Τρίτη 11 Απριλίου 2017

Marketing & Branding του Μαραθώνα.

#Νίκος ΧατζηκωνσταντήςΠρόεδρος / CEO Dreams Give Wings Travel "Timothy’s Family”

Στη σημερινή εποχή είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτικό οι πόλεις να αναζητούν νέους τρόπους να αναπτυχθούν και να γίνουν ανταγωνιστικές, προβάλλοντας κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα που ήδη έχουν και τις καθιστούν μοναδικές, αλλά και δημιουργούν για τον σκοπό αυτό. Το μάρκετινγκ πόλης, καθώς και το branding, μέσα από το οποίο η πόλη προσπαθεί να συνδυάσει πολλές παραμέτρους για να δημιουργήσει μία εικόνα που θα είναι αποδεκτή από όλους τους πολίτες της και θα μπορεί να συμβάλλει θετικά στην επικοινωνία της με τον κόσμο, είναι σημαντικά εργαλεία που οδηγούν τα αρμόδια άτομα και φορείς προς την κατεύθυνση της ορθολογικής και βιώσιμης ανάπτυξη της πόλης.
Πολλές πόλεις στο εξωτερικό εδώ και χρόνια, αλλά τελευταία και στην Ελλάδα έχουν αρχίσει να δημιουργούν την εικόνα τους και να την διαχειρίζονται εποικοδομητικά, στοχεύοντας στην προσέλκυση περισσότερων: 
α) επενδύσεων, 
β) επιχειρήσεων, 
γ) ανθρώπων που θα εργάζονται στις επιχειρήσεις αυτές, 
δ) ανθρώπων που θα επιλέξουν την πόλη ως τόπο διαμονής και 
ε) τουριστών. 


Η επιτυχία ενός σχεδίου μάρκετινγκ και branding εξαρτάται κατά πολύ από τον προσδιορισμό των θετικών ειδικών (λειτουργικών και μη) χαρακτηριστικών της πόλης, στα οποία περιλαμβάνονται η ιστορία της, η γενική της εμφάνιση, η αρχιτεκτονική της, τα αξιοθέατά της, τα δημογραφικά της στοιχεία, οι οικονομικές της δυνατότητες, η διακυβέρνησή της, η αίσθηση που έχουν οι κάτοικοι για την πόλη τους και ο βαθμός συναντίληψης που έχουν οι αρχές της πόλης και οι κάτοικοί της σχετικά με τις βασικές αξίες και την ταυτότητα της πόλης,
Ο Μαραθώνας είναι μία ιστορική πόλη, με πολλά στοιχεία που την καθιστούν μοναδική, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να τα αξιοποιήσει για την ανάπτυξή της.

Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να παρουσιάσει προτάσεις για τη δημιουργία ενός σχεδίου μάρκετινγκ και branding του Μαραθώνα.

Συνοπτική παρουσίαση του Μαραθώνα

Ο Μαραθώνας πήρε την ονομασία της από τον αρχαίο τοπικό ήρωα Μάραθο. Βρίσκεται στην βορειοανατολική Αττική και αποτελεί έδρα του ομώνυμου Δήμου. Το τοπίο του είναι εξαιρετικό και έχει εύφορο κάμπο. Στα όριά του υπάρχουν η μοναδική τεχνητή λίμνη της Αττικής, 12 χιλιόμετρα αμμώδους παραλίας, το φαράγγι της Οινόης, ένα πευκόδασος με κουκουναριές (από τα ελάχιστα της Μεσογείου) και ο υδροβιότοπος του Σχοινιά (Εθνικό Πάρκο).

Εκτός από τις φυσικές ομορφιές, ο Μαραθώνας έχει πλούσιο ιστορικό και πολιτιστικό παρελθόν. Κορυφαία στιγμή στην ιστορία του αποτελεί η μάχη του Σεπτεμβρίου του 490 π.Χ., κατά την οποία οι Αθηναίοι, υπέρμαχοι όλων των Ελλήνων, νίκησαν του Πέρσες διαφυλάσσοντας όχι μόνο τον Ελληνικό, αλλά και τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό. Είναι το μοναδικό τοπωνύμιο που αναφέρεται στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων, ως Ολυμπιακό αγώνισμα.
Συγκοινωνιακά εξυπηρετείται από το ΚΤΕΛ Αττικής με προσβάσεις από την Λεωφόρο Μαραθώνος και την Αττική οδό, την Λεωφόρο Διονύσου, την Λεωφόρο Πεντέλης και την Λεωφόρο Λίμνης (μέσω Εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας).

