Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

Mural Arts Program :Πως τα graffiti μετατρέπονται από μουτζούρες σε στοιχείο της καλλιτεχνικής ταυτότητας μιας πόλης

@Βασιλική Υψηλάντη, Δ/νση Ανάπτυξης στη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Καβάλας-"ΔΗΜΩΦΕΛΕΙΑ"

Άλλοι κρατούν πανό σε πορείες διαμαρτυρίας, άλλοι κρατούν το ποντίκι και αναρτούν άρθρα σε blog και ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, άλλοι κρατούν το τηλεχειριστήριο και άλλοι απλά με ένα σπρέι στο χέρι και λίγη φαντασία αφήνουν το δικό τους κοινωνικό αποτύπωμα στους τοίχους της πόλης.
Η γλώσσα του graffiti χρησιμοποιείται ως μέσο έκφρασης «της ανάγκης να εντοιχίζουμε τα συναισθήματά μας και να τα μορφοποιούμε με τρόπους που να εισέρχονται στη δημόσια σφαίρα προωθώντας νέες μορφές συνείδησης», όπως υποστηρίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας του ΑΠΘ, Γρηγόρης Πασχαλίδης.
Για κάποιους είναι μια μορφή υποκουλτούρας, για άλλους είναι μια μορφή τέχνης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα είδος ζωγραφικής που όλο και συχνότερα χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την προβολή μηνυμάτων, είτε κοινωνικών είτε εμπορικών.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα χρήσης των graffiti είναι αυτό της πόλης Φιλαδέλφεια της πολιτείας της Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. Το «Mural Arts Program» αποτελεί μια δημόσια πρωτοβουλία στην οποία συμμετέχουν δημόσιοι φορείς και πολίτες και έχει ως σκοπό την αύξηση της πρόσβασης του κοινού στην τέχνη, την αναβάθμιση εγκαταλελειμμένων αστικών περιοχών και την ένταξη κοινωνικά περιθωριοποιημένων ατόμων.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε το 1984 μέσω του Δικτύου Anti-Graffiti της Φιλαδέλφεια, που είχε συστηθεί για την εξάλειψη του graffiti. Το Δίκτυο Anti-Graffiti προσέλαβε την τοιχογράφο, «muralist», Jane Golden να προσεγγίσει τους δημιουργούς των graffiti και να τους πείσει να αναπροσανατολίσουν τις δημιουργίες τους και να αντικαταστήσουν τα άναρχα graffiti με στοχευμένες τοιχογραφίες. Το πρόγραμμα δίνει σε αυτούς τους νέους τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στον εξωραϊσμό των κοινοτήτων τους. Το 1996, η πόλη της Φιλαδέλφεια ανακοίνωσε ότι το δίκτυο καταπολέμησης Graffiti θα πρέπει να αναδιοργανωθεί και να ενσωματωθεί στο «Mural Arts Program». Συγχρόνως, δημιουργήθηκε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση, η «Philadelphia Mural Arts Advocate», για τη συγκέντρωση κεφαλαίων και την παροχή υποστήριξης στην πρωτοβουλία. Σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί και να αποτελεί μια καινοτόμο και επιτυχημένη σύμπραξη δημοσίου & ιδιωτικού τομέα που περιλαμβάνει την τοπική αυτοδιοίκηση και την μη κερδοσκοπική οργάνωση.

Το «Mural Arts Program» συνεργάζεται με πάνω από 100 κοινότητες ώστε να δημιουργηθούν τοιχογραφίες που αντανακλούν την κουλτούρα της κάθε γειτονιάς της Φιλαδέλφεια. Οι ομάδες εργασίας αναλαμβάνουν συνήθως τον εξωραϊσμό εγκαταλελειμμένων  οικοδομικών τετραγώνων και την ανάπλαση ανοιχτών χώρων.   Σε κάθε τοπικό σχεδιασμό εταίροι είναι τα σωματεία που λειτουργούν σε επίπεδο γειτονιάς, τα δημόσια σχολεία, οι κοινωφελείς επιχειρήσεις της κοινότητας, οι τοπικοί φορείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η ομάδα εργασίας στελεχώνεται από έναν αρχιτέκτονα, έναν πολιτικό μηχανικό, έναν καλλιτεχνικό υπεύθυνο που αξιολογεί τα σχέδια που υποβάλλονται και τέλος από νέους που έχουν ασχοληθεί με τα graffiti ή άτομα που είναι κοινωνικά περιθωριοποιημένα. Μέσω αυτής της οδού, δίνεται μία διέξοδος στο ταλέντο των καλλιτεχνών, το οποίο διοχετεύεται στον εξωραϊσμό των –ως επί το πλείστον υποβαθμισμένων-συνοικιών. Σημαντική είναι επίσης και η συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι έχουν αγκαλιάσει το όλο εγχείρημα καθώς μέσα από τα graffiti ζωντανεύουν οι ιστορίες της περιοχής τους .

