Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017

Branding τόπου και αισθητικές αποκαταστάσεις κτιρίων

Οι επεμβάσεις αισθητικής αποκατάστασης κτιριακών όψεων ως εργαλείο βελτίωσης της εικόνας της πόλης, βασικού άξονα της στρατηγικής branding του τόπου*

#ΝΑΥΣΙΚΑ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ
ΑρχιτέκτωνΜηχανικός, MSc Πολεοδομίας-Χωροταξίας, Υποψήφια Διδάκτωρ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
#ΣΟΦΙΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
Αρχιτέκτων Μηχανικός, MSc Πολεοδομίας-Χωροταξίας, Υποψήφια Διδάκτωρ, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Γνωρίζουμε ότι το αστικό μάρκετινγκ σήμερα, χρησιμοποιείται με τρόπον ώστε να αυξήσουν οι τόποι την ελκυστικότητα τους για συγκεκριμένες ομάδες στόχους, και ότι με το «branding του τόπου» εννοείται η απόδοση συγκεκριμένης χωρικής ταυτότητας σε μια περιοχή ή πόλη, ώστε να διαμορφωθεί μια κεντρική ιδέα για τα χαρακτηριστικά και την αστική προσωπικότητά της. 
Οι δε στρατηγικές branding των πόλεων, αναφέρονται κυρίως σε προσεγγίσεις βελτίωσης και διαμόρφωσης της εικόνας και της ταυτότητας αυτών. 

Η παρούσα εργασία διερευνά τις επεμβάσεις αισθητικής αποκατάστασης των κτιριακών όψεων, ως εργαλείο βελτίωσης της εικόνας της πόλης, εστιάζοντας στο ότι αυτές, αποτελώντας παράμετρο η οποία συνεισφέρει σημαντικά στην καλή και ελκυστική εικόνα ενός τόπου, παρέχουν την δυνατότητα να γίνουν ένα ουσιώδες στοιχείο των στρατηγικών branding των τόπων.

Στην εργασία τονίζεται η ανάγκη διατήρησης και ανάδειξης της ταυτότητας των τόπων και της αναβάθμισης της εικόνας των, δίνοντας προτεραιότητα στην οπτική αντίληψη της. Διότι παράγοντες που επέδρασαν, τα τελευταία χρόνια, στην Ελληνική πόλη, όπως η παγκοσμιοποίηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η κοινωνική και οικονομική κρίση, επέφεραν σημαντικές αλλαγές στην εικόνα της, όσον αφορά στην τάση, της διεθνούς και ευρωπαϊκής κατεύθυνσης, για κοινοτυπία και ομοιογένεια του αστικού τοπίου.

Παρατίθενται στοιχεία από προγράμματα που έλαβαν χώρα σε Ελληνικές πόλεις, τα οποία εξετάζονται και αξιολογούνται. Τα συμπεράσματα από συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης, συνοψίζονται και παρουσιάζονται. Στην συνέχεια, αναφέρεται εν συντομία το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά στην αισθητική των κτιρίων, καθώς και στην εικόνα και στο τοπίο της πόλης.
Τέλος, προτείνεται η αισθητική αποκατάσταση των όψεων του κτιριακού αποθέματος των Ελληνικών πόλεων, διότι εκτιμάται ότι αποτελεί μία από τις σημαντικές παραμέτρους - εργαλεία στις στρατηγικές του «branding του τόπου», για την ελκυστικότητα προς το εξωτερικό τους περιβάλλον, και βεβαίως για την βελτίωση της εικόνας τα πόλης, την διατήρηση της ταυτότητας της, την ψυχική υγεία και την κοινωνική συνοχή των πολιτών.

1. MARKETING και BRANDING ΤΟΠΟΥ
To αστικό μάρκετινγκ, ή αλλιώς μάρκετινγκ του τόπου (place marketing), αποτελεί ένα νέο εργαλείο για τους τόπους - πόλεις, το οποίο χρησιμοποιείται βεβαίως και σε μεγαλύτερες χωρικές ενότητες, όπως περιφέρειες και χώρες ολόκληρες. Χρησιμοποιείται με τρόπο ώστε να αυξήσουν οι τόποι την ελκυστικότητα τους για συγκεκριμένες ομάδες στόχους. Οι ορισμοί που έχουν δοθεί κατά καιρούς για το μάρκετινγκ ποικίλουν, και είναι ανάλογοι με την σκοπιά μέσα από την οποία ερευνάται και μελετάται το φαινόμενο και ο στόχος. 

Η American Marketing Association ορίζει ότι, «το μάρκετινγκ είναι η διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης της σύλληψης, της τιμολόγησης, της προβολής και της διανομής ιδεών, προϊόντων και υπηρεσιών για τη δημιουργία συναλλαγών που ικανοποιούν ατομικούς και επιχειρησιακούς στόχους».

Τα τελευταία χρόνια ο όρος «μάρκετινγκ του τόπου» τείνει να ταυτιστεί με έναν νέο όρο, το «branding του τόπου» (place branding), προκαλώντας συχνά παρερμηνείες. Με τον όρο «branding του τόπου» εννοείται η απόδοση συγκεκριμένης χωρικής ταυτότητας σε μια περιοχή ή πόλη, ώστε να διαμορφωθεί μια κεντρική ιδέα για τα χαρακτηριστικά και την αστική προσωπικότητά της. Οι στρατηγικές μάρκετινγκ/branding πόλεων αναφέρονται σε προσεγγίσεις διαμόρφωσης της εικόνας και της ταυτότητας των πόλεων. Συνδέονται κατά κανόνα με τον πολιτισμό και τις πολιτικές αστικής πολιτιστικής αναζωογόνησης/αναβίωσης (culture-led regeneration). (Καραχάλης Γ., 2016).

Η πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και βεβαίως ο σύγχρονος πολιτισμός, ο Μύθος και ο Λόγος της πόλης, αναγνωρίζονται ως τα κύρια στοιχεία και πλεονεκτήματα, τα οποία χρησιμοποιούντα για τον σχεδιασμό της προβολής και της βελτίωσης της εικόνας και της φήμης της πόλεως - τόπου. Πέραν από αυτό, τα πολιτιστικά αποθέματα μιας πόλης, συμβάλλουν ως συνδετικά μέσα για την οικονομική ανάπτυξη και κυρίως για την κοινωνική συνοχή των μελών της, αποτελούν δε πρωτίστως, τα βασικά στοιχεία της ταυτότητας των τόπων. Οι πολιτιστικές δραστηριότητες, και η βελτίωση της εικόνας, είναι προσπάθειες για την αστική αναζωογόνηση του συνόλου, και είναι στο επίκεντρο των περισσοτέρων προσπαθειών προβολής μιας πόλης.

2. Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ
Στο τέλος του 20ου και στις αρχές του 21ου αι., διαπιστώνεται μια ουσιαστική αλλαγή στις πόλεις, μια μετάλλαξη αυτών, η οποία ήταν εν πολλοίς, αποτέλεσμα της δραματικής αύξησης του πληθυσμού των, και της ταυτόχρονης συρρίκνωσης του πληθυσμού των αγροτικών και ημιαστικών περιοχών. Καθοριστικοί παράγοντες σε αυτή την μετάλλαξη αναγνωρίζονται να είναι οι παγκόσμιοι οικονομικοί μετασχηματισμοί και η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος (πληροφορική, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές), που επέφερε το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση, πέραν των άλλων, έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις πόλεις και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων σε αυτές, δημιουργώντας επίσης και μια νέα εικόνα, κοινότυπη, στο αστικό περιβάλλον. Παράλληλα, είναι γεγονός, ότι το φαινόμενο αυτό, επιδρά στην φυσιογνωμία των τόπων, και αυτό επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους, όπως μέσω της ισοπεδωτικής γενικής επικράτησης της ισχυρότερης (εμπορικής) γλώσσας της Αγγλικής, όπως επίσης γίνεται αντιληπτό ότι αλλοιώνεται και επηρεάζεται (αρνητικά ή θετικά) γενικότερα, σε μεγάλο βαθμό, η εικόνα, και κατά συνέπεια η ταυτότητα μίας πόλης. (Στεφάνου I., 2006:122)

Η παγκοσμιοποίηση τείνει και ενισχύει την κεντρικότητα μητροπολιτικών περιοχών, ως προς την συγκέντρωση της οικονομικής κίνησης, ελκύοντας στον χώρο τους τις δραστηριότητες των πολυεθνικών και άλλων μεγάλων εταιρειών. Έτσι, για να διασφαλίσει οικονομική ανάπτυξη πλέον, η κάθε πόλη, (και κυρίως οι μικρότερες), θα πρέπει να προσφέρει πολλά πρωτότυπα και ισχυρά κίνητρα, προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις και επισκεψιμότητα από συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Και αυτό το επιτυγχάνει είτε μέσω της βελτίωσης των οικονομικών κινήτρων που προσφέρει (π.χ φορολογικές απαλλαγές) είτε μέσω της βελτίωσης των υποδομών της, (π.χ διαθέσιμοι σύγχρονοι χώροι εγκατάστασης επιχειρήσεων, μεταφορικές υποδομές κ.α) είτε με τη βελτίωση της εικόνας της πόλης και της προσθήκης νέων πολιτιστικών υποδομών και χώρων ελεύθερου χρόνου (Boyle and Rogerson, 2001). Οι πόλεις και οι τόποι, γενικότερα, εφόσον επιθυμούν, μπορούν να προσπαθήσουν να διαμορφώσουν την ταυτότητά τους και την φυσιογνωμία τους ώστε να επιτύχουν την ελκυστικότητα προς το εξωτερικό τους περιβάλλον, σε διάφορα επίπεδα, βασιζόμενοι σε πολλές και διάφορες δράσεις, και βασικά στην ανασυγκρότηση και ανανέωση της εικόνας τους, είτε προς διαφύλαξη και ανάδειξη αυτής που ήδη διαθέτουν, είτε στην δημιουργία μιας νέας.

Ο Κ.Σερράος (Σερράος Κ. κ.α., 2007) σχετικά με τις Ελληνικές πόλεις αναφέρει ότι: κοινή διαπίστωση αποτελεί το γεγονός, ότι οι εισροές, οι επιρροές και τα νέα στοιχεία στην εικόνα της ελληνικής πόλης κατά την τελευταία εικοσαετία δεν έχουν επιδράσει σε βαθμό που να συνιστούν ραγδαία αλλοίωση ή ανατροπή, ούτε όμως και μια ριζική και αποφασιστική βελτίωση. Αντίθετα, υφίσταται ένας σταδιακός μετασχηματισμός της μορφής της πόλης, ο οποίος διατηρεί με επιμονή, στοιχεία από το παρελθόν, ενώ παράγει και νέα, μέσα όμως, κατά κανόνα, από τη μετεξέλιξη παλαιότερων τύπων και μορφών. Επιπρόσθετα, η ελληνική πόλη δείχνει να έχει, προς το παρόν, παγιώσει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της, ενώ τα όποια καινούργια στοιχεία δεν χαρακτηρίζονται ακόμη από σημαντική χωρική εξάπλωση. Εάν όμως εξετάσει κανείς την "ελληνική πόλη" στη υπερτοπική κλίμακα (δηλαδή συγκριτικά με άλλες πόλεις από τον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο), τότε είναι προφανές ότι ισχύει και η αντίθετη τάση, που θέλει τις παραπάνω νέες εισροές να αποτελούν στοιχεία ευθυγράμμισης της ελληνικής πόλης με την παγκόσμια εικόνα των δυτικών μητροπόλεων. Με το συμπέρασμα αυτό συμφωνούν και όλες οι σχετικές απόψεις ερευνητών σε διεθνές επίπεδο (Αραβαντινός, 2001. Ioannou κ.ά, 2004; Sassen, 1998; Soja, 2000).

Η φυσιογνωμία και η ταυτότητα ενός τόπου καθορίζονται από πλήθος παραμέτρων, που αναφέρονται στο πραγματικό, καθώς και στο συναισθηματικό και ιδεολογικό επίπεδο της ύπαρξής του. Οι αισθητικές αξίες με βάση τις οποίες κρίνεται η φυσιογνωμία ενός τόπου, και που αναφέρονται στις αισθήσεις (πραγματικό επίπεδο), διαμορφώνουν και χαρακτηρίζουν ανάλογα, τα αντίστοιχα τοπία του, όπως το οπτικό, το ακουστικό, το οσμητικό, το γευστικό και αυτό της αφής, στο βαθμό που αυτά αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία της φυσιογνωμίας του, και κατ’ επέκταση περιγράφουν την εικόνα του. Η κάθε μορφή αισθητηριακής αντίληψης, (δηλ. η όραση, η ακοή, η γεύση, η αφή, η οσμή), όπως επίσης και η συναισθηματική και νοητική αντίληψη των στοιχείων ενός τόπου, καθώς και η χρονική διάσταση, συνεισφέρουν, η καθεμιά ξεχωριστά και με το δικό τους τρόπο, στην διαμόρφωση γνώμης, στην κατανόηση, και στη συνέχεια στη γνώση του τόπου, τα δε αποτελέσματα της επακόλουθης κριτικής αυτών, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες ελκυσμού πληθυσμιακών ομάδων. Στους τρόπους αντίληψης ενός τόπου υπάρχει μία ιεραρχία - προτεραιότητα κατά την οποία πρώτη έρχεται η οπτική αντίληψη, και τοιουτοτρόπως, ένας τόπος χαρακτηρίζεται κατά προτεραιότητα από τα μορφολογικά του στοιχεία που γίνονται αντιληπτά με την όραση. Δηλαδή καταρχήν ένας τόπος προσδιορίζεται από το οπτικό του τοπίο - την οπτική του εικόνα. Πρώτα κρίνουμε έναν τόπο κάνοντας αισθητική κρίση, διότι η οποιαδήποτε κριτική για ένα τόπο ξεκινά πάντα από την αισθητική (κρίση), αφού ο τόπος αντιμετωπίζεται καταρχήν ως αισθητικό αντικείμενο. Για τον λόγο αυτό δίδεται άλλωστε τόση σημασία στην μορφή - εικόνα- εντύπωση του τόπου, τον υλικό δηλαδή φορέα επί του οποίου εντοπίζονται όλες οι εντυπώσεις που ένας τόπος μεταδίδει περί του «τι εστί». Επομένως παίζει ουσιαστικό ρόλο η αισθητική των όψεων του κτιριακού αποθέματος της πόλης.