Ταυτότητα προορισμού
Η έννοια του τουριστικού προορισμού δεν περιορίζεται στη γεωγραφική τοποθέτησή του, αλλά περιλαμβάνει και άλλα χαρακτηριστικά (π.χ., η ιστορία του, η κουλτούρα του τα προϊόντα και οι υπηρεσίες του) που συμβάλλουν στο να προσελκύσουν τον τουρίστα σε αυτόν. Η διαδικασία του μάρκετινγκ και του branding συνθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά και τα μετατρέπει σε μία μοναδική και αναντικατάστατη ταυτότητα. Ο Μαραθώνας πρέπει να προσδιορίσει τα δικά του χαρακτηριστικά και να δημιουργήσει / επικοινωνήσει / προωθήσει την ιδιαίτερη ταυτότητά του. Στη διαδικασία θα εμπλακούν πολλά άτομα είτε ως ιδιώτες, είτε ως εκπρόσωποι δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που σχετίζονται με τον τουρισμό και επιδιώκουν να αποκομίσουν οφέλη από την ανάπτυξή του.

Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου - Εναλλακτικές & Ειδικές Μορφές Τουρισμού
Προκειμένου ο τουρισμός να αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική και να βοηθήσει περισσότερο την τοπική, αλλά και την εθνική οικονομία ο Δήμος Μαραθώνα πρέπει να επιμηκύνει την τουριστική περίοδο με την ανάπτυξη Εναλλακτικών & Ειδικών Μορφών Τουρισμού. Ορισμένες από τις μορφές αυτές θα μπορούσαν να είναι οι ακόλουθες: 

Οι ομάδες αυτές έχουν υψηλότερο εισόδημα, δαπανούν 40% περισσότερο χρόνο στην διασκέδαση και τα ταξίδια αναψυχής, το 80% συμμετέχει σε οργανωμένα ταξίδια πολυτελούς διαβίωσης, το 74% δαπανά περισσότερο από τους νέους και ενδιαφέρονται κυρίως για αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, πολιτιστικές διαδρομές κλπ. Ο τρόπος ζωής των ανθρώπων των ηλικιών αυτών σε χώρες όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και άλλες διαμορφώνουν συνθήκες τουριστικής ζήτησης εκτός περιόδων αιχμής σε προορισμούς όπως η Ελλάδα. Επίσης, ο εσωτερικός τουρισμός των ανθρώπων των ηλικιών αυτών μπορεί να αναπτυχθεί αξιοποιώντας το δίκτυο των τουριστικών γραφείων, τα ΚΑΠΗ, κλπ.

Πολιτιστικός τουρισμός
Η αξιοποίηση των υφιστάμενων πολιτιστικών πόρων (π.χ., τοπικά πανηγύρια, ιστορικές διαδρομές, παραδοσιακές τέχνες) και η συνδυαστική τους δράση με τον τουρισμό και την τοπική κοινωνία έχει βαρύνουσα σημασία. Κομβικός είναι ο ρόλος του Υπουργείου Πολιτισμού μέσω των περιφερειακών του υπηρεσιών και της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι, σε συνεργασία με τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους, τα πολιτιστικά ιδρύματα, και τους συλλογικούς φορείς της παραδοσιακής βιοτεχνίας και εμπορίας θα εμπλουτίσουν και θα αναδείξουν τα τοπικά πολιτιστικά προϊόντα.

