Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Χτίζοντας το brand των Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα είναι μια επωνυμία ( brand ) που έχει δημιουργηθεί από τους ανθρώπους. Κάποια από τα έθιμα και συνήθειες που συνθέτουν αυτή τη πασίγνωστη επωνυμία χρονολογούνται από χιλιάδες χρόνια πριν και κάποια έχουν «εφευρεθεί» πρόσφατα. Πολλές πόλεις «χρησιμοποιώντας» τα Χριστούγεννα προσελκύουν πολλές χιλιάδες, ίσως και εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο προσφέροντας τους πακέτα διακοπών ώστε να απολαύσουν τις εορτές των Χριστουγέννων. Ιδιαίτερα οι Σκανδιναβικές χώρες λόγω και των χιονισμένων τοπίων που προσφέρουν και της θέσης τους σχετικά κοντά στο Βόρειο πόλο – κατοικία του Άγιου Βασίλη – κάθε χρόνο τραβούν το ενδιαφέρον του κόσμου.
Χιλιάδες Χρόνια πριν
Χιλιάδες χρόνια πριν οι άνθρωποι γιόρταζαν το χειμερινό ηλιοστάσιο γνωρίζοντας ότι η μικρότερη σε διάρκεια ημέρα του χρόνου μόλις πέρασε και άμεσα ξεκινούν οι μεγαλύτερες μέρες. Ήταν χειμώνας, η σοδειά είχε μαζευτεί οπότε ήταν ο καιρός για διασκέδαση και ξεκούραση.
Στις Σκανδιναβικές χώρες, ένα από τα έθιμα ήταν να φέρνουν στο σπίτι ένα πολύ μεγάλο κούτσουρο για να είναι η βάση για τη φωτιά που θα καίει καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτών. Για 12 ημέρες που έκαιγε το κούτσουρο αυτό ή «Yule log», η διασκέδαση συνεχιζόταν.
Οι Ρωμαίοι  για να τιμήσουν τον Κρόνο, τον θεό των αγρών, γιόρταζαν τα «Saturnalia» με πολύ φαγητό, ποτό και χορούς. Επίσης, τιμούσαν τα παιδιά της Ρώμης γιορτάζοντας τα «Juvenalia» όπως και την ιερότερη εορτή τους στις 25 Δεκεμβρίου, τη γέννηση της Μιθρά, της κόρης του θεού ήλιου.
Τα παγανιστικά τραγούδια και ύμνοι αργότερα θα αντικατασταθούν με χριστιανικά τραγούδια που εξελίχθηκαν στα τωρινά χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Ετυμολογικά μάλιστα, το Αγγλικό όνομα «Christmas» σημαίνει «mass of Christ», δηλαδή το ποίμνιο του Χριστού προερχόμενη από το παλαιό Αγγλικό «Cristes Mæsse». Εν αντιθέσει, στα Ελληνικά η λέξη Χριστούγεννα ετυμολογικά σημαίνει «η γέννηση του Χριστού», με καθαρά ορθόδοξες θρησκευτικές ρίζες.

4ος Αιώνας μ.χ.
Η ώρα του Μάρκετινγκ: Τον τέταρτο αιώνα, οι υπεύθυνοι της εκκλησίας αποφάσισαν να ορίσουν τη γέννηση του Χριστού να είναι θρησκευτική γιορτή. Η Βίβλος δεν αναφέρει ακριβή ημερομηνία γέννησης του Χριστού οπότε ο Πάπας Julius I αποφάσισε η ημερομηνία αυτή να είναι η 25η Δεκεμβρίου με απώτερο σκοπό να αντικαταστήσει τις αντίστοιχες παγανιστικές εκδηλώσεις.

1200 μ.χ.
Το 1223 ο St Francis του Assisi ξεκίνησε να «παίζει» σε θεατρικές παραστάσεις στην Ιταλία με θέμα τη γέννηση και τη ζωή του Χριστού, με κάποια κομμάτια του έργου να παρουσιάζονται με μουσική και τραγούδια. Με τον τρόπο αυτό και καθώς τα θεατρικά έργα γινόταν όλο και πιο δημοφιλή δημιουργήθηκε η βάση για τα κάλαντα των Χριστουγέννων.

1500 μ.χ.
Τον 16ο αιώνα οι πιστοί στη Γερμανία ξεκίνησαν να στολίζουν έλατα σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους με μήλα, τριαντάφυλλα, επίχρυσες καραμέλες και χρωματιστά χαρτιά. Στο μεσαίωνα μάλιστα, ένα από τα πλέον δημοφιλή θεατρικά έργα ήταν ο διωγμός του Αδάμ και της Εύας από τον «Κήπο της Εδέμ». Ένα στολισμένο με μήλα έλατο συμβόλιζε το δέντρο του παραδείσου από το οποίο η Εύα έκοψε το μήλο που προσέφερε στον Αδάμ. Η θεατρική παράσταση τελείωνε με την προφητεία για τον ερχομό του Χριστού και παιζόταν κυρίως τις ημέρες πριν τα Χριστούγεννα.
Ένας μύθος αναφέρει ότι ο Λούθηρος ξεκίνησε το έθιμο του στολισμού των δέντρων με φωτισμό (κεριά εκείνη τη περίοδο). Καθώς περπατούσε για το σπίτι του παρατήρησε πόσο όμορφα τρεμοπαίζει το φως της Σελήνης στο χιόνι πάνω στα κλαδιά ενός αειθαλούς δέντρου, έτσι ήταν ο πρώτος που στόλισε ένα έλατο με κεράκια μέσα στο σπίτι του.

