Πρόσβαση στον πολιτισμό: Μία συλλογή καλών πρακτικών απ’ όλη την Ευρώπη :ΜΠΟΛΟΝΙΑ - Εργαστήρι Εφήβων στην βιβλιοθήκη Sala Borsa

Μπολόνια

Ο πολιτισμός είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προώθησης της κοινωνικής ένταξης και για τη διαχείριση της πολυπολιτισμικότητας. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες προσφέρει στους κατοίκους της πόλης την ευκαιρία να συμμετέχουν στην κοινωνία με θετικές επιπτώσεις στην ευημερία και την προσωπική τους ανάπτυξη. Ο πολιτισμός μπορεί να συμπληρώσει και να στηρίξει τους παραδοσιακούς τρόπους προώθησης της κοινωνικής ένταξης και την κοινωνική συνοχή. Οι πόλεις μπορούν να οργανώσουν μια σειρά δραστηριοτήτων για την αύξηση της πρόσβασης στις πολιτιστικές δραστηριότητες και την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης μέσω του πολιτισμού.

Ωστόσο, η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες είναι δύσκολο για ορισμένους κατοίκους. Υπάρχουν διάφορα εμπόδια που δεν επιτρέπουν στις μειονεκτούσες ομάδες να έχουν πρόσβαση σε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Τα εμπόδια αυτά είναι κυρίως κοινωνικές, πολιτισμικές ή οικονομικές.

Υπό την προεδρία της πόλης Ρήγα, η ομάδα εργασίας «Πρόσβαση στον Πολιτισμό» του EUROCITIES συγκροτήθηκε το Μάιο του 2007 με σκοπό να προσδιορίσει, να εντοπίσει και να συγκρίνει τα θέματα προσβασιμότητας πολιτισμού στις πόλεις. Η ομάδα εργασίας επικεντρώνεται στην ανταλλαγή απόψεων και πρακτικές που αποβλέπουν στη βελτίωση της προσβασιμότητας των πολιτιστικών χώρων και υπηρεσιών και τη συμμετοχή των διαφόρων κοινωνικών ομάδων στην τοπική πολιτιστική ζωή.

Η ομάδα εργασίας λαμβάνει όλες τις πτυχές της προσβασιμότητας υπόψη: την κοινωνική, πολιτιστική, πνευματική, φυσική και οικονομική.

Η δημοσίευση αυτή δίνει έμφαση σε συγκεκριμένες πολιτικές και πρωτοβουλίες που υλοποιούνται από τις πόλεις, προκειμένου για την προώθηση της πρόσβασης στον πολιτισμό, εξασφαλίζοντας έτσι την ίση ευκαιρία συμμετοχής για όλες τις ομάδες.

Η συλλογή των καλών παραδειγμάτων στηρίζεται στα αποτελέσματα ενός ερωτηματολογίου που είχε δοθεί σε όλα τα μέλη του EUROCITIES την άνοιξη του 2010 για τον προσδιορισμό και την προώθηση της ανταλλαγής πληροφοριών και της ανταλλαγής καλών πρακτικών όσον αφορά την πρόσβαση στον πολιτισμό

Από σήμερα αρχίζουμε τις δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου ξεκινώντας από τη πόλη της Μπολόνιας.Τη μετάφραση έκανε ο Λάζαρος Αγαπίδης.

ΜΠΟΛΟΝΙΑ - Εργαστήρι Εφήβων στην βιβλιοθήκη Sala Borsa

Από το 2001 το Sala Borsa φιλοξενεί την δημοτική βιβλιοθήκη πολυμέσων της Μπολόνια προσφέροντας βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, βίντεο, CD και βάσεις δεδομένων και προσφέρει καλωδιακή και ασύρματη σύνδεση στο Διαδίκτυο.  Αποτελεί την μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Μπολόνια και αξιοποιείται από 4.500 χρήστες όλων των ηλικιών κάθε μέρα.  Το Sala Borsa είναι ένα ιστορικό κτίριο που αποτελείται από διάφορους ορόφους και τμήματα του παλατιού Palazzo d'Accursio που ήταν η αρχαία έδρα του δήμου της Μπολόνια: www.bibliotecasalaborsa.it

Στο μέλλον, η Μπολόνια θα φιλοξενήσει ακόμα περισσότερους νέους πολίτες από άλλες χώρες, με την αύξηση του πληθυσμού με ηλικίες μεταξύ 0-24, και 14-18 ειδικότερα.

