Γιώργης Κλάδος, ο παραδειγματικός Δήμαρχος

Γιώργος Κλάδος

#Αντώνης Ανηψητάκης.

Και τώρα ποιος θα μας δείχνει πως λύνονται τα παζλ της Αυτοδιοίκησης; Και τώρα ποιος θα μας δείχνει πως ξεπερνιέται ο τοπικισμός;*

Παζλ ονόμαζε τη μέθοδό του. Δε διεκδικούσε ό,τι πρόγραμμα κυκλοφορούσε, μονάχα ό,τι ταίριαζε στο πρόγραμμά του.  Γιατί αυτός είχε και πρόγραμμα και όραμα. 

Ο Δήμαρχος είχε τον ορίζοντα του χωριού του, των Ανωγείων, έβλεπε μακριά, δεν φορούσε τα μυωπικά γυαλιά του τοπικισμού. Ενέπνευσε τα γύρω χωριά να συστήσουν τον ΑΚΟΜΜ, ως εργαλείο προκοπής της ευρύτερης περιοχής.

Δεν μπέρδεψε ποτέ την προκοπή με την απορροφητικότητα. Δεκαετίες πριν, πρωτοπόρος, μα δυστυχώς διαρκώς επίκαιρος. Ο τρόπος του ελάχιστους βρήκε μιμητές.

Θα θυμάμαι πάντα την επίσκεψη μας στο Πρέβελη μετά τη φωτιά το 2010. Προσφέρθηκα να τον στηρίξω, δεν είχε ανάγκη. Αυτός με στήριξε. Οποία τιμή.  

Θυμάμαι πάντα την ξενάγησή του στα Ανώγεια, το καμάρι του για το χωριό του που το κατέκαψαν οι Γερμανοί , το Δημαρχείο με τον απεριόριστο ορίζοντα, το στρατηγείο του, το κέντρο υποδοχής νεαρών Προσφύγων, την πίκρα του για το μαράζωμα του Κέντρου αντιμετώπισης ζωονόσων, την αστοχία του να ζητήσει ανεπιτυχώς άδεια για να θαφτεί ο Μάνος Χατζηδάκης στα Ανώγεια όπως επιθυμούσε. Θα είχε μνημειωθεί η συνεργασία τους στον πολιτισμό. 

Έφηβος ες αεί, έτσι τον αποκαλούσε ο συνάδελφός του ο Σταύρος Μπένος, έτσι θα μείνει στην μνήμη όσων τον γνώρισαν. Ένας σοφός έφηβος της Αντίστασης και της Δημιουργίας, του έργου για το Δήμο δηλαδή.

 *Μία σημαντική προσωπικότητα της Αυτοδιοίκησης, αντιστασιακός, ένα οραματιστής δήμαρχος και πρωτεργάτης της τοπικής ανάπτυξης στ΄Ανώγεια έφυγε από τη ζωή. 

Ο Γιώργης Κλάδος , στα 94 του χρόνια , "έφυγε" και είναι πράγματι μεγάλη η απώλεια για τον τόπο...

Υπήρξε μία αξιοζήλευτη προσωπικότητα, καινοτόμος άνθρωπος με διάθεση προσφοράς και έμπρακτο έργο. 

Προσέφερε πολλά στον «ΑΚΟΜΜ – Ψηλορείτης» στην αναπτυξιακή εταιρεία η οποία ήταν από τις πρώτες που έγιναν στην χώρα μας, δίνοντας μια μεγάλη αναπτυξιακή προοπτική, όχι μόνο στα Ανώγεια αλλά σε όλο τον Μυλοπόταμο, καθώς εξασφάλιζε πόρους για αρκετά έργα. 

Ο Γιώργης Κλάδος χαρακτηριζόταν από ακεραιότητα , κύρος και ήθος ενώ άνοιξε νέους δρόμους με τις πρωτοπόρες δράσεις του. 

Μάλιστα , πρόσφατα είχε πραγματοποιηθεί τιμητική εκδήλωση για την προσφορά του κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε ονοματοδοσία μίας αίθουσας εκδηλώσεων στο χώρο του Κέντρου Ενημέρωσης του Φυσικού Πάρκου Ψηλορείτη σε «ΑΙΘΟΥΣΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΛΑΔΟΣ».