Η μορφή δεν είναι απλά η πρόσοψη των κτιρίων ή των ανοικτών δημοσίων χώρων και του αστικού ιστού, περιέχει και την έννοια της ιδέας. «Μορφή : είδος, ιδέα, πρόσοψις. Μορφή και είδος ταυτόν εστί. Και μορφή μεν επί εμψύχων, σχήμα δε επί αψύχων» (Λεξικόν Σουϊδα). «Εικών: ομοιότης πρωτοτύπου, εκ του ρήματος έοικα= φαίνομαι όμοιος, ομοιάζω».( Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου (2009). Δηλαδή δεν είναι απλά η αντίληψη που δημιουργείται μέσω της όρασης αλλά περιέχει και την έννοια της ομοιότητας συνολικά με το πρωτότυπο και ίσως την ιδέα της οποίας μετέχει αυτό.

2. Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΑΚΩΝ ΟΨΕΩΝ
Στις μέρες μας που έχει ξεσπάσει μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια κρίση σε οικονομικό, κοινωνικό αλλά και ηθικό επίπεδο, με ραγδαίες εξελίξεις στο παγκόσμιο στερέωμα, η ανάγκη των πόλεων για λήψη ορθών αποφάσεων και μέτρων για την επίλυση των προβλημάτων και την ανάσχεση της κατάπτωσης, είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη εποχή. Ένα μεγάλο μέρος των προσπαθειών των πόλεων (ιδιαίτερα στο εξωτερικό), για την καλυτέρευση της θέσης τους στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι, στηρίζεται στην βελτίωση της εικόνας τους.
Ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης, δηλαδή της ανάλυσης των υπαρχόντων στοιχείων, της οργάνωσης και εφαρμογής μιας πολεοδομικής μελέτης επεμβάσεων που αφορούν την εικόνα της πόλης, μπορεί να αποτελέσει ένα από τα σταθερά σημεία διεξόδου από την κρίση. Το τοπίο - εικόνα της πόλης «διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο δημοσίου συμφέροντος από άποψη πολιτισμική, οικολογική, περιβαλλοντική και κοινωνική και συνιστά πόρο ευνοϊκό για την οικονομική δραστηριότητα, του οποίου η προστασία, η διαχείριση και ο σχεδιασμός μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας», επίσης είναι «ένα σημείο - κλειδί για την ατομική και κοινωνική ευημερία» (Ν. 3827/2010, ΦΕΚ Α’ 30/25.02.2010 Προοίμιον.)

Η εικόνα ενός τόπου είναι η συνολική αντίληψή του, είναι το σύνολο των στοιχείων που ο τόπος - πόλη απαρτίζεται και που προσφέρει στον θεατή, χρήστη του. Το οπτικό του τοπίο είναι ένα υποσύνολο της συνολικής εικόνας-μορφής που αντιλαμβάνεται κάποιος για την πόλη. Συνεπώς τα προγράμματα αισθητικής αναβάθμισης των κτιριακών όψεων είναι σαφώς ένα εργαλείο, που βοηθά μεν εν μέρει, αλλά ουσιαστικά, στην αναβάθμιση της εικόνας της πόλης και γενικότερα στην σωστή ανάδειξη της συνολικής αντιληπτικής της εικόνας και της ταυτότητάς της.

Το πως κρίνεται σε μία πόλη το είδος της επέμβασης που πρέπει να γίνει σε αυτήν και οι στόχοι της, είναι σαφώς μία πολιτική απόφαση των Αρχόντων της (με την έννοια της πολιτικής της διοίκησης), στην σημερινή κοινωνία. Θα πρέπει όμως απαραιτήτως να έχουν λόγο και οι πολίτες-χρήστες στην λήψη των αποφάσεων. Η τελική απόφαση περί της αποκατάστασης, της ανανέωσης ή της αλλαγής της εικόνας του τόπου, θα είναι τόσο σωστότερη και αποτελεσματικότερη, όσο πιο κοντά στον Μύθο και Λόγο του, ή άλλως τα πολιτιστικά αποθέματά του, θα βρίσκεται.

Οι επεμβάσεις συντηρήσεων στις όψεις των ιδιωτικών και δημοσίων κτιρίων, (όλων, και όχι μόνον των διατηρητέων), δηλαδή η αισθητική αποκατάσταση των κτιριακών όψεων, είναι ένα εργαλείο βελτίωσης της εικόνας της πόλης και αποτελεί ένα από τα βασικά επίπεδα στρατηγικής προς αναβάθμιση στην περίπτωση του branding του τόπου. Αποτελεί δε, έναν από τους τομείς των ηπίων αστικών αναπλάσεων στην Ελλάδα, με αρκετά μικρή σχετική εμπειρία και συγκεκριμένη εφαρμογή σε λίγους τόπους, και εντοπιζόμενη χρονικά μόνο στην περίοδο προ του 2004, της ανάληψης των Ολυμπιακών Αγώνων στις Ολυμπιακές διαδρομές, καθώς και στην διάρκεια μερικών λίγων ετών στην συνέχεια (περίπου έξι με δέκα ετών). Υλοποιήθηκε συγκεκριμένα, από ελάχιστες Ελληνικές πόλεις, κατά βάση από την Αθήνα και το Αμαρούσιον Αττικής σε όλη την πόλη, την Πάτρα σε ένα τμήμα της κλπ. Παρ’ όλα ταύτα, τα γενικότερα αποτελέσματα των επεμβάσεων αυτών υπήρξαν σημαντικά, θετικότατα και προσέδωσαν σε πολλά σημεία των πόλεων μια άλλη αισθητική αλλά και μια ψυχολογική ανάταση των κατοικούντων περιοίκων.

