Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015

Επιχείρηση ..."Προγραμματισμός ΟΤΑ"

#Μαρία Ψαρρού.

Κάθε Δήμος μετά τον Καλλικράτη ανεξάρτητα από το μέγεθός του είναι υποχρεωμένος και εκ του νόμου να καταρτίζει επιχειρησιακό πρόγραμμα, εντός του πρώτου εξαμήνου από την εγκατάσταση της δημοτικής αρχής. Προβλέπεται δηλαδή ένα εξάμηνο για την κατανόηση του πλαισίου λειτουργίας και την καταγραφή των αναγκών του εσωτερικού του Δήμου, της ευρύτερης περιοχής του και του συνόλου του πληθυσμού του αλλά και το σχεδιασμό της στρατηγικής για τη νέα θητεία.
Η προθεσμία έχει λάβει μια άτυπη παράταση, καθώς αρκετοί δήμοι στους οποίους αναδείχθηκαν νέες δημοτικές αρχές ή αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε στελέχη ή αδυναμίες στον τομέα του προγραμματισμού, δεν ήταν σε θέση να ολοκληρώσουν το σχεδιασμό εντός χρονοδιαγράμματος (εντός του Μαρτίου).
Θα πρέπει όμως ο σχεδιασμός αυτός να έχει ολοκληρωθεί οπωσδήποτε έως το Σεπτέμβρη, όταν θα κληθούν οι δήμοι να συντάξουν τα προσχέδια των νέων προϋπολογισμών και των τεχνικών προγραμμάτων για το 2016.
Η εκπόνησή του επιχειρησιακού προγράμματος δεν είναι απλώς μια τυπική διαδικασία, αλλά συνιστά μια ουσιαστική προσπάθεια να καταγραφεί η υφιστάμενη κατάσταση του Δήμου, να διατυπωθεί το όραμα της δημοτικής αρχής και να οργανωθούν τα βήματα, οι διαδικασίες και οι συνεργασίες ώστε να φτάσει κανείς από την υπάρχουσα στην επιθυμητή κατάσταση, ή τουλάχιστον να κινηθεί όσο καλύτερα γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση.


Σκοπός
Σκοπός των πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Δήμων είναι η προώθηση της Δημοτικής και της εσωτερικής ανάπτυξης του Δήμου, σε εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις αναπτυξιακού σχεδιασμού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο και τις νέες αρμοδιότητες που ορίζει το Πρόγραμμα Καλλικράτης.

Προώθηση της τοπικής ανάπτυξης
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα κατά κύριο λόγο προσδιορίζει τις νέες δραστηριότητες που θα πρέπει να εκτελέσει ο Δήμος στο πλαίσιο των θεσμοθετημένων αρμοδιοτήτων του, με απώτερους σκοπούς:
  • την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος της περιοχής και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής
  • τη βελτίωση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας των κατοίκων της περιοχής του
  • τη βελτίωση της τοπικής οικονομίας και της απασχόλησης
  • Εσωτερική ανάπτυξη του Δήμου ως οργανισμού


Εκτός από τις δράσεις για την προώθηση της Δημοτικής και τοπικής ανάπτυξης το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα περιλαμβάνει δράσεις για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του Δήμου ως δημόσιου οργανισμού (ως φορέα παροχής συλλογικών αγαθών και υπηρεσιών αλλά και ως θεσμού διασφάλισης της υλοποίησης πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο, σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής, στο πλαίσιο των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών), με σκοπούς τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας και της νομιμοποίησης της λειτουργίας του. Ειδικότερα, οι σχετικές δράσεις αποσκοπούν :
  • στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των υπηρεσιών και στην καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη
  • στη βελτίωση της παραγωγικής ικανότητας των υπηρεσιών του, της ανάπτυξης του υφιστάμενου προσωπικού, της μηχανοργάνωσης, της προμήθειας εξοπλισμού και της εξασφάλισης γης και κτιριακών εγκαταστάσεων
  • στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του Δήμου, μέσω του μεσοπρόθεσμου οικονομικού προγραμματισμού, της παρακολούθησης του κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών και της ορθολογικότερης οικονομικής διαχείρισης.

Ανάπτυξη των συνεργασιών του Δήμου

Στην κατεύθυνση της μέριμνας του Δήμου για το σύνολο των τοπικών υποθέσεων, το Επιχειρησιακό πρόγραμμα αποσκοπεί στην αναβάθμιση του επιπέδου συνεργασίας του Δήμου με φορείς του ιδιωτικού, δημόσιου και κοινωνικού τομέα, σε τοπικό, διαπεριφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, με απώτερο στόχο τη συντονισμένη προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την από κοινού παροχή υπηρεσιών ή υλοποίηση δράσεων και συμφωνιών με τοπικούς κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς (ιδιωτικές επιχειρήσεις, συλλόγους και μη κυβερνητικές οργανώσεις), όμορους Δήμους και τους λοιπούς φορείς του πολιτικο-διοικητικού συστήματος της χώρας (Κεντρικοί φορείς και Περιφέρεια).