Η  νεκρώσιμη ακολουθία θα τελεστεί στη 1μ.μ της Παρασκευής, στο Ναό του Αγίου Τίτου, στο Ηράκλειο ενώ η ταφή θα γίνει στα Σίσαρχα Ρεθύμνου.

Γιώργης Κλάδος - Μία σπουδαία προσωπικότητα

Ο Γιώργης Κλάδος έλαβε μέρος και πρωτοστάτησε σε όλους τους εθνικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του τόπου, τα τελευταία 65 χρόνια, συμμετείχε και πρωταγωνίστησε στους αγώνες για αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση, για περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, άνοιξε νέους δρόμους στους χώρους αυτούς και στήριξε και πλούτισε με τις ιδέες και τη δράση του κάθε προοδευτική προσπάθεια και κίνηση στον τόπο μας και τη χώρα.Υπήρξε  μια όρθια, άγρυπνη, φωτεινή συνείδηση του καιρού και του τόπου μας.

Υπήρξε πάντα ένα ανοιχτό, οξύ, ανήσυχο και δημιουργικό πνεύμα.Υπήρξε πάντα ένας δάσκαλος: ιδεών, δράσης και ήθους.

Ας δούμε τώρα λίγα βασικά στοιχεία από τη ζωή και το έργο του Γιώργη Κλάδου.

Ο Γιώργης Κλάδος γεννήθηκε στα Ανώγεια, στον Ψηλορείτη, το μυθικό αυτό τόπο της Κρήτης το 1923. Γιός του Γιάννη Κλάδου, «Τριατατικού» υπαλλήλου 16χρονου εθελοντή των Βαλκανικών πολέμων και αργότερα αγωνιστή της Μάχης της Κρήτης και της Ειρήνης Σκουλά , της γνωστής ιστορικής οικογένειας των Ανωγείων.

Βαφτίζεται έτσι από μικρός στο αγωνιστικό πνεύμα, τις παραδόσεις και τις αρχές της παλιάς, παραδοσιακής οικογένειας και κοινωνίας της Κρήτης.

Πήγε στο δημοτικό σχολείο των Ανωγείων, φοίτησε στο Γυμνάσιο της Πόμπιας και τέλειωσε το Γυμνάσιο του Ρεθύμνου.

Γράφτηκε στην Ιατρική και μετά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Εμφύλιος πόλεμος ωστόσο δεν του επέτρεψε να αποκτήσει πτυχίο.

Η αγωνιστική δράση του Γιώργη Κλάδου ξεκινά με την « ενδοξότερη και παραδοξότερη» Μάχη της Ιστορίας, τη Μάχη της Κρήτης .

• Η πρώτη μέρα του επικού αυτού αγώνα βρίσκει το Γιώργη Κλάδο 17χρονο έφηβο ακόμη, ενθουσιώδες μέλος μιας ομάδας άοπλων Ανωγειανών, οι οποίοι με επικεφαλής ένα βρακοφόρο παλιό αγωνιστή μεταβαίνουν στο μέτωπο της περιοχής Λατζιμά και στηρίζουν τους ένοπλους μαχητές.

Αμέσως μετά τη Μάχη και για όλη τη διάρκεια της κατοχής ο Γιώργης Κλάδος συμμετέχει ενεργά και αδιάλειπτα στην Εθνική Αντίσταση.

• Συνεργάζεται στην προστασία και φυγάδευση Ευελπίδων και Άγγλων αξιωματικών και στρατιωτών, που είχαν λάβει μέρος στην Μάχη της Κρήτης.

• Λειτουργεί παράνομο ραδιόφωνο και εκδίδει «δελτία ειδήσεων» , τα οποία κυκλοφορεί για ενημέρωση και ενίσχυση του αγωνιστικού φρονήματος.

• Οργανώνει την αρπαγή των όπλων της Υ.Χ. Ανωγείων λίγο πριν παραδοθούν στους Γερμανούς.

Με τα όπλα αυτά εξουδετερώθηκε το Γερμανικό απόσπασμα – φρουρά του φυλακίου Γενή Γκαβέ – που είχε συλλάβει 95 Ανωγειανές γυναίκες, επειδή οι Ανωγειανοί αρνούνταν να εκτελούν αγγαρείες. Οι γυναίκες έτσι απελευθερώθηκαν.

(Φυσικά τα όπλα έμειναν στα χέρια των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης).