1600 μ.χ.
Το 1647 όταν ο Oliver Cromwell και οι Πουριτανοί ανέλαβαν την εξουσία στην Αγγλία διέταξαν να σταματήσει κάθε είδους εορτασμός των Χριστουγέννων συμπεριλαμβανομένων και των διαδεδομένων καλάντων.
Το 1659 στη Μασαχουσέτη απαγορεύτηκε δια νόμου ο κάθε εορτασμός των Χριστουγέννων που δεν είχε σχέση με την εκκλησία, ακόμα και οι διάφοροι χριστουγεννιάτικοι στολισμοί.

1700 μ.χ.
Οι Δανοί άποικοι της Νέας Υόρκης εισήγαγαν το έθιμο του Άγιο Βασίλη ή Άγιου Νικολάου, ο οποίος γεννήθηκε το 280 μ.χ., ήταν μοναχός και έζησε στη Μικρά Ασία (σημερινή Τουρκία). Έγινε πολύ γνωστός για την ευγένεια προς τα παιδιά και για τη βοήθεια που προσέφερε στους άρρωστους και φτωχούς. Εορτάζεται κάθε Δεκέμβρη στις 6 του μηνός (ημερομηνία που έχουν τελειώσει όλοι οι αγρότες τη συγκομιδή τους).
Ο Άγιος Νικόλαος ή Sint Nikolaas στα Δανέζικα μετατράπηκε με τα χρόνια σε Sinterklaas. Τα παιδιά συνήθιζαν να αφήνουν τα ξύλινα παπούτσια τους δίπλα από το τζάκι και ο Άγιος Βασίλης ή Santa Claus θα τα αντάμειβε με ζαχαρωτά και γλυκά.
Οι κάλτσες ή Christmas Stockings που κρεμάνε στο τζάκι (στις Η.Π.Α. κυρίως) έχουν κι αυτές τη δική τους ιστορία. Αναφέρεται ότι ο Άγιος Βασίλης δώρισε σακούλες με χρυσάφι σαν προίκα στις τρεις κόρες μιας φτωχής οικογένειας που είχε πεθάνει η μητέρα κι ο πατέρας είχε σπαταλήσει τα χρήματα του σε χαμένες εφευρέσεις.
Το 1747 οι Γερμανοί άποικοι της Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. ήταν οι πρώτοι που στόλισαν Χριστουγεννιάτικα δέντρα σε κοινόχρηστους χώρους της κοινότητας τους.