Αρχαιολογικός τουρισμός
Ως υποκατηγορία του πολιτιστικού, ο αρχαιολογικός τουρισμός έχει ως κύριο αντικείμενο την επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, μουσεία κλπ.. Ο αρχαιολογικός πλούτος της χώρας αποτελεί διαχρονικά έναν από τους κυριότερους πόλους προσέλκυσης τουριστών και ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι άλλων τουριστικών προορισμών. Ο Δήμος Μαραθώνα οφείλει να αναδείξει τον πλούτο αυτόν με: α) την δημιουργία ενός Μουσείου για την Μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.), β) την διοργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης για τα σχολεία όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, στα οποία θα περιλαμβάνονται επισκέψεις στους αρχαιολογικούς χώρους, γ) την καθιέρωση ετήσιων εκδηλώσεων με θέμα την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, δ) συνεργασίες με Πανεπιστημιακά Τμήματα Αρχαιολογίας του εξωτερικού και ε) την καθιέρωση ενιαίου εισιτηρίου για το σύνολο των επισκέψιμων χώρων.

Γαστρονομικός τουρισμός
Γαστρονομία είναι η τέχνη της παρασκευής καλού και νόστιμου φαγητού, το οποίο μπορεί να προσφερθεί σε κάθε χώρο εστίασης, από μία απλή ταβέρνα μέχρι ένα εστιατόριο πολυτελείας. Η γαστρονομία υπεισέρχεται στον τουρισμό με διττό τρόπο: α) αναβαθμίζει την ταξιδιωτική εμπειρία για όλους τους τουρίστες και β) αποτελεί σημαντικό πόλο έλξης για εύπορους τουρίστες ειδικού ενδιαφέροντος. Ο Δήμος και η Περιφέρεια, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, τους τοπικούς παραγωγούς, τους chef, τους τοπικούς συλλογικούς φορείς των εστιατόρων και των ξενοδόχων μπορούν να προβάλουν το γαστρονομικό προφίλ της περιοχής και να προσελκύουν το ενδιαφέρον των τουριστών με δράσεις όπως η παραγωγή ντόπιας μπύρας, οι εκδηλώσεις «Καζανέματα», οι επισκέψεις σε πατητήρια / οινοποιία / ελαιοτριβεία, κλπ.

Συνεδριακός τουρισμός
Στην ευρύτερη περιοχή του Μαραθώνα λειτουργούν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, οι οποίες διαθέτουν κατάλληλες αίθουσες για την διοργάνωση συνεδρίων. Η διοργάνωση συνεδρίων με ειδικά θέματα (π.χ., τον Αυθεντικό Μαραθώνιο Δρόμο Αθηνών, την Μάχη του Μαραθώνα κλπ.) μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού. Η προσέλκυση συνεδρίων τοπικού, περιφερειακού και εθνικού επιπέδου μπορεί να γίνει από τις υπάρχουσες υπηρεσίες του Δήμου, αλλά τα διεθνή συνέδρια χρειάζονται μία πιο εξειδικευμένη υπηρεσία. Η αποκατάσταση του παλαιού εργοστασίου παραγωγής πορσελάνης και μονωτήρων του Χαρίτωνα Τριανταφυλλόπουλου στη Ν. Μάκρη και η αξιοποίησή του ως πολυχώρος πολιτισμού και συνεδριακού κέντρου θα αυξήσει την επισκεψιμότητα στην περιοχή.

Θρησκευτικός τουρισμός
Με σημείο αναφοράς τα θρησκευτικά μνημεία, τους λατρευτικούς χώρους, τις θρησκευτικές τελετές και τα προσκυνήματα αυτή η μορφή τουρισμού μπορεί να αποτελέσει ακόμα και αυτόνομη μορφή τουρισμού, ανάλογα με την εθνικότητα των επισκεπτών. Η Ιερά Μονή του Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη και του Αγίου Ραφαήλ στο Μαραθώνα αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες πιστούς από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό.

Αθλητικός τουρισμός
Στην περιοχή υπάρχουν πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις τοπικού, αλλά και Ολυμπιακού επιπέδου (Κωπηλατοδρόμιο) και διοργανώνονται σημαντικά αθλητικά γεγονότα (Αυθεντικός Μαραθώνιος Δρόμος της Αθήνας), τα οποία συμβάλλουν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Η συντήρηση και η βελτίωση των υφιστάμενων αθλητικών εγκαταστάσεων, αλλά και η κατασκευή νέων, θα συμβάλει στη διοργάνωση αθλητικών γεγονότων όλων των επιπέδων και στην προσέλκυση ομάδων για προετοιμασία.