Χαρακτηριστικά

Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου αποτελεί εργαλείο για την άσκηση του αναπτυξιακού του ρόλου, με τα εξής χαρακτηριστικά:

  • Είναι ολοκληρωμένο πρόγραμμα τοπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της διοικητικής ικανότητας του ΟΤΑ
  • Αποτελεί πρόγραμμα αναπτυξιακών υποδομών και τοπικών επενδύσεων, αλλά και πρόγραμμα για τη βελτίωση της υφιστάμενης λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών και των Νομικών προσώπων που εποπτεύονται από το Δήμο. Είναι πρόγραμμα, πολυτομεακού χαρακτήρα, με εύρος θεματικών αντικειμένων αντίστοιχων του φάσματος των θεμάτων που απασχολούν την καθημερινή λειτουργία του ΟΤΑ. Καλύπτει όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων του Δήμου και εν δυνάμει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων.
  • Αποτελεί το πενταετές πρόγραμμα δράσης του ΟΤΑ και των Νομικών Προσώπων του.

Στις προτεραιότητες του προγράμματος αντανακλάται η βούληση και το όραμα της Δημοτικής Αρχής καθώς και οι προτεραιότητες του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. 
Το όραμα της εκάστοτε δημοτικής αρχής αποτυπώνεται στη στρατηγική και αναλύεται σε πενταετές πρόγραμμα δράσης του ΟΤΑ και των Νομικών Προσώπων του και τέλος σε ετήσιο πρόγραμμα δράσης της κάθε υπηρεσίας του δήμου και των Νομικών Προσώπων του.

  • Είναι οργανικό στοιχείο της καθημερινής λειτουργίας και διοίκησης του Δήμου και μέρος του προγραμματικού του κύκλου.
  • Η σύνταξη του επιχειρησιακού προγράμματος είναι η αρχική φάση της διαδικασίας προγραμματισμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της δράσης του Δήμου. Η διαδικασία αυτή αποτελεί το διαρκές αντικείμενο ενασχόλησης των αιρετών οργάνων, των προϊσταμένων και της αρμόδιας Υπηρεσίας Προγραμματισμού και Ανάπτυξής του.
  • Υλοποιείται μέσω του ετήσιου προγράμματος δράσης του ΟΤΑ και των Νομικών προσώπων του

Σκοπός της σύνταξης του ετήσιου προγράμματος δράσης είναι η εξειδίκευση του συνολικού πενταετούς επιχειρησιακού προγράμματος σε ετήσιο πρόγραμμα των υπηρεσιών. Ο ετήσιος προγραμματισμός στοχεύει στον επιμερισμό των δράσεων του πενταετούς προγράμματος στις υπηρεσίες, οι οποίες υλοποιούν τμήματα του επιχειρησιακού προγράμματος.

Αξιοποιεί δείκτες επίδοσης

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα διατυπώνει μετρήσιμους στόχους, η επίτευξη των οποίων παρακολουθείται μέσω της αξιοποίησης συστήματος δεικτών επίδοσης. Για την παρακολούθηση της εξέλιξης της τιμής των δεικτών αξιοποιούνται τα στοιχεία (εσόδων / δαπανών, πόρων, εκροών, αποτελεσμάτων στους αποδέκτες) που τηρούνται στις βάσεις δεδομένων του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος του Δήμου.
Οδικός χάρτης

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα αποτελεί προϊόν συλλογικής εργασίας όλων των δομών του Δήμου και οδηγεί στην ανάληψη δεσμεύσεων μεταξύ των διαδοχικών ιεραρχικών επιπέδων, σε ότι αφορά την υλοποίηση του τμήματος εκείνου στο οποίο αυτά εμπλέκονται.

