Επιπτώσεις του Τουρισμού πόλης: Μια διεθνής σύγκριση στρατηγικών διαχείρισης

@Του Nils Grube Από το συνεργαζόμενο Place Management & Branding 

Τους τελευταίους μήνες έχει αρχίσει μια ευρεία συζήτηση στο Βερολίνο για τις αρνητικές συνέπειες του τουρισμού στην πόλη. «Οι ξένοι επισκέπτες κατηγορούνται για τα ακριβά ενοίκια, τους θορυβώδης δρόμους και την αναταραχή στις γειτονιές και συνοικίες» αναφέρει ο Αυστραλοεσθονός δημοσιογράφος Joel Alas για τους αποκαλούμενους ως «party tourists» (τουρίστες που καταφθάνουν στη πόλη για να διασκεδάσουν) στη στήλη που διατηρεί στην εφημερίδα «Der Tagesspiegel».

Ο κος Alas έχει δίκιο αναφέροντας τις δυσκολίες του να κατηγορείς τους τουρίστες (ή ξένους) σαν τους κύριους αίτιους για αυτές τις ανεπιθύμητες εξελίξεις στις συνοικίες του Βερολίνου. Είναι όμως και γεγονός ότι ο συνεχώς αυξανόμενος τουρισμός επηρεάζει πάρα πολύ τις πόλεις και τα τελευταία 10 χρόνια μάλιστα ο αριθμός των διανυκτερεύσεων της μια νύκτας έχει αυξηθεί από 11 εκατομμύρια στα 21 εκατομμύρια. Ταυτόχρονα οι υποδομές του μάρκετινγκ και του τουρισμού έχουν επεκταθεί αισθητά αφήνοντας όμως αρκετά αναπάντητα ερωτήματα για τη διαχείριση του μεγάλου αριθμού των τουριστών και της επίδρασης τους, ειδικά στις γειτονιές κοντά στο κέντρο. Όλη αυτή η συζήτηση βέβαια δεν αφορά μόνο το Βερολίνο αλλά και άλλες πόλεις με παρόμοια φαινόμενα.

Νέα Υόρκη

Η πόλη των 8,4 εκατομμύρια κατοίκων έχει κάθε χρόνο 48,7 εκατομμύρια επισκέπτες περιλαμβανομένου και μισό εκατομμύριο Γερμανούς. Υπάρχουν πολλά παράπονα από τους ενοίκους των διαμερισμάτων της πόλης καθώς μεμονωμένα διαμερίσματα ενοικιάζονται σε διαφορετικά άτομα που αλλάζουν σε σύντομα χρονικά διαστήματα – όπως γίνετε και στις κεντρικές περιοχές του Βερολίνου. Για να λυθεί αυτό το θέμα, η Δημοτική αρχή της πόλης αποφάσισε να απαγορεύσει στους πολίτες να ενοικιάζουν τα διαμερίσματά τους για χρονικά διαστήματα μικρότερα των 30 ημερών.

«Ο τουρισμός όμως δεν είναι το πραγματικό πρόβλημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι μάλιστα γνωρίζουν ότι ο τουρισμός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας μας»  δηλώνει ο Κος Heywood. Οι αντιπαραθέσεις είναι εξαίρεση. Περεταίρω μιλάει και για επιτυχημένες εκστρατείες όπως το πρόσφατο δημιούργημά τους, το «Just Ask The Locals» ή «Ρώτα του ντόπιους»: Οι τουρίστες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλάνε με τους ντόπιους και να ζητούν πληροφορίες

Παρίσι

Στις ακτές του ποταμού Σηκουάνα αυτό τον καιρό πληθαίνουν τα παράπονα από τους ντόπιους για την αυξανόμενη κίνηση λόγω του μαζικού τουρισμού δηλώνει ο διευθυντής του «Comité Régional du Tourisme Paris Ile-de-France». Η αντίδραση της πόλης του Παρισιού σε αυτό το φαινόμενο ήταν η δημιουργία χώρων παρκαρίσματος των τουριστικών λεωφορείων μακριά από το κέντρο καθώς και η απαγόρευση του πάρκινγκ έξω από την κεντρική εκκλησία του Notre-Dame. Έτσι κι αλλιώς τα περισσότερα τουριστικά μέρη γύρω στον ποταμό θα είναι προσωρινά «απρόσιτα» για τα αυτοκίνητα.

Τα 60 εκατομμύρια των ανθρώπων που επισκέπτονται κάθε χρόνο το Παρίσι δημιουργούν εντάσεις και διαφωνίες στα κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα των τουριστικών περιοχών. Στις δημοφιλής περιοχές όπως την Rive Gauche ή την Quartier de Belleville διεξάγονται συζητήσεις επί συζητήσεων για το πώς θα εξυπηρετηθούν και τα «νυχτοπούλια» που διασκεδάζουν όλο το βράδυ αλλά και οι μόνιμοι κάτοικοι που λογικό είναι να επιζητούν και την ησυχία τους. Αυτό ισχύει και για τους νεαρούς Παριζιάνους που κάνουν τη νύχτα μέρα: «Μας αρέσει να διασκεδάζουμε..!!!» όπως δηλώνει ένας παράγοντας του τουρισμού. Ο Δήμος του Παρισιού μάλιστα αναμένει την ολοκλήρωση μιας μελέτης σχετικά με την καλύτερη λύση για την εξισορρόπηση των στόχων και συμφερόντων αυτών.