Πεζοπορικός - περιπατητικός τουρισμός
Ο Δήμος Μαραθώνα έχει έναν παραθαλάσσιο δρόμο πεζοπορίας που εκτείνεται από την Ν. Μάκρη έως την περιοχή παραλία του Μαραθώνα, ο οποίος μπορεί να συνεχισθεί έως τα όρια του Εθνικού Πάρκου του Σχινιά. Επίσης, οι δασικοί δρόμοι της ανατολικής Πεντέλης, καθώς και τα μοναδικού κάλους μονοπάτια που υπάρχουν στο Γραμματικό και τον Βαρνάβα μπορούν με ήπιες επεμβάσεις από ξύλο και πέτρα να γίνουν προσβάσιμα σε επισκέπτες και να αυξήσουν την επισκεψιμότητα στην περιοχή.

Φοιτητικός - Σχολικός τουρισμός
Αυτό το είδος του τουρισμού μπορεί να αξιοποιηθεί από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο και αφορά σχολεία όλων των βαθμίδων τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό που θα έρχονται για να επισκεφτούν τους αρχαιολογικούς χώρους, το Εθνικό Πάρκο του Σχοινιά, τα Μουσεία (Αρχαιολογικά, Άρτου, Μαραθωνίου Δρόμου κλπ.).

Θεματικό πάρκο
Τα θεματικά πάρκα είναι μία νέα τουριστική τάση που θεωρείται πολύ ελκυστική και αυξάνει την επισκεψιμότητα στους τόπους όπου λειτουργούν. Στην Αττική υπάρχουν δύο θεματικά πάρκα, ένα ψυχαγωγικό στη περιοχή του Ρέντη και ένα στην περιοχή της Μαλακάσας που απευθύνεται σε ανθρώπους που ενδιαφέρονται για δραστηριότητες στην φύση, αναρρίχηση σε δένδρα κλπ. Στον Μαραθώνα μπορεί να δημιουργηθεί ένα θεματικό πάρκο (π.χ., για τη ζωή των αρχαίων Αθηναίων), το οποίο θα συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας.

Ετήσιο τουριστικό forum
Η εκδήλωση αυτή θα δώσει την δυνατότητα στον Μαραθώνα να προωθήσει τα ιδιαίτερα θετικά τουριστικά χαρακτηριστικά του. Θα έχει διάρκεια δύο ημερών και θα προσκαλούνται να συμμετέχουν Υπουργεία (Πολιτισμού, Αθλητισμού, Τουρισμού, κλπ.), η Περιφέρεια Αττικής, φορείς και κλαδικές οργανώσεις του Τουρισμού (ΣΕΤΕ, ΞΕΕ κλπ.), εκπαιδευτικά ιδρύματα που έχουν θεματικά πεδία εκπαίδευσης στο τομέα του τουρισμού, εκπρόσωποι διεθνών τουριστικών οργανισμών, εκπρόσωποι Ελληνικών και διεθνών τουριστικών περιοδικών, εκπρόσωποι υπηρεσιών που εμπλέκονται ενεργά στην επιχειρηματικότητα του τουρισμού (π.χ., αρχαιολογική υπηρεσία, δασαρχείο, κλπ.).

Προγράμματα Εκπαίδευσης Τουριστικών Επαγγελμάτων Δήμου Μαραθώνα
Ο Δήμος Μαραθώνα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης, πρέπει να στοχεύσει στην υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης, στο πλαίσιο της Πράξης «Κέντρα Δια Βίου Μάθησης - Προγράμματα Εθνικής Εμβέλειας & Προγράμματα Τοπικής Εμβέλειας». Η αναβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα του Δήμου, με στόχο τη διεύρυνση των δυνατοτήτων εκπαίδευσης / κατάρτισης, με εμπλουτισμό και διεύρυνση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των προσόντων, ενίσχυση των ευκαιριών απασχόλησης για τους εργαζόμενους στον τουρισμό και ιδιαίτερα για τους νέους. Ένα σύγχρονο πλαίσιο εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης στον τομέα του τουρισμού θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα του Μαραθώνα.

