Δημιουργώντας προστιθέμενη αξία: Αναγκαία συνθήκη για την προσέλκυση επενδύσεων

#ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΟΥΣΙΑΣ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ LLM. Oμιλία στο 1ο συνέδριο PlaceBranding στο Βόλο.

Λίγα λόγια για τον τόπο καταγωγής μου: 

Καμαρίνα Πρεβέζης, στο 1 χλμ βρίσκεται η Αρχαία Κασσώπη, χτισμένη τον 4^ο αιώνα πΧ με το αρχαίο ωδείο χωρητικότητας 2500 θεατών. Ανεβαίνοντας το βουνό συναντούμε ένα υπέροχο δάσος, το μοναστήρι του προφήτη Ηλία, ενώ η κορυφή του βουνού αυτού είναι το ιστορικό Ζάλογγο. Παράλληλα υπάρχουν ελιές, αγνά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και προϋποθέσεις για βιολογικές καλλιέργειες. Και όλα αυτά βρίσκονται συγκεντρωμένα σε ένα βουνό 700μ. 

Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται η αρχαία Νικόπολη (η μεγαλύτερη σήμερα σε έκταση αρχαία πόλη της Ελλάδος, που χτίστηκε κατ’ εντολή του Οκτάβιου μετά τη νίκη του απέναντι στην Κλεοπάτρα και το Μάρκο Αντώνιο στη ναυμαχία του Ακτίου το 31 πχ.)  το Νεκρομαντείο, η Πάργα ..και πάλι ελιές και πάλι θάλασσες, ποτάμια, λίμνες και βουνά και πάμπολλες προϋποθέσεις ανάπτυξης. 

Προφανώς κρίνω τον τόπο αυτό υποκειμενικά αλλά κανείς δε μπορεί να πει ότι δεν υπάρχει αξία και δυναμική. Ωστόσο σε αυτόν τον τόπο όσα χρόνια πάω δεν έχει γίνει η παραμικρή προσπάθεια κάποιας ουσιώδους επένδυσης τουριστικής, αγροτικής, πολιτισμού κτλ. Για ποιό λόγο? Γιατί δεν υπήρξε η υποδομή που θα δημιουργήσει τη σωστή πληροφορία. Δεν έχει προσδιοριστεί η ταυτότητα του τόπου με αποτέλεσμα  να μη μπορεί να δημιουργηθεί σχετική γνώση και κατ επέκταση επενδυτικό ή τουριστικό ενδιαφέρον. Ακόμα και οι ξενιτεμένοι της περιοχής αγνοούν τις δυνατότητες του τόπου τους. Δεν αναδεικνύονται οι λεπτομέρειες που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Δεν υπάρχει οργανωμένη υποστήριξη στη βάση της παραγωγικής πυραμίδας.

Με μία έρευνα για τον τόπο μου στο google search  λαμβάνει κανείς εντελώς ασύνδετες και αποσπασματικές πληροφορίες. Για ποιό λόγο? Γιατί είναι αποσπασματικές οι σχετικές υποδομές. Καμία πληρφορία δεν καταχωρείται οργανωμένα ούτε καν σε sites ‘μαζικής κατανάλωσης’ (αν μου επιτρέπεται η έκφραση) όπως Tripadvisor, Xpedia, Travelcity για να αναφέρουμε κάτι που αφορά τον τουρισμό.

ΟΜΩΣ: ΈΝΑΣ ΜΗ ΕΥΡΕΣΙΜΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΕΝΑ SITE ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟ GOOGLE. 

Φανταστείτε ένα site εκτός google. Έτσι είναι και ο τόπος μου. Και υπό αυτές τις συνθήκες ο τόπος μου δεν είναι σε θέση ούτε να αυτοπροσδιοριστεί και να αποκτήσει μία ταυτότητα, ούτε φυσικά να αποκτήσει μία ανταγωνιστική θέση στην παγκόσμια αγορά.

Τί καταλαβαίνουμε από αυτό? Ότι από μόνες τους οι ελληνικές παραλίες, ο ελληνικός πολιτισμός, τα τσιπουράδικα του Βόλου ή ο χορός του Ζαλόγγου, δυστυχώς δεν αρκούν για την προσέλκυση τουριστών και επενδύσεων. Αντιθέτως απαιτείται να προσδώσουμε στο προϊόν μας προστιθέμενη αξία με τη δημιουργία οργανωμένης δημόσιας και ανοιχτής πληροφορίας, με ηλεκτρονική διακυβέρνηση, ανάπτυξη εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας και σοβαρή αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η επίτροπος της ΕΕ Neelie Kroes δηλώνει: Η πληροφορία είναι το σύγχρονο πετρέλαιο. Τα δημόσια δεδομένα της ΕΕ είναι κυριολεκτικά χρυσός

Τί είναι όμως δημόσιες πληροφορίες?

