Ανάπτυξη διαδικτυακών εφαρμογών GIS ως εργαλείο της ανοικτής διακυβέρνησης σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης

#Κ. Τζιμόπουλος, Μηχανικός Χωροταξίας και Πολεοδομίας (ΜΔΕ), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 

#Σ. Τσομπάνογλου, Δρ. Μηχανικός, Πολυτεχνική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

#Γ. Ν. Φώτης, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Ομιλία στο 11ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ - 2013 (ERSA - GR) που έγινε στην Πάτρα 14-15 Ιουνίου 2013 

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η καθολική πλέον χρήση του διαδικτύου έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές σε ένα ευρύ φάσμα επιστημών. Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (GIS) ως υποστηρικτική τεχνολογία πληθώρας επιστημονικών τομέων, συμβάλλουν τόσο στη διάδοση της χωρικής πληροφορίας, όσο και στην ανάδειξη της συμμετοχής του κοινού μέσω της λειτουργίας τους στο διαδίκτυο. Κατά μία ευρεία έννοια είναι και μπορούν να εξελιχθούν ακόμη περισσότερο σε ένα εργαλείο που θα οδηγήσει τη διαδικασία της ανοικτής διακυβέρνησης σε αποδοτικότερα αποτελέσματα και σε ευρύτερους τομείς εφαρμογής. 

Ο συνδυασμός ετερογενών εννοιών δείχνει ότι μπορεί να αποδώσει ένα ομοιογενές εργαλείο με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής του κοινού σε ζητήματα που το αφορούν. Όλα αυτά ενισχύονται ακόμη περισσότερο με την εξέλιξη των λογισμικών ανοικτού κώδικα που πλέον αποτελούν μια αξιόπιστη λύση και συνδράμουν στη βελτίωση των μέσων και των στόχων ενός τελικού αποτελέσματος που θα οδηγεί στην πληροφόρηση και τη συμμετοχή των ανθρώπων. 

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η ανάπτυξη ενός διαδικτυακού Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (Web GIS), με χρήση λογισμικών ανοικτού κώδικα, με στόχο τη λειτουργία του ως μέσο προώθησης της συμμετοχικής διαδικασίας και απώτερο σκοπό να συμβάλει στην ανάδειξη όλων των επιπέδων ανοικτής διακυβέρνησης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το αντικείμενο της εργασίας αφορά την ανάπτυξη ενός διαδικτυακού Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών (Web GIS), με τη χρήση λογισμικών ανοιχτού κώδικα, με στόχο τη λειτουργία αυτού ως μέσο προώθησης της συμμετοχικής διαδικασίας και απώτερο σκοπό να συμβάλλει στην ανάδειξη όλων των επιπέδων της ανοιχτής διακυβέρνησης.

Η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων αφορά στην ουσία τη διαχείριση της χωρικής πληροφορίας μέσω του διαδικτύου. Η έννοια της διαχείρισης εμπεριέχει αρκετές διαστάσεις όπως την προβολή της χωρικής πληροφορίας και την επεξεργασία αυτής (εισαγωγή, αποθήκευση, τροποποίηση). 

Τα βασικά σημεία της εργασίας είναι:

• Η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.) μέσω του διαδικτύου με ταυτόχρονη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες.

• Η ανάδειξή των δυνατοτήτων των διαδικτυακών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών ως μέσο προώθησης της ουσιαστικής συμμετοχής του κοινού στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στην παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών.

Το κύριο μέλημα είναι η δημιουργία μιας Web εφαρμογής με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να απευθυνθεί σε οποιοδήποτε χρήστη αλλά και να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε γεωγραφικό επίπεδο αναφοράς.

Έννοιες και Ορισμοί

Η παραδοσιακή χαρτογραφία έχει την ικανότητα να προσφέρει μια επισκόπηση των χωρικών δομών της πραγματικότητας και των σχέσεων μεταξύ αυτών των δομών. Ένας χάρτης μπορεί να παρουσιάσει όχι μόνο την εικόνα της πραγματικότητας του χώρου αλλά και να επιδείξει στοιχεία όπως:

• τον τρόπο μετακίνησης από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β,

• την οπτικοποίηση διαφόρων μεταβολών όπως πχ του πληθυσμού,

• την παρουσίαση μελλοντικών σχεδίων ανάπτυξης όπως   πχ του αστικού χώρου.

Τα Γ.Σ.Π. χαρακτηρίζονται από τη δυνατότητα να ενσωματώνουν γεωχωρικά στοιχεία από μια ευρεία ποικιλία πηγών. Η ραγδαία εξέλιξη των Γ.Σ.Π. είχε τεράστιο αντίκτυπο στην έννοια του χάρτη. Ενώ η προέλευση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Γ.Σ.Π.) έχει αποδειχθεί, υπάρχει μια σαφής αίσθηση ότι ο τομέας των Γ.Σ.Π. είναι σήμερα πολύ ευρύτερος από την απλώς εννοούμενη αυτοματοποιημένη παραγωγή χαρτών. Σύμφωνα με τον Cowen, ο Tomlinson δήλωσε ότι τα Γ.Σ.Π. «δεν είναι ένας τομέας από μόνος του αλλά το κοινό έδαφος μεταξύ της επεξεργασίας πληροφοριών και των πολλών παραγόντων που χρησιμοποιούνται στις τεχνικές χωρικής ανάλυσης». 

Με βάση τα όσα είπε ο Clark το 1986, τα Γ.Σ.Π ορίζονται ως «υπολογιστικά συστήματα για:

• τη συλλογή,

• τη διαχείριση,

• την αποθήκευση,

• την ανάκτηση,

• την ανάλυση

• και την απεικόνιση χωρικών στοιχείων». (David J. Cowen, 1988)

Οι διαφορετικές ερμηνείες του όρου GIS αλλά και οι διάφορες σκοπιές μέσω των οποίων εξετάζεται ο συγκεκριμένος όρος εμπεριέχουν τον κίνδυνο να αποδοθεί ο τίτλος Γ.Σ.Π. σχεδόν σε οποιοδήποτε σύστημα λογισμικού μπορεί να επιδείξει έναν χάρτη. Ουσιαστικά και για τη συνέχεια του παρόντος κειμένου ως Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών θα ορίζεται: «ο εξοπλισμός, το λογισμικό, τα δεδομένα και το ανθρώπινο δυναμικό για τη την εισαγωγή, την επεξεργασία, την αποθήκευση και την παρουσίαση των δεδομένων - πληροφοριών για το χώρο». Τι είναι όμως στην πραγματικότητα ένα WEB GIS; Τα αιακικτυακά Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (WEB GIS) αφορούν τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών που χρησιμοποιούν ως βάση το Διαδίκτυο με στόχο να δώσουν δημόσια πρόσβαση στις διάφορες εφαρμογές και τα χωρικά δεδομένα. (N. Rattray, 2006)

Επίσης η εξέλιξη και η άνοδος της χρήσης του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web -WWW) υπήρξε ακόμη ένα τονωτικό μέσο για την αλλαγή του τρόπου που δημιουργούνται αλλά και χρησιμοποιούνται οι χάρτες. Οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με τη μορφή και τη λειτουργικότητα των χαρτών αλλά και με τον τρόπο διανομής τους. Υπό αυτήν την έννοια, η χρήση του Παγκόσμιου Ιστού είχε πολύ ευρύτερες επιπτώσεις από την άνοδο των Γ.Σ.Π. Τα Διαδικτυακά Γ.Σ.Π. (WEB GIS) έρχονται να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο δεδομένου ότι μπορούν να προσφέρουν τη λειτουργικότητα των παραδοσιακών Γ.Σ.Π. σε ένα Web περιβάλλον. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με την παρουσίαση ενός στατικού χάρτη, είτε με την προσφορά ενόςδιαλειτουργικού πλαισίου για την εξερεύνηση των χωρικών στοιχείων. (Menno- Jan Kraak, 2004)

Εισαγωγή στην Ανοιχτή Διακυβέρνηση

Σύμφωνα με την ερμηνεία του Ελληνικού Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης «Η ανοικτή διακυβέρνηση βασίζεται στην ανάγκη του πολίτη για πληροφόρηση, αξιοκρατία και συμμετοχή στη διαμόρφωση των αποφάσεων. Βελτιώνει την ποιότητα των υπηρεσιών του δημοσίου μέσα από την τεχνολογία και την καινοτομία, ενώ ταυτόχρονα οδηγεί σε καλύτερη διαχείριση των πόρων, και κατά συνέπεια, σε αύξηση της αποτελεσματικότητας. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι διασφαλίζει την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στις δράσεις του Δημοσίου και έτσι συνεισφέρει άμεσα στην εμπέδωση της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας από την πλευρά των φορέων άσκησης της δημόσιας εξουσίας.