Προώθηση, προβολή, επικοινωνία
Ενδεικτικές ενέργειες που μπορούν να γίνουν με μικρό έως ελάχιστο κόστος για την προώθηση, την προβολή και την επικοινωνία των παραπάνω είναι οι ακόλουθες:
Επικοινωνία με όλα τα γραφεία του ΕΟΤ του εξωτερικού με συγκεκριμένο επικοινωνιακό στίγμα και μήνυμα, στις τοπικές γλώσσες.
Δημιουργία από κοινού εκδηλώσεων με τον ΕΟΤ και την Περιφέρεια Αττικής.
Συμμετοχή στις επιλεγμένες εκδηλώσεις και εκθέσεις που επιλέγει ο ΕΟΤ.
Διεθνούς εμβέλειας συναντήσεις προσωπικοτήτων του Τουρισμού, του Πολιτισμού, της Τέχνης, της Επιστήμης, της Μόδας κ.λπ.,
Εκδηλώσεις, συνέδρια με εξέχουσες συμμετοχές διεθνών προσωπικοτήτων.
Σχεδιασμός και δημιουργία προωθητικών δώρων (gadgets).
Διαφήμιση σε διεθνούς κυκλοφορίας περιοδικά.
Συνεργασίες με τουριστικούς οργανισμούς και ταξιδιωτικούς πράκτορες για την από κοινού υλοποίηση προγραμμάτων προώθησης και προβολής του Δήμου.

Στην διαφημιστική καμπάνια μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα παρακάτω μέσα προβολής:
Internet, κοινωνικά δίκτυα, ταξιδιωτικές ιστοσελίδες
Εφημερίδες
Περιοδικά και εξειδικευμένα περιοδικά τουριστικού τύπου
Αλληλογραφία (direct mailing)
Τηλεόραση
Κινηματόγραφος
Ραδιόφωνο
Υπαίθρια μέσα
Τοπικής εμβέλειας αρθρογραφία
Συνδρομητική τηλεόραση
Ενημερωτικά video (travel video)

Η επιλογή των μέσων προβολής θα εξαρτηθεί κυρίως από τις ομάδες στόχους στις οποίες θα επιχειρηθεί η πρόσβαση.

Εντοπισμός και καταγραφή των γενικών και ειδικών προβλημάτων του Δήμου
Απαραίτητος θεωρείται ο εντοπισμός και η καταγραφή των γενικών και ειδικών προβλημάτων του Δήμου που αφορούν στην λειτουργικότητα και την ποιότητα εξυπηρέτησης των επισκεπτών σε θέματα που αφορούν στο τουριστικό προϊόν. Τέτοια θέματα είναι οι υποδομές, η καθαριότητα, η ασφάλεια, ο φωτισμός, η σηματοδότηση, οι διαβάσεις και τα πεζοδρόμια για ΑμΕΑ, οι χώροι στάθμευσης, η καθαριότητα, οι καταπατήσεις πεζοδρομίων, οι αυθαίρετοι μικροπωλητές, οι πινακίδες που θα οδηγούν στους αρχαιολογικούς χώρους, πολιτιστικούς χώρους, εκκλησιαστικούς χώρους, μουσεία, πλατείες, παραλίες, μονοπάτια, παιδικές χαρές, δημοτικά καταστήματα, Κέντρο Υγείας κλπ.

Καταγραφή των χώρων διαμονής
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πόσους μπορούμε να φιλοξενήσουμε και τι υπηρεσίες μπορούμε να τους προσφέρουμε. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να γίνει πλήρης καταγραφή των ξενοδοχείων (πόσων αστέρων είναι το κάθε ένα, πόσες κλίνες έχει, τις υπηρεσίες που διαθέτει, κλπ.), καθώς και των camping, των παραθεριστικών κατοικιών, των ενοικιαζόμενων δωματίων, των studios, κλπ.

