#Στρατάκη ΡαφαέλαΤο Creative Placemaking έχει εντοπιστεί στα πλαίσια οικονομικής ανάπτυξης με βάση τις τέχνες, εμπνευσμένο από το κίνημα City Beautiful, στο Chicago, στα τέλη του 19ου αιώνα.
Σχεδιάστηκε ως αντίδραση στην απώλεια της αίσθησης του "τόπου" μέσα από την αρχιτεκτονική δυστοπία της εποχής της αστικής ανανέωσης, ενώ επηρεάστηκε έντονα από την Jane Jacobs και τον ακτιβισμό για ζωντανές, συμμετοχικές γειτονιές.
Η έννοια του Creative Placemaking διατυπώθηκε από τις Ann Markusen και Anne Gadwa Nicodemus και αφορά πρωτοβουλίες δημιουργικής χωροθέτησης για την αναζωογόνηση της γειτονιάς. Πρόκειται για μια πολύπλευρη προσέγγιση του σχεδιασμού, της μελέτης και της διαχείρισης των δημόσιων χώρων με στόχο την κοινωνική και πολιτιστική ενσωμάτωση ώστε να καταστούν οι ανθρώπινοι οικισμοί - πόλεις ασφαλείς χωρίς αποκλεισμούς, ανθεκτικοί και βιώσιμοι. Οι πόλεις λειτουργούν ως βασικός μοχλός ενεργοποίησης της βιώσιμης ανάπτυξης και καινοτομίας.
Ο εξωραϊσμός των δημόσιων χώρων μέσω μνημειακών έργων τέχνης, εμβληματικών αρχιτεκτονικών στοιχείων και άλλων καλλιτεχνικών παρεμβάσεων παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας των πόλεων, χωριών και περιοχών που επιδιώκουν να προσελκύσουν επισκέπτες. Αυτές οι παρεμβάσεις λειτουργούν ως σημεία αναφοράς και κινητήριος μοχλός για τη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων, οι οποίες προσελκύουν ταξιδιώτες και αναβαθμίζουν τη δημόσια ζωή.
Ο τουρισμός, ως σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των τόπων, τόσο σε φυσικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Το Creative Placemaking επιτρέπει την δημιουργία πιο ζωντανών, φιλόξενων και εντυπωσιακών χώρων που όχι μόνο εξυπηρετούν τις ανάγκες των τοπικών κοινοτήτων, αλλά προσφέρουν και μια πλούσια εμπειρία στους επισκέπτες. Σε αυτό το πλαίσιο, εταίροι από τον δημόσιο, ιδιωτικό και μη κερδοσκοπικό τομέα συνεργάζονται για να διαμορφώσουν στρατηγικά το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον μιας γειτονιάς ή μιας πόλης με επίκεντρο τις τέχνες και τις πολιτιστικές δραστηριότητες.
Αυτή η πρακτική φέρνει τις τέχνες από τα στούντιο στις γειτονιές.
Οι κάτοικοι, οι καλλιτέχνες και οι κοινοτικές οργανώσεις συμμετέχουν ενεργά, ανταλλάσσοντας ιδέες για να ενεργοποιήσουν παραμελημένους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους μέσω της τέχνης.
Συμμετέχουν στον οραματισμό, τον σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων δημιουργικής χωροθέτησης, με τις προοπτικές των κατοίκων να ενσωματώνονται σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Ετσι, συνδημιουργούν αστικά σενάρια και σκηνογραφίες, που διαπραγματεύονται τα αστικά τοπία. Μέσα από αυτή την συνδημιουργία, δίνεται χώρος για προσπάθειες που μειώνουν τις υπάρχουσες φυλετικές και ταξικές ανισότητες ενώ αυτοί οι δημιουργικοί τόποι ενισχύουν τους επιχειρηματίες, δημιουργώντας θέσεις εργασίας, εισόδημα και νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η κοινωνική βιωσιμότητα στοχεύει στο να προσφέρει ευκαιρίες που στη συνέχεια οδηγούν σε μια υψηλή ποιότητα ζωής, υποστηρίζοντας την ατομική και συλλογική ευημερία.
Η δημιουργική διαμόρφωση αναζωογονεί τις υπάρχουσες δομές και οδοστρώματα, βελτιώνει τη βιωσιμότητα των τοπικών επιχειρήσεων και φέρνει κοντά διαφορετικούς ανθρώπους για να εμπνευστούν και να εμπνεύσουν.