Το γεγονός αυτό, όπως αναφέρεται στη σχετική διαταγή του Στραγηγού Μίλλερ είναι μια από τις αιτίες για τις οποίες τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής έκαψαν και «ισοπέδωσαν» τα Ανώγεια στις 13-8-44

Αλλά εξαιρετικά σημαντική, όπως μαρτυρείται, ήταν η προσφορά του Γιώργη Κλάδου στον ηθικό τομέα της Εθνικής Αντίστασης, στο να κρατηθεί ψηλά το φρόνημα των ανταρτών.

Ο Ν. Κριτσωτάκης μαρτυρεί σχετικά πως, όταν το καλοκαίρι του ’44 όλοι είχαν απογοητευτεί και η αντίσταση έμοιαζε να ξεψυχά, ένας νεαρός αγωνιστής ο Γιώργης Κλάδος με τις φλογερές ομιλίες του, γεμάτες ενθουσιασμό και επιχειρήματα κατάφερε να αναπτερώσει το ηθικό των ανταρτών και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα και την αντίσταση.

Την αντιστασιακή του δράση ο Γιώργης Κλάδος προσφέρει αυθόρμητα , ανέντακτος στην αρχή και αργότερα από τις τάξεις του ΕΑΜ (Γραμματέας ΕΠΟΝ και μέλος Ν.Ε.ΕΑΜ Ρεθύμνης)

Ο Γιώργης Κλάδος ανέπτυξε επίσης συνεχή αντιστασιακή δραστηριότητα κατά της χούντας.

Στη διάρκεια της εξέδιδε και κυκλοφορούσε την πολυγραφημένη παράνομη εφημερίδα «ΞΑΣΤΕΡΙΑ» και είχε ξεκινήσει την προσπάθεια λειτουργίας παράνομου τυπογραφείου στα Ανώγεια που για τεχνικούς λόγους δεν ολοκληρώθηκε.

Παρέμεινε στη παρανομία 5 χρόνια επί χούντας , ενώ για τις πολιτικές του ιδέες είχε εξοριστεί συνολικά 7,5 χρόνια στην Ικαρία, στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.

Πολυσχιδές και ογκωδέστατο ήταν το έργο του Γιώργη Κλάδου ως δημάρχου και ερωτική ή σχέση του με την αυτοδιοίκηση.

Εδώ ωστόσο θα ασχοληθούμε μόνο με τα πρωτοποριακά έργα και τις καινοτόμες, ρηξικέλεθες δράσεις του Γιώργη Κλάδου. Εκείνα δηλ. τα έργα και τις δράσεις που συνέβαλαν αποφασιστικά στο άνοιγμα νέων δρόμων, και στην ανάδειξη των δυνατοτήτων – της μοναδικότητας – του θεσμού της αυτοδιοίκησης ως μοχλού της τοπικής ανάπτυξης και ως φορέα της τοπικής εξουσίας, ως θεμελιώδους δηλ. αυτοδιαχειριστικής και αναπτυξιακής δομής των τοπικών κοινωνιών.

Αυτή άλλωστε ήταν και η αντίληψη του Γιώργη Κλάδου για το ρόλο του θεσμού.

Ο Γιώργης Κλάδος εξελέγη και υπηρέτησε δήμαρχος Ανωγείων για 5 θητείες , από το 1965 ως το 1990, με εξαίρεση τα χρόνια της δικτατορίας, η οποία τον απέλυσε αμέσως, το 1967 και τον οδήγησε για 5 χρόνια στην παρανομία.

Από την πρώτη μέρα της ανάληψης των καθηκόντων του, η δράση του Γιώργη Κλάδου διέπεται από την αυτοδιοικητική – αυτοδιαχειριστική αντίληψη : Ότι ο Δήμος είναι φορέας της τοπικής εξουσίας και οφείλει να ασχολείται με όλα τα προβλήματα του πολίτη και του τόπου.

• Έτσι από τη πρώτη θητεία του μορφοποιείται σιγά – σιγά η ιδέα για την εκπόνηση μιας μελέτης- προγράμματος συνολικής τοπικής ανάπτυξης . Είναι μια πρωτοποριακή ιδέα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση της εποχής εκείνης.

• Λόγω της αδυναμίας της Τ.Α αναζητεί την αναγκαία επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στις δημόσιες υπηρεσίες , εν προκειμένω στην ΥΠΑΚ. Αναπτύσσει και άλλες τέτοιες συνεργασίες για άλλα θέματα καθιερώνοντας τη συνεργασία Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Δημόσιας Διοίκησης ως βασική αρχή δράσης.