2.1. ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΟΨΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Τα σημαντικότερα προγράμματα αισθητικής αποκατάστασης των όψεων των κτιρίων, στην Ελλάδα έγιναν κατ’ αρχήν από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων. Στην συνέχεια, διενεργήθηκε με πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων και ίσχυσε για όλη την πόλη ( από 2004 και εντεύθεν), από τον Δήμο Πατρέων για μεγάλο τμήμα της πόλης (παρακείμενο της θαλάσσης), κατά την εποχή που υπήρξε η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, και από τον Δήμο Αμαρουσίου για όλη την πόλη από το 2004 έως και το 2007. Σήμερα λόγω της οικονομικής κρίσης όλα αυτά έχουν σταματήσει. Κατωτέρω παρατίθενται τα αντιπροσωπευτικότερα αυτών των προγραμμάτων.

2.1.1. «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ - συντήρησης όψεων κτιρίων σε οδικούς άξονες και περιοχές ολυμπιακού ενδιαφέροντος με επιχορήγηση ΥΠΕΧΩΔΕ».

Το πρόγραμμα αυτό διενεργήθηκε από το ΥΠουργείο Ενέργειας Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ( ΥΠΕΧΩΔΕ και ΥΠΕΚΑ σήμερα), στο πλαίσιο διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων. Αφορούσε τα κτίρια που είχαν πρόσοψη στις ολυμπιακές διαδρομές. Στόχος του προγράμματος αυτού ήταν η μεγαλύτερη δυνατή βελτίωση της εικόνας της πόλης, και υπήρξε κρατική επιχορήγηση με συνύπαρξη ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Κατά συνέπεια εύλογα συμπεραίνουμε ότι η εξωτερική ανακαίνιση των κτιρίων που είχαν όψεις επί του «Ολυμπιακού δακτυλίου» και επί των σημαντικών κυκλοφοριακών αξόνων, ή των κτιρίων που ευρίσκοντο στον «περίγυρο» των Ολυμπιακών αθλητικών εγκαταστάσεων καθώς και σε άλλες θέσεις που λειτουργούσαν ως πόλοι έλξης για την πόλη, κρίθηκε απαραίτητη η σχετική δράση. Με το συγκεκριμένο πρόγραμμα: Θα αναβαθμιζόταν η εικόνα της πόλης στα μάτια των κατοίκων και κυρίως των επισκεπτών, δεδομένου ότι στους άξονες διεξάγονται οι περισσότερες αστικές μετακινήσεις, και στους πόλους έλξης και τις αθλητικές εγκαταστάσεις θα υπήρχε μεγάλη προσέλευση - συγκέντρωση κοινού. Θα υπήρχε έτσι ένα υπόδειγμα για την υλοποίηση αναλόγων προγραμμάτων επέμβασης - αποκατάστασης στις όψεις των κτιρίων στο μέλλον και σε άλλες περιοχές της Ελλάδος. Το Πρόγραμμα αυτό αφορούσε μεγάλο εύρος περιοχών στο λεκανοπέδιο της Αττικής.

Αιτήσεις για επιχορήγηση έκαναν ιδιοκτήτες 1368 κτιρίων στις περιοχές που προαναφέρθηκαν. «Η εμπειρία από την εφαρμογή, ως προς την ετοιμότητα του φορέα υλοποίησης και του οικονομικού αντικειμένου έδειξε ότι χρειάζεται να υπάρχουν: 1. Οργανωμένη Υπηρεσία. 2. Κατευθυντήρια Μελέτη (Χρωματικής κλπ) Αποκατάστασης των όψεων των Κτηρίων. 3. Έλεγχος της συνολικής δαπάνης των επιχορηγήσεων και της πορείας του προγράμματος». Ο στόχος της βελτίωσης της συνολικής εικόνας της πόλης επετεύχθη σε μικρό βαθμό από την στιγμή που έπρεπε να γίνουν επεμβάσεις ταυτόχρονα και στους δρόμους, πεζοδρόμια, κήπους, περιτοιχίσεις κλπ., και με βάση μια συνολική κατευθυντήρια μελέτη ανά περιοχή, ανά χρήση κ.ά. Παρόλα αυτά προσέφερε πολλά στην πόλη γιατί ήταν ένα έναυσμα για να γίνουν στα κτίρια συντηρήσεις επισκευές, να καθαριστούν από την οπτική ρύπανση των διαφημιστικών ταμπελών και του δάσους των κεραιών και εν τέλει να επανέλθουν οι όψεις στην αρχική μορφή τους. (Π.Καπερώνη 2008).

2.1.2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΡΟΣΟΨΗ» ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
Ο Δήμος Αθηναίων ήταν πρωτοπόρος στο πρόγραμμα αυτό. Το πρόγραμμα το ξεκίνησε για ολόκληρη την πόλη των Αθηνών πρώτος μαζί με το ΥΠΕΧΩΔΕ. 
Ο Δήμος Αθηναίων, προκειμένου να γνωστοποιήσει και να διαφημίσει το πρόγραμμα επιχορήγησης για την ανάπλαση των όψεων των κτιρίων , που ονομάστηκε Πρόσοψη, ανέπτυξε αρχικά ένα πιλοτικό πρόγραμμα, το Χορηγικό. Στο πλαίσιο προβολής του προγράμματος αναπλάσεων των όψεων των κτιρίων της πόλης, ο δήμος Αθηναίων, κάλεσε χορηγούς για ν’ αναλάβουν την ανάπλαση των όψεων κτιρίων - μετώπων, σε δεκαπέντε (15 ) πλατείες της Αθήνας. Τις μελέτες για τις αναπλάσεις αυτές είχαν εκπονήσει οι αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου. 
Στο πλαίσιο του Χορηγικού προγράμματος, υλοποιήθηκαν τελικά πέντε από τις δεκαπέντε πλατείες και συγκεκριμένα: Η πλατεία Παγκρατίου, Η πλατεία Χίλτον (Μαδρίτης), Η πλατεία Κανελλοπούλου (Μετρό Πανόρμου), Η πλατεία Δεξαμενής, Η πλατεία Βαρβακείου. Επίσης με συγχρηματοδότηση του Δήμου αναπλάστηκαν επτά συγκροτήματα προσφυγικών κατοικιών στο Δουργούτι. Για την εκτέλεση του προγράμματος Πρόσοψη, αρχικά ο Δήμος συγκρότησε κοινοπραξία με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και Αναπτυξιακή Εταιρεία του Δήμου με την επωνυμία, Νέα Εικόνα για την Αθήνα. Η κοινοπραξία διαχειρίστηκε το πρόγραμμα για δύο χρόνια (έως το 2005) και μετέπειτα το πρόγραμμα αυτό συνεχίστηκε, από την Αναπτυξιακή Εταιρεία του δήμου. Αργότερα (2006) η χρηματοδότησή του επιδιώχθηκε να ενταχθεί σε κοινοτικά Περιφερειακά Προγράμματα (ΠΕΠ). Το μεγάλο θετικό της ανάπλασης αυτής ήταν η πρωτοπορία της ως προς το ότι αφορούσε το σύνολο της πόλης και όλα τα κτίρια και όχι μόνο τα διατηρητέα ή ιστορικής κληρονομιάς. Η Επέμβαση έγινε, παρόλα ταύτα και εδώ, μόνο στην επιφάνεια της όψης του κτιρίου και όχι συνολική εικόνα δρόμου, περιβάλλοντος χώρου κλπ. Υλοποιήθηκαν πάνω από 4000 περιπτώσεις κτιρίων. (Πολυχρόνης Ακριτίδης 2008).

