Σουηδία : Από την πόλη "των 15 λεπτών" στην πόλη του "ενός λεπτού"

Bloomberg CityLab :Photo courtesy ArkDes

Οι σταθεροί αναγνώστες μας παρακολουθούν διαχρονικά το ενδιαφέρον του ιστολογίου μας για τις στρατηγικές μετασχηματισμού του αστικού περιβάλλοντος, μέσα από εμβληματικές ιδέες που υλοποιούν πρωτοπόροι Δήμαρχοι με όραμα για την πόλη τους.

Αυτά τα παραδείγματα λειτουργούν ως φωτεινοί φάροι για άλλες πόλεις , εντάξει δεν μπορούν όλοι να είναι πρωτοπόροι , που εμπνεόμενες από την κεντρική ιδέα του concept το προσαρμόζουν στα δικά τους δεδομένα.

Τα Super Blocks της Βαρκελώνης ή η "πόλη των 15 λεπτών"  του Παρισιού  είναι δυο από αυτές τις ιδέες που έχουμε παρουσιάσει και οι αναγνώστες τίμησαν τα κείμενα με υπερβολική αναγνωσιμότητα.

Σήμερα παρουσιάζουμε την ιδέα της "πόλης του ενός λεπτού" που επιχειρείται να υλοποιηθεί στη Σουηδία.

Ενώ η σχεδιασμός της "πόλης των 15 λεπτών " επικεντρώνεται στη γειτονιά , η "πόλη του ενός λεπτού" επικεντρώνει τον σχεδιασμό στο κατώφλι του σπιτιού μας αντιλαμβανόμενη ότι η καινούργια μας γειτονιά είναι οι ψηφιακές πλατφόρμες αφού μέσα από αυτές ικανοποιούμε ένα μεγάλο μέρος των καθημερινών μας απαιτήσεων.

"Το 2020, καθώς ο αποκλεισμός της πανδημίας ανάγκασε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να εξοικειωθούν στενά με τις γειτονιές τους, μία από τις πιο καυτές ιδέες στον πολεοδομικό σχεδιασμό ήταν η « πόλη των 15 λεπτών ». 

Ένα όραμα για μια αποκεντρωμένη αστική περιοχή που επιτρέπει στους κατοίκους να ικανοποιούν τις καθημερινές τους ανάγκες μέσα σε ένα τέταρτοτης ώρας με τα πόδια ή με το ποδήλατο από τα σπίτια τους, η ιδέα έχει επιδιωχθεί ως μέσο μείωσης των εκπομπών του θερμοκηπίου και ενίσχυσης της βιωσιμότητας σε μια σειρά από παγκόσμιες πόλεις - ειδικά το Παρίσι, όπου η δήμαρχος Anne Hidalgo έχει αγκαλιάσει το μοντέλο ως σχέδιο για την ανάκαμψη της γαλλικής πρωτεύουσας μετά την πανδημία του Covid . 

Τώρα η Σουηδία επιδιώκει μια υπερτοπική παραλλαγή, σε εθνική κλίμακα. Ένα σχέδιο που εκπονήθηκε από τον εθνικό σουηδικό οργανισμό καινοτομίας Vinnova και το think tank ArkDes που εστιάζει την προσοχή σε αυτό που ο Dan Hill, διευθυντής στρατηγικού σχεδιασμού της Vinnova, αποκαλεί «πόλη ενός λεπτού». 

Είναι μια τάξη μεγέθους μικρότερη από άλλες πρόσφατες σκέψεις τοπικού σχεδιασμού. Ενώ το Παρίσι λειτουργεί με ακτίνα 15 λεπτών και τα superblocks της Βαρκελώνης με τεμάχια εννέα μπλοκ , το έργο της Σουηδίας λειτουργεί σε επίπεδο ενιαίου δρόμου, δίνοντας προσοχή στον «χώρο έξω από την μπροστινή πόρτα σας» και σε εκείνους των γειτόνων σας δίπλα και απέναντι, » Λέει ο Hill. 

Ονομάζεται Street Moves , η πρωτοβουλία επιτρέπει στις τοπικές κοινότητες να γίνουν συν-αρχιτέκτονες της διάταξης των δικών τους δρόμων. Μέσω εργαστηρίων και διαβουλεύσεων, οι κάτοικοι μπορούν να ελέγχουν πόσο χώρο στο δρόμο χρησιμοποιείται για στάθμευση ή για άλλες δημόσιες χρήσεις. Ήδη κυκλοφόρησε πειραματικά σε τέσσερις τοποθεσίες στη Στοκχόλμη, με τρεις ακόμη πόλεις να ενώσουν. 

