Οι Προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Πόλεις (2014-2020)

#Πηγή:Δελτίο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών

Με την υιοθέτηση της Συνθήκης της Λισαβόνας η εδαφική συνοχή αποτέλεσε το νέο σημαντικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό αντικατοπτρίζεται στην έντονη εδαφική και αστική διάσταση των προτάσεων της Επιτροπής για έναν κανονισμό πολιτικής συνοχής για την περίοδο μετά το 2013, ο οποίος θα είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» για την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Προκειμένου να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα, οι χρηματοδοτήσεις θα επικεντρωθούν σε ζητήματα που μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. Λειτουργώντας ως κέντρα επιχειρηματικότητας, έρευνας και καινοτομίας, εκπαίδευσης και κατάρτισης, κοινωνικής ένταξης και πολιτιστικών ανταλλαγών, οι πόλεις μπορούν να αποτελέσουν εξέχοντα παράγοντα στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020».

Ωστόσο, πολλές αστικές περιοχές καταγράφουν υψηλά επίπεδα φτώχειας, ανεργίας και εγκληματικότητας, στέγαση κακής ποιότητας και χαμηλής ενεργειακής απόδοσης, καθώς και υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Επομένως, η Επιτροπή προτείνει επιμέρους επενδυτικές προτεραιότητες για αστικές περιοχές που θα επικεντρώνουν τη χρηματοδότηση στις κύριες στρατηγικές προτεραιότητες της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ενδυνάμωσης και θα συμβάλλουν στη βιώσιμη αστική ανάπτυξη. Αυτές οι επενδυτικές προτεραιότητες περιλαμβάνουν στρατηγικές με μειωμένη χρήση άνθρακα για αστικές περιοχές, βιώσιμες αστικές μεταφορές, δράσεις για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, και τη φυσική και οικονομική αναζωογόνηση υποβαθμισμένων αστικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης.

Οι προηγούμενες Κοινοτικές πρωτοβουλίες URBAN – που αντιμετώπιζαν μερικά από το ζητήματα που απασχολούν πόλεις και κωμο- πόλεις σε Κράτη Μέλη – και η ενσωμάτωση της διάστασης URBAN στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο κατέδειξαν την αξία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στην αστική ανάπτυξη. Οι πόλεις χρειάζεται να υιοθετήσουν ολιστικές προσεγγίσεις για την διαχείριση των οικονομικών, περιβαλλοντικών, κλιματικών και κοινωνικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν και να εφαρμόσουν δράσεις αστικής ανάπτυξης μέσω ολοκληρωμένων στρατηγικών. Η Επιτροπή προτείνει να αφιερώσει προς τις πόλεις ενίσχυση που θα ισοδυναμεί με τουλάχιστον 5 % των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) κάθε Κράτους Μέλους της ΕΕ, το οποίο θα διατεθεί για ολοκληρωμένες δράσεις στην κατεύθυνση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Για να διασφαλιστεί ότι αυτοί οι προερχόμενοι από διαφορετικές προτεραιότητες πόροι συντονίζονται με τρόπο ενοποιημένο στο κατάλληλο επίπεδο, θα πρέπει να αξιοποιούνται μέσω ολοκληρωμένων εδαφικών επενδύσεων, και η διαχείρισή τους να ανατίθεται στις πόλεις. Οι πόροι για τέτοιες ολοκληρωμένες δράσεις πρέπει να καθορίζονται σαφώς στα επιχειρησιακά προγράμματα. Για να εξασφαλιστεί ότι οι εν λόγω πόλεις συμμετέχουν καταλλήλως στην προγραμματική διαδικασία

και στην υλοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων, η Επιτροπή προτείνει τα Κράτη Μέλη να προσδιορίσουν αυτές τις πόλεις που υλοποιούν ολοκληρωμένες δράσεις για βιώσιμη αστική ανάπτυξη μέσω της κατάρτισης ενός καταλόγου πόλεων εντός της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης. Επίσης, πρέπει να καθοριστεί η ενδεικτική ετήσια χρηματοδότηση για τις δράσεις αυτές σε εθνικό επίπεδο.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις ξεπερνούν όλο και περισσότερο τα εθνικά και περιφερειακά σύνορα και απαιτούν κοινές, συνεργατικές δράσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή προτείνει όχι μόνο να συνεχιστεί το πρόγραμμα συνεργασίας μεταξύ πόλεων, αλλά να διευρυνθεί το πεδίο παρεμβάσεών του με τη θέσπιση μιας πλατφόρμας αστικής ανάπτυξης για περιορισμένο αριθμό πόλεων που υλοποιεί ολοκληρωμένες δράσεις και αναλαμβάνει καινοτόμες δράσεις με πρωτοβουλία της Επιτροπής.

