Ο ρόλος των μεταφορών στην βιώσιμη ανάπτυξη αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στη Διάσκεψη Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Γη το 1992, και από τότε έχει απασχολήσει τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και τους ηγέτες των περισσότερων χωρών του πλανήτη, και έχουν καθοριστεί σημαντικά μέτρα για την επίτευξη των σχετικών στόχων. https://sdgs.un.org/topics/sustainable-transport Από τα σημαντικότερα βήματα προς την βιώσιμη κινητικότητα ήταν η παρουσίαση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) και συγκεκριμένα του στόχου 11. Sustainable Cities and Communities. https://sdgs.un.org/goals/goal11
Η βιώσιμη κινητικότητα αφορά όλα τα είδη μεταφορών, και από την παρακάτω εικόνα φαίνεται ότι οι μεταφορές αποτελούν το 25% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη. Από την ίδια έκθεση της ΕΕ, τα αυτοκίνητα ευθύνονται για το 12% των ρίπων διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ.
Source 1 Consilium Europa
Εικόνα 1 Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από μεταφορές στην Ευρώπη
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που αρκετές πόλεις της Ευρώπης στρέφονται σε πιο βιώσιμες λύσεις, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Η λύση που επιχειρούν είναι η Δεκαπεντάλεπτη πόλη (15 Minute City) η οποία επικεντρώνεται στην δυνατότητα των πεζών και ποδηλάτων να μετακινούνται στην πόλη ώστε να έχουν πρόσβαση σε αναγκαίες υπηρεσίες και υποδομές, όπως καταστήματα και πάρκα, σε 15 λεπτά. Αρκετές πόλεις της Ευρώπης έχουν τέτοια στοιχεία, αφού ο σχεδιασμός και η ανέγερση τους έγινε σε μια εποχή πριν την χρήση αυτοκινήτων. Είναι σημαντικό όταν γίνονται τέτοιες προσπάθειές, οι υποδομές, όπως τα ποδηλατοδρόμια, πεζοδρόμια και πράσινα έργα, να επεκτείνονται σε όλο το μήκος της πόλης, ώστε να αποφευχθούν διακρίσεις, σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές.
Το Παρίσι στην Γαλλία σήμερα, αποτελεί παράδειγμα δεκαπεντάλεπτης πόλης, αφού διαθέτει πάνω από χίλια χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων, πεζόδρομους και πάρκα. Επίσης, ο δήμος του Παρισίου, αποφάσισε να ανοίγει τις αυλές των σχολείων και παιδικών σταθμών, μετά τις ώρες λειτουργίας τους, ώστε να δημιουργήσει κέντρα αναψυχής και να ενδυναμώσει το αίσθημα της κοινότητας. Αυτή η δράση συμπληρώνεται και με το πρόγραμμα πεζοδρόμησης σχολικών δρόμων, ώστε να ενθαρρύνει την μετακίνηση από και προς τα σχολεία με τα πόδια. Συνολικά η πόλη, ειδικά μετά την πανδημία του Covid-19, μεταμορφώνεται σε μικρές κοινότητες, με εύκολη μετακίνηση μέσα στις ίδιες, αλλά και με τις γειτονικές, ενισχύοντας τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Ένα άλλο παράδειγμα δεκαπεντάλεπτης πόλης είναι η Βαρκελώνη στην Ισπανία, η οποία χρησιμοποίησε την στρατηγική των Superblocks https://www.citybranding.gr/2022/11/barcelona-superblock.html .
Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα 2, μετατρέπει οικοδομικά τετράγωνα περίπου 400 τ.μ. σε δημόσιους χώρους με μικρά πάρκα και παγκάκια, μαγαζιά, πεζόδρομους και ποδηλατοδρόμους, ενώ περιορίζει την κίνηση των ιδιωτικών οχημάτων εκτός του τετραγώνου. Έτσι δημιουργεί μικρές κοινότητες εντός της πόλης, που επιτρέπει στους κατοίκους να έχουν πρόσβαση σε οτιδήποτε χρειάζονται σε μικρή απόσταση. Το όραμα της πόλης επικεντρώνεται στον άνθρωπο, ώστε να προσφέρει στους κατοίκους ένα πιο ασφαλές, με λιγότερη ρύπανση, πράσινο μέρος να ζήσει. Το μοντέλο των Superblocks επεκτείνεται συνεχώς στην Μπαρτσελόνα, ενώ το 2020 η Μαδρίτη ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει πιλοτικά το ίδιο πρόγραμμα διαμόρφωσης της πόλης.