 Η συμβολή όμως του «Mural Arts Program» δεν περιορίζεται μόνο στον εξωραϊσμό των κτιρίων. Μέσω αυτού του προγράμματος δίνεται η δυνατότητα σε 1.600 μη προνομιούχους νέους ετησίως να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική, καλλιτεχνική εκπαίδευση, καθώς και σε πρώην κρατουμένους να ενταχθούν εκ νέου στην κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο, άτομα αποκομμένα και περιθωριοποιημένα νιώθουν και πάλι ενεργά μέλη της κοινωνίας.

Για να δώσουν φωνή στην όλη προσπάθεια και για να γνωστοποιηθεί στο ευρύ κοινό, οργανώνουν κάθε χρόνο εκθέσεις και περιηγήσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την αποστολή και τα σχέδια του «Mural Arts Program». Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν στραφεί και άλλες πρωτοβουλίες, όπως το «Mural Corps», ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, σχεδιασμένο για τη «μύηση» των μαθητών στην τέχνη του «Mural Art» (http://muralarts.org/learn/art-education/mural-corps), όπως το «National Conference on Mural Art», ένα συνέδριο που έλαβε χώρα με σκοπό την παρουσίαση πετυχημένων «Mural Projects», καθώς και το «Big Picture», ένα καλοκαιρινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα τέχνης (http://muralarts.org/learn/art-education/big-picture).

Τελευταία πρωτοβουλία στο πλαίσιο του «Mural Arts Program» είναι η καμπάνια «Love Letter», η οποία ξεκίνησε το 2010 και πρόκειται για τη δημιουργία τοιχογραφιών με θεματική την εκδήλωση αγάπης (http://muralarts.org/explore/projects/love-letter-0). Οι ζωγραφιές,  που έχουν γίνει στις ταράτσες 50 κτιρίων της περιοχής, αναπαριστούν θέματα όπως την αγάπη ενός αγοριού για ένα κορίτσι, ενός καλλιτέχνη για τη γενέτειρά του, των κατοίκων για τη γειτονιά τους κα. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το «Love Train», ένα τρένο το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους επιβάτες να διανύσουν μια διαδρομή βλέποντας όλες τις παραπάνω τοιχογραφίες (http://muralarts.org/tour/love-letter-train-tour, βίντεο: http://www.youtube.com/watch?v=NZ5FcMrfmt0 ).

Το «Mural Arts Program» είναι μια πολύ πετυχημένη προσπάθεια που χρόνο με το χρόνο αναπτύσσεται, πρωτοτυπεί, εκμοντερνίζεται αλλά ταυτόχρονα διατηρεί και το κοινωνικό της χαρακτήρα. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς η τέχνη μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και για το πόσο θεαματικά αποτελέσματα μπορεί να έχει μια συνεργασία κατοίκων και τοπικών – κρατικών φορέων. To πρόγραμμα αυτό είναι μόνο μία από τις πολλές πρωτοβουλίες που έχουν γίνει παγκοσμίως με αντικείμενο τον εξωραϊσμό περιοχών με τη συνδρομή της τέχνης του graffiti. Αντίστοιχες, μικρότερης κλίμακας βέβαια, ενέργειες έχουν γίνει και στην Ελλάδα (http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_10/04/2005_1283928).
Mural_arts
Φωτογραφίες και πληροφορίες για κάθε τοιχογραφία:
http://explorer.muralarts.org/#/browse
Επίσημο site:
http://muralarts.org/

1 σχόλιο :

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.