Αυτή η διαδικασία προσδίδει νέο νόημα στον συγκεκριμένο τόπο, ενισχύοντας τη θετική αντίληψή τους για τον χώρο, ενώ παράλληλα τους βοηθά να αναπτύξουν έναν ισχυρότερο δεσμό με αυτόν. Αυτό επιτυγχάνεται συνδυάζοντας το DNA της πόλης και ταυτόχρονα ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη εγκαταστάσεων και καλλιτεχνικών εκφράσεων που σχετίζονται με τον αστικό τρόπο ζωής. Αυτό που συνδέει το δημιουργικό placemaking και την έκφραση του αστικού πολιτισμού είναι η κοινή τους ενασχόληση με την κατασκευή ταυτότητας που είναι συνυφασμένη με τα χαρακτηριστικά της τοποθεσίας.
Πρέπει να σχεδιάζεται για τους ανθρώπους και να διεγείρει την ανθρώπινη παρουσία μέσω πολλαπλών δραστηριοτήτων. Η ποικιλομορφία συνεπάγεται τη δημιουργία χώρων πολυλειτουργικών, προσφέροντας μια βιώσιμη προσέγγιση της αστικής αναγέννησης, μέσω της επιτυχημένης ανάπλασης. Επιπλέον, με την ενσωμάτωση εργαλείων των τεχνών και του πολιτισμού δημιουργούνται κοινωνικές ευκαιρίες για τους ανθρώπους σε πολυπολιτισμικά ποικίλα πλαίσια.
Σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, το Creative Placemaking αποτελεί ένα δυναμικό εργαλείο που αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής, προωθεί την κοινωνική συνοχή και δημιουργεί ανθεκτικές κοινότητες μέσω των τεχνών.
Creative Placemaking στον κόσμο . 798 Art District Beijing (China)
Το 798 Art District στο Πεκίνο είναι μία από τις πιο εμβληματικές και ζωντανές συνοικίες σύγχρονης τέχνης στην Κίνα και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Βρίσκεται στην περιοχή Dashanzi, βορειοανατολικά της πόλης, και αποτελείται από έναν πρώην βιομηχανικό χώρο που ήταν μέρος του Κινεζο-Σοβιετικού εργοστασιακού συγκροτήματος που χτίστηκε τη δεκαετία του 1950. Το όνομά του προέρχεται από το εργοστάσιο 798, το οποίο αποτελούσε μέρος αυτού του συγκροτήματος.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, καθώς η βιομηχανική παραγωγή στην περιοχή μειώθηκε, καλλιτέχνες και δημιουργοί άρχισαν να εγκαθίστανται στους εγκαταλελειμμένους εργοστασιακούς χώρους, αξιοποιώντας τα ψηλά ταβάνια και τις ευρύχωρες αίθουσες για να δημιουργήσουν στούντιο και γκαλερί. Σταδιακά, το 798 μετατράπηκε σε ένα καλλιτεχνικό κέντρο που προσελκύει ντόπιους και διεθνείς επισκέπτες, λάτρεις της τέχνης, καλλιτέχνες και επαγγελματίες του πολιτισμού.
Σήμερα, το 798 Art District ως ένα ακμάζων πολιτιστικό hub - κόμβος φιλοξενεί πολυάριθμες γκαλερί, μουσεία, εκθεσιακούς χώρους, καφέ και εστιατόρια. Το έργο που παρουσιάζεται εκεί καλύπτει ευρύ φάσμα της σύγχρονης τέχνης, από ζωγραφική και γλυπτική μέχρι ψηφιακή τέχνη, εγκαταστάσεις και φωτογραφία. Πολλοί καθιερωμένοι και ανερχόμενοι καλλιτέχνες εκθέτουν τα έργα τους εκεί, ενώ ο χώρος προσφέρει επίσης διεθνείς καλλιτεχνικές εκθέσεις, φεστιβάλ και εκδηλώσεις που προάγουν την πολιτιστική ανταλλαγή.
Το 798 έχει εξελιχθεί σε σημαντικό σημείο συνάντησης της παγκόσμιας καλλιτεχνικής κοινότητας και θεωρείται πλέον από τα πιο δημοφιλή καλλιτεχνικά αξιοθέατα του Πεκίνου. Παράλληλα, η εμπορική ανάπτυξη και η τουριστική κίνηση έχουν ενισχύσει την οικονομική ζωή της περιοχής, αν και αυτή η ανάπτυξη έχει προκαλέσει ανησυχίες για την εμπορευματοποίηση του χώρου και την επίδρασή της στην αυθεντικότητα της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Η συνοικία συνδυάζει το βιομηχανικό παρελθόν της Κίνας με το καλλιτεχνικό της παρόν και μέλλον, καθιστώντας την μοναδικό προορισμό για όσους ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη τέχνη και την κινεζική πολιτιστική σκηνή.