2.1.3. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΟΨΙΣ» ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ
Ο Δήμος Αμαρουσίου λίγο πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες, δράττοντας την ευκαιρία, ενεργοποίησε ένα πρόγραμμα αισθητικής αναβάθμισης των κτιριακών όψεων που αφορούσε το σύνολο των κτιρίων σε όλη την περιφέρεια του Δήμου (και όχι μόνον τα διατηρητέα) και το ονόμασε πρόγραμμα «Όψις». Υπήρξε μελέτη συνολικής θεώρησης αισθητικής αναβάθμισης των κτιριακών όψεων, αλλά χωρίς συνειδητή και ξεκάθαρη απόφαση της διαφύλαξης και ανάδειξης της Φυσιογνωμίας του Τόπου της επέμβασης, Διήρκεσε τέσσερα έτη, από αρχές 2004 έως και το 2007, και βάρυνε τους πόρους του Δήμου. Είχε πολύ εύκολες και σύντομες διαδικασίες, με σύνολο απαιτούμενου χρόνου λιγότερο από ένα ημερολογιακό μήνα για όλη την διαδικασία έως την έκδοση της έγκρισης εργασιών. Κάτι που, υπό «κανονικάς συνθήκας», ο χρόνος που χρειαζόταν η εκπόνηση της μελέτης και η έκδοση οικοδομικής αδείας στις Πολεοδομικές Υπηρεσίες για τις ίδιες εργασίες με τις διαδικασίες έκδοσης Αδειών Δόμησης, ξεπερνούσε τους τρείς με τέσσερεις μήνες.

Προς ενημέρωση των πολιτών, εξεδόθη ένα ενημερωτικό φυλλάδιο το οποίο μοιράστηκε πόρτα - πόρτα. Επίσης έγιναν κάποιες μικρές αναφορές στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Κυρίως το πρόγραμμα έγινε γνωστό από τους λόγους του Δημάρχου πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, στους οποίους αναφέρθηκε για αυτό εκτενώς, και το κατέταξε ως έναν από τους τομείς και στόχους ενός μεγαλύτερου προγράμματος αναπλάσεων για την πόλη. Οι αντιδράσεις των πολιτών ήταν εξαιρετικά θετικές. Το πρόγραμμα έγινε γνωστό περισσότερο από τις συζητήσεις αυτών που είχαν λάβει μέρος σ’ αυτό και είχαν μείνει ευχαριστημένοι. Συνολικά οι πολίτες κατανοούσαν ότι κέρδιζαν πολύ χρόνο, και χρήμα από την άμεση έκδοση αδείας εργασιών, από την δωρεάν μελέτη και τις άδειες κατάληψης πεζοδρομίου ή οδοστρώματος, και επίσης δεν πλήρωναν τις κλήσεις της Δημοτικής Αστυνομίας για παράνομη στάθμευση έμπροσθεν του υπό αναβάθμιση κτιρίου, αν το αυτοκίνητο ήταν αυτών που έφερναν υλικά ή δούλευαν για το κτίριο. Τα σχόλια στις τοπικές εφημερίδες ήταν θετικά για το πρόγραμμα. Κατατέθηκαν 269 αιτήσεις (δημιουργία 269 τεχνικών φακέλων). Εγκρίθηκαν 159 τεχνικοί φάκελοι, εκ των οποίων εκδόθηκε πιστοποιητικό περαίωσης εργασιών για τα 123 κτίρια, (διότι κάποιοι χρησιμοποίησαν μόνον την σύντομη διαδικασία). Η επιδότηση για το Μαρούσι άγγιζε το 20% του κόστους κατασκευής, και συνυπολογίζοντας τις άλλες παράλληλες παροχές έφτανε στο 30%.

Το έργο της «αισθητικής αποκατάστασης όψεων των κτιρίων της πόλης» σαφώς αποτέλεσε κατάκτηση για την πόλη. Απλά δεν πέτυχε όλους τους στόχους που είχαν τεθεί, και κυρίως δεν τα κατάφερε παρόλο που έτσι ξεκίνησε, στο να πείσει και να φέρει πολλούς πολίτες στην προσπάθεια για καλύτερο αισθητικά περιβάλλον συνολικά στην πόλη. Επίσης δεν κατέστη δυνατόν, να εφαρμοσθεί ως έπρεπε, σε πολεοδομικά σύνολα, όπως οι όψεις του συνόλου των κτιρίων σε κεντρικές πλατείες, και έτσι διασκορπισμένα στον χώρο της πόλης που ήταν τα κτίρια της ανάπλασης δεν έγινε έντονα αισθητή η αλλαγή.(Ν.Χατζηδάκη, 2008).

2.1.4. ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΕΩΝ
Ο Δήμος Πατρέων ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αισθητικών παρεμβάσεων στις όψεις των κτιρίων με απόφαση για : «κήρυξη περιοχών της πόλης των Πατρών, ως περιοχών αισθητικής αναβάθμισης στα πλαίσια της προετοιμασίας της εν όψει του θεσμού “Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006’’. Αρμόδιος Φορέας για την εφαρμογή της διαδικασίας επιχορήγησης ορίσθηκε ο Δήμος Πατρέων . Η υλοποίηση του Προγράμματος βάρυνε τις πιστώσεις του τεχνικού προγράμματος του Δήμου Πατρέων, με πηγή χρηματοδότησης το Υπ. Πολιτισμού. Στο Πρόγραμμα αυτό, υπήρξαν αναπλάσεις προσόψεων κτιρίων μόνο σε ορισμένο τμήμα της πόλης και μόνο για τον συγκεκριμένο λόγο και για κάποιο ορισμένο χρονικό διάστημα. Υπήρχαν δε και πάρα πολλά διατηρητέα κτίρια σε αυτόν τον χώρο. Υλοποιήθηκαν περί τις 206 περιπτώσεις εκ των οποίων τα 77 διατηρητέα. Δυστυχώς για τους ιδιώτες έπρεπε να πληρώσουν και ιδιώτη Μηχανικό για την εκπόνηση μελέτης, αλλά έγινε μια καλή προσπάθεια αποφυγής της γραφειοκρατίας η οποία είχε αρκετή επιτυχία. Και εδώ δεν φαίνεται να υπήρχε η κατάλληλη γενική κατευθυντήρια μελέτη με την σωστή μεθοδολογία για την συνολική αντιληπτική εικόνα της πόλης. (Σπύρος Δεμαρτίνος, Φωτεινή Παπακωστοπούλου 2008).