Source 2 City of Barcelona
Εικόνα 2 Superblocks model
C40 cities ονομάζεται ένα παγκόσμιο δίκτυο που περιλαμβάνει σχεδόν 100 δημάρχους πόλεων από ολόκληρο τον κόσμο, οι οποίοι με συλλογική και οργανωμένη προσπάθεια επιχειρούν να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή, μετατρέποντας τις πόλεις τους σε πράσινες και βιώσιμες. Οι πόλεις που αναφερθήκαμε πριν συμπεριλαμβάνονται στην λίστα, όπως φαίνεται παρακάτω, στην Εικόνα 3. https://www.c40.org/what-we-do/raising-climate-ambition/inclusive-thriving-cities/
Source 3 C40 cities
Εικόνα 3 C40 cities map
Οι C40 δεν δρουν αποκλειστικά για το περιβάλλον, αφού η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα αποτελούν κομμάτι του στόχου τους. «Στον παγκοσμιοποιημένο, συνδεδεμένο και αστικό κόσμο μας, οι πόλεις έχουν μοναδικό ρόλο και ευθύνη να διασφαλίσουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και η φύση μπορούν να ευδοκιμήσουν, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.»
Το δίκτυο επιζητά την ενσωμάτωση κρίσιμων οικοσυστημικών υπηρεσιών, όπως τα συστήματα τροφίμων, η ποιότητα του αέρα, το νερό, τα απόβλητα και η διαχείριση υλικών στη στρατηγική των πόλεων.
Τα Ηνωμένα Έθνη (United Nations) έχουν ορίσει τις βιώσιμες μεταφορές ως «την παροχή υπηρεσιών και υποδομών για την κινητικότητα ανθρώπων και αγαθών - προωθώντας την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη προς όφελος των σημερινών και των μελλοντικών γενεών - με τρόπο ασφαλή, προσιτό, προσβάσιμο, αποτελεσματικό και ανθεκτικό, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις εκπομπές άνθρακα και άλλες εκπομπές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις». https://www.neste.com/news-and-insights/sustainable-mobility/what-is-sustainable-mobility
Η βιώσιμη κινητικότητα δεν αφορά μόνο το εσωτερικό των πόλεων, αλλά και τις μεταφορές γενικότερα. Ένα μεγάλο κομμάτι αφορά και τις αερομεταφορές, οι οποίες ευθύνονται για το 14,4 των αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη (Εικόνα 1). Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει στόχο την μείωση των εκπομπών της ΕΕ κατά τουλάχιστον 55 % στη Δέσμη Fit for 55, η οποία περιλαμβάνει την πρόταση ReFuelEU Aviation. Για αυτό σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς οι προμηθευτές καυσίμων αεροσκαφών θα πρέπει να αυξήσουν το μερίδιο των βιώσιμων καυσίμων (SAF-Sustainable Aviation Fuels) στο 70 % έως το 2050, από το 0,05% που είναι σήμερα. Οι εταιρίες αερομεταφορών επιλέγουν να γεμίζουν τα αεροσκάφη, κάνοντας τα υπέρβαρα, με αποτέλεσμα να καίνε περισσότερα καύσιμα, ώστε να αποφύγουν τον ανεφοδιασμό σε αεροδρόμια που τα καύσιμα είναι ακριβότερα. Για αυτό τον λόγο η ΕΕ επιβάλει στις πτήσεις που απογειώνονται από την ΕΕ να γεμίζουν με τα καύσιμα που τους είναι απαραίτητα για την κάθε πτήση, και όχι παραπάνω. https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/fit-for-55-refueleu-and-fueleu/
Η Βιώσιμη κινητικότητα είναι από τα πλέον επίκαιρα θέματα, που περιλαμβάνει πολλά κομμάτια της καθημερινότητας. Αφορά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων, και την επιθυμία τους για ένα καλύτερο μέλλον. Οι μεταφορές των ανθρώπων σε μακρινές και κοντινές αποστάσεις αλλάζει καθημερινά με δραστικούς ρυθμούς, είτε λόγο αλλαγής των κανονιστικών πλαισίων, είτε από την επιθυμία των ίδιων να μετακινούνται με μεγαλύτερη ευκολία, περπατώντας ή με την χρήση ποδηλάτου και ΜΜΜ, αντικαθιστώντας το αυτοκίνητο. Ομοίως και στις υπεραστικές-διεθνείς μεταφορές, το τρένο και το λεωφορείο αποτελούν μια πιο οικολογική εναλλακτική του αεροπλάνου, όπου αυτό είναι εφικτό.
Συνολικά, η ίδια η κοινωνία επιθυμεί την αλλαγή και την ένταξη της βιώσιμης κινητικότητας στην ζωή τους.
Σημειώσεις:
Το λήμμα βασίζεται σε εργασία που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Σχεδιασμός και Διαχείριση Βιώσιμων και Ανθεκτικών Τουριστικών Προορισμών », το οποίο διδάσκεται από τον Επίκουρο Καθηγητή κο. Καραχάλη Νικόλαο στο πλαίσιο του ΔΠΜΣ Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών & Επιχειρήσεων Φιλοξενίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. .
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.