Creative Placemaking στην Ελλάδα
Το πρόγραμμα "Τέχνη στα Καφάο" είναι μια καλλιτεχνική πρωτοβουλία του Δήμου Αθηναίων που στοχεύει στη μεταμόρφωση των καφάο – τα κουτιά διανομής τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρικής ενέργειας – σε έργα τέχνης. Τα καφάο, που βρίσκονται σε πολλά σημεία της πόλης, συχνά παραμένουν άσχημα και γκρίζα, καλυμμένα με γκράφιτι ή αφίσες. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό, ωστόσο, οι επιφάνειές τους μετατρέπονται σε καμβάδες για καλλιτέχνες, δίνοντας χρώμα και αισθητική αναβάθμιση στους δρόμους της Αθήνας, ενισχύοντας παράλληλα την εικόνα της ως έναν σύγχρονο, δημιουργικό και ζωντανό προορισμό.
Πολλοί καλλιτέχνες της street art, αλλά και άλλοι δημιουργοί, συμμετέχουν σε αυτό το πρόγραμμα, δημιουργώντας ζωγραφικές παρεμβάσεις που αντανακλούν την κουλτούρα, την καθημερινότητα και τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή της πόλης. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα καφάο μετατρέπονται από απλές υποδομές σε στοιχεία που προσφέρουν αισθητική απόλαυση και δημιουργικότητα σε κατοίκους και επισκέπτες.
Πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης Εμπορικού Τριγώνου
Το πρόγραμμα Πιλοτικής Αναβάθμισης Εμπορικού Τριγώνου του Δήμου Αθηναίων ξεκίνησε με στόχο την αισθητική, κοινωνική και οικονομική αναζωογόνηση της ιστορικής περιοχής του Εμπορικού Τριγώνου της Αθήνας, της περιοχής που περικλείεται από τις οδούς Ερμού, Αθηνάς και Σταδίου, και αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς εμπορικούς και ιστορικούς πυρήνες της πόλης.
Με παρεμβάσεις όπως πεζοδρομήσεις, βελτίωση φωτισμού και καθαριότητας, το πρόγραμμα επιδιώκει να ενισχύσει την εμπορική κίνηση και να δημιουργήσει ένα ευχάριστο περιβάλλον για κατοίκους και επισκέπτες. Στόχος του είναι να ενισχύσει την εμπορική κίνηση και να προσφέρει ένα ευχάριστο περιβάλλον τόσο για τους επαγγελματίες της περιοχής όσο και για τους κατοίκους και τους επισκέπτες.
Βιβλιογραφία
https://doi.org/10.1177/0739456X18773424
Zitcer, A. (2018). Making Up Creative Placemaking. Journal of Planning Education and Research, (January), 0739456X1877342. https://doi.org/10.1177/0739456x18773424
Salzman, R., & Yerace, M. (2018). Toward understanding creative placemaking in a socio-political context. City, Culture and Society, 13(October 2017), 57–63. https://doi.org/10.1016/j.ccs.2017.10.004
Redaelli, E. (2018). Creative placemaking and theories of art: Analyzing a place-based NEA policy in Portland, OR. Cities, 72(October 2017), 403–410. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.10.001
Newton, T. (2017). INSPIRING SOULFUL COMMUNITIES THROUGH MUSIC: CONNECTING ARTS ENTREPRENEURSHIP EDUCATION AND COMMUNITY DEVELOPMENT VIA CREATIVE PLACEMAKING. Artivate: A Journal of Entrepreneurship in the Arts, 6(1), 33–45. Retrieved from https://artivate.hida.asu.edu/index.php/artivate/article/view/139/61
Σημειώσεις
*
Το λήμμα βασίζεται σε εργασία που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Σχεδιασμός και Διαχείριση Βιώσιμων και Ανθεκτικών Τουριστικών Προορισμών », το οποίο διδάσκεται από τον Επίκουρο Καθηγητή κο. Καραχάλη Νικόλαο στο πλαίσιο του ΔΠΜΣ Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών & Επιχειρήσεων Φιλοξενίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.