Οι τέσσερις βασικές αρχές της ανοικτής διακυβέρνησης είναι:

1. Η διαφάνεια

2. Η συμμετοχή των πολιτών

3. Η ακεραιότητα και η υπευθυνότητα

4. Η τεχνολογία και η καινοτομία

H ανοικτή διακυβέρνηση προσφέρει τη μέγιστη δυνατή δημοσιότητα σε οποιαδήποτε δραστηριότητα της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής αλυσίδας, με στόχο τη δημιουργία καλών πρακτικών που θα καθιερωθούν ως τρόπος διακυβέρνησης».  Η συμμετοχική διαδικασία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ανοιχτής διακυβέρνησης. Για το παρόν κείμενο η έννοια της συμμετοχικής διαδικασίας ταυτίζεται με την ανοιχτή διακυβέρνηση κ αι εντός αυτής της έννοιας εμπεριέχονται και οι τέσσερεις βασικές αρχές που προαναφέρθηκαν.

Η Συμμετοχική Διαδικασία

Η δημόσια συμμετοχή είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνική, είναι ένας τρόπος δράσης. Απαιτεί και από τους διαχειριστές και από τους συμμετέχοντες μια σαφή κατανόηση του τι είναι η συμμετοχική προσέγγιση και ποιες ευκαιρίες συμμετοχής δημιουργούνται. 

Η δημόσια συμμετοχή πρέπει να βασιστεί στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, την άριστη επικοινωνία και τη συνεργασία μεταξύ όλων των ανθρώπων που συμμετέχουν στη διαδικασία:

• οι διαχειριστές πρέπει να δουν τη συμμετοχική διαδικασία ως σημαντικό στόχο και να έχουν μια αντίληψη που θα ευνοεί την αμοιβαία κατανόηση και την κοινή επίλυση προβλημάτων

• οι συμμετέχοντες πρέπει να θεωρήσουν ότι είναι σε θέση να συμμετέχουν στη διαδικασία δεδομένων των διαθέσιμων πόρων τους (χρόνος, δεξιότητες, προϋπολογισμός, κ .λπ.) και να έχουν μια ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους και να αντιπροσωπεύσουν τα ενδιαφέροντά τους σε μια δίκαιη βάση.

Ο ορισμός και η έννοια της συμμετοχικής διαδικασίας μπορεί να ερμηνευθεί με ποικίλους τρόπους, πολλές φορές εξαρτώμενους από την σκοπιά ανάλυσης των διαφόρων προβλημάτων . Έτσι θεωρήθηκε προτιμότερο για τους σκοπούς της εργασίας να παρατεθεί μια γενικότερη έννοια που θα επεξηγεί τη συμμετοχική διαδικασία και αυτή θα μπορούσε είναι η εξής: «Όλοι οι ενδιαφερόμενοι άνθρωποι, είτε μεμονωμένα είτε μέσω οργανωμένων ομάδων, μπορούν να ανταλλάξουν πληροφορίες, να εκφράσουν τις απόψεις τους και τους προβληματισμούς τους και να έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τις αποφάσεις ή την έκβαση συγκεκριμένων ζητημάτων πολιτικής και διαχείρισης». Η έννοια αυτή αποτυπώνει καλύτερα το περιεχόμενο της συμμετοχής, και αντιστοιχεί σε μια προσέγγιση που θεωρεί τη δημόσια συμμετοχή ως ένα εργαλείο (μεταξύ πολλών) παρά ως αυτοσκοπό για την υλοποίηση βιώσιμων πολιτικών. (FAO/ECE/ILO COMMITTEE, 1999). Η συμμετοχική διαδικασία είναι μια έννοια «ανοιχτή». Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί αλλά και να χρησιμοποιηθεί. Τα διαδικτυακά Γ.Σ.Π. είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της συμμετοχικής διαδικασίας με τα χωρικά ζητήματα. Πέρα από τις μεθόδους επίτευξης της συμμετοχής ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό είναι τα επίπεδα αλληλεπίδρασης. Η τροφοδότηση της συζήτησης μπορεί να ξεκινήσει από ο ποιοδήποτε επίπεδο και να καταλήξει σε οποιοδήποτε επίπεδο. (M. Hanzl, 2007)

Η συνεισφορά των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. στη συμμετοχική διαδικασία.

Η αυξανόμενη διαθεσιμότητα των χωρικών στοιχείων, όσον αφορά τη διάθεσή τους στο διαδίκτυο έχει οδηγήσει στη σκέψη ότι «η χαρτογραφία έχει μεταβεί από την παρατήρηση και ανάλυση στα στοιχεία της πραγματικότητας στη μορφή της συμμετέχουσας δημοκρατίας». Η εισαγωγή ανοιχτού κώδικα εφαρμογών όπως το Google Maps, σήμανε την άφιξη των διαδικτυακών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών στο ευρύτερο κοινό. Πράγματι, αυτή η τάση εξηγείται επίσης από τη διαδεδομένη δημοτικότητα των ιστοχώρων που προσφέρουν ελεύθερη και γρήγορη πρόσβαση σε χωρικές πληροφορίες. Τόσο οι δημιουργοί όσο και οι χρήστες των ιστοχώρων χαρτογράφησης βρίσκουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τις χωρικές πληροφορίες που στο παρελθόν η πρόσβαση σε αυτές ήταν δύσκολη και ακριβή. Πλέον με την ποικιλία των διαθέσιμων λογισμικών, την δημιουργία πιο φιλικού περιβάλλοντος εργασίας, την ουσιαστική αύξηση των παρεχόμενων χωρικών πληροφοριών, τις επενδύσεις στην εκπαίδευση κ.α. η χρήση των Γ.Σ.Π. έχει διαδοθεί και στους μη ειδικούς χρήστες. Με άλλα λόγια η τεχνολογία και οι δυνατότητες των Γ.Σ.Π. μπορούν να χρησιμοποιηθούν από πολλούς χρήστες χωρίς αυτό να προϋποθέτει την ύπαρξη εξειδικευμένης γνώσης. (N. Rattray, 2006)

Η παραδοσιακή συμμετοχική διαδικασία συμπεριλαμβάνει το κοινό ή τουλάχιστον ένα μέρος του με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, προσκαλώντας το να συμμετέχει ή και να παρακολουθεί συναντήσεις που πραγματοποιούνται σε μια συγκρουσιακή ατμόσφαιρα. Αυτό μπορεί να αποθαρρύνει ένα μεγάλο μέρος του κοινού να συμμετέχει σε ανοιχτές διαδικασίες, με αποτέλεσμα η τελική γνώμη να διαμορφώνεται με την ελάχιστη δυνατή αντιπροσωπευτικότητα. Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές μεθόδους οι νέες μορφές συμμετοχής αρχίζουν να εξελίσσονται και διαφαίνεται ότι υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στις διαδικτυακές προσεγγίσεις για την ενεργό συμμετοχή. Οι συνεδριάσεις δεν περιορίζονται από γεωγραφικούς περιορισμούς, η πρόσβαση στις πληροφορίες για τα ζητήματα που συζητούνται είναι διαθέσιμη από οποιοδήποτε σημείο που έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Οι πληροφορίες είναι επίσης διαθέσιμες οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας αποφεύγοντας έτσι τα προβλήματα που συνδέονται με το χρονικό περιορισμό. Η έννοια της «24/7» πρόσβασης (δηλ. 24 ώρες ημερησίως - 7 ημέρες την εβδομάδα) δημιουργούν τις απαραίτητες ευκαιρίες για συμμετοχή περισσότερων ανθρώπων σε δημόσιες διαβουλεύσεις.^. Kingston et al, 2000)

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΡΗ ΕΝΟΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ Γ.Σ.Π.

Τα διαδικτυακά Γ.Σ.Π. αποτελούνται από 4 βασικά συστατικά που διασυνδέονται για να παράξουν την τελική πληροφορία. 

Τα συστατικά μέρη είναι:

• Ο πελάτης - χρήστης (Client)

• Ο  εξυπηρετητής  διαδικτύου  (Web  Server)  μαζί  με  τον εξυπηρετητή εφαρμογής (Application Server)

• Ο εξυπηρετητής χαρτών (Map Server)

• Ο εξυπηρετητής των δεδομένων (Data Server).