Stakeholders του Μαραθώνα
Stakeholder είναι ένα άτομο ή φορέας που μπορεί να επηρεάσει ή να επηρεαστεί από μία ενέργεια / δράση / πρόγραμμα. Τα άτομα και οι φορείς που μπορούν να επηρεάσουν ή να επηρεαστούν από τις ενέργειες / δράσεις / προγράμματα για το μάρκετινγκ και το branding του Μαραθώνα είναι πάρα πολλά (π.χ., οι ίδιοι οι τουρίστες, η τοπική κοινωνία, οι τοπικές αρχές, οι διάφορες ομάδες συμφερόντων πολιτών, κλπ.). Κάποιοι από αυτούς μπορούν να ενισχύσουν τις προσπάθειες και κάποιοι άλλοι να τις εμποδίσουν, ανάλογα με την δύναμη που έχουν και το ενδιαφέρον τους για τα τεκταινόμενα. Η αποτελεσματική διαχείριση των stakeholders δημιουργεί θετικές σχέσεις και οδηγεί σε συμφωνία σε ότι αφορά στη διαδικασία και τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν.

Stakeholders του Μαραθώνα
Δήμος Μαραθώνα
Περιφέρεια Αττικής
Υπουργείο Τουρισμού
Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού
Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο
Ένωση Ιδιοκτητών Καταστημάτων
Τοπικά ΜΜΕ (τηλεοπτικοί / ραδιοφωνικοί σταθμοί, εφημερίδες)
Πολιτιστικές ομάδες / Όμιλοι / Σωματεία / Σύλλογοι
Περιβαλλοντικές ομάδες
Αθλητικά σωματεία
Οι κάτοικοι της περιοχής

Συμπέρασμα
Η δημιουργία και η προώθηση ενός brand που να συμπυκνώνει τις αξίες που εκφράζουν τα συμφέροντα και τα ενδιαφέροντα των διάφορων κοινωνικών ομάδων που λειτουργούν σε μία πόλη αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Τις περισσότερες φορές, στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής δημιουργούνται διαφωνίες σχετικά με το ποιός έχει δικαίωμα να εκπροσωπήσει ποιόν, τις αξίες
που (θα έπρεπε να) χαρακτηρίζουν την πόλη, τον προσδιορισμό της κατάστασης της πόλης, κλπ.
Η πόλη του Μαραθώνα πρέπει να ξεκινήσει την διαδικασία δημιουργίας ενός επίσημου πλάνου μάρκετινγκ και branding της πόλης, το οποίο θα την βοηθήσει να βελτιώσει την συνοχή του ντόπιου πληθυσμού και να προσελκύσει επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αναφορές
Διονυσόπουλος, Χ. (2012) ‘Η Μάχη του Μαραθώνα: Ιστορική και τοπογραφική προσέγγιση’. Εκδόσεις Καπόν.
Δοξιάδης, Θ. και Λιβέρη, Δ. (2012) ‘Τόπος, Τοπίο, Ταυτότητα και Επονομασία’, στο Δέφνερ, Α. και Καραχάλης, Ν. (επ.) Marketing και Branding Τόπου: Η Διεθνής και η Ελληνική Πραγματικότητα, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.
ΜΕΔΗΜ Α.Ε. (2015) ‘Μελέτη στρατηγικής τουριστικής ανάπτυξης και ολοκληρωμένο σχέδιο προτάσεων τουριστικής ανάδειξης Δήμου Μαραθώνα’.
Στεφάνου, Ι. και Στεφάνου, Ι. (1999) ‘Περιγραφή της εικόνας της πόλης’, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ.
Χαλκιαδάκη, Μ., Δέφνερ, Α,. και Μεταξάς, Θ. (χωρίς ημερομηνία) ‘Μάρκετινγκ της πόλης: Εκπόνηση σχεδίου για το Ηράκλειο Κρήτης’. Ανακτήθηκε στις 20.10.2016 από http://grsa.prd.uth.gr/conf2013/20_halkiadaki_etal_ersagr13.pdf
Χαλκίδου, Α. (2012) ‘Branding και αστικός τουρισμός κληρονομιάς: Μελέτη περίπτωσης - Ναύπλιο’. Διπλωματική εργασία, Σχολή Επιστημών Διοίκησης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

*Δεύτερο Πανελλήνιο Συνέδριο Marketing & Branding Τόπου, Λάρισα 31 Μαρτίου-2 Απριλίου 2017

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.