Δημόσιες πληροφορίες είναι οποιεσδήποτε πληροφορίες οι οποίες παράγονται, κατέχονται ή βρίσκονται στη διάθεση των φορέων του δημοσίου τομέα, ιδίως στατιστικά στοιχεία, γεοχωρικά δεδομένα, βάσεις δεδομένων και το περιεχόμενο μελετών, πρακτικών εγκυκλίων, οδηγιών, απαντήσεων των διοικητικών αρχών, γνωμοδοτήσεων, αποφάσεων αναφορών, ανεξάρτητα από το μέσο αποτύπωσης που χρησιμοποιείται (π.χ αποτύπωση σε χαρτί, αποθήκευση σε ηλεκτρονική μορφή ή ηχητική, οπτική, οπτικοακουστική εγγραφή) καθώς και τμήματα αυτών και οι οποίες μπορούν να διατίθενται από τους φορείς του δημοσίου τομέα προς περαιτέρω χρήση με την επιφύλαξη των διατάξεων για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, των διατάξεων για την προστασία της πνευματικής και βιομηχνικής ιδιοκτησίας και των διατάξεων για την περαιτέρω χρήση των πληροφοριών του δημόσιου τομέα.

Αντιλαμβάνεστε πως η δημόσια πληροφορία όπως την ορίσαμε έχει πλειάδα εκφράσεων όπως ψηφιακοί χάρτες, στοιχεία επιχειρήσεων, κατάλογοι διευθύνσεων, μετεωρολογικά στοιχεία, οικονομικά, νομικά, εγκληματολογικά, συγκοινωνίες, δημογραφικές αποτυπώσεις κοκ.

Ανοιχτά δεδομένα είναι οποιαδήποτε μορφή δεδομένων τα οποία διατίθενται στο κοινό χωρίς περιορισμούς ως προς την αντιγραφή, περαιτέρω χρήση και διάθεση ή τροποποίηση αυτού ή των τροποποιημένων αντιγράφων τους.

Ο βαθμός ανοιχτότητας των δεδομένων εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι περιορισμών στις παραπάνω δυνατότητες.

Ποιά είναι η εικόνα της ελληνικής δημόσιας πληροφορίας? Κάπως έτσι. Λίγο η έλλειψη αρχειοθέτησης, λίγο η πανσπερμία αποφάσεων, εγκυκλίων, νόμων κτλ, λίγο η υπηρεσία που μετεγκαταστάθηκε και άφησε πίσω της συντρίμμια, λίγο ο υπάλληλος ο οποίος διαχειριζόταν τα όποια αρχεία και συνταξιοδοτήθηκε και ορίστε η εικόνα. Μη μου πείτε ότι δεν την έχετε δει?

Και όμως! Το ρυθμιστικό πλαίσιο για να φύγουμε από αυτήν την εικόνα υπάρχει:

Βάση: αρ. 5 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν.2690/1999). Κάθε ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα, ύστερα από γραπτή αίτησή του, να λαμβάνει γνώση των διοικητικών εγγράφων. Ως διοικητικά έγγραφα νοούνται όσα συντάσσονται από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως εκθέσεις, μελέτες, πρακτικά, στατιστικά στοιχεία, εγκύκλιες οδηγίες, απαντήσεις της Διοίκησης, γνωμοδοτήσεις και αποφάσεις.

Πληροφορία Δημοσίου Τομέα (ή ελληνιστί το επίκαιρο PSI: Public Sector Information): N. 3448/2006

Γεοχωρικά Δεδομένα: 3882/2010. Δηλαδή οποιαδήποτε δεδομένα αφορούν άμεσα ή έμμεσα σε συγκεκριμένη τοποθεσία ή γεωγραφική περιοχή, με συγκεκριμένη δηλαδή γεωγραφική αποτύπωση.

Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση: 3979/2011 – Διαύγεια

Πνευματική Ιδιοκτησία: Ν.2121/1993

Τα παραπάνω βεβαίως διέπονται από τους περιορισμούς του Ν. 2472/1997 περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συγκεκριμένων διατάξεων των Ν. 3028/2002 -  Ν.3658/2008 περί προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και του συνόλου του περιουσιακού δικαιώματος του Ν. 2121/1993 περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Τί σημαίνουν όμως όλα αυτά στην πράξη?