Ο σκοπός του μελλοντικού προγράμματος δικτύωσης για πόλεις (ονομαζόμενο επί του παρόντος URBACT) στο πλαίσιο του διαπεριφερειακού προγράμματος είναι να συνεχίσει να προβλέπει την απευθείας ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ πόλεων. Αυτό αφορά τον εντοπισμό, τη μεταφορά και τη διάχυση καλών πρακτικών σχετικά με τη βιώσιμη αστική και αγροτική ανάπτυξη, στη βάση της μεθοδολογίας που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος URBACT.

Η Επιτροπή θα θεσπίσει μια πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης προκειμένου να τονώσει έναν περισσότερο προσανατολισμένο στις πολιτικές διάλογο για την αστική ανάπτυξη μεταξύ των πόλεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να κάνει πιο ορατή τη συμβολή πόλεων στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» και να κεφαλαιοποιήσει τα αποτελέσματα ολοκληρωμένων και καινοτόμων δράσεων που αναλαμβάνουν οι πόλεις με πρωτοβουλία της Επιτροπής. Η πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης είναι καινοτόμα με την έννοια ότι η Επιτροπή θα παίξει πιο ενεργό ρόλο σε σχέση με το παρελθόν: 

θα θεσπίσει και θα λειτουργεί την πλατφόρμα, θα υιοθετήσει τον κατάλογο των συμμετεχουσών πόλεων στη βάση του καταλόγου όπως συντάχθηκε στη Σύμβαση εταιρικής σχέσης όπου πρόκειται να υλοποιη- θούν ολοκληρωμένες δράσεις αστικής ανάπτυξης, θα τονώσει έναν πιο προσανατολισμένο στις πολιτικές διάλογο για την αστική ανάπτυξη σε άμεση επαφή με τις πόλεις και θα παράσχει ειδική τεχνογνωσία σε επίπεδο ΕΕ.

Προκειμένου να καλλιεργηθεί η καινοτομία σε τοπικό επίπεδο, η Επιτροπή μπορεί να ξεκινήσει την παροχή υποστήριξης σε πόλεις για την υλοποίηση δράσεων στο πεδίο της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Οι καινοτόμες δράσεις θα προσδιορίσουν και θα δοκιμάσουν νέες λύσεις και προσεγγίσεις σε αστικές προκλήσεις σε επίπεδο ΕΕ. Η διαχείριση των καινοτόμων δράσεων θα είναι άμεση ευθύνη της Επιτροπής και οι κύριοι δικαιούχοι θα είναι τοπικές αρχές (για παράδειγμα, πόλεις, ενώσεις πόλεων, μητροπολιτικές αρχές). Οι πόλεις που αναλαμβάνουν καινοτόμες δράσεις θα συμμετέχουν επίσης στην πλατφόρμα αστικής ανάπτυξης προκειμένου να επικοινωνήσουν και να διαχύσουν τα αποτελέσματα των δράσεών τους. 

Τέλος, η Επιτροπή συμβάλλει σε μια κοινή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία από Κράτη Μέλη, πόλεις, ενώσεις πόλεων και δίκτυα με στόχο την ανάπτυξη ενός επιχειρησιακού εργαλείου που μπορεί να βοηθήσει πόλεις να εφαρμόσουν στρατηγικές βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και να προετοιμάσουν ολοκληρωμένες δράσεις. Το Πλαίσιο αναφοράς για βιώσιμες πόλεις (ΠΑΔΠ) είναι ένα δικτυακό μέσο που παρέχει σε πόλεις τα εργαλεία, εφαρμογές και καταλόγους ελέγχου για την ανάπτυξη στρατηγικών και έργων και για την εγκατάσταση ενός συστήματος παρακολούθησης, εναρμονισμένο με το Αστικό κεκτημένο, ένα σύνολο κοινών αρχών που στηρίζουν επιτυχημένες αστικές πολιτικές. Το ΠΑΒΠ θα είναι διαθέσιμο από τον Απρίλιο 2012 προς όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για προαιρετική και δωρεάν χρήση.