Βενετία

Στη Βενετία για πολλές δεκαετίες ο Τουρισμός έχει οδηγήσει τους ντόπιους σε μια ιδιόμορφη εξορία, εξηγεί η Κα Francesca Perottoυπεύθυνη του Venetian Government Tourist Board. «Η πίεση στην μεσιτική αγορά για κατοικίες αυξήθηκε κατακόρυφα κυρίως λόγω της τάσης των τουριστών να επιλέγουν να μένουν σε σπίτια κατά τη διάρκεια της επίσκεψης τους. Οι αυξανόμενες τιμές έχουν ωθήσει πολλούς κατοίκους να μετακομίσουν μακριά από τη πόλη». Δυστυχώς καμιά δημοτική αρχή μέχρι τώρα δεν έχει βρει τη λύση γι’ αυτό το πρόβλημα συμπληρώνει η Κα Perotto. «Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης τουριστικής στρατηγικής που να ευχαριστεί και να καλύπτει την ποιότητα ζωής των Βενετών».

Η Δημοτική Αρχή προσπαθεί να απομονώσει «το ασταμάτητο μαζικό κύμα των τουριστών» επικεντρώνοντας την προσοχή τους στον «ποιοτικό τουρισμό». Έτσι οι επισκέπτες θα είναι πιο ενήμεροι για το πόσο μοναδική και εύθραυστη είναι η πόλη της Βενετίας. Μέσα από το διαδικτυακό τόπο www.veniceconnected.com οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να προγραμματίσουν και να οργανώσουν την επίσκεψή τους στη Βενετία με κάθε λεπτομέρεια. Η στρατηγική είναι να «διανεμηθούν» οι τουρίστες σε διάφορα μέρη της πόλης χωρίς να συνωστίζονται σε συγκεκριμένα μέρη μόνο. Επίσης μέσω ειδικών εκπτώσεων και προσφορών οι τουρίστες ενθαρρύνονται να επισκεφτούν τη πόλη σε διαφορετικές εποχές πέραν των περιόδων αιχμής.

Άμστερνταμ

Από την άλλη, η Γερμανική δημόσια συζήτηση ακούγεται σαν αστείο όπως αναφέρει ο Rob Savelberg Ολλανδός ανταποκριτής της ημερήσιας εφημερίδας De Telegraaf: «Το Βερολίνο λατρεύει την ενδοσκόπηση του. Εδώ και μόνο εδώ είναι το κέντρο του κόσμου. Πρέπει να έχουμε μια συνειδητοποιημένη και πολύ-πολιτισμική ζωή αλλά όχι πολλούς ξένους, ακόμα και αν αυτοί φέρνουν δουλειές και έσοδα σε μια ήδη πόλη που έχει χρέη της τάξεως των 60 δισεκατομμυρίων ευρώ».

Βέβαια, ο δημοσιογράφος παραδέχεται ότι ακόμα και στο Άμστερνταμ υπάρχει ο φόβος από τις επιπτώσεις που έχει η αυξημένη προσέλευση των τουριστών: «Ο μαζικός τουρισμός έχει πολλές αρνητικές συνέπειες» εξηγώντας ότι όπου και να γυρίσεις το κεφάλι σου θα δεις να περιφέρονται μεθυσμένοι Άγγλοι και Αμερικάνοι. Η επιθετική εμπορευματοποίηση της πόλης έχει μετατοπίσει και εκδιώξει πολλά μικρά μαγαζιά επηρεάζοντας την τοπική κουλτούρα του Άμστερνταμ οπού με δυσκολία μπορεί κανείς να διασκεδάσει χωρίς να χρειαστεί να ξοδέψει αρκετά χρήματα.

Συμπέρασμα

Η παραπάνω σύγκριση δείχνει ότι κάθε μια από τις επιπτώσεις παρουσιάζεται και στις άλλες πόλεις και φυσικά υπάρχουν διαφορετικές στρατηγικές αντιμετώπισης των προβλημάτων. Ο τουρισμός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες ανάπτυξης του Βερολίνου και θα είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της περεταίρω ανάπτυξης της πόλης. Η κυρίως εστίαση στην ανάπτυξη και επέκταση της πόλης δεν αποτελεί βιώσιμη στρατηγική οπότε ο τύπος της διαχείρισης (των παραγόντων) θα επηρεάσει το πόσο επιτυχημένη θα είναι η ανάπτυξη που προαναφέραμε.

*JOEL ALAS  Stop blaming “party tourists” for Berlin’s problems (Tagesspiegel English / 09.03.2011)

*LARS VON TÖRNE Von Besuchern überwältigt (Tagesspiegel / 24.03.2011)

@Την μετάφραση επιμελήθηκε ο Μανώλης Τσαγκαράκης