Ας πάρουμε το κίνημα της πατάτας. Ο Δήμος Αργυρούπολης π.χ μπορεί να καταγράψει και να αποτυπώσει γεωγραφικά τους παραγωγούς πατάτας, την ποιότητα της πατάτας, τιμές, κόστη μεταφοράς, τις ανάγκες των κατοίκων του κοκ. Μπορεί να βρει την πιο συμφέρουσα λύση άμεσης διάθεσης με προφανή οφέλη για τους δημότες. Το ίδιο ισχύει για τα τσιπουράδικα του Βόλου, τους οινοπαραγωγούς κοκ.

Απαιτείται η δημιουργία ενιαίας ψηφιακής αγοράς με ανάπτυξη εφαρμογών ηλεκτρονικού εμπορίου και πολιτιστικής ψυχαγωγίας με σκοπό Δημόσιες Υπηρεσίες και Ιδιώτες να μπορούν να συνδυάζουν, να δημιουργούν και να καινοτομούν. Ο επενδυτής έχει δικαίωμα ανοιχτής πρόσβασης στη διοικητική και τη νομική πληροφορία. Αλλιώς μονίμως θα αναρωτιέται

Αναφέρω ένα πολύ απλό αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα που αφορά τους ΟΤΑ. Φανταστείτε τους ΟΤΑ να παρέχουν πλήρεις ψηφιακούς διαδραστικούς χάρτες ΔΩΡΕΑΝ. Αυτομάτως μειώνεται το κόστος για τους πολεοδόμους, τους τοπογράφους, τους αρχιτέκτονες και τους εργολάβους. Οι δήμοι ωφελούνται αναπτυξιακά. Αναπτύσσουν νέες υπηρεσίες.

Ή φανταστείτε ένα Δήμο ο οποίος παρέχει ελεύθερα και ανοιχτά γεωγραφική αποτύπωση των στάσεων αστικού λεωφορείου. Με απλή χρήση GPS και ταυτόχρονη καταγραφή της κυκλοφορίας real time, μπορούν να αναπτυχθούν απλές εφαρμογής για το κινητό μας τηλέφωνο. Όλοι οι δημότες θα ξέρουν ανα πάσα στιγμή πότε θα έρθει το λεωφορείο τους. Ίσως τότε και να το χρησιμοποιήσουν

Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση όλων αυτών είναι η ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ. Το αρ.3.7 Ν.3882/10 ορίζει τη  διαλειτουργικότητα, ως τη δυνατότητα συνδυασμού των συνόλων γεοχωρικών δεδομένων, καθώς και τη δυνατότητα διάδρασης υπηρεσιων χωρίς επανειλλημένη παρέμβαση του χειριστή, ώστε να επιτυγχάνεται συνεκτικό αποτέλεσμα και να ενισχύεται η προστιθέμενη αξία των συνόλων δεδομένων και υπηρεσιών.

Η ΥΑ ΦΕΚ Β 2147/26.9.2011 θέτει στα πλαίσια του Καλλικράτη την υποχρέωση Ανάπτυξης, Ενοποίησης και Πιστοποίησης των δημοτικών διαδικτυακών τόπων. Για το σκοπό αυτό απαιτείται η δημιουργία προτύπων καθώς και ο ενιαίος τρόπος αδειοδότησης του προσφερόμενου περιεχομένου.

Επ αυτού προβλέπεται στο άρθρο 6 ότι: “Ο Δήμος οφείλει να αποκτά όλα τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί των μεταδεδομένων που διατίθενται από το διαδικτυακό τόπο. Τα μεταδεδομένα θα διατίθενται με την Ελληνική έκδοση των αδειών Creative Commons, Αναφορά 3.0. Τα μεταδεδομένα αυτά θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τα πρότυπα και τις αντίστοιχες προδιαγραφές του Πλαισίου Διαλειτουργικότητας και Υπηρεσιών Ηλεκτρονικών Συναλλαγών, καθώς και να μπορούν να εξαχθούν σε μορφή Extensible Markup Language (XML).”

Το άρθρο 7 προβλέπει ότι: “Για το σύνολο των πληροφοριών και των δεδομένων που περιέχονται στο διαδικτυακό τόπο του Δήμου θα πρέπει να έχουν εξασφαλιστεί οι απαραίτητες άδειες χρήσης και περαιτέρω διάθεσης ή το σύνολο των δικαιωμάτων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Με την επιφύλαξη των διατάξεων για την προστασία δεδομένων προσωπικου χαρακτήρα διατίθενται σε αυτόματα επεξεργάσιμη μορφή, χωρίς τεχνικούς περιορισμούς και συνοδεύονται από τα απαραίτητα μεταδεδομένα με την Ελληνική άδεια Creative Commons, Aναφορά Παρόμοια Διανομή 3.0.”