Τα δύο πρώτα συστατικά αφορούν την κλασσική λειτουργία ενός client/server συστήματος που λειτουργεί στο διαδίκτυο. Αυτή είναι η θεμελιώδης λειτουργία του Παγκόσμιου Ιστού. Στη λειτουργία των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. εμπλέκονται και άλλα μέρη. Όσον αφορά την πλήρη λειτουργία των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά τα πλαίσια των βασικών συστατικών:

i. Πελάτης - Χρήστης (Client): Είναι ο τελικός χώρος όπου οι χρήστες είναι

αποδέκτες της εφαρμογής και έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με τα

χωρικά αντικείμενα και με τις τεχνικές ανάλυσης των Γ.Σ.Π. Ενώ τα

παραδοσιακά desktop Γ.Σ.Π. βασίζονται στη χρήση ενός λογισμικού για να

δημιουργήσουν τον χρήστη (client), τα διαδικτυακά Γ.Σ.Π. βασίζονται σε

λειτουργίες του διαδικτύου και σε διάφορα επιπρόσθετα προϊόντα (add-on).

ii. Εξυπηρετητής διαδικτύου (Web Server) - Εξυπηρετητής εφαρμογής

(Application Server): Είναι το δεύτερο συστατικό ενός διαδικτυακού Γ.Σ.Π. Η

κύρια λειτουργία του είναι να απαντά σε ερωτήματα του Web Browser μέσω

HTTP. Όταν ο Εξυπηρετητής διαδικτύου (Web Server) περνά τα αιτήματα του

χρήστη σε άλλο πρόγραμμα ουσιαστικά ζητάει υπηρεσίες από τον

Εξυπηρετητή εφαρμογής (Application Server).

iii. Ο εξυπηρετητής χαρτών (Map Server): Είναι ο πυρήνας της εργασίας των

διαδικτυακών Γ.Σ.Π. καθώς εκπληρώνει τα χωρικά ερωτήματα, διεξάγει

χωρική ανάλυση, παράγει και διανέμει χάρτες ανάλογα με τα αιτήματα που

έχουν τεθεί από τους χρήστες. Ο Map Server ουσιαστικά παρέχει τις

παραδοσιακές - βασικές λειτουργίες των Γ.Σ.Π.

iv. Ο εξυπηρετητής των δεδομένων (Data Server): Ουσιαστικά λειτουργεί για την παροχή των δεδομένων (χωρικών και μη χωρικών) σε μια σχεσιακή ή μη σχεσιακή δομή βάσης δεδομένων. O χρήστης χρησιμοποιώντας το λογισμικό του ή τον Map Server αποκτά πρόσβαση στη βάση δεδομένων και μπορεί να θέσει ερωτήματα της μορφής SQL (Penq Z.R. and Tsou M.H., 2003).

Βασικά Πρότυπα

Δεδομένου του διαφορετικού τρόπου λειτουργίας του διαδικτύου (μετάδοση στατικής πληροφορίας) σε σχέση με τη λειτουργία των Γ.Σ.Π., αλλά και του πλήθους των τεχνικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δημιουργηθεί ένα διαδικτυακό Γ.Σ.Π. απαιτούνται κάποια κοινά πρότυπα βάσει των οποίων μπορούν διαφορετικά δεδομένα, διαφορετικά λογισμικά και διαφορετικά προβολικά συστήματα ν α βρίσκονται κάτω από μια κοινή «ομπρέλα» και να είναι διαλειτουργικά.

WMS (Web Map Service): Εξυπηρετεί αιτήματα στο διαδίκτυο, δημιουργώντας και παρουσιάζοντας χάρτες με τη μορφή αρχείων εικόνας (PNG, GIF, JPEG ) ή ακόμη και διανυσματικά γραφικά χωρικά στοιχεία (της μορφής Scalable Vector Graphics [SVG]). Σύμφωνα με τα καθορισμένα πρότυπα η υπηρεσία εκτελεί τρείς πιθανές λειτουργίες: 1) Την επιστροφή μεταδεδομένων στο αίτημα του χρήστη, 2) την επιστροφή ενός χάρτη με καθορισμένες γεωγραφικές παραμέτρους, 3) Λειτουργίες για την επιστροφή πληροφοριών για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που παρουσιάζονται σε έναν χάρτη. Η WMS μπορεί να εκτελεσθεί χρησιμοποιώντας μια τυποποιημένη μηχανή αναζήτησης Ιστού με την υποβολή των αιτημάτων υπό μορφή URL (Uniform Resource Locator - Ενιαίος Εντοπιστής Πόρων). (Open Geospatial Consortium Inc., 2006)

WFS (Web Feature Service): Εξυπηρετεί αιτήματα στο διαδίκτυο, παρέχοντας γεωγραφικές πληροφορίες που συνθέτουν έναν χάρτη. Σε αντίθεση με τη WMS δεν επιστρέφει μία εικόνα η οποία δεν επιδέχεται άλλη επεξεργασία, αλλά τα χωρικά στοιχεία που την συνθέτουν. Ουσιαστικά ο χρήστης μπορεί να λάβει ή να αναζητήσει χωρικά στοιχεία βάσει χωρικών ή μη χωρικών συνιστωσών. Η υπηρεσία εκτελείται μέσω HTTP. Επιπλέον με το WFS-T (Web Feature Service - Transactional) μπορεί ο χρήστης να τροποποιεί τα δεδομένα και να τα επαναυποβάλλει στον εξυπηρετητή. Η υπηρεσία προσδίδει στο χρήστη τη δυνατότητα μέσω του υπολογιστή του να αποκτήσει τις βασικές λειτουργίες ενός Γ.Σ.Π. για παράδειγμα ο χρήστης μπορεί να λάβει απάντηση σε ερωτήματα όπως: Τι βρίσκεται εδώ; Που βρίσκεται το χ αντικείμενο; Ποια στοιχεία βρίσκονται σε απόσταση 30 χλμ. Από το Χ στοιχείο κ .α. Επίσης ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ανανεώσει, να διαγράψει και να δημιουργήσει χωρικά στοιχεία. (Open Geospatial Consortium Inc., 2005)

Οι δύο παραπάνω υπηρεσίες αποτελούν τη βάση ενός διαδικτυακού Γ.Σ.Π. Μέσω αυτών των υπηρεσιών ο χρήστης μπορεί να λάβει μια οπτικοποιημένη εικόνα των χωρικών στοιχείων και να αποκτήσει πρόσβαση τόσο στη χωρική όσο και στη περιγραφική πληροφορία των δεδομένων (Διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1: Αρχιτεκτονική ενός Διαδικτυακού Γεωγραφικού Πληροφοριακού Συστήματος

Η δημιουργία διαδικτυακών Γ.Σ.Π. είναι μια διαδικασία που απαιτεί έναν ελάχιστο αριθμό βασικών συστατικών. Όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα οι ελάχιστες και ταυτόχρονα βασικές συνιστώσες είναι η βάση δεδομένων, ο application server ή χωρικός server και το πλαίσιο λειτουργίας του user interface.

Λογισμικά Γ.Σ.Π.

Από την πρώτη εμφάνιση των λογισμικών Γ.Σ.Π. τη δεκαετία του '60 μέχρι και σήμερα η εξέλιξη τους υπήρξε ραγδαία. Πλέον ο ενδιαφερόμενος μπορεί να επιλέξει μεταξύ πλήθους πακέτων ανάλογα με τις απαιτήσεις που έχει, είτε εμπορικό είτε ανοιχτού κώδικα. Το στάδιο επεξεργασίας των δεδομένων είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. Μπορούμε να διαχειριστούμε τα δεδομένα, να τα τροποποιήσουμε, να τα εμπλουτίσουμε για να τα εξάγουμε σε βάσεις δεδομένων. Ταυτόχρονα αρκετά λογισμικά διαθέτουν τη δυνατότητα να εισάγουν απευθείας τα δεδομένα σε μια χωρική βάση. Ενδεικτικά τα πιο σημαντικά λογισμικά είναι τα ArcMap, Quantum GIS (Qgis), User - Friendly Desktop Internet GIS (uDig), Grass.