Αυτή η ηλικιακή ομάδα συμμετέχει σε μια φάση επαναπροσδιορισμού της σωματικής, ψυχολογικής, κοινωνικής, σχεσιακής και πολιτιστικής διάστασης των ανθρώπων.  Η Μπολόνια προσπάθησε να δημιουργήσει δίκτυα κοινού σχεδιασμού σε διαφορετικά θέματα που σχετίζονται σε προγράμματα που αφορούν τους εφήβους, προκειμένου να αντιμετωπίσει προβλήματα και να ενεργοποιηθούν στρατηγικές συνεργασίας για τον πειραματισμό με νέες δραστηριότητες υπέρ των εφήβων και των οικογενειών τους.

Ένα από τα ισχυρά σημεία του νέου σχεδίου του Sala Borsa είναι ότι προσεγγίζει αποτελεσματικά τους εφήβους, ιδίως σε ένα πολυπολιτισμικό πλαίσιο, καθώς προσφέρει έναν ειδικά προσαρμοσμένο χώρο για αυτούς.  Η δομή του (υπηρεσίες, η διαρρύθμιση και η επίπλωση) ορίστηκε μέσω εργαστηρίων κοινού σχεδιασμού τα οποία έχουν επιβλέψει την πρακτική συνεργασία μεταξύ των νέων, των γονέων, των εμπειρογνωμόνων και των διαμεσολαβητών, που συμπληρώνονται από μελέτες, έρευνες καθώς και επισκέψεις σε ορισμένες αξιόλογες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες.

Διάφορες δράσεις έχουν υλοποιηθεί.  Ένας σταθερός χώρος εργαστηρίου εγκαταστήθηκε και εξοπλίστηκε με βιβλία, DVD και CD που θα χρησιμοποιηθούν υπό την επίβλεψη των υπευθύνων.  Αρχικές επαφές με τους εφήβους πραγματοποιήθηκε και ενημερωτικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες καθώς και σχετικά εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν.

Οι στόχοι των δράσεων αυτών ήταν:

 - Να αναπτύξει τη λειτουργία της βιβλιοθήκης ως εργαστήριο και ως σημείο παρατήρησης για την κατανόηση των αναγκών και των τάσεων των εφήβων καθώς και να παρέχουν στοιχεία για μελέτες για τους ειδικούς που εργάζονται στον κοινωνικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό χώρο.

- Για την παρακολούθηση της συμπεριφοράς και της δυναμικής των ομάδων που χρησιμοποιούν καταχρηστικά τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους της βιβλιοθήκης.

- Για την αξιοποίηση διαφόρων επαγγελματικών ικανοτήτων (π.χ. εκπαιδευτικοί και μεσολαβητές) για να σχεδιάσουν και να θέσουν σε εφαρμογή ολοκληρωμένων δράσεων των βιβλιοθηκονόμων.

- Για τη βελτίωση της πληροφόρησης και τον τρόπο ενημέρωσης για τις ευκαιρίες που προσφέρει πόλη στους νέους και για την κατεύθυνσή τους σε απαραίτητες υπηρεσίες.

- Για την υποστήριξη της ατομικής ανάπτυξης των νέων.

- Για τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ της βιβλιοθήκης, των σχολείων και άλλων υπηρεσιών, προκειμένου για την αντιμετώπιση των δυσκολιών των σχολείων και την σχολική εγκατάλειψη.

- Να αναπτύξουν υπηρεσίες που μπορούν να στηρίξουν τους νέους στην εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας και στην καλή απόδοση των υπόλοιπων σχολικών μαθημάτων.

- Για να παρέχει μία πολυπολιτισμική προσέγγιση.

- Για να εξασφαλίσει ένα φιλικό περιβάλλον και μία ασφαλή χρήση της βιβλιοθήκης.

Τρεις υποομάδες στην ομάδα με ηλικία 14-18 ετών έχουν εντοπιστεί: μια ομάδα μεταναστών εφήβων που πάντα συναντιούνται στις περιστρεφόμενες καρέκλες στην είσοδο της Piazza Coperta (wi-fi καρέκλες), η ομάδα των εφήβων κοριτσιών επίσης μετανάστες που πολλές φορές μαζεύονται το πρωί καθώς και νωρίς το απόγευμα, και μια ομάδα αγοριών και κοριτσιών από το σχολείο τέχνης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι έχουν επιλέξει το Sala Borsa ως σημείο συνάντησης και ως υπαίθριο χώρο για τις καλλιτεχνικές τους δραστηριότητες.  Οι περισσότεροι από αυτούς είναι της μέσης τάξης έφηβοι, αλλοδαποί έφηβοι ή έφηβοι με κοινωνικές δυσκολίες που υποστηρίζονται από κοινωνικούς λειτουργούς.