Ο απώτερος στόχος είναι εξαιρετικά φιλόδοξος: επανεξέταση και αλλαγή κάθε δρόμου της χώρας κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, έτσι ώστε «κάθε δρόμος στη Σουηδία να είναι υγιής, βιώσιμος και ζωντανός έως το 2030», σύμφωνα με τα υλικά του Street Moves. 

Σε αντίθεση με την ιδέα της πόλης των 15 λεπτών, το μοντέλο πόλης της Σουηδίας του ενός λεπτού δεν αφορά την κάλυψη των αναγκών όλων των κατοίκων της πόλης σε υπερτοπικό επίπεδο - που θα παραβλέποντας τις βασικές αρχές όπως τη δημόσια συγκοινωνία, την πρόσβαση στην εργασία ή την εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη. 

Αντ 'αυτού, οι χώροι ακριβώς πέρα ​​από το κατώφλι είναι ιδανικά μέρη για τις πόλεις για να αρχίσουν να αναπτύσσουν νέους, πιο άμεσους τρόπους αλληλεπίδρασης με το κοινό, προτείνει ο Hill. 

Είναι ένα φίλτρο και μια πύλη στον ευρύτερο κόσμο. η ατμόσφαιρα που δημιουργούν και οι ανέσεις που περιέχουν λένε πολλά για το πώς λειτουργεί μια κοινότητα και τι αξίζει. 

«Οι καθημερινές υποδομές όπως οι δρόμοι κρατούν τα κλειδιά για τους πιθανούς πολιτισμούς μας», λέει ο Hill. Επανεξετάζοντας αυτά τα τμήματα του οδοστρώματος ως κρίσιμους χώρους σύνδεσης για τις κοινότητες, το έργο επιδιώκει να σπάσει τις υποθέσεις - τόσο διαδεδομένες στη Σουηδία όσο και αλλού - που αντιμετωπίζουν τους δρόμους κυρίως ως χώρους μετακίνησης και αποθήκευσης των αυτοκινήτων. 

Η μικρο-εστίαση στο χώρο έξω από την πόρτα σας, λέει ο Hill, μπορεί να είναι μια σφήνα για ευρύτερη αστική μεταμόρφωση. «Εδώ, έχετε την πιο τακτική και άμεση συμμετοχή, υπευθυνότητα και αλληλεπίδραση, απλώς στηρίξτε την εγγύτητα.» 

Αν και τα πρώτα βήματα του Street Moves έγιναν πριν από το 2020, η επιλογή της εστίασης φαίνεται διπλά σχετική μετά από ένα χρόνο, όταν οι παραγγελίες από το σπίτι και οι οδικές επιδείξεις ενίσχυσαν την αίσθηση ότι οι άμεσες γειτονιές μας είναι πλατφόρμες όπου πρέπει να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε τα πιο θεμελιώδη των κοινωνικών εμποδίων. 

Παρόλο που ο συνδυασμός της αφαίρεσης χώρου από τα αυτοκινήτα και της αύξησης της κοινοτικής διαβούλευσης μπορεί να ακούγεται πολύ ουτοπικός για να μιμηθεί στις ΗΠΑ ή αλλού, τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιεί το Street Moves είναι αμερικανικά σε έμπνευση - μονάδες επίπλων δρόμου που βασίζονται στο μοντέλο "parklet". 

Ένα εθνικό πάρκο 

Το σχέδιο της Vinnova λειτουργεί κάπως έτσι. Με την εταιρεία σχεδίασης Lundberg Design , το έργο έχει αναπτύξει ένα κιτ επίπλων δρόμου, σχεδιασμένο για να ταιριάζει στις διαστάσεις ενός τυπικού χώρου στάθμευσης και χτισμένο πάνω σε ανθεκτικές τάβλες από πεύκο. Αυτές οι μονάδες, που εισάγονται στο χώρο συγκράτησης, μπορούν να τοποθετηθούν ανάλογα με την ανάγκη με καθίσματα, υποδοχείς ποδηλάτων ή σκούτερ, χώρους για παιδικό παιχνίδι ή σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Εύκολα συνδεδεμένο, τα πάνελ καταστρώματος μπορούν είτε να είναι αυτόνομες μονάδες, είτε να διαμορφωθούν ώστε να πλαισιώνουν ολόκληρο το δρόμο. Σύμφωνα με τον Hill, η ιδέα "αντλεί έμπνευση από πράγματα όπως το Lego ή το IKEA - ή το Minecraft - όπου έχετε ένα συνεπές σύστημα που μπορεί να προσαρμοστεί ή να χακαριστεί, να αναδιαμορφωθεί, να προστεθεί." 

How a Street Moves project street might look with various parklet elements added. 

Utopia Arkitekter

Ενώ οι δήμοι μπορούν να παρέχουν τις δικές τους εκδόσεις αυτού του πακέτου εργαλείων, ο σχεδιασμός κάθε δρόμου βασίζεται σε εργαστήρια και συνομιλίες με κατοίκους της περιοχής - συμπεριλαμβανομένων των μαθητών. 

Οι δρόμοι κοντά σε στάσεις διέλευσης ενδέχεται να ευνοούν περισσότερο χώρο στάθμευσης ποδηλάτων, ενώ εκείνοι με καφέ θα μπορούσαν να επιλέξουν περισσότερα καθίσματα. 

Κομμάτι κομμάτι , αυτές οι εγκαταστάσεις μπορούν να μετατρέψουν τους δρόμους σε χώρους κοινωνικότητας και ανάμειξης, ενώνοντας σταθερά σε γειτονιές όπου ο χώρος που χρησιμοποιείται καθημερινά από τους κατοίκους εκτείνεται λίγο-πολύ προς το εξωτερικό περιβάλλον. 

Η διαδικασία σχεδιασμού της κοινότητας έχει σημασία όσο και τα ίδια τα στοιχεία του δρόμου, τονίζουν οι ηγέτες του έργου. Οι εγκαταστάσεις αντικαθίστανται εύκολα, προσαρμόζονται ή αφαιρούνται, καθιστώντας τις προσωρινές προτάσεις αντί για μόνιμες λύσεις ενός μεγέθους. Μερικά θα μπορούσαν να είναι πειράματα που τελικά οδηγούν σε πιο εκτεταμένους επανασχεδιασμούς , άλλες μπορεί να είναι εποχιακοί. 

«Τα πιο σημαντικά πράγματα για αυτά τα πρωτότυπα που κάναμε είναι ότι όλα θα μπορούσαν να είναι λάθος», λέει ο Kieran Long, διευθυντής του Arkdes. Η πραγματική τους λειτουργία, λέει, είναι «να μας επιτρέψει να κάνουμε μια συζήτηση για το μέλλον των δρόμων με περαστικούς, ανθρώπους στην περιοχή, με παιδιά σχολικής ηλικίας που τους αρέσουν, άτομα με ηλεκτρικά ποδήλατα και σκούτερ κ.ο.κ. " 

Μια τελική απόδοση δρόμου για το Street Moves Project της Σουηδίας Πώς φαίνεται ο ίδιος δρόμος με πιο εκτεταμένη αναδιαμόρφωση. Utopia Arkitekter

Με αυτόν τον τρόπο, οι συζητήσεις για το σχεδιασμό που μπορεί να αισθάνονται αφηρημένες ή άγνωστες σε πολλούς γίνονται συγκεκριμένες και απτές. 

Οι κάτοικοι μπορούν να δουν κάποιες από τις επιθυμίες τους για το περιβάλλον τους πραγματικότητα, στην πολύ μικρή κλίμακα της περιοχής του έργου. Οι δρόμοι της Σουηδίας, μπορούν να γίνουν «μια πλατφόρμα καινοτομίας για την ταχεία και ισχυρή αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας του κλίματος, της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής δικαιοσύνης σε συνδυασμό». 

Η τέχνη του δυνατού 

Αλλά το μέρος έξω από την πόρτα του σπιτιού είναι ένα εξαιρετικό σημείο για να ξεκινήσετε να ασχολείστε με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και να ενσωματώσετε τις επιθυμίες τους σε μια ευρύτερη μηχανή αστικής διαχείρισης. 

«Σαφώς, άλλες κοινωνικές υποδομές διαμορφώνουν επίσης ουσιαστικά πιθανά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης», λέει ο Hill, «αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μια νέα πολιτική φαντασία πυροδοτείται χωρίς ανοιχτούς, γενετικούς πολιτιστικούς δρόμους». 

 Καμία από αυτές τις άμεσες δεσμεύσεις και μετασχηματισμούς δεν μπορεί να συμβεί, ωστόσο, εάν οι ίδιες οι πόλεις δεν έχουν συγκεκριμένους τρόπους για να το πραγματοποιήσουν. 

Αυτή τη στιγμή, πολλές πόλεις που είναι επιφορτισμένες με την καθημερινή δουλειά να προσπαθούν να μαζέψουν σκουπίδια και να διατηρήσουν τα σχολεία σε λειτουργία, δεν έχουν, για κάποιους λόγους, απαραίτητα την αίσθηση μιας νέας πολιτικής φαντασίας. 

Στη Σουηδία, όπου η απροθυμία της κυβέρνησης να θεσπίσει περιορισμούς κυκλοφορίας λόγω της πανδημίας αποδείχθηκε καταστροφική , η πανδημία περιπλέκει περαιτέρω αυτήν την πρόκληση - αλλά θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην προθυμία να πατήσετε το κουμπί επαναφοράς. 

Χτισμένο σε ξύλο και σχεδιασμένο για εύκολη μετακίνηση, κάθε στοιχείο Street Moves περιλαμβάνει μια σειρά διαφορετικών χαρακτηριστικών. Εδώ, η αποθήκευση καθισμάτων και σκούτερ ενώνεται σε μια σχάρα ποδηλάτου - ένας συνδυασμός που έχει νόημα σε γειτονιές κοντά σε στάσεις διέλευσης. 

Φωτογραφία: Elsa Soläng / ArkDes

Σε τελική ανάλυση, δεν είναι απλώς η αδράνεια που τους εμποδίζει να επανασχεδιάσουν όλους τους δρόμους τους. Οι δήμοι αντιμετωπίζουν πίεση από τους εξαρτώμενους από το αυτοκίνητο να διατηρήσουν την πανταχού παρούσα πρόσβαση οχημάτων σε όλη την πόλη και συχνά βασίζονται σε έσοδα στάθμευσης για να χρηματοδοτήσουν άλλες υπηρεσίες - υπηρεσίες που ακόμη και οι άνθρωποι που θέλουν να μειώσουν τις θέσεις στάθμευσης μπορεί να έχουν σοβαρό πρόβλημα να βλέπωντας την υποχρηματοδότηση. Για να λειτουργήσει ένα έργο σαν αυτό, πρέπει συνεπώς να υπολογισθεί πώς οι πόλεις μπορούν να μειώσουν τη στάθμευση χωρίς να αδειάσουν τον προϋπολογισμό τους και να καθησυχάσουν τους αυτοκινητιστές δίνοντας στους ανθρώπους μια ευκολία που φαίνεται να αντισταθμίζει την απώλεια στάθμευσης.

«Συνεργαζόμαστε με το τμήμα αυτοκινητοδρόμων της Στοκχόλμης πάνω σε ένα σύνολο βασικών ερωτήσεων», λέει ο Long. «Ποια είναι τα ετήσια έσοδα για χώρο στάθμευσης; Τι είδους επενδύσεις χρειάζεστε για να το εγκαταλείψετε; Πού θέλετε να το συναντήσετε; Είναι αναπαραγώγιμο; Εάν μπορείτε να πάρετε ένα σε κάθε δρόμο, μπορείτε να πάρετε τέσσερα; Υπάρχει όριο; " Αυτή η διαδικασία βρίσκεται ακόμη στα αρχικά της στάδια. Μέχρι στιγμής, η Street Moves έχει πραγματοποιήσει πειραματικούς επανασχεδιασμούς τεσσάρων δρόμων στη Στοκχόλμη και θα επεκταθεί στις αρχές του 2021 σε τοποθεσίες στο Γκέτεμποργκ και στο Μάλμο. Είναι επίσης σε συζητήσεις με άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της βόρειας πόλης Umeå , αποδεικνύοντας ότι οι εποχιακές ακραίες καιρικές συνθήκες δεν αποτελούν εγγενές εμπόδιο στη δημιουργία πιο ζωντανών δημόσιων χώρων. 

Τα διδάγματα που αντλήθηκαν σε αυτά τα πρώτα στάδια θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του έργου, καθώς τα ευρήματα από τα αρχικά έργα θα διοχετεύονται σε ένα εγχειρίδιο που θα καθοδηγήσει τους δήμους στις βασικές διαδικασίες και ζητήματα που είναι απαραίτητα για τους μετασχηματισμούς. «Τα πράγματα κλιμάκωσης είναι σημαντικά», λέει ο Hill. "Αν το κάνετε σε επίπεδο πόλης, ίσως να καταλήξετε να το κάνετε στη Στοκχόλμη ή το Γκέτεμποργκ. Είμαστε μια εθνική υπηρεσία - μας ενδιαφέρει να αλλάξουμε ένα σύστημα και να κατανοήσουμε ότι όλοι οι δρόμοι είναι συνδεδεμένοι. " 

Ένα διεθνές μοντέλο 

Αυτό το είδος μεγάλου μετασχηματισμού μπορεί να φαίνεται ότι σχετίζεται μόνο με μια χώρα όπως η Σουηδία, ένα κράτος της οποίας οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές είναι συχνά συγκεντρώνουν τον φθόνο των άλλων. Η σουηδική νομοθεσία έχει δεσμεύσει τις πόλεις της να γίνουν ουδέτερες ως προς τον άνθρακα έως το 2045 , κάνοντας μια φιλόδοξη εθνική εκστρατεία επανασχεδιασμού των δρόμων που αποδίδει έμφαση στη χρήση αυτοκινήτων περισσότερο από μια εφικτή προοπτική. 

Κατά τη διάρκεια των πολλών μηνών της κρίσης του Covid, τα εστιατόρια και οι λιανοπωλητές των ΗΠΑ διεκδικούσαν πεζοδρόμιο για ημι-κλειστά «streateries»» και άλλες εγκαταστάσεις, αποδεικνύοντας τη δύναμη του να  αλλάζει η γειτονιά και να μπορούν να πραγματοποιηθούν  μερικές στρατηγικές τροποποιήσεις των δρόμων. 

Πράγματι, με τους περιορισμούς της κυκλοφορίας - τους οποίους, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η ίδια η Σουηδία δεν εφάρμοσε ποτέ - η σημασία της διατήρησης ενός ασφαλούς δημόσιου χώρου και η δημιουργία χώρου για βασικές υπηρεσίες κοντά στα σπίτια των ανθρώπων έχει γίνει ακόμη πιο ξεκάθαρη. 

Ομοίως, το κίνημα Black Lives Matter  έχει εστιάσει την προσοχή στο πώς, μέσω αποφάσεων σχεδιασμού και στρατηγικών αστυνόμευσης που πυροδοτούνται από τον ρατσισμό, οι δρόμοι των πόλεων των ΗΠΑ δεν προσφέρουν επί του παρόντος ίση πρόσβαση και ασφάλεια στους έγχρωμους ανθρώπους. 

Αυτοί οι ίδιοι δρόμοι είναι επίσης εκεί όπου οι διαδηλωτές έχουν συγκεντρωθεί για να πιέσουν για αλλαγή, όπου έχει διαμορφωθεί μια συγκεκριμένη, βασική πολιτική αντίστασης. 

Δεν πρέπει να αγνοείται η σημασία των δρόμων ως χώρων για την διατύπωση και επίλυση των προβλήματων τους. Αυτοί οι αγώνες μπορεί να φαίνονται πολύ μακριά από ένα σουηδικό πρόγραμμα parklet, αλλά το παράδειγμα του Street Moves αντιπροσωπεύει μια  προσπάθεια να δώσει στους κατοίκους των πόλεων πιο άμεσο έλεγχο στο περιβάλλον τους, με τρόπους που οι πόλεις διεθνώς θα έπρεπε να παρατηρήσουν. 

Εάν οι πιο επείγουσες κρίσεις αυτής της εποχής - κλιματική προσαρμογή, κοινωνική συνοχή, η κατάσταση της δημοκρατίας - έχουν φτάσει ακριβώς έξω από τα κατώφλια μας, ίσως είναι λογικό να ισχυριστούμε ότι αυτός ο χώρος είναι το σημείο εκκίνησης της αλλαγής."

Το κείμενο είναι μετάφραση του άρθρου Make Way for the ‘One-Minute City που δημοσιευθηκε στο Bloomberg CityLab