2.1.5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Οι επεμβάσεις στις κτιριακές όψεις του αστικού ιστού στην Ελλάδα ξεκίνησαν όλες την ίδια περίοδο με αφορμή τους ολυμπιακούς αγώνες. Ακολούθησαν παρόμοια ταχτική, είχαν παρόμοιους στόχους, παράλληλη εξέλιξη και αποτελέσματα. Δηλαδή βλέπουμε εδώ προβλήματα όπως την ανυπαρξία αρχικής μελέτης συνολικής θεώρησης αισθητικής αναβάθμισης, και συνειδητή ξεκάθαρη απόφαση της διαφύλαξης και ανάδειξης της Φυσιογνωμίας του Τόπου της επέμβασης. Ως εκ τούτου έλειπε και η συνεπής κατευθυντήρια μελέτη του είδους και της ταυτότητας της αισθητικής αποκατάστασης. 
Αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις που υπήρξαν κάποιες μελέτες, αυτές δεν διέθεταν συνέπεια με ευρεία οπτική γωνία θεώρησης και ενδελεχή μελέτη με όρους αειφορίας, για το σύνολο της διαμόρφωσης της εικόνας του τόπου. Απουσίασε από τις Διοικήσεις ο προβληματισμός σε βάθος για την Φυσιογνωμία και εικόνα της πόλης τους και η ενίσχυση της ταυτότητας του τόπου. Προβλήματα υπήρξαν επίσης (εκτός από την Αθήνα και το ΥΠΕΧΩΔΕ), οικονομικών πόρων, και σύμπραξης με ιδιωτικούς φορείς που θα μπορούσαν να είναι χορηγοί, για καλύτερα αποτελέσματα. Ακόμα κρίνεται ότι ήταν άκρως απαραίτητη η στενή συνεργασία του Δημόσιου φορέα με τους πολίτες από την αρχική απόφαση και σε όλες τις φάσεις για επεμβάσεις στην πόλη. Ελάχιστος ο χρόνος της ισχύος των προγραμμάτων της επέμβασης, σχετικά με το είδος του έργου. Και ανεπιτυχής η προσπάθεια σε πολλά από αυτά να γίνουν αναβαθμίσεις όψεων σε συνολικά μέτωπα κτιρίων, σε δρόμους κατά όλο το μήκος τους πλατείες κλπ. Κατά βάση έγιναν αποσπασματικά χωρίς να είναι σαφές το αποτέλεσμα. Σε κάποιες περιπτώσεις θεωρείται ότι δεν ήταν αρκετά δελεαστικά τα κίνητρα που προσέφερε το πρόγραμμα για τους ενδιαφερόμενους, ( δεν παρείχαν τις μελέτες χρωμάτων, αλλά χρειάζονταν επιπλέον χρήματα για την πληρωμή των ιδιωτών Μηχανικών).

Συνολικά όμως παρά τα όποια προβλήματα δεν μπορούν να αμφισβητηθούν τα αποτελέσματα των προγραμμάτων αυτών ως προς την ανακαίνιση ανανέωση των όψεων πολλών κτιρίων και το συμμάζεμα σε πολλές περιπτώσεις της οπτικής ρύπανσης των διαφημιστικών πινακίδων και του δάσους των κεραιών. Τα προγράμματα αυτά έδωσαν πολλά καλά στις πόλεις που εφαρμόσθηκαν, και πρέπει να μελετηθούν επισταμένως έτσι ώστε να βελτιώνονται και να αποβαίνουν περισσότερο επιτυχή στο μέλλον για την βελτίωση της εικόνας και της φυσιογνωμίας των πόλεων καθώς και το καλό των πολιτών, και περεταίρω σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης, για το branding του τόπου.

3. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Από Νομική άποψη στην Ελλάδα, οι ρυθμίσεις της κατάστασης των κτιριακών όψεων είναι ένα θέμα που αφορά κυρίως τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, όμως τα τελευταία χρόνια απασχόλησε αρκετά την δομική και την πολεοδομική Νομοθεσία.
«Οι μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μεταρρυθμιστικές πολεοδομικές προσπάθειες και ως το 2000 ελάχιστο ενδιαφέρον επέδειξαν για την αισθητική των κτιρίων και των πόλεων» (Δ.Μέλισσας 2011). Η αισθητική αντίληψη γενικότερα σήμερα, περιφρουρείται συστηματικά στην Ελληνική Νομοθεσία με νομοθετικό πλαίσιο ισχυρό, κυρίως για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των μνημείων. Ως προς την αισθητική κατάσταση των όψεων όλων των κτιρίων (εκτός των διατηρητέων), ο Νόμος ασχολείται και τις προστατεύει μόνον έμμεσα, απαγορεύοντας κάθε παρέκκλιση από τα προβλεπόμενα στην εγκεκριμένη οικοδομική άδεια. Παρόλα αυτά οι διατάξεις που αφορούν στο θέμα των διαφημίσεων και των επιγραφών είναι αρκετά αυστηρές και τα μέτρα περιοριστικά. Όμως, οι Δήμοι και η Περιφέρειες λόγω έλλειψης προσωπικού αδυνατούν να απομακρύνουν τις παράνομες διαφημιστικές πινακίδες.