Βάσεις Δεδομένων

Οι γεωγραφικές (ή χωρικές) βάσεις δεδομένων βασίζονται στην ύπαρξη ενός Συστήματος Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (ΣΔΒΔ) που θα έχει δυνατότητες υποστήριξης χωρικών τύπων (γεωμετριών) όπως σημεία, γραμμές και πολύγωνα. Ένα Σύστημα Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων μπορεί να υποστηρίζει χωρικούς τύπους αυτόνομα ή να βασίζεται σε μία χωρική επέκταση για αυτό το σκοπό. Οι γεωγραφικές βάσεις δεδομένων μπορεί να περιέχουν διανυσματικά (vector) ή ψηφιδωτά (raster) δεδομένα. Μια χωρική βάση δεδομένων είναι μια βάση δεδομένων που καθορίζει τους πρόσθετους τύπους στοιχείων για τα γεωμετρικά αντικείμενα και επιτρέπει και δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να αποθηκεύσει γεωμετρικά στοιχεία (συνήθως γεωγραφικής φύσης) σε κανονικούς πίνακες βάσεων δεδομένων. Παρέχει τις πρόσθετες λειτουργίες και τους δείκτες για αναζήτηση και διαχείριση χωρικών στοιχείων χρησιμοποιώντας τη δομημένη γλώσσα διατύπωσης ερωτήσεων (SQL). Είναι ο πρώτος πυλώνας ενός διαδικτυακού γεωγραφικού πληροφοριακού συστήματος. Είναι η «δεξαμενή» χωρικών και μη χωρικών δεδομένων. Αποτελεί την πηγή αναζήτησης των τελικών α ιτημάτων του πελάτη ή χρήστη της εφαρμογής. Συνδέεται με τον application server και του δίνει τη δυνατότητα να προωθήσει στο χρήστη τα απαραίτητα συστατικά που όταν συντίθενται μεταξύ τους αποτελούν απάντηση στο αίτημά του. Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό των βάσεων δεδομένων είναι ότι μπορούν να αποθηκεύουν πληροφορίες και από τους χρήστες των εφαρμογών. Γίνεται αντιληπτό ότι η βάση δεδομένων είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται μια εφαρμογή διαδικτυακών Γ.Σ.Π.. Εν κατακλείδι μια χωρική ή γεωγραφική βάση δεδομένων παρέχει τόσο εργαλεία αποθήκευσης χωρικών δεδομένων όσο και εργαλεία χωρικής ανάλυσης (R. Obe L.Hsu, 2011). Οι διαθέσιμες επιλογές στο κομμάτι των βάσεων δεδομένων είναι πολλές, είτε πρόκειται για εμπορικά λογισμικά είτε για λογισμικά ανοιχτού κώδικα.

Application Server

Πρόκειται για τον χωρικό server μιας εφαρμογής. Οι χωρικοί web servers υλοποιούν γεωχωρικές υπηρεσίες Ιστού με σκοπό την διακίνηση χωρικών δεδομένων, βάση των προτύπων και προδιαγραφών που ορίζει ο OGC. Υπάρχει πληθώρα τέτοιων λογισμικών σε διάφορες γλώσσες προγραμματισμού, οι οποίοι παρέχουν ο κάθε ένας  από  αυτούς,   επιπλέον  δυνατότητες  πέρα  από  τις  υλοποιήσεις  των προδιαγραφών του OGC. Από τις πλέον δημοφιλείς λύσεις είναι: ArcGIS Server, MapServer, GeoServer, Deegree κλπ.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Η προτεινόμενη εφαρμογή αφορά τη δημιουργία ενός διαδικτυακού Γ.Σ.Π. με τη χρήση λογισμικών ανοιχτού κώδικα. 

Οι λόγοι που οδήγησαν στην συγκεκριμένη επιλογή είναι:

• Το ελάχιστο έως μηδαμινό κόστος απόκτησης των λογισμικών.

• Η συνεχής εξέλιξη των λογισμικών ανοιχτού κώδικα.

• Η φιλοσοφία της κοινότητας των open source λογισμικών.

Η φιλοσοφία των λογισμικών ανοιχτού κώδικα είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Δεδομένου ότι με τις διαθέσιμες επιλογές είμαστε σε θέση να καλύψουμε όλες τις απαιτήσεις για τη δημιουργία ενός web GIS, η έννοια της ελευθερίας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή των λογισμικών. Είναι πραγματικά σημαντική τόσο η προσπάθεια όσο και το μέχρι στιγμής αποτέλεσμα της κοινότητας των open source λογισμικών. Με στόχο την προώθηση των πληροφοριών και την άρση του περιορισμού της γνώσης, τα λογισμικά ανοιχτού κώδικα είναι λογισμικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αντιγραφούν, μελετηθούν, τροποποιηθούν και αναδιανεμηθούν χωρίς περιορισμό. Η ελευθερία από τέτοιους περιορισμούς είναι βασικό στοιχείο στην ιδέα του "ελεύθερου λογισμικού", έτσι ώστε το αντίθετο του ελεύθερου λογισμικού είναι το ιδιόκτητο λογισμικό, και όχι το λογισμικό που πωλείται για κέρδος, όπως το εμπορικό λογισμικό . Η αύξηση της συμμετοχικής διαδικασίας και η ενίσχυση της ανοιχτής διακυβέρνησης βρίσκουν κοινό τόπο με την φιλοσοφία των λογισμικών ανοιχτού κώδικα ως προς τους βασικούς στόχους.

Αρχιτεκτονική ενός Open Source Web GIS

Οι βασικές αρχές που περιγράφηκαν είναι το θεμέλιο λειτουργία των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. και ισχύουν και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τα βασικά συστατικά μέρη παραμένουν ίδια και είναι η βάση δεδομένων, ο application server και το τελικό περιβάλλον εργασίας που αποτελούν τους τρείς πυλώνες ενός τέτοιου συστήματος.

Η επιλογή των απαραίτητων λογισμικών και των εργαλείων που συνδέουν τα βασικά μέρη του συστήματος είναι μια δύσκολη διαδικασία (δεδομένου του εύρους επιλογών) και εξαρτάται από τους στόχους της εφαρμογής.

Οι Στόχοι της Εφαρμογής

Η προτεινόμενη εφαρμογή δομήθηκε με τη λογική να παρέχει στον χρήστη κάποιες από τις βασικές δυνατότητες των Γ.Σ.Π. και ταυτόχρονα να παρουσιάζεται σε ένα φιλικό περιβάλλον. Το περιβάλλον της εφαρμογής αποτέλεσε σημαντική παράμετρο για το συνολικό χτίσιμο της καθώς η επαφή αρκετών χρηστών με χαρτογραφικές εφαρμογές είναι μικρή και πολλές φορές αποτελεί εμπόδιο για τη χρήση τους. Με γνώμονα αυτό, επιλέχθηκε η εφαρμογή να στηθεί με όσο το δυνατό πιο φιλικό προς το χρήστη τρόπο. Στόχος είναι η παρουσίαση της εφαρμογής σε περιβάλλον μια κοινής ιστοσελίδας, μορφή με την οποία οι χρήστες που χρησιμοποιούν του διαδίκτυο είναι εξοικειωμένοι. Επίσης πρέπει να επισημανθεί πως ο κύριος στόχος είναι να αναδειχθεί η σημασία των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. ως μέσο προώθησης και ανάπτυξης της συμμετοχικής διαδικασίας των πολιτών και όχι αυτή καθεαυτή η χρήση και οι επιμέρους λειτουργίες των Γ.Σ.Π. Τα βασικά χαρακτηριστικά της εφαρμογής είναι:

•   Η αναφορά προβλημάτων με χωρικό προσδιορισμό από τους χρήστες,

• Η συμμετοχή των χρηστών σε διαδικασίες ψηφοφορίας,
• Η παροχή χωρικών πληροφοριών στους χρήστες.

Έχοντας ορίσει του στόχους και τους κύριου άξονες της εφαρμογής, επόμενο βήμα είναι η επιλογή των κατάλληλων λογισμικών που θα οδηγήσου στην υλοποίηση του τελικού αποτελέσματος. Βασισμένη στις αρχές των διαδικτυακών Γ.Σ.Π. τα λογισμικά που επιλέχτηκαν περιγράφονται στο επόμενο διάγραμμα:

Ταυτόχρονα με την επιλογή των λογισμικών καθορίστηκαν και τα απαραίτητα εργαλεία που συνδέουν όλα τα μέρη του συστήματος. Αυτά είναι οι γλώσσες προγραμματισμού και ο web server εντός του οποίου τρέχει το συνολικό σύστημα.

Επιλογή και Εγκατάσταση Λογισμικών

Μετά από εκτενή έρευνα επιλέχθηκαν τα ακόλουθα λογισμικά ανοιχτού κώδικα για την υλοποίηση της εφαρμογής:

• Web Server: Apache 2.2 με ενσωματωμένη την PHP 5.3.8

• ΣΔΒΔ: ΜySQL(βάση δεδομένων), PostgreSQL - PostGIS (χωρική βάση δεδομένων)

• Application Server: GeoServer

• Desktop GIS: Qgis, Udig

• Βιβλιοθήκες: OpenLayers, GeoExt, ExtJS, Google Maps API

Εργαλεία Διασύνδεσης των Συστατικών Μερών του Συστήματος

Με τη μέχρι στιγμής επισκόπηση που προηγήθηκε, αναλύθηκαν τα βασικά μέρη της αρχιτεκτονικής του προτεινόμενου συστήματος. Το απαραίτητο στοιχείο που απομένει είναι η σύνδεση όλων αυτών με στόχο την παραγωγή ενός τελικού αποτελέσματος στην οθόνη του πελάτη. Αυτό επιτυγχάνεται με μια σειρά εργαλείων που χρησιμοποιούνται ενδιάμεσα από τα κύρια στάδια του συστήματος.

Google Maps API

Η Google έχει δημιουργήσει την υπηρεσία Google Maps, μέσα από την οποία o οποιοσδήποτε μπορεί να δει σε ένα χάρτη οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, να αναζητήσει συγκεκριμένες υπηρεσίες στην περιοχή που επέλεξε ή και να λάβει οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να μετακινηθεί από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β. Οι χάρτες που παρέχονται μπορεί να είναι είτε δορυφορικές εικόνες (Google Satelite) είτε διανυσματικοί χάρτες. Η Google μέσω ειδικού API (Application Programming Interface) και χρήσης της γλώσσας JavaScript, επιτρέπει την ενσωμάτωση των χαρτών με διάφορους τρόπους σε μια ιστοσελίδα. Το API παρέχει ένα πλήθος υπηρεσιών διαχείρισης χαρτών και προσθήκης περιεχομένου σε αυτούς μέσω της βιβλιοθήκης JavaScript. Δεν αποτελεί ένα αυτόνομο λογισμικό πακέτο, αλλά μια βιβλιοθήκη που καλείται μέσω της γλώσσας προγραμματισμού.

GeoExt - OpenLayers

Η OpenLayers είναι μια είναι μια καθαρή JavaScript βιβλιοθήκη για την δημιουργία και επίδειξη χαρτών στις περισσότερες σύγχρονες μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου, χωρίς εξαρτήσεις από τον server. H OpenLayers εφαρμόζει ένα JavaScript API για την οικοδόμηση πλούσιων διαδικτυακών γεωγραφικών εφαρμογών, συμπεριλαμβάνοντας ένα βασικό χαρακτηριστικό: « Το OpenLayers είναι ένα ελεύθερο λογισμικό, που αναπτύσσεται για την κοινότητα χρηστών λογισμικών ανοιχτού κώδικα από την κοινότητα λογισμικών ανοιχτού κώδικα»   Η GeoExt  είναι  επίσης  μια πλούσια  JavaScript  βιβλιοθήκη  για διαδικτυακές χαρτογραφικές εφαρμογές συγκεντρώνοντας τη γεωχωρική γνώση της OpenLayers σε συνδυασμό με τη χρήση ενός user interface που προκύπτει από την ExtJS (μιας JavaScript βιβλιοθήκη), βοηθώντας έτσι το χτίσιμο μιας στιλιστικά δυναμικής GIS εφαρμογής στο διαδίκτυο. 

Ουσιαστικά οι τρεις βιβλιοθήκες είναι ένας δυνατός συνδυασμός που παράγει μια διαδικτυακή εφαρμογή με πλούσιες χωρικές δυνατότητες και με ένα χρηστικό user interface.

Περίγραμμα της Εφαρμογής

Η δημιουργία της εφαρμογής έγινε με τη χρήση λογισμικών ανοιχτού κώδικα. Πλην του λειτουργικού συστήματος (Windows XP), στο οποίο εγκαταστάθηκαν τα λογισμικά, όλα τα μέρη της εφαρμογής δημιουργήθηκαν με τη χρήση open source λογισμικών. Στο διάγραμμα που ακολουθεί επιχειρείται να παρουσιαστεί αναλυτικά η δομή του συστήματος που δημιουργήθηκε με στόχο την παραγωγή και λειτουργία της τελικής εφαρμογής.

Μια σημαντική παράμετρος που πρέπει να διασαφηνιστεί είναι πως με το παρακάτω διάγραμμα επεξηγούνται οι τρόποι, οι μέθοδοι και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να επέλθει το τελικό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την παραγωγή ενός χάρτη με την παροχή της απαραίτητης πληροφορίας. Το αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας είναι ουσιαστικά η διαδρομή που ακολουθούν τα δεδομένα όταν γίνεται η κλήση στον server από τον πελάτη, για να αποτελέσουν τα βασικά χωρικά στοιχεία (μετά από επεξεργασία από τα κατάλληλα εργαλεία) της χαρτογραφικής εφαρμογής που αποτελεί και το τελικό ζητούμενο.

Από το παραπάνω διάγραμμα ξεχωρίζουν οι τρεις εναλλακτικές διαδρομές που ακολουθούν τα δεδομένα ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες δομές που επιτρέπουν στο σύστημα να εκτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες. Η πρώτη διαδρομή δεδομένων απεικονίζει την κύρια αρχιτεκτονική του συστήματος. Οι υπόλοιπες ουσιαστικά είναι παραμετροποιήσεις της πρώτης με στόχο να εκτελούν συγκεκριμένες εφαρμογές.

Δημιουργία Ενοτήτων

Το στάδιο αυτό αφορά τη δημιουργία του βασικού μενού πλοήγησης της εφαρμογής και την κατασκευή της δομή των ενοτήτων της σελίδας. Αρχικά δημιουργήθηκε το μενού πλοήγησης που αντιστοιχεί στις βασικές ενότητες της συνολικής εφαρμογής:

• Χωρική Πληροφορία

• Προβλήματα

• Ψηφοφορίες

Η καθεμία από αυτές τις ενότητες περιέχει και τις αντίστοιχες υποενότητες που είναι:

Χωρική Πληροφορία:

o Αφορά την κεντρική ενότητα της εφαρμογής. Περιέχει το συνολικό χάρτη της περιοχής μελέτης και δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να αναζητήσουν πληροφορίες για τα χωρικά στοιχεία της πόλης.

• Προβλήματα:

o Αναφορά Προβλημάτων: Ο χρήστης δηλώνει το πρόβλημα που αντιμετωπίζει βάσει του σημείου που υφίσταται το πρόβλημα

o Δηλωμένα Προβλήματα: Ο χρήστης μπορεί να δει όλα τα δηλωμένα προβλήματα.

o Δείτε τα Προβλήματά σας: Ο χρήστης μπορεί να δει μόνο τα δικά του δηλωμένα προβλήματα.

• Ψηφοφορίες:

     Ψηφοφορία Χ: Αντιστοιχεί σε μια ενεργή ψηφοφορία με αριθμό Χ. Στην υποενότητα αυτή ο κάθε εγγεγραμμένος χρήστης μπορεί να ψηφίσει μόνο μια φορά.

Αποτελέσματα Ψηφοφορίας Χ: Ο χρήστης μπορεί να δει μέσω μιας πίτας γραφικών τα ποσοστά από τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα της ψηφοφορίας.

Χάρτης Αποτελεσμάτων: Ο χρήστης μπορεί να δει μέσω ενός χάρτης την χωρική κατανομή των αποτελεσμάτων.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία δημιουργήθηκαν με τη χρήση του Joomla  και έτσι μέσω αυτού αποτυπώθηκε το περίγραμμα και το πλαίσιο λειτουργίας της εφαρμογής. Στη συνέχεια ακολουθεί η παρουσίαση της εφαρμογής και του τρόπου λειτουργίας της.

Αρχική Σελίδα

Μέσω του Joomla, ορίστηκε η εφαρμογή να είναι διαθέσιμη μόνο σε εγγεγραμμένους χρήστες. Αυτό σημαίνει πως αν ένας χρήστης δεν εγγραφεί δεν έχει τη δυνατότητα να δει οποιοδήποτε σημείο της εφαρμογής. Η συγκεκριμένη επιλογή έγινε για λόγους διαφάνειας και ασφάλειας. Όπως προαναφέρθηκε η εφαρμογή στηρίζεται στη συμμετοχή των χρηστών και απαιτείται από τους χρήστες η εγγραφή τους στο σύστημα με την παροχή κάποιων απαραίτητων πληροφοριών που διασφαλίζει ότι ο κάθε χρήστης είναι μοναδικός και τα στοιχεία του αντιστοιχούν μόνο σε αυτόν. 

Η εισαγωγή των στοιχείων γίνεται στην αρχική σελίδα της εφαρμογής, όπου ο χρήστης συμπληρώνει μια φόρμα εγγραφής με στοιχεία:

• Όνομα Χρήστη: Μπορεί να είναι αλφαριθμητικό με μέγιστο μέγεθος τους 150 χαρακτήρες. Είναι μοναδικό, που σημαίνει πως στη βάση δεν μπορεί να υπάρχει δυο φορές το ίδιο όνομα χρήστη.

• Κωδικός: Ο κωδικός ασφαλείας του χρήστη. Μπορεί να είναι αλφαριθμητικός με ελάχιστο μέγεθος τους 4 χαρακτήρες και μέγιστο τους 100.

• Διεύθυνση Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου: Το email επικοινωνίας με τον χρήστη. Είναι μοναδικό, που σημαίνει πως στη βάση δεν μπορεί να υπάρχει δυο φορές το ίδιο email.

Τα στοιχεία της φόρμας εγγράφονται σε ένα πίνακα που βρίσκεται στη βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε. Ο πίνακας αυτός περιέχει και ένα επιπλέον πεδίο με τίτλο block που είναι τύπου Boolean (παίρνει τις τιμές 0 και 1).