Ο οδικός χάρτης για την κατάρτιση ενός επιχειρησιακού προγράμματος θα μπορούσε να έχει ως εξής:
  • Διερεύνηση δευτερογενών πηγών
  • Συγκέντρωση δεδομένων και πληροφοριών
  • Διενέργεια πρωτογενούς έρευνας (βαθμός ικανοποίησης των δημοτών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες)
  • Ενημέρωση διευθύνσεων και νομικών προσώπων του Δήμου
  • Συγκρότηση ομάδας έργου
  • Συγκέντρωση υλικού από διευθύνσεις και νομικά πρόσωπα του Δήμου μέσω δομημένων συνεντεύξεων
  • Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης
  • Ενημέρωση εκτελεστικής επιτροπής
  • Διατύπωση οράματος, προτεινόμενων μέτρων και στόχων δημοτικής αρχής
  • Σύνταξη προσχεδίου στρατηγικού σχεδιασμού
  • Υποβολή στρατηγικού σχεδιασμού στην εκτελεστική επιτροπή
  • Έγκριση στρατηγικού σχεδιασμού από εκτελεστική επιτροπή
  • Εισήγηση και έγκριση στρατηγκού σχεδιασμού από το δημοτικό συμβούλιο
  • Συζήτηση και λήψης απόφασης για το στρατηγικό σχεδιασμό από την επιτροπή διαβούλευσης
  • Ανάρτηση στον δικτυακό τόπο του δήμου - Ηλεκτρονική διαβούλευση
  • Διοργάνωση ημερίδων διαβούλευσης ανά άξονα (Περιβάλλον και ποιότητα ζωής / Κοινωνική πολιτική, παιδεία, πολιτισμός, αθλητισμός / Οικονομική ανάπτυξη και απασχόληση)
  • Ενσωμάτωση αποτελεσμάτων διαβούλευσης στο στρατηγικό σχεδιασμό
  • Αναζήτηση διαδημοτικών και διαβαθμικών συνεργασιών
  • Κατάρτιση επιχειρησιακού σχεδιασμού με ομάδα έργου (πενταετής προγραμματισμός δράσεων και οικονομικός προγραμματισμός)
  • Προσδιορισμός δεικτών παρακολούθησης
  • Υποβολή επιχειρησιακού προγράμματος (στρατηγικός σχεδιασμός, επιχειρησιακός σχεδιασμός και δείκτες παρακολούθησης) στην εκτελεστική επιτροπή
  • Έγκριση επιχειρησιακού προγράμματος (στρατηγικός σχεδιασμός, επιχειρησιακός σχεδιασμός και δείκτες παρακολούθησης) από εκτελεστική επιτροπή
  • Εισήγηση και έγκριση επιχειρησιακού προγράμματος (στρατηγικός σχεδιασμός, επιχειρησιακός σχεδιασμός και δείκτες παρακολούθησης) από το δημοτικό συμβούλιο
  • Έλεγχος νομιμότητας επιχειρησιακού προγράμματος (στρατηγικός σχεδιασμός, επιχειρησιακός σχεδιασμός και δείκτες παρακολούθησης) από αποκεντρωμένη διοίκηση.

Συμπερασματικά
Το επιχειρησιακό πρόγραμμα δεν συντάσσεται για να εγκαταλειφθεί στη συνέχεια. Πρέπει να παρακολουθείται για να εντοπίζονται έγκαιρα οι αποκλίσεις από το σχεδιασμό, ώστε στο τέλος της θητείας το πολιτικό πρόγραμμα να μην φαντάζει άσκηση επί χάρτου. Καθώς όμως το περιβάλλον είναι αρκετά ευμετάβλητο, υπάρχει η δυνατότητα στα μισά της δημοτικής περιόδου (Απρίλιος 2017) να αναθεωρηθεί με την εκπόνηση νέου.
Όπως ισχύει όμως και για τις αναμορφώσεις προϋπολογισμών και τεχνικών προγραμμάτων, είναι προτιμότερο να επενδύεται περισσότερος χρόνος στο προλαμβάνειν παρά να αναλώνονται πόροι στο επιλαμβάνειν, καθώς οι καθυστερήσεις, αλλά και τα διαδικαστικά εμπόδια (εγκρίσεις, έλεγχοι νομιμότητας) αλλά και έκτακτα γεγονότα μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα.
Η ρεαλιστική και ουσιαστική αντιμετώπιση του επιχειρησιακού προγράμματος βοηθά κάθε δημοτική αρχή να κατανοήσει το πλαίσιο λειτουργίας του Δήμου και να συντονίσει αποτελεσματικότερα το προσωπικό αλλά και να συνεργασθεί με το σύνολο των φορέων στην επικράτεια του, αλλά και στην περιφέρεια, στην χώρα και διεθνώς.
Επιπρόσθετα, η τοπική κοινωνία, μέσω της συμμετοχής της στις διαδικασίες διαβούλευσης έχει τη δυνατότητα να ενημερωθεί αναλυτικά για το πρόγραμμα της δημοτικής αρχής, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις διαφοροποιείται από το πολιτικό πρόγραμμα που είχε διατυπώσει προεκλογικά, καθώς πλέον υπάρχει πληροφόρηση εκ των έσω και μεγαλύτερη εξοικείωση με το περιβάλλον της διοίκησης.
Με τη διαβούλευση αφενός ανανεώνεται η εμπιστοσύνη της προς τη δημοτική αρχή αφετέρου κάμπτονται πιθανές αντιδράσεις που οφείλονται σε έλλειψη ενημέρωσης, αλλά και σε μια συχνά διάχυτη απογοήτευση που ενίοτε εμφανίζεται μετεκλογικά. Παράλληλα, φορείς και ενεργοί πολίτες έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν προτάσεις, να νιώθουν συν-υπεύθυνοι για τα δρώμενα στον τόπο τους και σημαντικοί κοινωνικοί εταίροι, αλλά κυρίως να δρουν συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά για να πετύχουν όλα όσα θεωρούν σημαντικά, και τα οποία κανένας Δήμος δεν μπορεί να πετύχει μόνος του, ειδικά στις μέρες μας που οι απαιτήσεις είναι μεγάλες και οι περιορισμοί σε χρόνο, χρήμα και μέσα δυστυχώς μεγαλύτεροι.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.