Περισσότερη επαφή έχει γίνει με περίπου από 215 έφηβους, εκ των οποίων 100 συμμετείχαν και στις προσφερόμενες δραστηριότητες.

Άλλες ομάδες συμμετέχουν επίσης στις δραστηριότητες αλλά σε σποραδική και όχι μόνιμη βάση.

Το έργο αποτελεί τμήμα των περιφερικών σχεδίων της Μπολόνια (Νόμος 328 του 2000), τα οποία είναι θεματικά και τεχνικά συντονισμένες πρωτοβουλίες που επιτρέπει σε όσους εμπλέκονται να λάβουν υπόψη τις ανάγκες που συνδέονται με τις πτυχές της ζωής των εφήβων, να ενισχύσουν την συνεργασία μεταξύ των διαφόρων ιδρυμάτων (οικογένειες, τα σχολεία, υγειονομικά συμβούλια, δικαστικό κλπ.), καθώς και με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις για την πραγματοποιήσει δράσεων και καλών πρακτικών.  Το έργο είχε διάφορους εμπλεκομένους:  ένα διοικητικού συμβουλίου για τις υπηρεσίες σε ανηλίκους και οικογένειες, οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες, η υπηρεσίες της βιβλιοθήκης, η τοπική μονάδα υγείας και τα σχολεία.  Ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης είναι € 80.000.

Τα πιο επιτυχημένα αποτελέσματα των δράσεων είναι τα εξής:

- Η συνεργασία των διαφόρων επαγγελματιών (εκπαιδευτικοί, βιβλιοθηκάριοι).

- Πραγματοποίηση αρχικών επαφών με εφήβους με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

- Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές ευκαιρίες για εφήβους, με υψηλό ποσοστό συμμετοχής.

- Συνναναστροφή μεταξύ εφήβων διαφορετικών εθνικοτήτων και καταγωγής.

- Συνεργασία των διαφόρων τομέων και θεσμικών οργάνων του δήμου και της πόλης.

Άλλα επιτεύγματα του έργου περιλαμβάνουν: μειωμένη της αίσθησης ανασφάλειας για όσους συχνάζουν στο στην Sala Borsa Ragazzi βιβλιοθήκη, μια πιο γαλήνια ατμόσφαιρα και τη βελτιωμένη χρήση της βιβλιοθήκης, μειωμένο ποσοστό εφήβων που εγκαταλείπουν το σχολείο και τη δημιουργία ενός χώρου χωρίς αποκλεισμούς όπου ενθαρρύνεται η συνεργασία μεταξύ εφήβων διαφορετικών κουλτούρων.

Δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν ήταν τα εξής:

- Κάποιοι έφηβοι χρησιμοποιούν τη βιβλιοθήκη για άλλους σκοπούς, μόνο ως ένα καταφύγιο, ως χώρο συνάντησης με φίλους ή με σκοπό να ενοχλήσουν άλλους χρήστες της βιβλιοθήκης.

- Η καλλιέργεια μιας σχέσεις πλήρεις εμπιστοσύνης μεταξύ των εφήβων και των εκπαιδευτικών υπευθύνων αποδείχτηκε αρκετά δύσκολο.

- Υπήρχε δυσκολία στην συνεργασία με εφήβους που δεν ερχόταν στην βιβλιοθήκη σε μόνιμη βάση, αλλά με σποραδικές επισκέψεις.

Συμβουλές για τις πόλεις που επιθυμούν να αναπτύξουν παρόμοιες δράσεις περιλαμβάνουν:

- Η χρήση ενός σχεδιασμού όπου συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι εξ αρχής.

- Να πραγματοποιηθεί μελέτη της περιοχής ώστε να γνωστοποιηθούν οι ανάγκες των νέων.

- Να σχεδιαστούν πολιτιστικές δραστηριότητες στοχευμένες σύμφωνα με τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανάγκες.

- Να αναπτυχθούν φιλόξενοι χώροι που εκφράζουν την ομορφιά του πολιτισμού

- Να αξιοποιηθούν άνθρωποι με διαφορετικές επαγγελματικές δεξιότητες (βιβλιοθηκονόμοι, εκπαιδευτικοί, αρχιτέκτονες, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι)