μοναδική της αρχιτεκτονική κληρονομιά, συγκεντρωμένη όλη στο ιστορικό της κέντρο (ενδεικτικά αναφέρουμε: Αγία Σοφία, Τοπ Καπί, Sultanahmet), που περιλαμβάνει μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Η δομημένη κληρονομιά της, που περιλαμβάνει ολόκληρες γειτονιές, διάσπαρτες μέσα στην πόλη, που παρουσιάζουν τα ιδιαίτερα εκείνα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την αρχιτεκτονική της κουλτούρα.

Η ευρεία γκάμα άλλων αξιοθέατων, εστιατορίων, παραδοσιακών καφενείων, μαγαζιών με παραδοσιακά προϊόντα, το περίφημο παζάρι της, που αυξάνουν την ελκυστικότητα της πόλης.

Παράλληλα, η Κωνσταντινούπολη παρουσιάζει μία σταθερή αύξηση στη φιλοξενία συνεδρίων, συναντήσεων και άλλων διοργανώσεων, μέσα στα τελευταία χρόνια. Μαζί με την ταυτόχρονη δημιουργία συνεδριακών και εκθεσιακών χώρων, που μπορούν να φιλοξενήσουν αντίστοιχες διοργανώσεις, τα δείγματα αυτά καθιστούν σημαντικά βήματα προς την ενίσχυση της θέσης της στο συνεδριακό τουρισμό.

Το μοντέλο διακυβέρνησης της μητροπολιτικής περιοχής της Κωνσταντινούπολης

Το σύστημα διακυβέρνησης της Κωνσταντινούπολης έχει υποβληθεί σε μία συνεχή διαδικασία μεταρρυθμίσεων και έχει ευνοηθεί από τη γενικότερη πολιτική αποκέντρωσης που ακολούθησε η κεντρική Κυβέρνηση της Τουρκίας.

Πολλοί νέοι νόμοι έχουν θεσπιστεί, το τελευταίο διάστημα, προς την κατεύθυνση ενός νέου διοικητικού και οικονομικού πλαισίου. Η άμεση ανάγκη είναι ο εντοπισμός των εμποδίων και η δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων, ώστε οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούνται να έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα.

Αρχικά οφείλουν να διευκρινιστούν οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες κάθε διαφορετικού επιπέδου διακυβέρνησης, εστιάζοντας στο διαχωρισμό των καθηκόντων ανάμεσα στα Υπουργεία, στις Επαρχίες, στους Μητροπολιτικούς Δήμους και τους Δήμους. Στόχος είναι η αποφυγή της αλληλοεπικάλυψης των διαφόρων κυβερνητικών επιπέδων, που μέχρι σήμερα δημιουργούσε σημαντικές καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων, στην υλοποίηση προγραμμάτων, ακόμη και το σχεδιασμό μιας συγκεκριμένης πολιτικής.

Η περιορισμένη τοπική αυτονομία είναι ακόμη ένα εμπόδιο που θα πρέπει να ξεπεραστεί στην πορεία προς την αποκέντρωση. Η διοικητική μεταρρύθμιση του 2004 είχε ως κεντρική ιδέα την ενίσχυση του ρόλου των τοπικών κυβερνήσεων και την αποκέντρωση των δημόσιων δαπανών. Με την τοπική αυτοδιοίκηση να αναλαμβάνει νέες αρμοδιότητες, μαζί με τους αντίστοιχους πόρους για την άσκησή τους, οι δήμοι είναι αρμόδιοι για θέματα όπως είναι, ο αστικός σχεδιασμός η διαχείριση του προσωπικού τους και η κατάρτιση των προϋπολογισμών τους. Με την επιπλέον και συνεχή κατάρτιση του στελεχιακού προσωπικού, που ενθαρρύνεται στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης, γίνεται απόπειρα ενίσχυσης της τοπικής δημόσιας ικανότητας. Ο μητροπολιτικός δήμος της Κωνσταντινούπολης έχει ήδη ξεκινήσει τις προσπάθειες αυτές, με σειρά σεμιναρίων και ολοκληρωμένης επαγγελματικής κατάρτισης για το προσωπικό του, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις που δημιουργούνται από το νέο ρόλο της Κωνσταντινούπολης στην περιοχή.

Εξίσου σημαντική θέση στη στρατηγική της διοικητικής μεταρρύθμισης ήταν η βελτίωση της συνεργασίας ανάμεσα στους δήμους. Πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη, με μητροπολιτικό χαρακτήρα, μπορεί να ευνοηθούν ιδιαίτερα από τη συνεργασία ανάμεσα στους δήμους που βρίσκονται στα όρια τους. Μέσω της συνεργασίας μπορεί να επιτευχθεί καλύτερος συντονισμός στις δράσεις των δήμων της μητροπολιτικής περιοχής, εξοικονομώντας κόστος και χρόνο, προσφέροντας ποιοτικότερες υπηρεσίες στους πολίτες.

Πηγή : localit

Το άρθρο αυτό αποτελεί περίληψη διπλωματικής εργασίας με τίτλο: «Η Διακυβέρνηση των Μητροπολιτικών Περιοχών – Διεθνείς καλές πρακτικές στη διαχείριση των μητροπολιτικών περιοχών», στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τοπική Ανάπτυξη- Τοπική Αυτοδιοίκηση» των πανεπιστημίων Αριστοτελείου, Δημοκρίτειου, Πειραιώς, Πελοποννήσου.