Η προεπιλογή του πεδίου αυτού είναι το μηδέν. Όσο το πεδίο αυτό είναι μηδέν ο χρήστης δεν μπορεί να κάνει login και να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή. Αυτό γίνεται για λόγους ασφαλείας, ώστε να εμποδιστεί η εγγραφή του ίδιου χρήστη πολλές φορές.

Το πεδίο block παίρνει την τιμή 1 από τον διαχειριστή και μόνο όσο η εφαρμογή λειτουργεί τοπικά. Σε web περιβάλλον αποστέλλεται ένα email στον χρήστη με ένα link. Ο χρήστης πατώντας στο link αυτόματα μετατρέπει την τιμή του πεδίου block από 0 σε 1. Στη συνέχεια αφού ο χρήστης εισάγει τα στοιχεία του, γίνεται έλεγχος αν τα στοιχεία του χρήστη μπορούν να εισαχθούν στη βάση (αν δεν υπάρχουν ήδη το username και το email που δήλωσε).

Εφόσον αυτή η διαδικασία είναι επιτυχής τότε ο χρήστη μπορεί να εισέλθει στο σύστημα και να χρησιμοποιήσει τα κομμάτια της εφαρμογής που απαιτούν ταυτοποίηση. Σε περίπτωση που δ εν μπορεί να γίνει η εγγραφή εμφανίζεται στη σελίδα ένα μήνυμα που εξηγεί για ποιο λόγο η εγγραφή απέτυχε.

Η δομή των σελίδων της εφαρμογής αποθηκεύεται στους αντίστοιχους πίνακες της βάσης στην MySQL. Για κάθε υποενότητα της εφαρμογής που δημιουργήθηκε, γράφτηκε ο αντίστοιχος κώδικας (PHP και HTML) εντός του Joomla. Η επεκτασιμότητα που προσφέρει το Joomla είναι το σημαντικό στοιχείο που χρησιμοποιήθηκε στο κομμάτι αυτό. Με την εγκατάσταση στο CMS των απαραίτητων επεκτάσεων δόθηκε η δυνατότητα να τροποποιήσουμε τις αρχικές δυνατότητες του Joomla και να μπορέσουμε να εισαγάγουμε τον δικό μας κώδικα, ώστε να παράξουμε το τελικό επιθυμητό αποτέλεσμα.

Ενότητα Χωρικής Πληροφορίας

Όπως προαναφέρθηκε είναι η βασική ενότητα της συνολικής εφαρμογής. Μέσω αυτής ο χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση σε χωρικές πληροφορίες για το σύνολο της πόλης (στην εφαρμογή της εργασίας επιλέχθηκαν δεδομένα για την πόλη της Λάρισας). Ο χρήστης εφόσον εισάγει τα απαραίτητα στοιχεία του και κάνει login επιλέγει από το πλευρικό μενού την επιλογή χωρική πληροφορία. Η επιλογή αυτή τον οδηγεί σε μια σελίδα που παρουσιάζεται ο παρακάτω χάρτης.

Εικόνα 4: Συνολικός χάρτης εφαρμογής

Από τη συγκεκριμένη σελίδα ο χρήστης μπορεί να κάνει zoom in / zoom out στο χάρτη, να αντλήσει πληροφορίες για οποιοδήποτε στοιχείο υπάρχει στο χάρτη κάνοντας ένα απλό κλικ πάνω του, να ανοίξει ένα πλευρικό μενού και ενεργοποιήσει/απενεργοποιήσει οποιοδήποτε διαθέσιμο layer. Το τελευταίο στοιχείο δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να επιλέξει συγκεκριμένα θεματικά επίπεδα της πόλης για τα οποία επιθυμεί να λάβει πληροφορίες. Όλα τα παραπάνω αποτελούν το πλέον βασικό βήμα για τη δημιουργία μιας βασικής διαδικτυακής χαρτογραφικής εφαρμογής, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα στην αρχή του παρόντος κεφαλαίου. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε μέχρι τώρα είναι η βασική διαδικασία μέσω της οποίας είναι δυνατή η δημιουργία μιας τυπικής εφαρμογής διαδικτυακών Γ.Σ.Π.

Ενότητα Προβλημάτων

Είναι η δεύτερη μεγάλη ενότητα της εφαρμογής. Η συγκεκριμένη λειτουργία επιτρέπει στους χρήστες να αναφέρουν το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στο διαχειριστή και το ακριβές σημείο του προβλήματος στο χώρο. Η αναφορά των προβλημάτων γίνεται μέσω της χρήσης του Google Maps API. Επίσης επιτρέπει στους χρήστες να δουν τόσο τα συνολικά δηλωμένα προβλήματα όσο και τα προβλήματα που έχουν δηλώσει οι ίδιοι. Ο χρήστης που έχει εγγραφεί στην ιστοσελίδα και έχει κάνει εισαγωγή των στοιχείων του επιτυχώς έχει τη δυνατότητα να επιλέξει μεταξύ τριών λειτουργιών στη ενότητα των προβλημάτων. Η πρώτη αφορά τη δήλωση ενός νέου προβλήματος

Τα δεδομένα που εισάγονται είναι:

• Η συντεταγμένες του σημείου που ορίζει ο χρήστης ότι αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Η κάθε συντεταγμένη αντιστοιχεί σε πεδία ενός πίνακα με όνομα lat και lng. Οι συντεταγμένες όπως φαίνονται και στην παραπάνω εικόνα εισάγονται στη φόρμα μέσω του Geocoding. Πληκτρολογώντας μετά τη λέξη Λάρισα μια συγκεκριμένη διεύθυνση το marker που φαίνεται στο χάρτη μετακινείται στη διεύθυνση και τον αριθμό που δηλώθηκε. Η αναφορά του προβλήματος με τη μορφή γραπτού κειμένου. Εισάγεται στο πεδίο ενός πίνακα με όνομα report παίρνοντας το κείμενο που έγραψε ο χρήστης στο πεδίο Αναφορά προβλήματος της φόρμας.

• Το όνομα του χρήστη που αναφέρει το πρόβλημα. Η φόρμα με κατάλληλη παραμετροποίηση διαβάσει από τη βάση του joomla το όνομα χρήστη με το οποίο ο κάθε χρήστης χρησιμοποιεί την εφαρμογή. Στη συνέχεια εισάγει στο πεδίο username του πίνακα το όνομα κάθε χρήστη που αναφέρει ένα πρόβλημα.

• Ημερομηνία και Ώρα: Εντός του κώδικα υπάρχει μια συνάρτηση γραμμένη σε php που εισάγει την ημερομηνία και την ώρα αναφοράς του κάθε προβλήματος.

Έστω ότι ο χρήστης θέλει να αναφέρει ένα πρόβλημα στη διεύθυνση Παναγούλη 1. Πληκτρολογεί τη διεύθυνση και το πρόβλημα και πατάει το κουμπί Υποβολή Προβλήματος.

Μετά την Υποβολή του προβλήματός του λαμβάνει το σχετικό μήνυμα.

Η σελίδα διαθέτει και ένα κουμπί (Μάθετε πως λειτουργεί η σελίδα) που πατώντας το ο εκάστοτε χρήστης λαμβάνει πληροφορίες για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει για να εισάγει το πρόβλημά του.

Η επόμενη δυνατότητα που έχει ο χρήστης είναι να δεί τον χάρτη με τα συνολικά δηλωμένα προβλήματα. Πατώντας στην επιλογή Δηλωμένα Προβλήματα από το πλευρικό μενού πλοήγησης της ιστοσελίδας μεταβαίνει σε μια σελίδα που εμφανίζονται οι παρακάτω χάρτες:

Επίσης ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να ανοίξει το πλευρικό μενού του χάρτη και να επιλέξει ποια κατηγορία προβλημάτων επιθυμεί να προβάλει στο χάρτη (σύμφωνα με το πεδίο status του πίνακα).

Κάνοντας κλικ σε οποιοδήποτε δηλωμένο πρόβλημα ο χρήστης βλέπει πληροφορίες για το κάθε πρόβλημα. Τέλος ο χρήστης μπορεί να επιλέξει να δει μόνο τα δικά του αναφερμένα προβλήματα επιλέγοντας από το πλευρικό μενού την υποενότητα Δείτε τα Προβλήματά σας. Ενεργοποιώντας τη συγκεκριμένη ενότητα λαμβάνει τον παρακάτω χάρτη

Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα στο κάθε χρήστη να αναζητήσει μόνο τα δικά του δηλωμένα προβλήματα και να παρακολουθεί την πορεία τους. Αυτό κάνει την εφαρμογή πιο ευέλικτη και διευκολύνει και τους χρήστες στην ενημέρωσή τους. Κάνοντας ένα απλό κλικ σε κάθε σημείο που εμφανίζεται στο χάρτη είναι δυνατή η άντληση πληροφοριών για το κάθε πρόβλημα. Ένα σημαντικό στοιχείο που περιέχει η συγκεκριμένη ενότητα είναι ότι οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να εισάγουν τα δικά τους δεδομένα στο σύστημα. Έτσι λοιπόν η εφαρμογή αρχίζει να γίνεται πιο διαδραστική και να εκπληρώνει σε έναν αρχικό βαθμό την έννοια της συμμετοχής του κοινού.