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Ζακύνθου. Ο Δήμος με μία απλή χαρτογράφηση της Ζακύνθου με αεροφωτογραφίες διαπίστωσε ότι 15.000 κτίρια δεν ήταν συνδεδεμένα με ρολόι της ΔΕΗ, έπαιρναν παράνομο ρεύμα, ότι τα πραγματικά τετραγωνικά ξενοδοχείων, επιχειρήσεων, κατοικιών, ήταν τριπλάσια απ’ όσα δηλώνονται κοκ. Αποτέλεσμα ήταν μετά την καταγραφή αυτή να μειωθούν τα δημοτικά τέλη, καθώς αναγκάστηκαν να πληρώνουν πλέον όλοι και όχι οι μισοί για τους άλλους μισούς. Φανταστείτε πρότυπες συνδυασμένες πληροφορίες ελεύθερα διαθέσιμες. Μιλάμε για μια ολόκληρη βιομηχανία.

Και σε αυτή τη βιομηχανία οφείλουν να συμμετέχουν και οι ιδιώτες. Η ευθύνη δεν ανήκει μόνο στις Δημόσιες Υπηρεσίες.

Οι Ιδιώτες οφείλουν να πιέσουν για τα δεδομένα που τους απασχολούν. Πχ όσοι από εσάς είστε Πολεοδόμοι ΣΗΜΕΡΑ ΚΙΟΛΑΣ αρχίστε να πιέζετε για ανοιχτά γεοχωρικά δεδομένα. Όσοι είστε από τη βιομηχανία του τουρισμού ζητήστε το αρχαιολογικό κτηματολόγιο.  Οι αρχιτέκτονες/οι τοποπογράφοι/οικτηματομεσίτες ζητήστε  ψηφιακές υπηρεσίες και ανοιχτά δεδομένα δημόσιας περιουσίας, απαλλοτριώσεων, ανταλλάξιμων κτημάτων, αντικειμενικού προσδιορισμού αξίας ακινήτων. ΟΙ επιχειρηματίες απαιτείστε τη δημοσίευση των ισολογισμών των εταιρειών από σταθερό σημείο απόθεσης και τη δημιουργία μητρώων εταιρειών στα επιμελητήρια και τις περιφέρειες. Απαιτείστε τη δημοσίευση των ισολογισμών των Δήμων. Και όλα αυτά σε ψηφιακή, ανοιχτή και μηχαναγνώσιμη μορφή.

Με αυτόν τον τρόπο και ο ιδιωτικός τομέας θα μπορέσει και αυτός να αναπτύξει υπηρεσίες και να μετατραπεί και οι ίδιος σε πάροχο πληροφορίας

Από την πλευρά μου ως δικηγόρος μπορώ να προτείνω διαδικασίες απλούστευσης της εκκαθάρισης δικαιωμάτων, απλούστευσης της διαχείρισης και της αδειοδότησης των συνόλων δεδομένων δημιουργώντας πρότυπα και συμβατότητες μεταξύ του περιεχομένου των διαφόρων φορέων. Και θα μιλήσω πρακτικά. Αν δεν είχαμε την υποστήριξη και καλή διάθεση συγκεκριμένων ανθρώπων του Δήμου Βόλου (προσωπικά αναφέρομαι στην κα Σπανού που με βοήθησε και την ευχαριστώ πολύ) θα είχαμε χαθεί σε αντικρουούμενες και ίσως αγνώστου ταυτότητας και χρησιμότητας αποφάσεις ΔΣ, εγκύκλιες οδηγίες, γνωμοδοτήσεις κοκ. και ειλικρινά πιστεύω ότι δε θα είχαμε καταφέρει να έχουμε ούτε συνέδριο, ούτε ARK FESTIVAL, ούτε όλες αυτές τις τόσο στοχευμένες Παράλληλες Εκδηλώσεις Αστικού Πολιτισμού.

Ανοιχτή δημόσια πληροφορία σημαίνει ανοιχτός δημόσιος τομέας για όλους τους πολίτες και όλους τους υποψήφιους επενδυτές. Σημαίνει διαφάνεια, καλύτερη ζωή και περισσότερες ευκαιρίες για δουλειά. Μόνο έτσι οι επενδυτές και οι πολίτες θα παύσουν να αναρωτιούνται αν πρέπει να «μείνουν Ελλάδα»