• Γνωρίζοντας τη σημασία του Πολιτισμού, ως παράγοντα συνέχειας αλλά και ανάπτυξης, οργανώνει στα Ανώγεια την πρώτη σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων από φορέα της αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα – άλλη πρωτοποριακή δράση του Γιώργη Κλάδου.

Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ο Γιώργης Κλάδος επανεκλέγεται πανηγυρικά δήμαρχος Ανωγείων , στις πρώτες εκλογές το Μάρτιο του 1975 .

Η επανεκλογή του τον βρίσκει εξαιρετικά ώριμο. Έτσι ξεκινά η δεύτερη ιδιαίτερα δημιουργική και πλούσια περίοδος της δημαρχιακής του δράσης, που κράτησε ως το 1990.

Ο περιορισμένος χρόνος μας επιβάλλει να αναφερθούμε μόνο επιγραμματικά σε μερικές από τις πρωτοποριακές πρωτοβουλίες και τις δράσεις ιδιαίτερης σημασίας του Γιώργη Κλάδου.

Τέτοιες είναι:

– Η καθιέρωση των πολιτιστικών εκδηλώσεων- «ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΑΝΩΓΕΙΩΝ»

Συνέβαλαν αποφασιστικά

• στην διατήρηση και ανανέωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κρήτης.

• στην στήριξη της σύγχρονης καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργίας.

• στην ανάδειξη και προβολή των Ανωγείων

• στην ανάπτυξη του πολιτιστικού Τουρισμού

Έδρασαν ακόμη πιλοτικά για την Κρήτη και την Ελλάδα.

– Η προώθηση του εναλλακτικού – πολιτιστικού τουρισμού

Έγινε με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά και με μια σειρά άλλες δράσεις, όπως είναι:

• η στήριξη της παραγωγής προϊόντων λαϊκής τέχνης

• η ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και παραδοσιακών κτισμάτων.

• η οργάνωση ειδικών ξεναγήσεων.

• η κατάρτιση, η προβολή, κ.α

– Η ίδρυση του Ακαδημαϊκού χωριού

Διοργάνωση θερινών μαθημάτων σε συνεργασία με Ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια και άλλα ιδρύματα. Δρομολογήθηκε επί των ημερών του και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του.

– Η στήριξη της Υφαντουργίας – Χειροτεχνίας

Μέσω Ευρωπαϊκών και άλλων προγραμμάτων, δράσεων προβολής , προώθησης κ.α.

– Η δημιουργία του κέντρου ζωονόσων.

Μεγάλης σημασίας φορέας για την στήριξη της κτηνοτροφίας, του ζωτικότερου τομέα παραγωγής της περιοχής και την προστασία της υγείας των κτηνοτρόφων.

– Η καταπολέμηση της ζωοκλοπής

– Η σύναψη προγραμματικών συμβάσεων

• Με το ΥΠ.ΠΟ για τη δημιουργία Αρχαιολογικού Πάρκου στο Ψηλορείτη, τις ανασκαφές στο Ιδάιο Άντρον, και τη Ζώμυνθο με τον Γ. Σακελλαράκη, την αποκατάσταση και συντήρηση των Μητάτων του Ψηλορείτη κ.α.

• Με τον Ε.Ο.Τ για διάφορα τουριστικά έργα

• Με τη Γ.Γ.Νεας Γενιάς για τη δημιουργία του Πολύκεντρου Ανωγείων και τις δραστηριότητες του.

– Η ίδρυση του πρώτου ΚΑΠΗ στην Κρήτη έδρασε πιλοτικά.

– Το πρόγραμμα για την καταπολέμηση της φτώχειας

Δημιουργήθηκε αναπτυξιακή δομή – Πρόδρομος του ΑΚΟΜΜ. Αντί να μοιράσει τα χρήματα και τις υπηρεσίες του προγράμματος σε λίγες πληθυσμιακές ομάδες εφ’ άπαξ , έβαλε τις βάσεις μιας μόνιμης αναπτυξιακής δομής του ΑΚΟΜΜ. Εφάρμοσε δηλ. την παροιμία: «Αντί να δώσεις σ’ ένα πεινασμένο ένα ψάρι , να φάει μια φορά, μάθε του να ψαρεύει…»