Σε επίπεδο σχεδιασμού των νέων κτιρίων ο Νόμος είναι πολύ χαλαρότερος στα θέματα αισθητικής, και μείωσε πρόσφατα τις περιπτώσεις που επιβάλει τον έλεγχο και την έγκριση των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής Σ.Α.(πρώην ΕΠΑΕ - Επιτροπών Ελέγχου Αρχιτεκτονικών Έργων),για την αισθητική της όψης των κτιρίων. Είναι γεγονός όμως, ότι τα πολύ τελευταία (πέντε) χρόνια επετεύχθη αρκετή πρόοδος, σχετικά με την εισαγωγή πολλών νέων εννοιών και μιας άλλης οπτικής περί του τοπίου, της αισθητικής και της φυσιογνωμίας των τόπων. 
Συγκεκριμένα, παλαιότερα στον ΓΟΚ αναφερόταν ότι «όλες οι όψεις των κτιρίων σε κοινόχρηστους χώρους πρέπει αποπερατώνονται μέσα σε έξι(6) χρόνια από την έκδοση της οικοδομικής άδειας και προεβλέπετο η επιβολή προστίμου στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης», αλλά αυτό ήταν κάτι που σπανίως ετέθη σε ισχύ. Ακόμα προεβλέπετο «η υποχρέωση των ιδιοκτητών, νομέων ή επικαρπωτών κτιρίων να τα διατηρούν σε καλή κατάσταση ώστε να μην αποτελούν κίνδυνο για τους ανθρώπους ή τη δημόσια υγεία, να μην προσβάλλουν το φυσικό, πολιτιστικό ή και πολεοδομικό περιβάλλον και γενικά να μην υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής. ..» αλλά και αυτό έτυχε σπανίας χρήσης. 
Στα τελευταία χρόνια όμως, στον Νόμο 4030/2011, άρθρο 6, υπάρχει μια αυστηρότητα σχετική, και γίνεται μια καλή προσπάθεια για την αποπεράτωση των όψεων, μη δίνοντας όπως πριν, μετά την λήξη των τεσσάρων χρόνων, παράταση ισχύος οικοδομικών αδειών επ’ αόριστον αλλά μόνον άλλα τέσσερα χρόνια, εάν δεν έχει τελειώσει η όψη του κτίσματος. Δίνει δε ο Νόμος πλέον, περισσότερη προσοχή στο περιβάλλον και την εικόνα «ιδιαιτέρων» χώρων αναφέροντας ότι: «Αν κατασκευές, οι οποίες βρίσκονται σε περιοχές με τουριστικές εγκαταστάσεις, σε παραδοσιακά τμήματα πόλεων, σε παραδοσιακούς οικισμούς, σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, σε αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, και παραμένουν ημιτελείς μετά τη λήξη ισχύος της άδειας δόμησης, επηρεάζοντας σημαντικά το άμεσο ή το ευρύτερο περιβάλλον, ο Δήμος καλεί τον ιδιοκτήτη να προβεί σε ολοκλήρωση της κατασκευής το αργότερο μέσα σε τέσσερις μήνες. Αν παρέλθει άπρακτη η παραπάνω προθεσμία, ο Δήμος τάσσει νέα προθεσμία όχι μεγαλύτερη του ενός μηνός, μετά την πάροδο της οποίας, προβαίνει στην εκτέλεση εργασιών και κατασκευών, κατά την κρίση της τεχνικής υπηρεσίας και της υπηρεσίας δόμησης του Δήμου, στον περιβάλλοντα χώρο ή στο όριο του οικοπέδου της ημιτελούς κατασκευής, με σκοπό τη μη αισθητική υποβάθμιση του περιβάλλοντος χώρου του...».

Το αστικό τοπίο παλαιότερα ελάχιστα είχε απασχολήσει τον νομοθέτη παρά την τεράστια σημασία που έχει για την ποιότητα διαβίωσης. Βέβαια από το 1993, και σύμφωνα με την νομολογία του ΣτΕ (Συμβούλιο της Επικρατείας), είχε εισαχθεί η έννοια της «φέρουσας ικανότητας του τοπίου», που εμπεριέχει και αισθητική. Και τέλος, στις 25/02/2010, δηλαδή σχετικά πρόσφατα, ψηφίστηκε η κύρωση της «Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου», στην οποία, μεταξύ άλλων, δίνεται για πρώτη φορά ο ορισμός του «τοπίου» και ορίζεται λεπτομερώς «ποία» είναι η σημασία του.

Σήμερα, με τον Νόμο 4067/2012 (ΝΟΚ) Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, και με τις τροποποιήσεις και προσθήκες του επόμενου Νόμου 4258/2014, επίσης προστέθηκαν διατάξεις που εισαγάγουν ως σημαντικό πολεοδομικό «όρο» την «φυσιογνωμία» της πόλης, και επεκτείνουν τις διατάξεις για την προστασία, διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής, λαογραφικής, κοινωνικής και αισθητικής φυσιογνωμίας των τόπων. Ακόμη, ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ), ορίζει πρόστιμο «Αν δεν ολοκληρωθούν οι όψεις σε διάστημα έξι ετών από την ημερομηνία έκδοσης της άδειας δόμησης..» (ΝΟΚ, άρθρο 6).
Υπάρχουν επιπροσθέτως και κάποιοι λίγοι όροι στον Κτιριοδομικό Κανονισμό (Υ.Α.3046/304/1989), που αφορούν εμμέσως στην εικόνα της πόλης, όπως, κεραίες, φύτευση ακαλύπτου, συντήρηση πεζοδρομίων κ.ά., αλλά αυτός είναι πολύ πεπαλαιωμένος και χρήζει μιας συνολικής βαθειάς αναβάθμισης, λόγω νέων υλικών, μεθόδων και αντιλήψεων.

4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ, Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟ BRANDING ΤΟΥ

Οι πόλεις και οι τόποι, γενικότερα, μπορούν να διαμορφώσουν την εικόνα και την ταυτότητά τους, με σκοπό την ελκυστικότητα προς το εξωτερικό τους περιβάλλον, βασιζόμενοι στο προφίλ που έχουν ή/και θέλουν να δημιουργήσουν (Δέφνερ Α., & Καραχάλης Ν., 2012).

Την κεντρική θέση στις στρατηγικές μάρκετινγκ των πόλεων, κατέχει η πολιτιστική κληρονομιά, οι σύγχρονες πολιτισμικές κατακτήσεις καθώς και οι δραστηριότητες ελευθέρου χρόνου, αφού είναι περισσότερο από κάθε άλλο τομέα συνδεδεμένες με την ποιότητα ζωής και την προκύπτουσα εικόνα ενός τόπου. Αφενός οι μνήμες: όπως μουσεία, μνημεία υλικά και άυλα, αφετέρου ένα αισθητικά άρτιο δομημένο περιβάλλον, καθώς και οι διάφορες μικρές και μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις: φεστιβάλ, εκθέσεις, αθλητικά, μουσική, και κυρίως η συμμετοχή σε θεσμούς όπως η Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, είναι πολύ καλές ευκαιρίες οι οποίες εμπεριέχουν δυναμική για την δημιουργία ή/και την ενίσχυση της εικόνας και κυρίως της χαρακτηριστικής ταυτότητας ενός τόπου, με στόχο την κοινωνική και οικονομική αναζωογόνηση του.