1800 μ.χ.
Στις αρχές του 19 ου αιώνα στην Αμερική η περίοδος των Χριστουγέννων θεωρούνταν επίσημη και ιερή μέρα, αν και οι στολισμοί των δέντρων, η κατανάλωση αλκοόλ, τα τραγούδια και η διασκέδαση θεωρούνταν παγανιστικά έθιμα.
Το 1818 στην Αυστρία γράφτηκε το τραγούδι Stille Nacht (Silent Night ή Άγια Νύκτα) από τον ιερωμένο Joseph Mohr με τον φίλο και συνθέτη Κο Franz Gruber να το μελοποιεί στις 24 Δεκεμβρίου 1818.
Το 1822 ο  Clement Clarke Moore έγραψε ένα ποίημα για την κόρη του με τίτλο «An Account of a Visit from St. Nicholas» ή «Twas The Night Before Christmas» παρουσιάζοντας τον Άγιο Βασίλη σαν νάνο με μια μινιατούρα έλκηθρο. Ο Κος Moore μάλιστα ήταν ο πρώτος που έγραψε ότι το έλκηθρο το τραβούσαν τάρανδοι – 8 μικροί τάρανδοι για την ακρίβεια, όπως και ότι ο αγαπημένος τρόπος εισόδου του Άγιου Βασίλη στα σπίτια των παιδιών ήταν μέσω της καμινάδας.
Από το 1846 μέχρι το 1848, το έθιμο του στολισμένου Χριστουγεννιάτικου δέντρου διαδόθηκε στην Αγγλία όταν η εφημερίδα London News δημοσίευσε μια φωτογραφία της βασιλικής οικογένειας με την βασίλισσα Βικτώρια, τον πρίγκιπα Άλμπερτ και τα παιδιά τους να ποζάρουν δίπλα σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το «βασιλικό» χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν στολισμένο με γυάλινα στολίδια από την ιδιαίτερη πατρίδα του πρίγκιπα Άλμπερτ τη Γερμανία, με αποτέλεσμα η Βρετανική και η Αμερικάνικη κοινωνία της Ανατολικής ακτής των Η.Π.Α. να το υιοθετήσει σαν έθιμο.
Το 1847 η Αμερικάνικη Ένωση Ανθοπωλών επίσημα αναγνώρισε τον Γερμανό μετανάστη του Wooster του Ohio Κο August Imgard σαν τον πρώτο άνθρωπο που κρέμασε γλυκά που μοιάζουν με μικρά μπαστουνάκια (τα γνωστά στο εξωτερικό «candy canes») στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, αν και τότε ήταν μόνο λευκά χωρίς να έχουν τις κλασικές πλέον κόκκινες ρίγες. Επίσης, ο Κος Imgard ήταν ο πρώτος που τοποθέτησε πάνω στο δέντρο ένα τσίγκινο αστέρι και χάρτινα στολίδια.
Το 1851 δημιουργήθηκε το πρώτο υπαίθριο κατάστημα χριστουγεννιάτικων δέντρων από τον αγρότη Mark Carr όταν φόρτωσε στο κάρο του έλατα για να τα πουλήσει στην αγορά της Νέας Υόρκης και όπως ήταν φυσικό τα πούλησε όλα.
Το 1862 ο Thomas Nast εικονογράφησε το ποίημα του Clement Moore και το δημοσίευσε στο Harper's Weekly. Ο Κος Nast έγινε πολύ γνωστός για τη μεταμόρφωση του Άγιου Βασίλη από τη παραδοσιακή θρησκευτική φιγούρα στον χαρούμενο παππούλη με τη στολή και το σάκο γεμάτο δώρα.
Το 1869 έκανε και την εμφάνιση της η τοποθεσία της κατοικίας του Άγιου Βασίλη στο ποίημα του George Webster με τίτλο «Ο Άγιος Βασίλης και το Έργο του» που είναι ο βόρειος πόλος, ένα μέρος που δεν ανήκει σε κανένα κράτος.
Το 1870 τα Χριστούγεννα καθιερώθηκαν σαν ομοσπονδιακή εορτή στις Η.Π.Α..
Το 1890 ο F.W. Woolworth (ιδιοκτήτης της αλυσίδας καταστημάτων Woolworth) μετά από μια επίσκεψη του στη Γερμανία εισήγαγε γυάλινα στολίδια με φυσητό γυαλί στις Η.Π.Α..

1900 μ.χ.
Το 1900 μια στις πέντε οικογένειες στις Η.Π.Α. στόλιζε Χριστουγεννιάτικο δέντρο ενώ 20 χρόνια μετά το έθιμο αυτό εξαπλώθηκε παντού.
Το 1931 η Coca-Cola (παγωμένο αναψυκτικό) σε μια προσπάθεια αύξησης των πωλήσεών της κατά τους χειμερινούς μήνες προσέλαβε τον διαφημιστή - γραφίστα Haddon Sundblom να σχεδιάσει Χριστουγεννιάτικες διαφημίσεις με πρωταγωνιστή τον Άγιο Βασίλη. Ο νέος αυτός Άγιος Βασίλης παρουσιάστηκε το 1931 στην εκδήλωση Macy's Thanksgiving Day Parade. Εν αντιθέσει με την παρουσίαση του Άγιου Βασίλη στην δημοσίευση του Nast το 1881 σαν μικροσκοπικό χαρούμενο ξωτικό, ο Άγιος Βασίλης πλέον είναι ψηλός και με κόκκινη στολή και άσπρη γούνα στις άκρες της στολής του.
Το 1939 ο Robert May, κειμενογράφος για το κατάστημα Montgomery Ward, σε μια προσπάθεια να προσελκύσει περισσότερους πελάτες έγραψε ένα ποίημα για τον Rudolf το ελαφάκι του Άγιου Βασίλη με τη κόκκινη μύτη. Το αποτέλεσμα ήταν σχεδόν 2,5 εκατομμύρια πωλήσεις  το 1939 και στην επανέκδοση του το 1946 3 εκατομμύρια βιβλία.
Το 1942 έκανε ντεπούτο το γνωστό τραγούδι του Bing Crosby, White Christmas, στη ταινία Holiday Inn.
Στις δεκαετίες 1940 και 1950 καθιερώθηκε η «τούφα χιονιού» σαν στολίδι πάνω στα κλαδιά αλλά και γύρω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Το 1949 γράφτηκε το τραγούδι «Rudolf The Red-Nosed Reindeer Song» από τον Johnny Marks (φίλος του Robert May) και ηχογραφήθηκε αργότερα από τον Gene Autry.

Με αυτά τα γεγονότα αλλά και με έξυπνες κινήσεις μάρκετινγκ καθιερώθηκε η γιορτή των Χριστουγέννων όπως τη ξέρουμε σήμερα. Έτσι πλέον τα Χριστούγεννα έχουν περισσότερη καταναλωτική και χαρούμενη γεύση ξεφεύγοντας από την καθαρά θρησκευτική ατμόσφαιρα των προηγούμενων αιώνων

@To κείμενο είναι από το blog, brandingstrategyinsider.com και τη μετάφραση έκανε ο Μανώλης Τσαγκαράκης

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.