Ενότητα Ψηφοφορίες

Είναι η τρίτη μεγάλη ενότητα της εφαρμογής. Στα πλαίσια της ανάπτυξης της συμμετοχικής διαδικασίας η εμπλοκή του κοινού στη λήψη αποφάσεων είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση. Η εφαρμογή κατασκευάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει τη διεξαγωγή δύο ειδών ψηφοφοριών:

• Ψηφοφορία για ένα ζήτημα και εισαγωγή πληροφορίας για τον τόπο διαμονής του συμμετέχοντα (σε επίπεδο συνοικίας), με αποτέλεσμα έναν θεματικό χάρτη που αποδίδει τη χωρική κατανομή των ψήφων

• Ψηφοφορία με πρόταση επιλογής μεταξύ πιθανών θέσεων χωροθέτησης.

Οι δυο κατηγορίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ως προς τη συμμετοχή του κοινού. Αρχικά μέσω των ψηφοφοριών μπορεί να υπάρξει η δυνατότητα στο κοινό να εκφράσει τη γνώμη του για συγκεκριμένα ζητήματα που θέτονται από τους αρμόδιους. Δευτερευόντως είναι δυνατή, σε επίπεδο χωρικής ανάλυσης, η εξαγωγή συμπερασμάτων για την κατανομή των ψήφων και για τη διερεύνηση πιθανών αιτιών σε σχέση με το όποιο αποτέλεσμα. Η πρώτη κατηγορία προϋποθέτει πως τα στοιχεία που δηλώνει ο χρήστης, ως προς τον τόπο διαμονής του, ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα. Επιλέχθηκε ως επίπεδο αναφοράς αυτό της συνοικίας καθώς κρίθηκε ότι αποτελεί το βέλτιστο επίπεδο σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο για να δηλώσει ο χρήστης την πραγματική περιοχή διαμονής του και το τελικό αποτέλεσμα να είναι όσο πιο κοντά γίνεται στη πραγματικότητα.

Ψηφοφορία με Δήλωση Χωρικών Πληροφοριών

Αποτελεί το πρώτο είδος ψηφοφοριών. Στην ενότητα αυτή ο χρήστης ψηφίζει για ένα συγκεκριμένο ζήτημα και δηλώνει τη συνοικία διαμονής του. Στην εφαρμογή τέθηκε ένα εικονικό ζήτημα προς ψήφιση που αφορά τη «Δημιουργία χώρου Πλατείας στη Συνοικία της Νέας Πολιτείας». Αρχικά δημιουργήθηκε το κατάλληλο αρχείο (σε γλώσσα PHP) για την διεξαγωγή της ψηφοφορίας. Το αρχείο αυτό αποτελείται από μια απλή φόρμα που ο χρήστης δηλώνει αν συμφωνεί ή διαφωνεί με το συγκεκριμένο ζήτημα. Στη συνέχεια δηλώνει σε ποια συνοικία διαμένει και υποβάλει την ψήφο του. Το πρώτο βασικό σημείο του αρχείου είναι πως ταυτόχρονα με την υποβολή της ψήφου διαβάζει και το username του χρήστη και το υποβάλλει στον πίνακα που καταχωρούνται οι ψήφοι. Αυτό μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε κριτήρια ελέγχου για το αν ο κάθε χρήστης έχει ψηφίσει ήδη μια φορά ή όχι.

Εάν ο χρήστης έχει ήδη ψηφίσει μια φορά και επιχειρήσει να ξαναψηφίσει για το ίδιο ζήτημα τότε λαμβάνει ένα νέο μήνυμα που τον ειδοποιεί ότι έχει ήδη ψηφίσει και ότι η ψήφος του αυτή δεν θα καταχωρηθεί

Αυτό μας δίνει ως αποτέλεσμα ένα χάρτη που περιέχει το υπόβαθρο των συνοικιών της πόλης χρωματισμένες με το ανάλογο χρώμα που έχει οριστεί για τα εξής κριτήρια:

• Αν η θετικές ψήφοι είναι περισσότερες από τις αρνητικές τότε η συνοικία απεικονίζεται με πράσινο χρώμα.

• Αν η θετικές ψήφοι είναι λιγότερες από τις αρνητικές τότε η συνοικία απεικονίζεται με κόκκινο χρώμα.

• Αν η θετικές ψήφοι είναι ίσες με τις αρνητικές τότε η συνοικία απεικονίζεται με μπλε χρώμα.

Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας έχει την ακόλουθη μορφή:

Επίσης δημιουργήθηκε και ένα αρχείο που εμφανίζει τα συνολικά αποτελέσματα της ψηφοφορίας με τη μορφή ενός διαγράμματος (μορφή πίτας). Έτσι ο χρήστης μπορεί να δει τη συνολική κατανομή των ψήφων χωρίς χωρικό προσδιορισμό.

Αποτελέσματα Ψηφοφορίας

Έχουν καταχωρηθεί συνολικά 3 ψήφοι Οι θειικές ψήφοι αποτελούν το 33.33% των συνολικών ψήφων Οι αρνητικές ψήφοι αποτελούντο 66.67% των συνολικών ψήφων!

Η παραπάνω μεθοδολογία αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ενότητα των ψηφοφοριών και ειδικότερα η κατηγορία ψηφοφορίας που παράγει πέρα από το τελικό αποτέλεσμα και μια χωρική κατανομή των ψήφων και δίνει τη δυνατότητα μιας υποτυπώδους χωρικής ανάλυσης των αποτελεσμάτων.

Συνδυάζει δύο τρόπους μεταφοράς δεδομένων:

• Την εισαγωγή δεδομένων, μέσω του Google Maps API σε συνδυασμό με τα δεδομένα της MySQL, στην χωρική βάση δεδομένων και από εκεί την μεταφορά τους μέσω του χωρικού server και των βιβλιοθηκών GeoExt και Openlayers στον πελάτη

• Την ανάκτηση καταχωρημένων δεδομένων από την χωρική βάση δεδομένων και την απεικόνισή τους με ταυτόχρονη παροχή πληροφοριών μέσω του Google Maps API παρακάμπτοντας τον χωρικό server.

Ψηφοφορία Επιλογής Θέσης

Αποτελεί τη δεύτερη πιθανή μορφή συμμετοχής του κοινού σε διαδικασία ψηφοφορίας και ουσιαστικά στην ανάμιξή του με τη λήψη αποφάσεων. Στη συγκεκριμένη ενότητα ο χρήστης επιλέγει μεταξύ κάποιου αριθμού πιθανών θέσεων χωροθέτησης μιας δραστηριότητας, ποια αυτός προτιμάει.

Συγκεκριμένα για την υλοποίηση αυτής της ενότητας τέθηκε ένα εικονικό ζήτημα προς ψήφιση που αφορά τη «Χωροθέτηση δημοτικού αναψυκτηρίου». Ο χρήστης αφού κάνει εισαγωγή στην συνολική εφαρμογή είναι σε θέση να επιλέξει την παραπάνω ενότητα και να καταχωρήσει την ψήφο του.

Ταυτόχρονα με την ψηφοφορία μπορεί να δει σε ένα χάρτη που βρίσκονται οι προτεινόμενες θέσεις.

Όπως και στην προηγούμενη διαδικασία ψηφοφορίας έτσι και σε αυτή ο κάθε χρήστης μπορεί να ψηφίσει μια και μόνη φορά. Η διαδικασία ελέγχου του αριθμού των καταχωρημένων ψήφων του κάθε χρήστη είναι όμοια με αυτή που περιγράφηκε στην προηγούμενη ενότητα.

Ομοίως λειτουργεί και το σύστημα ειδοποίησης για την επιτυχία ή την αποτυχία καταχώρησης της ψήφου του εκάστοτε χρήστη. Εφόσον επιτευχθεί η καταχώρηση της ψήφου, τότε ο χρήστης μπορεί να δει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας με δύο πιθανούς τρόπους.

Ο πρώτος είναι ένα διάγραμμα (με τη μορφή πίτας) ίδιο με το διάγραμμα που παρουσιάστηκε και στην διαδικασία της προηγούμενης ψηφοφορίας.

Ο δεύτερος είναι ένας χάρτης ο οποίος απεικονίζει τα αποτελέσματα της κάθε θέσης σύμφωνα με το ποσοστό που καταλαμβάνει αυτή επί του συνόλου των ψήφων.

Ζητώντας αναλυτικές πληροφορίες για την κάθε θέση, ο χρήστης είναι σε θέση να δει πέρα από το ποσοστό της κάθε θέσης και το συνολικό αριθμό ψήφων που έχουν μέχρι εκείνη τη στιγμή καταχωρηθεί. Για την σωστή λειτουργία της παρούσας ενότητας αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητες της PHP στο να παράγει ένα τελικό αποτέλεσμα με τη χρήση ποσοστών.

Ουσιαστικά κάθε φορά που ένας χρήστης εισάγει μια νέα ψήφο, εκτελείται ταυτόχρονα και ένα κομμάτι κώδικα γραμμένο σε PHP που υπολογίζει το συνολικό αριθμό των καταχωρημένων ψήφων και εισάγει στο πεδίο ποσοστό του πίνακα, το δεκαδικό αριθμό που αντιστοιχεί για την κάθε θέση.

Με τον τρόπο αυτό ο χρήστης μπορεί να λάβει μια εικόνα για τις συνολικές προτιμήσεις. Επίσης δίδεται η δυνατότητα στο χρήστη να εισάγει σε μορφή κειμένου την αιτιολογία για την επιλογή του (εάν το επιθυμεί καθώς το πεδίο αιτιολογία είναι προαιρετικό). Αυτό μπορεί να αποτελεί μια πηγή προβληματισμού αλλά και μια εικόνα για το πώς σκέφτονται οι χρήστες για την προτεινόμενη επιλογή. Το κείμενο που εισάγει κάθε χρήστης είναι ορατό μόνο στο διαχειριστή. Μέσω αυτής της διαδικασία οι υπεύθυνοι είναι σε θέση να λάβουν πληροφορίες για τις σκέψεις και τις επιθυμίες του κοινού, πράγμα που σε άλλη περίπτωση θα ήταν δύσκολο λόγω των αντικειμενικών εμποδίων που παρουσιάζονται για την επικοινωνία μεταξύ των δύο μερών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τα Γεωγραφικά συστήματα Πληροφοριών δεν θα μπορούσαν να μη συμμετέχουν σε μια μεγάλη αλλαγή που επέφερε η ανάπτυξη της τεχνολογίας και κυρίως η εξάπλωση της χρήσης του διαδικτύου. Ταυτόχρονα ήρθε στην επιφάνεια η ανάγκη για μια διαφορετική προσέγγιση από αυτή της κεντρικής και αυστηρά ιεραρχημένης δομής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι ραγδαίες εξελίξεις του τεχνολογικού τομέα επηρέασαν και τον τρόπο λειτουργίας των κοινωνιών. Η συμμετοχή του κοινού πλέον είναι ένα ζήτημα που περνά από τη θεωρία στην πράξη και απαιτεί τις κατάλληλες δομές για να είναι αποτελεσματική. Οι αλλαγή στο τρόπο σκέψης τόσο των ειδικών, μέσω της ανάπτυξης της κοινότητας των open source λογισμικών, όσο και των χρηστών δείχνει πως το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για μια πιο δυναμική επανάσταση του τρόπου χρήσης και αντιμετώπισης της χωρικής πληροφορίας και της λειτουργίας των GIS.

Δυο φαινομενικά διαφορετικές διαδικασίες, αυτή της συμμετοχής του κοινού στη λήψη αποφάσεων και αυτή του χωρικού σχεδιασμού/προγραμματισμού, μπορούν να συντεθούν και να δημιουργήσουν μια αλληλένδετη διαδικασία. Βάσει της υλοποιημένης εφαρμογής παρατηρήθηκαν τα εξής:

> Το κοινό μπορεί να συμβάλλει το ίδιο, με μέσα που του παρέχονται από τους αρμόδιους, στην παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών για το σύνολο. Ένας χρήστης που αναφέρει ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει ενεργοποιεί τις αντίστοιχες υπηρεσίες για την επίλυση του προβλήματος. 

Αυτό οδηγεί σε δύο πολύ σημαντικά στοιχεία:

• Στην άμεση ενημέρωση των αρμοδίων για θέματα που δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν από πριν και ενδεχομένως να μην μάθαιναν ποτέ γ ια την ύπαρξη τους χωρίς την παρέμβαση των πολιτών.

• Στη δημιουργία μιας συλλογικής διαδικασίας, όπου οι πολίτες αξιοποιούν τις δυνατότητες που έχουν α) θέτοντας τον μηχανισμό αντιμετώπισης των προβλημάτων τους σε λειτουργία και β) δημιουργώντας ένα τελικό αποτέλεσμα το οποίο λειτουργεί με πολλαπλά οφέλη για το γενικό σύνολο.

Την ίδια στιγμή μέσω της δυνατότητας παρακολούθησης της κατάστασης του κάθε προβλήματος δημιουργούνται δυο σημαντικές δυνατότητες και δεσμεύσεις ταυτόχρονα:

• συνολική παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων των διαχειριστικών αρχών με ταυτόχρονη δέσμευση της αρχής ότι πρέπει και να αξιολογήσει το αναφερμένο πρόβλημα και να το επιλύσει(στο μέτρο του δυνατού).

• δυνατότητα της διαχειριστικής αρχής να επιδεικνύει το έργο της με ταυτόχρονη «δέσμευση» του κοινού ότι έχει πρόσβαση και δυνατότητα αξιολόγησης του έργου της εύκολα, γρήγορα και με διαφάνεια.

H διαδικασία των ψηφοφοριών για συγκεκριμένα ζητήματα ενισχύει την έννοια της ανοιχτής διακυβέρνησης, κάνει πράξη την έννοια της συμμετοχικής διαδικασίας και δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες:

• να εκφράσουν τη γνώμη τους ισότιμα για ζητήματα που τους αφορούν είτε άμεσα είτε έμμεσα,

• να συμμετέχουν στη λήψη και στη διαμόρφωση των αποφάσεων,

• να έχουν ενεργό ρόλο σε μια ευρύτερα συναινετική διαδικασία και να παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες στους αρμόδιους.

Η παροχή στο κοινό τέτοιων εργαλείων προϋποθέτει τη σωστή χρήση τους από αυτό. Λαμβάνεται ως δεδομένο ότι η παραγωγή του επιθυμητού αποτελέσματος στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην ειλικρίνεια (π.χ. όταν παρέχουν πληροφορίες σε μια ψηφοφορία για τη συνοικία που διαμένουν, σκοπίμως ψευδείς δηλώσεις οδηγούν σε λάθος βάση τη διαδικασία διερεύνησης των αιτιών του αποτελέσματος) και στη συνειδητοποίηση του κόσμου πως τα συγκεκριμένα εργαλεία μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη τους.

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

(1) Πηγή: http://www.ydmed.gov.gr/?cat=18

(2)Περισσότερα στο: http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.html

(3) Διαθέσιμο στο: http://opengeo.org/publications/opengeo-architecture/

(4)Περισσότερα στο: http://openlayers.org/

(5)Περισσότερα στο: http://geoext.org/

(6)Περισσότερα στο: http://www.joomla.gr/about-joomla

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• David J. Cowen, (1988), «GIS versus CAD versus DBMS: What Are the Differences? » , Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, Vol. 54, No.11, pp. 1551-1555.
• Fao/Ece/Ilo committee, (1999), «Public participation in forestry in Europe and North America», Report of the team of specialists on participation in forestry, Sectoral activities department, International labour office, Geneva
• Malgorzata Hanzl, (2007), «Information technology as a tool for public participation in urban planning:a review of experiments and potentials», Design Studies, 28 (2007), pp.289-307.
• Menno-Jan Kraak, (2004), «The role of the map in a Web-GIS environment)), Journal of Geographic System, 6:83-93.
• Nicholas Rattray, (2006), «A User-Centered Model for Community-based Web-GIS», URISA Journal, Vol. 18, No. 2.
• Open Geospatial Consortium Inc.,(2005), « Web Feature Service Implementation Specification »,version 1.1.0 .
• Open Geospatial Consortium Inc., (2006), «Web Map Server Implementation Specification», Version 1.3.0.
• Penq Z.R. and Tsou M.H. (2003), «Internet GIS: Distributed Geographic Information Services for the Internet and Wireless Networks».
• R. Kingston, S. Carver, A. Evans and I. Turton, (2000), « Web-based public participation geographical information systems: an aid to local environmental decision-making », Computers, Environment and Urban Systems, 24 (2000),109-125.
• Regina O. Obe and Leo S. Hsu, (2011), «PostGIS in action», Manning Publications Co. , Stamford, USA.