Ο πολιτισμός δίνει το πλεονέκτημα της αναγνωρισιμότητας, καθώς και της ταύτισης, της ιστορικής συνέχειας και της συλλογικής αντιπροσώπευσης και αντιμετωπίζεται ως σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα στη σύγχρονη πόλη. Η εικόνα, η ταυτότητα και η φήμη μιας πόλης επηρεάζονται σε μέγιστο βαθμό από την πολιτιστική κληρονομιά, τις παραδόσεις, το κτηριακό απόθεμα, τον σύγχρονο πολιτισμό, τη γαστρονομία, τις νεανικές κουλτούρες κ.λπ., και αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο αποτελούν κεντρικά στοιχεία στις σχετικές καμπάνιες των πόλεων. (Καραχάλης Ν.Γ., 2016)

Η Ελληνική εμπειρία δεικνύει ότι, δεν υπήρξαν ακόμη συστηματοποιημένες προσπάθειες και προσεγγίσεις για την χάραξη και την εφαρμογή στρατηγικών μάρκετινγκ και branding πόλεων. Η μόνη συστηματική προσπάθεια με ολοκληρωμένη πολιτική προώθησης που υπήρξε, ήταν εξ αιτίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, και αποτέλεσε μια σημαντική εμπειρία εφαλτήριο για σχετικές επόμενες δράσεις. Τα τελευταία χρόνια οι Ελληνικές πόλεις σιγά-σιγά ξεκινούν αυξημένες προσπάθειες σχεδιάζοντας πιο οργανωμένες στρατηγικές για την ανάδειξη της εικόνας τους και της ταυτότητάς τους κυρίως μέσω του τεράστιου πλούτου των πολιτιστικών τους αποθεμάτων.

Οι συζητήσεις και οι έρευνες για την βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων, καθώς και για την επένδυση σε ένα σχέδιο city branding, περιλαμβάνουν και την διάσταση της εικόνας της πόλης. Η εικόνα της πόλης εμπεριέχει ως παράμετρο την αισθητική του κτιριακού της αποθέματος, που χωρίς να είναι η μοναδική, αναγνωρίζεται ως σημαντική και μπορεί να συνδεθεί με αναπτυξιακούς στόχους καθώς και να κινητοποιήσει τους πολίτες και χρήστες της πόλεως προς την συμμετοχή στην αντιμετώπιση και εύρεση λύσεων στα κοινά προβλήματα.
Στη σημερινή περίοδο της κρίσης, δαπάνες που έχουν σχέση με την ταυτότητα της πόλης μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, και προτεραιότητα λαμβάνουν αυτές που αφορούν στην πρόνοια και στην υγεία. Όμως η αισθητική του περιβάλλοντος και ο πολιτισμός δεν πρέπει να παραγκωνισθούν, διότι είναι η πρόνοια για την ψυχική υγεία των πολιτών, και είναι ακόμα ποιο αναγκαία στις περιόδους της κοινωνικής κρίσης, ως απόρροια της οποίας, προέκυψε η οικονομική.

Βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσση
  • ΔΕΦΝΕΡ, Α. & ΚΑΡΑΧΑΛΗΣ, Ν. (Επιμ.). (2012). Marketing και Branding του Τόπου: H Διεθνής Εμπειρία και η Ελληνική Πραγματικότητα. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας. 
  • ΚΑΡΑΧΑΛΗΣ Γ., (2016), Στρατηγικές Διαχείρισης της εικόνας και της προβολής των πόλεων (city branding) και πολιτιστική αναζωογόνηση, Άρθρο, [18-11-1216],
  • <http: //www .citybranding .gr/2016/02/city-branding.html>
  • ΣΕΡΡΑΟΣ Κ., ΙΩΑΝΝΟΥ Β., (2007), Το παρόν και το μέλλον του Ελληνικού αστικού τοπίου, Περιοδικό Αειχώρος, Τόμος 6, Τεύχος 1, Μάϊος 2007, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
  • ΣΤΕΦΑΝΟΥ Ι. (2006), Μετασχηματισμοί του τοπίου της Ελληνικής πόλης, στο ΓΟΣΠΟΝΔΙΝΗ Α., ΜΠΕΡΙΑΤΟΣ Η. (2006), «Τα νέα αστικά τοπία και η Ελληνική πόλη», σσ. 121-168, Αθήνα: Κριτική.
  • ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ Α. (2009), Ο έν τη λέξει λόγος, Εκδόσεις Γεωργιάδης Αθήνα 2009. 

Ξενόγλωσση

  • BOYLE M. & ROGERSON R.J. (2001), Power, discourses and city trajectories, στο Paddison R. (ed.), Handbook of urban studies, London: Sage Publications: 402-416


Λεξικά
  • ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ (Βυζαντινό Λεξικό 10ος αιώνας μ.Χ). εκδόσεις Θήραθεν 2002.
Νόμοι - Διατάξεις
  • Ν. 3827/2010, (ΦΕΚ Α’ 30/25.02.2010)
  • Ν. 4030/2011, (ΦΕΚ 249 Α’ 25.11.2011)
  • Ν. 4067/2012, (ΦΕΚ 79 Α’ 09.04.2012)
  • Ν. 1577/1985 (ΓΟΚ) όπως τροποποιήθηκε με τον Ν.2831/2000 (ΦΕΚ 140 Α’ /13.06.2000)
  • Ν. 4258/2014 (ΦΕΚ 94 Α’ 14.04.2014)
  • Υ.Α. 3046/304/1989 (Κτιριοδομικός Κανονισμός)

Αναφορές από ομιλίες - παρουσιάσεις
  • ΚΑΠΕΡΩΝΗ Π. (2008): Αρχιτέκτων Πολεοδόμος Μηχανικός, Διευθύντρια Ειδικών Έργων Αναβάθμισης Περιοχών ΥΠΕΧΩΔΕ, ομιλία -παρουσίαση στην Ημερίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Τρίκαλα 05-12-2008 
  • ΑΚΡΙΤΙΔΗΣ Πολυχρόνης (2008): Αναπληρωτής Δημάρχου και Αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Αθηναίων, Στοιχεία από την ομιλία του στην Ημερίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Τρίκαλα 05-12-2008
  • ΔΕΜΑΡΤΙΝΟΣ Σπύρος (2008), Αντιδήμαρχος εικόνας πόλης & περιβάλλοντος Δήμου Πατρέων, και ΠΑΠΑΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Φωτεινή (2008), Αρχιτέκτων - Μηχανικός Δ/νσης Έργων Δήμου Πατρέων, Υπεύθυνη υλοποίησης του Προγράμματος, Ομιλία τους στην Ημερίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Τρίκαλα 05-12-2008 
  • ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ Ν. (2008), Αρχιτέκτων Μηχ.MSc Υπάλληλος της Τεχνικής Υπηρεσίας, Υπεύθυνη υλοποίησης προγράμματος «Όψις» στον Δήμο Αμαρουσίου, ομιλία -παρουσίαση στην Ημερίδα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Τρίκαλα 05-12-2008.

*Δεύτερο Πανελλήνιο Συνέδριο Marketing & Branding Τόπου, Λάρισα 31 Μαρτίου-2 Απριλίου 2017

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.